ZALIHE MATERIJALA, TROŠKOVI MATERIJALA

1. ZALIHE MATERIJALA, TROŠKOVI MATERIJALA

2. ZALIHE- vrste • Sredstva koja se nabavljaju na eksternom tržištu radi prodaje (zalihe robe), • Sredstva koja se proizvode (zalihe nedovršene proizvodnje i gotovih proizvoda) • Sredstva u obliku materijala ili delova zaliha koja se nabavljaju radi trošenja u proizvodnji ili radi pružanja usluga

3. Trgovina- zalihe robe

4. Proizvodnja- zalihe materijala, gotovih proizvoda, nedovršene proizvodnje

5. Usluge- uglavnom nema zaliha osim kod pojedinih vrsta usluga za koje ne postoji direktna potrošnja vezana sa proizvodnjom

6. Vrednovanje • Po trošku nabavke, nabavnoj vrednosti ili • Po ceni izrade (ceni koštanja). • Troškove nabavke čine: • Neto fakturna vrednost bez trgovačkih popusta i rabata i bez ulaznog PDV ako ga preduzeće koristi kao odbitnu stavku • Direktni zavisni troškovi nabavke

7. DIREKTNE ZAVISNE TROŠKOVE NABAVKE ČINE • Uvozne dažbine i druge takse (carine, naknade carinskog organa, sezonske carine, posebne dažbine, taksa prema masi uvezene robe) • Manipulativni troškovi i troškovi dopreme, utovara i istovara • Troškovi pozajmljivanja (kamate MRS 23 Troškovi pozajmljivanja) • Posrednički troškovi, špediterski troškovi

8. Sopstvene usluge kod nabavke materijala • Preduzeće može da obavlja sopstvene usluge kod nabavke materijala, ali ih najviše može obračunati po tržišnoj ceni (troškovi utovara i istovara u sopstvenoj režiji, prevoz i slično)- oni se evidentiraju kao 621-Prihodi od aktiviranjaili potrošnje proizvoda i usluga za sopstvene potrebe

9. Evidencija • Glavna knjiga- prema vrednosti • Analitička evidencija- prema vrsti, količini i vrednosti • Magacinska evidencija- prema količini i vrsti

10. Računi zaliha • 101- Materijal, • 102- Rezervni delovi, • 103- Alat i inventar, • 134 – Roba na zalihi

11. Račun 101- Materijal 101- Materijal PS 10,000 (1) 1,000 (2) 200 Karakteristike: Stvarno otvoren račun Račun stanja ili sredstava Aktivan račun, Račun finansijskog knjigovodstva Raščlanjava se u posebnoj analitičkoj evidenciji

12. Dokumentacija • Faktura i otpremnica dobavljača • Prijemnica • Komisijski zapisnik sa knjižnim odobrenjem i zaduženjem • U vezi trošenja materijala javljaju se: • Trebovanje • Povratnica materijala

13. Primer • 1. Primljena je faktura od dobavljača za nabavljeni materijal za izradu u iznosu od 50,000 din (PDV 18%). Za troškove transporta materijala primljena je faktura dobavljača na iznos od 1,500 din (18% PDV). Istovar materijala izvršili su radnici preduzeća u vrednosti od 1,000 din. • Zalihe materijala se vode po stvarnoj nabavnoj vrednosti.

14. Obračuni • Faktura 50,000 • Faktura za prevoz 1,500 • Istovar materijala u sopstvenoj režiji 1,000 din po radnom nalogu, nema obračuna PDV-a niti ispostavljanja fakture • Obračun PDV-a na fakturnu vrednost i troškove prevoza: • 9,000 PDV (18% x 50,000)+270 PDV (18% x 1,500)

15. Obračun nabavne vrednosti materijala (troškova nabavke) • Troškovi nabavke = Neto fakturna vrednost + Direktni Zavisni troškovi nabavke (ne uključivati PDV) • Troškovi nabavke= 50,000 +1,500+1,000= 52,500

16. Dnevnik

17. Troškovi • Troškovi su vrednosno izražen utrošak faktora procesa rada u vezi stvaranja određenih učinaka

18. Vrednovanje troškova • Količinska i cenovna kompomenta troškova • Troškovi = količina x cena • Evidencija se sprovodi u glavnoj knjizi finansijskog knjigovodstva

19. Troškovi materijala • Vrednosno izražen utrošak materijala • Vrednovanje- različite cene po kojima je nabavljen materijal na zalihama • Pitanje – po kojoj ceni vrednovati zalihe materijala? • Metode vrednovanja: • FIFO (first in , first out) • Prosečna ponderisana cena • Metoda specifične identifikacije

20. Specifična identifikacija • Za proizvode koji su proizvedeni i odvojeni za posebne projekte • Mali broj artikala velike vrednosti (automobili na zalihi dilera automobila)

