Prezantim i kostove dhe sjellja e tyre

1. Prezantim i kostove dhe sjellja e tyre Kapitulli 1

2. KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE • Nocioni kosto është nocion i afërt me secilin dhe e përdorim saherë që diskutojmë për blerje të diçkaje • Roli i kontabilitetit të menaxhmentit është të gjejë dhe të klasifikojë kostot në mënyra dhe rrugë të ndryshme për qëllime të ndryshme • Kuptimi i nocionit kosto, koncepti dhe klasifikimiikostove janë faktor bazë për çdo studim të kontabilitetit të menaxhemntit

3. KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE • Si faktor gjatë përcaktimit të ardhuravenë ndërmarrje • Si instrument i kontrollit të efikasitetit të afarizmit të ndërmarrjes • Si faktor me rëndësi gjatë vendosjes për problemet e planifikimit dhe politikës afariste të ndërmarrjes Kostot si faktor me rëndësi gjatë marrjes sëvendimeve afariste në ndërmarrje, i shfrytëzojmë kryesisht për tri qëllime:

4. KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE Në literaturë dhe në praktikë ekziston një klasifikimdhe kuantifikim i kostove dhe atë: • Në bazë të dispozitave ligjore duke iu përmbajtur SNK • Në bazë të nevojave interne të ndërmarrjes • Në bazë të literaturës së brendshme dhe asaj të jashtme e që mund të kenë rëndësi praktike dhe teorike

5. DEFINIMI I KOSTOVE Kostot paraqesin shprehjen monetare të sasisë së punës së gjallë, mjeteve të punës dhe të objektit të punës të nevojshme për prodhimin e të mirave materiale Definicioni më i përgjithësuar i kostove nënkupton kostot si shprehje vlerore e harxhimit të të të mirave ekonomike, respektivisht të faktorëve prodhues me qëllim të prodhimit dhe shitjes së efekteve të ndërmarrjes dhe të realizimit të fitimit sipas kësaj baze. Definimi i tillë i kostove na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre: Cilat janë ato?

6. DEFINIMI I KOSTOVE Definimi i tillë i kostove na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre: • Si parim bazë i tyre duhet të jetë shprehja sasiore e harxhimit të të mirave ekonomike (faktorëve prodhues) • Harxhimi i të mirave ekonomike duhet të jetë në lidhje me efektet (produktet), respektivisht e kushtëzuar me prodhimin e atyre efekteve (produkteve) dhe se kosto mund të konsiderohen vetëm ato që janë të provokuara nga prodhimi i efekteve (produkteve) • Sasitë e harxhuara të të mirave ekonomike duhet të jenë të shprehura në vlerë, respektivisht të vlerësuarit sipas çmimeve përkatëse, me fjalë tjera duhet të ekzistojëkomponenta çmimore e kostove

7. DEFINIMI I KOSTOVE THËNË SHKURT: • Kostot mund të definohen si sakrificë apo dhënie e burimeve për qëllime të posaçme • Kostot shpesh maten me njësi monetare që duhet të paguhen për mallra apo shërbime

8. Kosto apo shpenzim • Dr. Diana Lamani jep një definicion interesant të kostove të cilat i dallon nga shpenzimet. • Me kosto nënkupton vlerën e mjeteve të përdorura ose për t’u përdorur për sigurimin e mjeteve tjera, • Shpenzimi përfaqëson vlerën e mjeteve të përdorura për të siguruar të ardhura. • Faktikisht, shumica e kostove shndërrohen në shpenzime. Disa prej tyre shndërrohen në shpenzime në të njëjtën kohë kur ato kryhen. • Kur ndodhë një gjë e tillë, shpesh termat kosto dhe shpenzime përdoren në mënyrë të ndërsjelltë.

