470 likes | 608 Views
Piknosporlar damcı su və 5-33 ºC temperaturda cücərir, optimal temperatur 25-27 º C, inkubasiya müddəti 15-27 gün, meyvələr xəstələndikdə ləkələr 6-9, piknidlər isə 17-24 gündən sonra müşahidə edilir.
E N D
Piknosporlar damcı su və 5-33ºC temperaturda cücərir, optimal temperatur 25-27º C, inkubasiya müddəti 15-27 gün, meyvələr xəstələndikdə ləkələr 6-9, piknidlər isə 17-24 gündən sonra müşahidə edilir • Çiçək və toxumluğun yoluxması məhsuldarlığı aşağı salır, yarpaqlar yoluxur və vaxtından əvvəl tökülür, güclü yoluxmuş ağaclar 3-4 ilə məhv olur • Bağ salınarkən torpağın yararlılığı nəzərə alınmalı, sortların davamlılığı, bitkilərin sıxlığı gözlənməli, ştamb və qabığın mexaniki zədələnməsinə qətiyyən yol verilməməli • Budama zamanı kəsilmə yerləri bağ məlhəmi ilə işləməli, ağacların ştambı əhənglənməli, güclü yoluxmuş qurumaqda olan ağaclar bağdan çıxarılmalı və kənarlaşdırılmalı, İşçi məhlulun məsarifi 800-1000 l/ha, Yağmurların miqdarı nəzərə alınmaqla 3-4 dəfə təkrar olaraq 7-10 günlük intervalla yerinə yetirilməlidir
Tumlumeyvəbitkilərininsitosporozu – Cytosporacarposperma Fr. Təsnifatdayeri: FungivəyaMycotaaləmi, Anamorfic fungi şöbəsi, Coelomycetessinfi, Sphaeropsidalessırası, Sphaeropsidaceaefəsiləsi, Cytosporacinsi Biolojiqrupu: Fakültətiv parazit
AZƏRBAYCAN • MDB • AVROPA • ASİYA • AMERİKA
Piknosporlar yüksək rütubət zamanı dağılır, pikniddən sporlar xaricə selikli kütlə şəklində çıxır, göbələyin növündən asılı olaraq piknosporların rəngi şəffaf, sarı, çəhrayı haşiyəli olur, xəstəlik yazda, yayın əvvələrində və payızda intensiv inkişaf edir • Güclü yoluxma zamanı təkcə qabıq yox, oduncaq da ölür, oduncaq dərinliyi özəyə qədər hissə-hissə ölüşgəyir, sitosporoz cavan bağlar üçün daha təhlükəli xarakter daşıyır • Sitosporozdan meyvə bağlarını qorumaq üçün bitkilərin həyat şəraitlərini yüksəldən tədbirlər kompleksinə üstünlük verilməli, sanitar budamalar, yoluxma yerlərinin tam təmizlənməsi, yerinə bağ məlhəmi çəkilməsi önəmli tədbirlərdir
13.2 Tumlumeyvə bitkilərinin bakteriya və virus mənşəli xəstəlikləri • Tumlumeyvəbitkilərininbakterial • kökxərçəngi- Aqrobacteriumtumefaciens • (Smith et Mownsend) Conn. Təsnifatda yeri: Qrammənfi aerob çuğuqlar qrupu, Rhizobiaceae fəsiləsi, Agrobacterium cinsi Müasiradı: Rhizobiumradiobacter Biolojiqrupu: Fakültətiv parazit