21. FIFO • Obračunava se trošak po prvoj ulaznoj ceni dok se ne potroši cela količina, a posle se prelazi na sledeću cenu • U uslovima inflacije (porasta cena materijala)- posledica je niži troškovi materijala, veći periodični rezultat i više zalihe materijala

22. Metoda ponderisane prosečne cene • Prosečna nabavna cena • Mogu se računati periodično ili posle svake nabavke • Neto varijanta = Ukupna vrednost materijala na zalihi / Ukupna nabavljena količina • Bruto varijanta - deljenjem iznosa koji predstavlja promet dugovne strane analitičkog računa sa prometom kolone ulaz analitičkog računa

23. Računi • 51-Troškovi materijala 511- Troškovi materijala za izradu (1) 10,000 Karakteristike: Račun rashoda, povećanje na levoj, dugovnoj strani Račun finansijskog knjigovodstva Ne raščlanjava se analitički

24. Knjiženje troškova materijala za izradu • Na zalihama ima 1.000 kg šećera po nabavnoj ceni od 1 din za kg. 1. Nabavljeno je po fakturi br. 5 i prijemnici br. 2, 400 kg šećera od firme KKK iz Crvenke po nabavnoj ceni od 1.20 din za kg (u cenu nije uračunat PDV). U vezi ove nabavke preduzeće je samostalno izvršilo prevoz i obračunalo 100 din. 2. Izdat je radni nalog br. 1 za proizvodnju čokolade M1. Po trebovanju br. 1 utrošeno je 500 kg šećera.

25. 101- Materijal PS. 1.000kg x 1 din = 1.000 din (1) 400 kg x 1.45 = 580 din Obračuni • Nabavka materijala , obračun troškova nabavke = 1.20 x 400 kg + ZTN- prevoz u sopstvenoj režiji (100 din)= 480+100=580 din • Nova nabavna cena materijala = 580 din /400 kg =1.45 din • PDV u primljenom fakturi (1.20 x 400 kg = 480 din x 18% = 86 din (zaokruženo) • Na ZTN u sopstvenoj režiji nema obračuna PDV-a 433 Dobavljači (1) 566 270 PDV u primljenim fakturama (1) 86

26. Dnevnik

27. 101- Materijal PS. 1.000kg x 1 din = 1.000 din (1) 400 kg x 1.45 = 580 din Stanje računa 101 Materijal Problem: Po kojoj ceni obračunati utrošen materijal kad imamo dve cene? Stanje zaliha: Na zalihama imamo početno stanje od 1.000 kg šećera po ceni od 1 din i iz prve nabavke 500 kg šećera po ceni od 1.45 din za kg

28. Dnevnik Obračuni:- prvo trošimo one zalihe koje su prvobitno ušle na zalihe (first in, first out): 500 kg utrošeno po FIFO ceni (prva cena) od 1 din = 500 kg x 1 din = 500 din

29. 101- Materijal PS. 1.000kg x 1 din = 1.000 din (1) 400 kg x 1.45 = 580 din Metoda prosečne ponderisane cene • Obračun prosečne cene (Neto varijanta = Ukupna vrednost materijala / Ukupna količina materijala na zalihi), • Troškovi materijala =Prosečna cena x Utrošena količina

30. Metoda ponderisane prosečne cene • Neto varijanta = 1.580 din /1.400 kg = 1.13 din • 500 kg x 1.13= 565 din- troškovi materijala

31. Metoda ponderisane prosečne nabavne cene –bruto varijanta Bruto varijanta: Promet dugovne strane analitičkog računa / Promet kolone ulaz (količine) 1.580 din / 1.400 kg =1.13 din /kg

32. Knjiženje • Obe varijante pokazuju identičnu prosečnu cenu 1.13 din/kg posle prve nabavke obračunatu na različite načine, • Knjiženje je isto kao i u prethodnom primeru

33. Knjiženje

34. Knjiženje troškova rezervnih delova • 1. Kupljeni su i primljeni u magacin rezervni delovi za mašinu čija vrednost po fakturi iznosi 5.000 din, PDV 18%. • 2. Izdato je rezervnih delova u upotrebu čija nabavna vrednost iznosi 3.000 din.

35. Obračuni • Troškovi nabavke = Fakturna vrednost (5.000 din)+ ZTN (O)=5.000 din • PDV = 5.000 x 18% =900 din

36. Dnevnik

37. Ostali materijalni troškovi • Troškovi energije, troškovi usluga (transportne, komunalne, usluge održavanja, usluge sajmova, zakupnina, reklame i propagande i slično) • Računi • 513 Troškovi goriva i energije • 530 Troškovi usluga na izradi učinaka • 532 Troškovi usluga održavanja • 5350 Troškovi reklame i propagande

38. Primer • 1. Preduzeće je primilo fakturu za utrošenu električnu energiju u pogonu na iznos od 40.000 din. Na ovaj iznos obračunat je PDV od 18%. • 2. Sa zaliha je utrošeno gorivo u iznosu od 2.000 din. (saldo računa 1011- gorivo iznosi 10.000 din).

39. Dnevnik