1 / 24

Təsnifatda yeri :

Buğdanın toz sürməsi – Ustilago tritici (Pers.) Rostr. Təsnifatda yeri : Fungi və ya Mycota aləmi , Basidiomycota şöbəsi , Ustilaginomycetes sinfi , Ustilaginales sırası , Ustilaginaceae fəsiləsi , Ustilago cinsi . Ustilago tritici buğdanın toz sürməsinin törədicisi Sinonimləri :

pia
Download Presentation

Təsnifatda yeri :

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Buğdanıntozsürməsi – Ustilagotritici (Pers.) Rostr. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Basidiomycotaşöbəsi, Ustilaginomycetessinfi, Ustilaginalessırası, Ustilaginaceaefəsiləsi, Ustilagocinsi. Ustilagotriticibuğdanıntozsürməsinintörədicisi Sinonimləri: Ustilago tritici (Pers.) Iens., U.vavilovii Jacz. Biolojiqrupu: Biotrof

  2. Buğdanınsürməxəstəliktörədicilərininteliosporları: 1- bərksürmə:a - Tilletia caries [t.tritici]; b- T.laevis; c- T.triticoides; ç – T.intermedia; 2- tozsürmə; 3- cırtdansürmə; 4- gövdəsürməsi; 5 – hind sürməsi

  3. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Tozsürməsünbüllərinəmələgəlməsidövrüzühüredir. Xəstəliyinnəticəsindəsünbülünbütünhissələridağılır, yoluxansünbülcüklərqarasporkütləsinəçevrilir. Buğdanıntozsürməxəstəliyinintörədicisimitselformasındatoxumunrüşeymindəsaxlanılır. Toxumuncücərməsiiləeynizamandamitselinfəallaşmasıbaşverirvəo, bitkininböyümənöqtəsinədoğruyayılmağabaşlayır. Sünbülünəmələgəlməsidövrüpatogenonunbütünformalaşmışhissələrindəoturur. Sonrakımüddətdəmitseldəntelio-sporlarəmələgəlirvəsirayətlənmişsünbüldənəvəzinəyalnızqarasporkütləsisaxlayır. Yayılması. Tozsürməxəstəliyidünyanınbuğdabecərilənbütünölkələrindəgenişyayılmışdır. Ekologiyası. Teliosporlarıncücərməsivəmitselinböyüməsiüçünoptimaltemperatur 23-250Cvənisbirütubət 60-95% -dir. 7-80Ctemperaturzamanıbitkitoxumalarındamitselinböyüməsidayanır, buamildəsürməninpayızlıqbuğdadazəifəmələgəlməsiiləizahedilir. Mübarizətədbirləri. Buğdanıncırtdansürməsindəolduğukimidir.

  4. 1.2 Buğda bitkisinin pas xəstəlikləri və onlarla mübarizənin əsas prinsipləri • Buğdanınqonurpası -Pucciniarecondita • Rob. ex Desm. f. tritici Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Basidiomycotaşöbəsi, Urediniomycetessinfi, Uredinalessırası, Pucciniaceaefəsiləsi, Pucciniacinsi Biolojiqrupu: Buğdanınvəbirsırayabanıdənlilərinobliqatparazitdir.

  5. Pucciniarecondita göbələyinin uredino və teliosporları

  6. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəliyintörədicisiikisahibli, taminkişaftsiklinəmalikolanvəbeştipspormərhələsiəmələgətirənobliqatparazitdir. Həyattsiklininvegetativfazasındadikariotikmitselşəklindəetsispor, teliosporvəuredinospormövcuddur. Buğdabitkilərindəvəbirsırayabanıdənlilərdəgedənuredinomərhələdəbirneçəgenerasiyanövbələşir. Onlarınmiqdarıilinhavaşəraitindənvəbitkilərinvegetasiyadövrününuzunluğundanasılıdır. Göbələkadətənnatamaminkişaftsiklinəmalikolur, əsasənvegetativçoxalır. PatogenvegetativhəyattsiklindəbuğdadanəlavəAegilops, Cesale, Hordeum, Elymus, Agropirum, Bromuscinslərinəaidolanbitkinövlərinidəsirayətlənir. Yayılması. Dünyanınbuğdabecərilənbütünölkələrindəgenişyayılmışdır. Xəstəliyəölkəmizinbuğdaəkinlərindərastgəlinirvəbəziillərdətaxılçılığagüclüziyanvurur. Həmpayızlıq, həmdəyazlıqbuğdaəkinlərindəinkişafıhaqqındakifayətqədərməlumatlarmövcuddur.