Genişyayılanbakterialxəstəliklərdənbiri kimi cavanbağlar, toxumlarvətinglərüçünxüsusilətəhlükəlidir • Bakteriyaekolojiamillərəqarşıtələbkarolub, yüksəkrütubətvəmülayimistihavaşəraitindədahaintensivinkişafedir • Birqrupmüəlliflərhesabedirlərki, cavanbağlar, tinglikvətoxmacarlarüçünəntəhlükəlivəzərərlixəstəlikdir. V.F.Peresıpkin (1991) yazırki, Ukraynadabəziillərdəəkinmaterialındaxəstəlikləyoluxma 50-80%-əçatır • Bitkiləribakterialkökxərçəngindənqorumaqüçüntinglikdədüzgünnövbəliəkinəəməledilməli, meyvəbitkilərininən yaxşısələfləriçoxillikotlar, dənlilərvədənlipaxlalıbitkilərdir. Qeydedilənbitkilərbakterialkökxərçənginintörədicisiiləyoluxmurlar. Tərəvəzlərbununüçünyararsızdırlar
Qabığınnekrozuvəyabakterialxərçəngi – • Pseudomonas syringaepv. syringae Van Hall. Təsnifatdayeri: Qrammənfiaerobçubuqlarvəkokklarbölməsi, Pseudomonaceaefəsiləsi, Pseudomonas cinsi Biolojiqrupu: Fakültətivparazit
TÜRKİYƏ • KEÇMİŞ SSRİ-NİN • AVROPA HİSSƏSİ • AZƏRBAYCAN • İRAN • GÜRCÜSTAN • UKRAYNA
Rütubətə və isti havalara meylli olmaqla 14-30ºC temperaturda inkişaf edir • Böyümənin gecikməsi, məhsuldarlığın aşağı düşməsi, ağacların ölməsi ilə xarakterizə edilir • Qabığın bakterial xərçəng ilə yoluxmuş hissə kəsilir və tullanılır, kəsik yerləri 1%-li dəmir kuporosu məhlulu və ya 5%-li karbonat turşusu məhlulu ilə dezinfeksiya edilir, yerinə bağ məlhəmi çəkilir, bitkinin kəsilən hissələri bağdan çıxarılır və yandırılır, hər bir ağac budandıqdan sonra 5%-li formalin məhlulu ilə dezinfeksiya edilir
Almanınmozaikası- Apple mosaic virus Xəstəlikyaydövrüyarpaqlarıntökülməsinəsəbəbolur. Xəstəliktörədicisiolanvirussferikvəizometrikdir. Çoxsaylıbitkiləriyoluxur, lakinmeyvələrdənyalnızalmanıxəstələndirir. Əsasənəkinmaterialıiləyayılır, toxumlaötürülmür. Conatansortuvirusaqarşıyüksəkdavamlıdır. Erkənyazdacavanyarpaqlardaşəffaf-sarı, sonrasolğunvəağxəttformalasındazühuredir. Bəzənkiçiksarıxallılıqəmələgəlir, rəngindəyişməsiyarpağınekrozlaşdırır. Yaydaçıxanyarpaqlardasimptomlargörünmür, yəqinki, buyüksəktemperaturuntəsiriiləbağlıdır.
Almayarpaqlarınınxlorotikləkəliyi- Apple xlorotic leaf spot virus Almadayarpaqlarınxlorotikləkəliyi, deformasiyasıformasındameydanaçıxır. Yabanıalmanövlərindəsimptomlardahayaxşıseçilir. Armudunyarpaqları 3-5 günlükolduqdasəthlərindədağınıqşəffafləkələrəmələgəlir. Kəskinistilərdə həssassortlardayarpaqlarınnekrozlaşmasıbaşverir vətoxumatökülür. Xəstəliyinəlamətləriyetkinmeyvələrinqabığındayaşıltəhərvəyatündhalqaformasındaaşkaredilir, buzamanmeyvəninformasıdəyişmir, lətlihissənin nekrozlaşmasımüşahidəolunmur. Bağdayüksəkaqrofonyaradılması, mozaikavəyarpaqlarınxlorotikləkəliyinintörədicilərinəqarşıinteqrirmübarizətətbiqedilməlidir.
