بسم الله الرحمن الرحیم نزول قرآن برگرفته از: تفسیر موضوعی قرآن کریم زیر نظر استاد گرامی:

1. بسم الله الرحمن الرحیم نزول قرآن  برگرفته از: تفسیر موضوعی قرآن کریم   زیر نظر استاد گرامی:  جناب حجه السلام دکتر قبـولـی گردآورندگان: سعید دم شناس محمد بیدادگر  اردیبهشت 1388

2. نزول قرآن معنی نزول قرآن • چنانکه اصفهانی گفته :"اهل سنت وجماعت معتقدند که کلام خداوندی منزل است ولی در معنی انزال اختلاف دارند" • در کتاب سنت فراوان پیش آمده که از قران به کلمات نزول وانزالوتنزیل تعبیر شده باشد.در لغت "نزول"به دو معنی آمده است: وارد شدن و جای گیر شدن در جایی که متعدی آن می شود انزال مثل: "وقل رب انزلنیمنزلامبارکاوانت خیر منزلین وبگوخدای من فرود آور مرا فرودی مبارک که تو بهتر فرود آورندگانی " • اما در قرآن مجید جز آن دو معنای لغوی که گذشت نزول به معنای دیگر نیز به کار رفته است:مهیا کردن و آماده گردانیدن.

3. بی گفتگو هیچیک از معانی لغوی در خور سزاوار نزول قرآن نیست.چه لازمه این معانی جسم بودن و جای گرفتن در مکانی است و قرآن جسم نیست در مکانی قرار گیرد ویا از بالا به پایین فرو فرستاده شود.معنی نزول آن نیست که فرشته با بالهایی چون پرندگان نامه بر از آسمان فرود آید ونامه ای همراه آورد وتقدیم کند. • منظور از نزول نزول وحی است در پیامبر.یعنی نزولی معنوی روحانی که تنها پیامبر آنرا ادراک داشته وحقیقت آن را میدانسته است.

4. مراحل نزول قرآن کریم که خود این نزول را در سه آیه بیان داشته است که اگر ترتیب نزول را هم در نظر بگیریم از این قرار می شود: 1)فرمود "انا انزلناه فی لیله القدر" همانا فرود آوردیم آن (قرآن)را در شب قدر 2)در آیه دیگری خداوند توضیحی درباره این شب که قرآن در آن نازل شده می دهد: "ما آن (قرآن )را در شبی مبارک فرو فرستادیم” 3) در تعیین ماه نزول فرمود : "شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن" ماه رمضان،ماهی است که قرآن در آن نازل شده است .

5. مطلب بدین جا ختم نمی شود درست است که در این آیات ازقرآن به طور کلی و مجموع ،از نزول به صورت یکبارگی و یکدفعگی سخن گفته شده است اما تاریخ و روایات به طور متواتر برای ما گفته اند که نخستین آیه در سن چهل سالگی رسوا خدا نازل شده است و پس از آن ،طی بیست و سه سال تا شصت و سه سالگی پیامبر اکرم ،این نزول به شب و روز ،رمضان و غیر رمضان ادامه یافته است.مردم مسلمان خود شاهد این نزول تدریجی بوده اند . گذشته از آن ،خداوند در جای دیگری فرمود: "و قرآنا فرقناه لتقراه علی الناس علی مکث" "و قرآنی که آن را پراکنده فرستادیم تا با درنگ آن را برای مردم بخوانی "

