1 / 64

KÖK HÜCRELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ, BUGÜNÜ VE GELECEĞİ

KÖK HÜCRELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ, BUGÜNÜ VE GELECEĞİ. Dr. Fahri ŞAHİN Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları AD, Hematoloji BD 3. Geleneksel EBİLTET Kök Hücre Sempozyumu 30 NİSAN 2011, İZMİR. PROMETHEUS. JESUS.

yuma
Download Presentation

KÖK HÜCRELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ, BUGÜNÜ VE GELECEĞİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. KÖK HÜCRELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ,BUGÜNÜ VE GELECEĞİ Dr. Fahri ŞAHİN Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları AD, Hematoloji BD 3. Geleneksel EBİLTET Kök Hücre Sempozyumu 30 NİSAN 2011, İZMİR

  2. PROMETHEUS

  3. JESUS

  4. Hasara uğramış bir organın fonksiyonlarını restore etmenin, yerine yenisini koymaktan daha iyi bir yol var mıdır?

  5. Frankenstein, or The Modern Prometheus

  6. Kök hücre için milat “Omnis cellula e cellula” Tüm hücreler başka hücrelerden gelir

  7. Ord. Prof. Dr. Süreyya Tahsin Aygün Veterinerlik, mikrobiyoloji ve tıp alanlarında önemli çalışmalar yapmış ve dünyada “kök hücre” kavramını ilk kez ortaya atan bilim insanlarının arasında yer almıştır

  8. Kök Hücreler ; • Kendilerini yenileme potansiyelinde (self-renewal) • Farklı hücrelere yönlenebilen (Differentiation) • Klonal • “Engraftment” yapabilen (Repopulation) CatherineVerfaille ASH 2000

  9. Kök Hücre Tipleri Kaynağına göre Farklılaşma potansiyeline göre Embriyonik KH Totipotent Pluripotent Erişkin KH Multipotent iPS Unipotent

  10. Zaman Çizgisinde Embriyonik Kök Hücre(1981-2005) 1981 Fare blastosistinden EKH izole edilmesi - Embriyonik Kök Hücre tanımının yapılması (M. Evans & M.Kaufman) • 3.5 günlük blastosistin iç hücre kitlesinden sürekli çoğalan fare embriyonik kök hücreleri elde edildi Establishment in culture of pluripotential cells from mouse embryosEvans MJ, Kaufman MH.Nature. 1981 Jul 9;292(5819):154-6

  11. Embriyonik Kök hücrenin eldesi ve kullanımı Dış hücreler (Plasenta) İç hücreler (fetus) 5-6.gün Blastosist Kalp onarımı İç hücre kitlesinin izolasyonu Hücrelerin kültürü “Özel soslar” KC Kalp kası Böbrek

  12. Zaman Çizgisinde Embriyonik Kök Hücre(1981-2005) 1981 Fare blastosistinden EKH izole edilmesi - Embriyonik Kök Hücre tanımının yapılması (M. Evans & M.Kaufman)

  13. Zaman Çizgisinde Embriyonik Kök Hücre(1981-2005) 1981 Fare blastosistinden EKH izole edilmesi - Embriyon Kök Hücresi tanımının yapılması (M. Evans & M.Kaufman) 1998 İnsan blastosistinden ilk kez EKH dizisinin elde edilmesi (J. Thomson ve ark) (University of Wisconsin-Madison)

  14. Zaman Çizgisinde Embriyonik Kök Hücre(1981-2005) 1981 Fare blastosistinden EKH izole edilmesi - Embriyon Kök Hücresi tanımının yapılması (M. Evans & M.Kaufman) 1998 İnsan blastosistinden ilk kez EKH dizisinin elde edilmesi (J. Thomson ve ark) (University of Wisconsin-Madison) Çekirdek nakliyle farede EKH elde edilmesi(Wakayama ve ark) 2001 2001 Embriyonikkök hücre çalışmalarına Başkan Bush sınırlaması 2002 Farede EKH’den elde edilen pankreas hücreleriylediyabet tedavisi 2004* Claim of first human cloned blastocyst created and a cell line established (Korea) – later proved to be fraudulent *Hwang, W.S., et al. 2004. Evidence of a Pluripotent Human Embryonic Stem Cell Line Derived from a Cloned Blastocyst. Science 303: 1669-1674.

  15. 2004-2008 İnsan EKH’den Parkinson hastalığında kayba uğrayan nöronların elde edilmesi 2004 İnsan EKH’nin fare beynine yerleştirildiğinde işlevsel nöronlara dönüşümü (F. Gage ve ark) 2005 İnsan EKH’nin hayvan ürünleri kullanılmadan kültüre edilebilmesi (R. Lanza ve ark) 2006 Farede somatik hücreden EKH elde edilmesi (uPKH=iPSC). (S. Yamanaka ve ark.) 2006 İnsanda somatik hücreden EKH elde edilmesi (uPKH) (S. Yamanaka ve ark./J. Thomson ve ark) 2007 2008 Yaşlı iki ALS hastasının epitel hücresinden uKH elde edilip bundan motor nöron elde edilmesi. İlk kez hastadan elde edilen kök hücreler(Eggan & Henderson)