9. Kosto apo shpenzim • Përafërsisht definicion të njëjtë jep dhe dr. Ronald Hilton me ç’rast kostot i definon si sakrificë e kryer, zakonisht e matur me resurset e dhëna për këtë sakrificë, për të arritur qëllime të veçanta. • Siç do të shohim edhe më vonë, të gjitha kostot që nuk janë kosto të produktit, quhen kosto të periudhës. Këto kosto identifikohen me periudhën kohore në të cilën janë shkaktuar më saktë se me njësitë e blera apo të prodhuara. Kostot e periudhës njihen si shpenzime të periudhës në të cilën janë krijuar.

10. Kosto apo shpenzim • Për kostot nuk mund të flasim në këto raste: • Kur nuk kemi të bëjmë me ndonjë element të procesit të prodhimit, • Kur njëri ndër elementet e procesit të prodhimit nuk shpenzohet edhe pse merr pjesë në procesin e prodhimit, • Kur për ndonjërin prej elementeve të procesit të prodhimit nuk kemi shprehje të vlerës apo për sigurimin e tij nuk na nevojiten kurrfarë mjete monetare, • Kur harxhimet e shprehura në vlerë monetare nuk janë të lidhura me krijimin e një të mire materiale.

11. Kostot dhe terminologjia mbi kostot Objekti i kostove Akumulimi i kostove Objekti i kostove Objekti i kostove Transferimi i kostove Tracing Shpërndarja

12. Kostot të cilat kanë të bëjnë dhe lidhen direkt me objektin e identifikuar të kostove (MD, PD) Kosto direkte Kostot të cilat kanë të bëjnë por nuk lidhen direkt me objektin e identifikuar të kostove (KIP) Kosto indirekte

13. Çdo gjë për çka kërkohen një matje e ndarë e kostove (produkti, konsumatori, departamenti, etj.) Objekti i kostos Kosto direkte Kosto indirekte

14. KOSTOT DIREKTE (TË DREJTPËRDREJTA) Materiali direkt Puna direkte Kosto e përgjithshme Kosto të tërthorta Kosto të drejtpërdrejta

15. KOSTOT INDIREKTE (TË TËRTHORTA) Çfarë janë kostot e tërthorta? Janë kosto të cilat duhet të shpërndahen me qëllim të mbulimit nga produkti apo vendi i shpenzimit Shembull: Kostot e shpalljes për një vijë ajrore por që nuk kanë të bëjnë me një fluturim

16. KOSTOT E TËRTHORTA TË PRODHIMIT Janë kostot e përgjithshme të prodhimit,që përfshijnë të gjitha kostot të përcjella me procesin e prodhimit e që nuk mund të lidhen me produktet e prodhuara në një mënyrë ekonomikisht të realizueshme

17. Pagat e paguara të punësuarve që nuk janë drejtpërsëdrejti të përfshirë në punët prodhuese Shembull: Punëtorët e mirëmbajtjes, rojet, sigurimi, portierët, etj. Materialet e shfrytëzuara për të përkrahur procesin prodhues Shembull: Materiali për lyerje dhe pastrim i përdorur në repartin e montimit të automobilit KOSTOT E TËRTHORTA APO KOSTOT E PËRGJITHSHME Janë kostot e prodhimtarisë që nuk mundtë lidhen direkt me njësinë e produktit Shembull: Puna indirekte apo materiali indirekt

18. Kosto të shndërruara (konvertuara) Kosto e tërthorta të prodhimtarisë Puna direkte Kosto të konvertuara + = Të tjera Materiali indirekt Puna indirekte

19. Shembull i kostove direkte dhe indirekte Kostot direkte: Departamenti i mirëmbajtjes €40,000 Departamenti i personelit €20,600 Departamenti i montimit €75,000 Departamenti i përfundimit €55,000 Supozojmë se kostot e departamentit të mirëmbajtjes janë shpërndarë baras në departamentet prodhuese. Sa janë shpërndarë në secilin departament?

