570 likes | 851 Views
Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları. R. Hakan ÖZYILDIZ 2013. STOK. Stok, hem iç hem de dış borç için, anapara ve anaparadan kaynaklanan kur farkı değerlerini içermektedir. Faiz değerleri stok kapsamında yer almamaktadır.
E N D
Kamu Borç Stokun Yapısı ve Sorunları R. Hakan ÖZYILDIZ 2013
STOK... • Stok, hem iç hem de dış borç için, anapara ve anaparadan kaynaklanan kur farkı değerlerini içermektedir. • Faiz değerleri stok kapsamında yer almamaktadır. www.hozyildiz.com
Türkiye borçlanmaya makum (mu?). Kamu borçları azalsada diğer kesimlerin borcu artıyor www.hozyildiz.com
Oransal olarak gelişmeler www.hozyildiz.com
Hanehalkının borç artışına dikkat www.hozyildiz.com
Büyüme dış kaynakla sağlanıyor. Cari açık verip dışarıdan kaynak geldikçe büyüyebiliyoruz. www.hozyildiz.com
Kısa vadeli dış borçlar artıyor www.hozyildiz.com
Dış borç göstergelerini çok dikkatle izlemek gerek www.hozyildiz.com
Kamu borç rakamları kötü değil www.hozyildiz.com
Sıkıntı olunca TCMB varlıkları devlete mi, özel sektöre mi yetecek? İşsizlik Sigortasının birikimleri varlık mıdır? www.hozyildiz.com
Devletin varlıkları çok değişmiyor www.hozyildiz.com
BÜTÇE AÇIĞI = BORÇLANMA !?Borç stoku faiz ödemlerindeki artış ve borçlanma gereğinin artmasıyla büyüyor www.hozyildiz.com
2001 Krizinden bu yana epeyi yol alındı. Ancak düşüş eğilimi yavaşlamaya başladı. www.hozyildiz.com
Dolaylı vergiler harcamalardan alınır. Harcamaların artması için gelirlerin yükselmesi gerekir. Vergi toplamakta zorlanan devlet vergi dışı (özelleştirme, 2B arazi satışı, bedelli askerlik gibi) yöntemlere yönelir. www.hozyildiz.com
Gelirler harcama artışına bağımlı iken, harcamalarda esneklik yok. Eknomide sorun olursa gelir azalırken, harcama kısıntısı yapılamıyor. Mecburen borçlanmaya gidiliyor. www.hozyildiz.com
Bütçe dışı dengeler etken www.hozyildiz.com
Sadece bütçe açığının büyüklüğü borç stokunun artışını açıklamaya yetmez. Bütçe dışı etkenleri de çok dikkatli takip etmek gerekir. www.hozyildiz.com
Krizde kamu borç stokunun artışı hızlanmış. www.hozyildiz.com
ARTIŞ 2012 DE TL AĞIRLIKLI. DÖVİZLİ BORÇLAR AZALTILMIŞ www.hozyildiz.com
Kur hareketleri, TL bazında dış borçlar gösterimini etkiliyor. www.hozyildiz.com
2001Krizinden dış borç alınarak çıkıldı. Şimdi iç piyasadan borçlanan Hazine, Kamuya ve dışarıya olan borçlarını ödüyor. www.hozyildiz.com
Vade uzuyor. Olumlu bir gelişme www.hozyildiz.com
Toplam borcun vadeye kalan ortalama süresi 4,6 yıl. www.hozyildiz.com
İç borçlanmada ortalama maliyet önceki yıllara oranla düştü. Ancak düşme eğilimi yavaşlamaya başladı. Nedeni enflasyon ve kurdaki değişmeler. www.hozyildiz.com
İç borcun vadesi yükseliyor www.hozyildiz.com
Nominal faizler krizin etkisiyle oldukça düştü… Hazine’nin faiz yükü göreli olarak azaldı. www.hozyildiz.com
Reel faizlerdeki düşüşe dikkat. Negatif reel faiz olur mu? www.hozyildiz.com
Dış borcun faiz değişikliklerinden etkilenme süreci uzun. www.hozyildiz.com
Piyasadaki faizler değişirse, stok kaç ay sonra etkilenecek? www.hozyildiz.com
15 ay iyi bir süre. Ani faiz değişimlerinde karar alıcılara önlem alma zamanı sağlayabilir. www.hozyildiz.com
Faizlerde değişim olursa borcun ne kadarının etkilendiğine dikkat etmek gerek www.hozyildiz.com
DİBS piyasasında bankalar ve tüzel kişiler kağıtların çoğunluğunu taşıyorlar. Yurtdışı yerleşiklerin ilgisi getiriye bağlı olarak değişiyor. www.hozyildiz.com