  7. Ekologiyası. Buğdabitkisindəqonurpasxəstəliyinitörədənfitopatogengöbələkəsasənpayızlıqbuğdanınyarpaqlarındavəyabanıdənlilərdəmitselformasındaqışlayır. Sporlarıncücərməsiüçündamcısutələbolunur, bunagörədəgüclüşehdamcılarıinfeksiyanıninkişafınaəlverişlizəminyaradır. Əlverişlitemperaturşəraitində (15-250C) infeksiya 6-8 saatmüddətindəhəyatakeçir, növbətiuredinosporgenerasiyası 7-10 gündənsonrabaşverir. Xəstəliyinəngüclüinkişafıbuğdanınçiçəkləməsidövrümüşahidəolunur. Uredinosporlarküləkləyayılırlar. Təsərrüfatəhəmiyyəti. Buğdanınqonurpasıdənistehsalınaəhəmiyyətlidərəcədəzərərvurur. Bəzənoepifitotiyaşəklindəinkişafedir. Ədəbiyyatməlu-matlarındagöstərilirki, ölkəmizəqonşuŞimaliQafqazregionunda 10 ildə 2-3 dəfəxəstəliyinyayılmasıvəinkişafıepifitotiyaxarakterliolur. Mübarizətədbirləri. Yüksəkaqrotexnika, aralıqsahibbitkilərininməhvedilməsi, davamlısortlardanistifadə, növbəliəkinəəməledilməsivacibdir. Xəstəliyinilkinsimptomlarıgöründükdəekolojifungisidlərdənbiriiləçiləməaparmaqmümkündür. Sonillər 25% tiltk.e., 0,5 l/haməsarifləxəstəliyininkişafınıtamamilədayandırabilir. MüasirdövrüntələbinəuyğunikikomponentlisistemxüsusiyyətlərəmalikFolukurBTfungisididəvegetasiyadövrü 1l/haməsarifləbuğdabitkisininpasmənşəlixəstəliklərinəqarşıöldürücütəsirgöstərir.

  8. Buğdanınzolaqlıvəyagövdəpası- Pucciniagraminis Pers. f. tritici Eriks. et Nemn. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Basidiomycotaşöbəsi, Urediniomycetessinfi, Uredinalessırası, Pucciniaceaefəsiləsi, Pucciniacinsi Biolojiqrupu: Biotrof

  9. Pucciniagraminisgöbələyinin uredino və teliosporları

  10. Dənlilərdəgövdəpasıxəstəliyitörədicisininsportipləri:Dənlilərdəgövdəpasıxəstəliyitörədicisininsportipləri: 1- spermaqonispermasiyalarla; 2- etsietsisporlarla; 3- uredinosporlat; 4- teliosporlar (sağda-cücərənteliosporlar)

  11. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Buğdanınzolaqlıvəyagöv-dəpasıxəstəliyinintörədicisiPucciniagraminisf.triticigöbələyiikievlidir. Spermaqonialvəetsialspormərhələlərizirincbitkisinin, uredinovəteleytospormərhələləribuğda, arpavəçoxlusaydabaşqanövlərdəinkişafedir. Zirincyarpaqlarınınüsttərəfindəgöbələktək-təkvəyakiçikqrup-larlayerləşənşaraoxşarspermaqonilərəmələgəlir. Onlarındiametri 120-130 mkm, rəngitünd-sarıdır. Yayılması. Xəstəlikdeməkolarki, buğdabecərilənbütünölkələrdəgenişyayılmışdır. Əsasəndağlıqvədağətəyibölgələrdəböyükzərərvurur. BuxəstəlikAzərbaycandadagenişyayılmışdır. Ekologiyası. BuğdabitkisininzolaqlıvəyagövdəpasıxəstəliyinintörədicisiPucciniagraminis f. triticigöbələyiekolojiamillərəqarşıçoxhəssasdır. Qışlayanteliosporlaristirahətdövrünükeçdikdənsonra 9-290Ctemperatur (optimal 18-220C), 95-100% nisbirütubətdəcücərirlər. Onlarıncücərməsiüçüntələbolunanvaxtteliosporlarınyetişmədərə-cəsindənasılıdır. Yetkinteliosporlarırütubətlikamerayayerləşdirdikdən 3-4 saatsonracücərəbilirlər.