20. Shembull i kostove direkte dhe indirekte Mirëmbajtja €40,000 Kostot direkte të montimit €75,000 Kostot direkte të përfundimit €55,000 €20,000 €20,000 shpërndarë

21. Shembull i modelit të sjelljes së kostove Kompania blen dorëza për €52 për secilën biçikletë. Çfarë është kosto totale e dorëzave nëse janë montuar 1.000 biçikleta?

22. Shembull i modelit të sjelljes së kostove 1.000 njësi × €52 = €52.000 Çfarë është kosto totale e dorëzave kur montohen 3.500 biçikleta? 3.500 njësi× €52 = €182.000

23. Shembull i modelit të sjelljes së kostove Kompania shkakton €94.500 kosto lizingu brenda një viti. Ky është një shembull i kostove fikse duke respektuar numrin e biçikletave të montuara

24. Shembull i modelit të sjelljes së kostove Çfarë janë kostot fikse (të lizingut) për një njësi nëse prodhohen 1.000 biçikleta? €94.500 ÷ 1.000 = €94,50 Çfarë janë kostot fikse (të lizingut) për një njësi nëse montohen 3.500 biçikleta? €94.500 ÷ 3.500 = €27

25. Shembull i nivelit të rëndësishëm Supozojmë se kostot fikse (të lizingut) janë €94,500 për një vit dhe kanë mbetur të njëjta brenda një niveli të njëjtë të vëllimit (1.000 deri 5.000 biçikleta). 1.000 deri 5.000 biçikleta është niveli i rëndësishëm

26. Shembull i nivelit të rëndësishëm €94,500

27. Raportet në mes llojeve të kostove Direkte Variabile Fikse Indirekte

28. Shembull i kostove totale edhe kostove për njësi Çfarë është kosto për njësi (lizingu dhe dorëzat) kur kompania monton 1.000 biçikleta? Kosto totale fikse €94,500 + Kostot totale variabile €52,000 = €146,500 €146,500 ÷ 1,000 = €146.50

29. Shembull i kostove totale edhe kostove për njësi €146,500 €94,500 + €52x €94,500

30. Shembull i kostove totale edhe kostove për njësi Supozojmë se menaxhmenti i kompanisë ka koston për njësi prej €146,50 (lizingu dhe timoni). Menaxhmenti ka buxhetuar kosto të ndryshme për nivele të ndryshme të prodhimit Çfarë janë kostot e buxhetuara për prodhimin mesatar prej 600 biçikletave? 600 × €146,50 = €87.900

31. Shembull i kostove totale edhe kostove për njësi Çfarë janë kostot e buxhetuara për prodhimin mesatar prej 3.500 biçikletave? 3.500 × €146,50 = €512.750 Çfarë duhet të jenë kostot e buxhetuara për prodhimin mesatar prej 600 biçikletave?

32. Shembull i kostove totale edhe kostove për njësi Kosto totale fikse € 94,500 Kostot totale variabile (€52 × 600) 31,200 Totali €125,700 €125,700 ÷ 600 = €209.50 Duke shfrytëzuar koston prej €146,50 për njësi do të mund të llogaritnim kostot totale aktuale për 1.000 biçikleta

33. Shembull i kostove totale edhe kostove për njësi Çfarë do të jenë kostot e buxhetuara për 3.500 biçikleta? Kosto totale fikse € 94,500 Kostot totale variabile (52 × 3,500) 182,000 Total €276,500 €276,500 ÷ 3,500 = €79.00

34. Prodhimtaria Kompanitë prodhuese Blejnë material dhe komponentë tjerë dhe i shndërrojnë ato në produkte të gatshme Kompanitë prodhuese po ashtu duhet të zhvillojnë, dizajnojnë, tregtojnë dhe shpërndajnë produktet e tyre

35. Tregtia Ndërmarrjet tregtare blejnë dhe shesin produktet pa ndonjë ndërrim të formës së tyre bazike

36. Shërbimet Ndërmarrjet shërbyese ofrojnë shërbime apo produkte të paprekshme konsumatorëve të tyre Puna është kategoria më e rëndësishme