13.3 Çəyirdəkli meyvə bitkilərinin göbələk xəstəlikləri, onlarla mübarizə • Çəyirdəklilərin moniliozu - MoniliacinereaBonord. Təsnifatdayeri: Mycotavəya Fungialəmi, Anamorficfungişöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetales sırası, Moniliaceaefəsiləsi, Moniliacinsi Biolojiqrupu: Hemibiotrof
Sporlar müsbət 3ºC temperaturda 6 saatdan sonra cücərir, bir sutka ərzində sporların 55-56%-i cücərir, maksimum cücərmə (100%) 24-27ºC temperaturda 8 saatdan sonra baş verir, 33ºC temperaturda 24 saat müddətində sporların 15,3%-i cücərir, Moniliacinereagöbələyinin sporlarının cücərməsi üçün minimal temperatur3ºC, Optimal 24-27ºC və maksimum 33ºC, sporlar damcı su və 100%-ə nisbi rütubət şəraitində cücərirlər • Yüksək aqrofon, mumyalaşmış meyvələrin toplanması, bağın becərilməsi, sanitar budamalarının aparılması, düzgün gübrələmə və s. İşçi məhlulun məsarifi 600-800 l/ha, ciçəkləmədən sonra çiləmə bordo məhlulunun əvəzedicilərindən biri ilə təkrarlanır, 1%-li bordo məhlulu, Delan 3 kq/ha, Melpreks 5 kq/haəvəzedicilərindən biri ilə təkrarlanır, Melpreks+topaz (4 kqha+ 0,5 l/ha) kombinə edilmiş qarışığı
Çəyirdəklilərin klasterosporiozu və yadeşikliləkəliyi- ClasterosporiumcarpophilumAderh. Təsnifatdayeri: MycotavəFungialəmi, Anamorficfungişöbəsi, Hyphomycetessinfi, Hyphomycetalessırası, Dematiaceaefəsiləsi, Clasterosporiumcinsi Biolojiqrupu: Obliqatsaprotrof
Amerika, Asiya, Afrika, Avropa, Avstraliya • MDB-nin Moldova, Ukrayna, Rusiyanın cənubu • Azərbaycanın Naxçıvan MR, Gəncə- Qazax, Quba- Xaçmaz • İsti iqlim (20-24ºC), güclü yağıntılar (bir ayda 30-40 mm), havanın yüksək rütubəti (70-80%), konidilər yüksək rütubət və temperaturda 5-40ºC (optimum 19-26ºC) cücərə bilirlər, inkubasiya dövrü 2-4 gün • Ağaclar xəstəliklə 50% yoluxduqda, məhsul 2 dəfə azalır, alınan məhsulun da böyük bir hissəsi əmtəəlik keyfiyyətini itirir • Zoğlar və budaqlar kəsildikdən dərhal sonra bağda 3%-li bordo məhlulu ilə çiləmə aparılmalıdır, budama yerləri 2%-li mis və ya 3%-li dəmir kuporosına qatılmış əhəng südü ilə dezinfeksiya edilməlidir
Çəyirdəklilərin qırmızı-qəhvəyiləkəliyivəyakokkomikozu- CoccomyceshiemalisHigg. Təsnifatdayeri: Mycotavə yaFungialəmi, Ascomycotaşöbəsi, Euascomycetessinfi, Phacidialessırası, Euphacidiaceaefəsiləsi, Coccomycescinsi Biolojiqrupu: Fakültətiv parazit
Gəncə- Qazax, Şəki- Zaqatala, Quba- Xaçmaz • Havanın gündəlik temperaturu 18-22ºC həddində, 80-90%-ə yaxın nisbi rütubət • Yarpaqların güclü yoluxması 100%-ə çatır, xəstəlikalbalıvəgilastingliklərindətoxmacalaraciddiziyanvurur • Sistem təsirə malik olan skor və topaz preparatları 4 çiləmədə 70%-lik bioloji səmərəliliyi təmin edir, çiləmələr 10-14 günlük intervalla çiçəkləmədən sonra vurulur, işçi məhsulun məsarifi 1000-1500 l/ha, kimyəvi çiləmə sxeminə Moniko bordo, Antrakol, Ditan M-45 kimi kontakt təsirli fungisidlərin istifadə
Gavalınınpolistiqmozu- PolystigminarubraSacc. Təsnifatdayeri: MycotavəyaFungialəmi, Anamorficfungişöbəsi, Coelomycetessinfi, Sphaeropsidalessırası, Sphaeropsidaceaefəsiləsi, Polystigminacinsi Biolojiqrupu: Fakultətivsaprotrof
Naxçıvan MR • Gəncə- Qazax • Qarabağ bölgəsi • Şəki- Zaqatala • Quba- Qusar
Damcı su və temperaturun 5- 30ºC-yə qədər olması • Optimal temperaturda20-22ºCkisəsporların • cücərməsi 4-5 saatdan sonrabaşlayır • İnkubasiya müddəti 40 gün • Güclü yoluxma zamanı assimilyasiya prosesləri pozulur • Vaxtından əvvəl yarpaq tökülür • Yoluxmuş yarpaqlar toplanmalı, yandırılmalı və ya • torpağın 30-40 sm dərinliyinə çevrilməlidir • 1%-li bordo məhlulu, Delan 3 kq/ha, Melpreks 5 kq/ha • əvəzedicilərindən biri ilə təkrarlanır
Gavalınınpası – Tranzschelia pruni - spinosae (Pers.) Diet. Təsnifatdayeri: MycotavəyaFungialəmi, Basidiomycotaşöbəsi, Urediniomycetessinfi, Uredinalessırası, Phragmadiaceaefəsiləsi, Tranzscheliacinsi Biolojiqrupu: Obliqatparazit