6. لیله القدر حال که صحبت از شب قدر شد ، بگوییم که این شب ،شب تقدیر است ؛یعنی شبی است که مقدرات در آن معین می شود و یا شبی است با ارزش که ارزش مخصوص دارد ،در زمان این شب آراء مختلفی اظهار کرده اند :اول رمضان ،شبی از شبهای ماه رمضان ، شب 5 ،7،9،17،19،21،23،27،29،25 رمضان ، شبی از شبهای ماه رمضان ،نیمه شعبان ،نیمه رمضان را هم گفته اند . یا یک شب مخصوص در یکسال معین در حیات رسول خدا بوده که قران در آن نازل شده ،یا ممکن است هر سال باشد ،یا شب قدر بیش از یک شب بوده ولی اختصاص به دوره پیامبر اکرم داشته، شبی است مخصوص این است و یا اصلا بالا رفته است و بالاخره یک شب نا معین است .به قول بغوی خداوند این شب را برای امت اسلام مبهم گذارد تا در همه شبهای رمضان از طمع درک آن به پرستش او تلاش کنند.

7. کلمات قرآن از کیست؟ درباره نحوه نزول قران گفته اند از سه صورت بیرون نیست : 1)جبرئیل لفظ و معنی قران را از لوح محفوظ آموخته و حفظ کرده و همان را فرود آورده است 2)جبرئیل تنها معانی را بر پیامبر فرود آورده است و پیامبر این معانی را دانسته و به زبان عربی درآورده است . در این مورد هم تمسک جسته اند به آیه شریفه: "نزل به الروحالامین علی قلبک" که گذشت . 3)معنی قران ، وحی الهی است ،ولی تعبیر آن به کلمات عرب از جبرئیل است . موجودات آسمانی آن را به عربی می خوانند و او آن را این چنین فرود آورده. بطلان این دو سخن اخیر روشن و آشکار است و مخالف کتاب و سنت و اجماع است . اگر لفظ و معنی هر دو از خدا نباشد چطور می توان کلام را به خدا نسبت داد؟

8. این تنها کتابی است که به تمام دلائل تاریخی و علمی ،عصمتش و مصونیتش از انحراف و تحریف ،و علو مکان ومناعت مقامش از دسترسی بشر و غیر بشر به اثبات رسیده است و دلایل محکمی که در برابر معاندان و کافران اقامه شده بر صدق و عصمت و قداست وحی الهی گواه است .نزول قرآن از جانب خداوند بر نبی اکرم توسط جبرئیل امین به لفظ و معنی با تواتری که جای شک و تردیدی برای عقل سلیم نمی گذارد ،ثابت شده است

9. راز این نزول رمز انگیزه اصلی پیروزی اسلام همین نزول تدریجی بود. حرکت تاریخی اسلام و تحرکی که در مسلمان ها ایجاد کرد و شور و نشاطی که در پیکر جامعه بشری نمانید ،آن روی قوی و پر صلاحیت مسلمان ها ،آن ایثار و فداکاریها،آن گذشت ها و بذل جانها،همه و همه جریان عظیمی بود که از حرکت و ایمان مسلمین صدر مایه می گرفت و آن حرکت و ایمان اولیه هیچ سر و رمزی نداشت جز این نزول تدریجی آیات! در این تدریجی بودن نزول ، جز این رازها و حکمت هاست که ما از آن دریای بی کران به چند قطره نمونه، سخن کوتاه می کنیم.

10. 1)نخستین حکمت را خداوند خود بیان فرمود: «کذالک لنثبت به فوادک» «بدین سان(قرآن را پراکنده فرستادیم)تا دل ترا بدان نیرو بخشیم». 2) فرمود " لتقراه علی الناس علی مکث تا آنرا با درنگ و آهسته برای مردم بخوانی 3) و فرمود« ولا یا تونک بمثل الا جئناک بالحق و احسن تفسیرا» و هیچ مثلی را برای تو نیاوردند مگر آن را به حق جواب دهیم به نیکوترین تفسیر.

11. از این جنبه که بگذریم نزول تدریجی را در سه وجه کلی دیگر می بینیم : • در موضوع رسالت • در نشر رسالت • تدریجی بودن در اسلوب طبیعی است که اگر نزول یکباره می بود این سیر تدریجی دعوت وآن نشر رسالت بدان کیفیت دیگر منتفی بود . والسلام علیکم