37. Llojet e inventarit Kompanitë e sektorit prodhues kanë një apo më shumë të tri kategorive vijuese të inventarit: 1. Inventari i materialit direkt 2. Inventari i gjysmëprodukteve 3. Inventari i produkteve të gatshme

38. Llojet e inventarit Kompanitë e sektorit të tregtisë kanë një lloj të inventarit – produktet në formën e tyre origjinale. Kompanitë e sektorit të shërbimeve nuk kanë inventar të produkteve të prekshme

39. Klasifikimi i kostove të prodhimtarisë Kosto e materialit direkt Kosto e punës direkte Kostot indirekte të prodhimtarisë

40. Kostot e inventarizuara Kostot e inventarizuara (asetet)… shndërrohen në KMSH… pasi që të ndodhë shitja.

41. Kostot e periudhës Kostot e periudhës janë të gjitha kostot në pasqyrën e të ardhurave të tjera nga KMSH Kostot e periudhës regjistrohen si shpenzime të periudhës kontabël në të cilën janë shkaktuar

42. Shembull i rrjedhjes së kostove Ndërmarrja ka pasur €50,000 inventar të materialit direkt në fillim të periudhës Blerjet gjatë periudhës janë €180,000 ndërsa inventari përfundimtar ishte €30,000. Sa nga materiali direkt është shfrytëzuar? €50,000 + €180,000 – €30,000 = €200,000

43. Shembull i rrjedhjes së kostove Kosto e shkaktuar e materialit direkt është €105,500. Kostot indirekte të prodhimtarisë janë €194,500. Çfarë janë kostot totale të shkaktuara të prodhimtarisë? Materiali direkt i shfrytëzuar €200,000 Puna direkte 105,500 Kostot indirekte të prodhimtarisë 194,500 Kostot totale të prodhimtarisë €500,000

44. Shembull i rrjedhjes së kostove Supozojmë se gjysmë produktet në fillim të periudhës janë €30,000,ndërsa €35,000 në fund të periudhës. Çfarë janë kostot e produkteve të prodhuara? Gjysmë produktet në fillim € 30,000 Kostot totale të prodhimtarisë500,000 Gjysmë produktet në fund 35,000 Kostot e produkteve të prodhuara €495,000

45. Shembull i rrjedhjes së kostove Supozojmë se inventari i produkteve në fillim të periudhës është €10,000, dhe €15,000 në fund të periudhës Çfarë është KMSH? Produktet në fillim të periudhës € 10,000 Kosto e produkteve të prodhuara 495,000 Produktet në fund të periudhës 15,000 KMSH €490,000

46. Shembull i rrjedhjes së kostove Gjysmë produktet Saldo fillest. 30,000 495,000 MD i shfrytëzuar 200,000 PD 105,500 Kosto ind.prodhimt.194,500 Saldo përfund. 35,000

47. Shembull i rrjedhjes së kostove Produktet e gatshme 10,000 490,000 495,000 15,000 Gjysmë produktet 495,000 KMSH 490,000

48. Ndërmarrja prodhuese Bilanci i gjendjes Pasqyra e të ardhurave Kostot e inventarizuara Të ardhurat Kur shitja të ndodhë Zbritet Inventari i materialit Inventari i produkteve të gatshme KMSH Baras me bruto marzhën nga e cila zbriten Inventari i gjysmë produkteve Kostot periodike Baras me të ardhurat operative

49. Ndërmarrja tregtare Bilanci i gjendjes Pasqyra e të ardhurave Kostot e inventarizuara Të ardhurat Kur shitja të ndodhë Zbritet Blerjet e mallit Inventari i mallit KMSH Baras me bruto marzhën nga e cila zbriten Kostot periodike Baras me të ardhurat operative

50. Kosto primare Materiali direkt Kosto primare Puna direkte + =