120 likes | 313 Views
NYNORSK. Kapittel 9: Vikingferder, kristning og rikssamling i Noreg. Elevane skal kunne forklare korleis naturressursar og teknologisk utvikling har vore med på å forme tidlege samfunn
E N D
NYNORSK Kapittel 9: Vikingferder, kristning og rikssamling i Noreg • Elevane skal kunne • forklare korleis naturressursar og teknologisk utvikling har vore med på å forme tidlege samfunn • gjere greie for eit utval av sentrale økonomiske, sosiale, politiske og kulturelle utviklingstrekk i mellomalderen • presentere eit emne frå mellomalderen ved å vise korleis utviklinga er prega av brot eller kontinuitet på eit eller fleire område • gjere greie for samfunnsforhold og statsutvikling i Noreg frå ca. 700 til ca. 1500 og diskutere mogleg påverknad frå andre kulturar, samfunn og statar • - gjere greie for årsaker til at folkegrupper emigrerer, og drøfte konsekvensar av møtet deira med andre kulturar
Kva var «Noreg»? - «Noreg» = «Nordvegen». - Truleg namnet på ein ferdselsveg langs kysten, deretter overført til landområda.
Kven var «nordmennene»? - Knapt noko einskapleg folk. - Språket som kjenneteikn? - Nordmenn kunne skiljast ut frå svenskar og danskar på 800- talet. - Skilnader i språk, religion og rettsstell.
Politisk organisering Høvdingdømma: - Høvdingmakt var basert på rikdom (jordbruk, leigeinntekter, handel og krigsbytte). - Patron og klient. - Høvdingane arrangerte blot (religiøse festar). - Høvdingane handheva lova og sørgde for forsvar.
Noreg blir eitt rike Riket til Harald Hårfagre
Vikingferdene Kvar reiste vikingane?
Tre former for kontakt - Handel - Plyndring - Nybygging
Bruk av rikdommen heime i Noreg - Knytte til seg tilhengarar ved gåver.
Riket til Olav Haraldsson Politisk utvikling fram til 1130: - Olav Haraldsson samla landet under sitt styre. - Danskekongen Knut allierte seg med Olavs fiendar, ladejarlane og andre stormenn. - Olav blei drepen på Stiklestad i 1030. - Etter at Knut var død, kom Magnus Olavsson til makta. - Samlinga av Noreg var fullført. - Kristninga gav kongemakta legitimitet.
Borgarkrigane Kvifor begynte konfliktane? - Noreg hadde ikkje klare reglar for arverett. - Kongetittelen skulle gå frå far til son i same ætt. - Det kunne vere fleire søner med arverett.
Borgarkrigane - Kyrkja frigjorde seg frå kongemakta. - Aristokratiet prøvde å kontrollere kongen. - Aristokratiet meir avhengig av kongen etter at plyndringsferdene tok slutt.
Rikssamlinga var ikkje ei hending, men ein prosess – Høvdingane rivaliserte med kvarandre. – Dei skaffa seg ressursar gjennom vikingferdene. – Kampen mellom kongen og høvdingane gjekk gjennom fleire fasar. – Høvdingane måtte til sist underkaste seg kongens makt. – Kyrkja støtta kongen som garantist for fred og orden i riket.