  12. Təsərrüfatəhəmiyyəti. Xəstəlikçoxzərərlidir. Yoluxmanəti-cəsindəgövdəninepidermisindəküllümiqdardakəsiklər (1,5 mindənçox) əmələgəlir. Güclüyoluxmazamanıbuğdabitkiləriyatırlar. Patogenləsünbülaltıgövdəninsirayətlənməsinəticəsindədənməhsulukəskinazalır, dəncılızlaşır, onunçörəkkeyfiyyətləriaşağıdüşür, bəziillərdəxəstəliyintəsirindənməhsulitkisi 60-70%-əçatır. Mübarizətədbirləri. Buğdanınqonurpasındaolduğukimidir. Lakinbuxəstəliyitörədəngöbələkinkişaftsiklindəaralıqsahibbitkisindənistifadəetdiyiüçünprofilaktikaolaraqzirincbitkilərininbuğdaəkinləriətrafındaməhvedilməsiməcburixarakterdaşıyır.

  13. Buğdanınsarıpası – Pucciniastriiformis West. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Basidiomycotaşöbəsi, Urediniomycetessinfi, Uredinalessırası, Pucciniaceaefəsiləsi, Pucciniacinsi Biolojiqrupu: Biotrof

  14. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Xəstəlikdənlibitkilərinəksəriyyətindəmüşahidəolunsadabuğdaüçündahatəhlükəlidir. Patogenyarpaqlarda, yarpaqqınlarında, bəzəngövdə, miloxu, sünbülpulcuqlarındameydanaçıxır. Yoluxmanınxarakterikxüsusiyyətiuredinoyastıcıqlardanibarətolanlimonusarı, uzunsovzolaqların, ləkələrinəmələgəlməsidir. Adətənuredinalaryığılmışqrupşəklindəyerləşirlərvəxlorozlamüşayətolunanləkəyəoxşayırlar. Müəyyənmüddətkeçdikdənsonrayoluxmayerlərindətünd-qonurvəyademəkolarki, epidermisipartlatmayanqaratelioyastıcıqlarəmələgəlirlər. Yayılması. Xəstəlikdağlıqvədağətəyirayonlarıüçündahaxarakterikdir. M.Seyidov, C.Ağayev (2005) göstərirlərki, 1998-1999-cuvegetasiyaillərindəsarıpasxəstəliyiAbşeronvəCənubiMuğanbölgələrindəbütünqışuzunuinkişafdaolmuşdur. AzərbaycanETƏkinçilikİnstitutundabuxəstəliyəqarşıyüksəkdavamlı, məhsuldaryumşaqbuğdasortları (Tərəqqi, Azəri, Mirbəşir-128, Əkinçi-84) yaradılmışdır.

  15. Ekologiyası. Sarı pasın törədicisinin böyümə və inkişafı üçün 10-130C temperatur optimal hesab olunur. Uredinosporlar 00Ctemperaturdabeləcücərəbilirlər. 200C-dənyuxarıtemperaturdagöbələyininkişafızəifləyir. Qeydetməklazımdırki, Azərbaycandaaprelvəmayaylarında, temperaturgündüzlər 20-250Colmasınabaxmayaraq, gecələr 150-yə, yaxudondandaaşağıdüşməsigöbələyininkişafınızəiflədəbilmir. Respublikamızıntəbii-iqlimşəraitisarıpasınerkənyazdan, həttapayızdaninkişafetməsiüçünəlverişlihesabolunur. Təsərrüfatəhəmiyyəti. Xəstəlikxüsusiləsünbüllərüçüntəh-lükəlidir: dəndolmur, cılızolur, kütləcəyüngülləşir. Elmdəsarıpasxəstəliyinin 60-dançoxrasınınmövcudluğuhaqqındaməlumatlarvardır. Ölkəmizdəsarıpasınrastərkibihaqqındabilgiləryoxdur. Mübarizətədbirləri. Buğdanınqonurpasındaolduğukimidir.