Yabancılar Türk kağıtlarına ilgi gösteriyor. Vadeye kadar elde tutarlarsa iyi. İlk kur ve faiz hareketinde satmaya kalkarlarsa piyasada yıkıcı etki yaratabilirler. www.hozyildiz.com
Bankalar DİBS taşımayı arttırmış www.hozyildiz.com
Özel bankaların kağıda ilgisi devam ediyor. Sektördeki paylarına oranla asıl kamu bankaları yükü taşımaya devam ediyorlar. www.hozyildiz.com
Banka dışı kesimde tüzel kişiler DİBS alıyor, şirket bilançolarına koyuyorlar. Özkaynaklarını değerlendiriyorlar. www.hozyildiz.com
Kamu Borç Stoku’nun % 70’i TL. www.hozyildiz.com
Stok’un sadece % 38’i sabit TL enstrüman www.hozyildiz.com
Döviz ve değişken ağırlıklı stok yapısı kur, faiz, enflasyon ve diğer etkenlere açık bir yapıdır. Stokun kırılganlığı açısından önemlidir. www.hozyildiz.com
Piyasalarda yatırımcılar TL’yi tercih ediyor. Faiz getirisi, yabancı paraya oranla daha yüksek. www.hozyildiz.com
Piyasa oyuncuları, risk algılamaları nedeniyle, değişken faizli enstrümanları tercih ediyorlar. www.hozyildiz.com
Krizde mali baskınlık çoğaltmış. DTH’lar olmasa, sadece TL kaynaklarla borç çevirmek oldukça zor. Belkide olanaksız. www.hozyildiz.com
Yapancı para kaynaklar olmasa kaynaklar yetersiz kalıyor. Bu durumun faizlere etkisi düşünülmeli www.hozyildiz.com
Kur ile fiyatlar arasındaki ilişki önemini koruyor. • “Sonuç olarak, 2001 yılı sonrasında döviz kurundan tüketici enflasyonuna geçişkenlik azalmakla ile birlikte, yeni fiyat endeksi döviz kuruna karşı 1994 temel yıllı endekse kıyasla daha duyarlı bir görünüm ortaya koymaktadır.”TCMB Enflasyon Raporu, 2006-I Shf. 19 • Bu durumda; kurda olabilecek bir düzelme hareketi fiyatları ve sonuç olarak da beklentilere bağlı olarak, faizleri etkileyecektir. www.hozyildiz.com
Kur ve DİBS Faizleri arasındaki korelasyon yüksek www.hozyildiz.com
DİBS Piyasasında faizi döviz birikimi olanlar belirliyor www.hozyildiz.com
Gelecekte borçlanmadaki azalma... • Yapısal reformlara, özellikle, vergilerde ve sosyal güvenlikte kayıt dışılıkla mücadeleye, • Nakit dışı borçlanmada olması gereken azalmaya, • Kamu mali disiplinin genel anlamda sağlanmasına, (Bütçe dışı kamunun yüklerinin azalması), • Reel faizlerdeki azalmaya, ve, • Ekonominin istikrarlı büyümesine, • En önemlisi beklentilerin iyi yönetilmesine bağlıdır. www.hozyildiz.com
Borcun Sürdürülebilirliği www.hozyildiz.com
Borcun Sürdürülebilirliği • Kamu borcunun sürdürülebilirliği, kamu borcunun sabit kalması ve/veya konuyla ilgili standart borç oranlarına bakılarak değerlendirmeler yapılmasının yanında, cari dönemde sürdürülen maliye politikasının borcun sürdürülebilirliğini ve/veya borç stokunun ödenebilirliğini sekteye uğratmadan gelecek dönemlerde de borçlanmanın sürdürülebilmesi olarak tanımlanmaktadır. • Borcun sürdürülebilirliğini etkileyen en önemli faktörler, piyasalarda oluşturulacak güven ortamı, borçlanma politikalarına verilecek politik destek ve borçlanma birimlerinin teknik kapasiteleri olarak belirmektedir. www.hozyildiz.com
Borç stoku neden büyüyor? • ANAPARA ÖDEMESİ = 100 TL. • FAİZ ÖDEMESİ = 50 TL. • TOPLAM ÖDEME = 150 TL. • Eğer, anaparanın kur farkı yokken; • ÖDEME = 50 TL. İSE STOK SABİT • ÖDEME < 50 TL. İSE STOK BÜYÜR • ÖDEME > 50 TL. İSE STOK KÜÇÜLÜR. • Diğer bir deyimle FAİZ DIŞI FAZLA > FAİZ ÖDEMELERİ olmazsa STOK nominal olarak büyümeye devam edecektir. Eğer, ödeme yapmak için tekrar borçlanılıyorsa o zaman net ödemeye dikkat etmek gerekecektir. www.hozyildiz.com