  16. 1.3 Buğda bitkisinin digər göbələk mənşəlı xəstəlikləri, • onlar əleyhinə mübarizə • Buğdanınunluşehi - Blumeriagraminis (DC.) Speer • f. sp. triticiMarchal. Təsnifatdayeri: Fungi vəyaMycotaaləmi, Ascomycotaşöbəsi, Euascomycetessinfi, Erysiphalessırası, Erysiphaceaefəsiləsi, Blumeriacinsi Sinonimləri: AcrosporiummonilioidesNees, Erysiphegraminis DC., Oidiummonilioides (Nees) Link. Biolojiqrupu: Biotrof

  17. Patogeninmorfologiyavəbiologiyası. Unluşehənçoxyarpaqlardaəmələgəlir, lakinbitkininbütünyerüstühissələriniyoluxabilir. Gövdə, yarpaq, yarpaqqınlarıvəsünbülxəstəlikləsirayətlənirlər. Ağunlutozluörtükformasındazühüredir, azsonraunlugörkəmalır, tədricənçirklibozrəngdən, qonurvəpasvari-qəhvəyirəngəqədərdəyişənkipmitselyastıcıqlarınaçevrilir. Mitselsəhti, budaqlanandır. Yayılması. Avropa, Asiya, Afrika, AmerikavəAvstraliyaqitələrindəyayılmışdır. XəstəlikRusiyadada, xüsusiləŞimaliQafqazdavəMərkəziQaratorpaqrayonlarında, Ukrayna, Belorus, Baltikaölkələri, Gürcüstanınbuğdaəkinlərindətəhlükəlidir. Azərbaycanındabuğdaəkinlərindərastgəlinirvəgetdikcəyayılmaarealıgenişlənir. Ekologiyası. Havanın +300C-dənyüksəktemperaturuunluşehininkişafınıləngidir. Bitkilərbirqaydaolaraq 0-200Ctemperaturadavə 50-100%-liknisbirütubətdəyoluxabilirlər. Konidilərhavanınnisbirütubəti 95-100% olduqdavə 3-310Ctemperaturda (optimal 14-17) cücərirlər. Rütubətlihavayetişmənivəaskosporlarınuçuşunusürətləndirir, quruhavaisəbuprosesləriləngidir.

  18. Təsərrüfatəhəmiyyəti. Xəstəlikyarpaqsəthininassimilyasiya-sınınazalmasınavəxrolofillindağılmasınasəbəbolur. Güclüyoluxmazamanıgövdələrinmiqdarıazalır, sünbülləməgecikir, lakinyetişməsürətlənir. S.S.Saninvəbaşqalarının (2002) məlumatlarınaəsasənxəstəliyintəsirindənməhsulitkisi 10-15%, bəzən 30-35%-əçatır. Mübarizətədbirləri. Kompleksaqrotexnikitədbirlər, davamlısortlardan istifadə, növbəliəkinsisteminədönmədənəməledilməsisəmərəlidir. Vegetasiyadövrüxəstəliyinilkinsimptomlarıgörünəndəməhlulunməsarifi 400-500 l/haolmaqla, tilt (0,5 l/ha), bayleton (0,2-0,3 kq/ha), skor (0,1 l/ha) preparatlarındanistifadəedilir. SonillərunluşehxəstəliyinəqarşıyaxınvəuzaqxariciölkələrdətriazolqrupunadaxilolanfolikurBT 2 komponentlisistemfungisidindənistifadəedilir. Bupreparathəmprofilaktiki, həmdəmüalicəvitəsirəmalikdir. Fungisidintəsiredicimaddəsitebukonazol 125 qr/lvətriadimefondan 100 qr/libarətdir. Preparatformasıkonsentratemulsiyadır.

More Related