  16. ERİŞKİN KÖK HÜCRE

  17. Hematopoietik Kök Hücre • İnsanda, modern kök hücre tabanlı nakil, kan ve kemik iliği ile ilgili araştırmalardan ortaya çıkmıştır • EMBRİYONİK KÖK HÜCRE • ERİŞKİN KÖK HÜCRE • HEMATOPOİETİK KÖK HÜCRE • MEZENKİMAL KÖK HÜCRE

  18. Kemik iliğinin terapötik olarak kullanılması ilk olarak 1896 yılında tanımlanmıştır • 1937 yılında ise Schretzenmayer parazitik enfeksiyonun tedavisi için taze aspire edilmiş kemik iliğini intra-artiküler olarak uygulamıştır • Osgood, Primer Kİ bozukluklarını düzeltmek için kemik iliğini IV olarak ilk enjekte eden kişi olmuştur • 1960’larda insanlarda ilk başarılı Kİ nakilleri bildirilmiştir

  19. Nobel Ödülü, 1990 E. Donnall Thomas Akut lösemilerde ilk başarılı Hematopoietik kök hücre tedavisini uygulamıştır Thomas ED, Lochte HL, Lu WC, Ferrebee JW. Intravenous infusion of bone marrow in patients receiving radiation and chemotherapy. N. Engl. J. Med. 1957; 257: 491.

  20. AFEREZ

  21. Hematopoietikkök hücre infüzyonu

  22. Hematopoietik KH  myokard Orlic D. ve ark. Mobilized bone marrow cells repair the infarcted heart, improving function and survival. Proc Natl Acad Sci U S A. 2001 Aug 28;98(18):10344-9.

  23. Hematopoietik KH  iskelet kas hücresi Kİ kökenli hücre hasarlı kas bölgesine enjeksiyon iskelet kasına dönüşüm Ferrari G ve ark.Science 1998 Fare muskuler distrofi modeli  Kİ transplantasyonu  donör kökenli kas hücreleri (Distrofin eksprese eden) Gussoni E ve ark.Nature 1999

  24. Hematopoietik KH  Beyin hücreleri • Farelere Kİ tx sonrası beyinde donör kökenli astrosit, mikroglia, nöronlar • Kİ tx sonrası (EK) korteks ve hipokampusta Y kromozom içeren donör kökenli nöronlar Eglitis MA ve ark. Proc Natl Acad Sci USA 1997, Mezey ve ark.Science 2003

  25. Hematopoietik hücrenin hepatosite diferansiyasyonu Lagasse E et al.Nature Medicine 2000 glutamine synthetase fumarylacetoacetate hydrolase X-gal Kİ naklinden 7 ay sonra FAH -/- farenin KC biyopsisi

  26. Mezenkimal Kök Hücreler • MKH ilk kez 1966 yılında Friedenstein ve Petrakova tarafından sıçan kemik iliğinden izole edilerek tanımlanmıştır

  27. Friedenstein ve ark. Kemik iliğinden elde ettikleri klonal ve plastik yapışma özelliği gösteren stromal hücreleri tanımlamışlardır Erken dönemde bu hücrelerin fibroblast colony forming units (F-CFU) olarak şekillendiğini ancak daha sonra uygun in vitro koşullarda osteoblast, kondroblast ve adiposite farklılaşabilme kapasitelerine sahip olduklarını göstermişlerdir

  28. Science. 1999 Apr 2;284(5411):143-7Pittenger MF, Mackay AM, Beck SC et al.Multilineage Potential of Adult Human Mesenchymal Stem Cells 1999 yılında Pittenger ve ark. MKH’leri, ” Kemik iliğinden köken alan ve uygun uyarılarla üç temel seri; osteoblastik, adipositik ve kondrositik seriye farklılaşabilen fibroblastoid hücrelerdir” şeklinde tanımlamış ve bu tanım “altın standart” olarak kabul edilmiştir

  29. Öz eleştiri Robey PG 2000 yılında kök hücreler için şu yorumda bulunmuştur: “Biz, kök hücrelerin bulundukları organizmada ne işe yaradıklarından ziyade bizim laboratuvarda onlarla neler yapabileceğimizle ilgilendik”

  30. KLİNİK UYGULAMALAR Kardiyovasküler hastalıklar Nörodejeneratif hastalıklar Ortopedik uygulamalar Genetik ve otoimmün hastalıklar Oftalmik uygulamalar İskemik hastalıklarda uygulamalar …….

  31. Acute MI Bone Marrow Transfer to Enhance ST-Elevation Infarct Regeneration -BOOST 2004 yılında Wollert ve ark AMI geçirmiş 60 hasta 30 hastanın sol ventrikülüne kemik iliği kök hücresi enjeksiyonu yapmışlar 6 ay boyunca kalp MRI’ı ile takip Kontrol EF: % 0.7 artış Kİ Kök hücreleri verilen grupta EF: %6.7 artış

  32. Kök hücre nakli Miyokard İnfarktüsü ile Kök Hücre İmplantasyonu arasındaki süre ne kadar kısa ise sonuçlar o kadar iyi Koroner oklüzyon ve İnfarkt alanı

  33. KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR Avrupa Kardiyoloji Derneği 2006 Akut Miyokard İnfarktüsü (AMI) İskemik kardiyomiyopati Kronik Miyokard İskemisi

  34. Sinir hücreleri rejenere olamaz 1913 de İspanyol nörolog Santiago Ramón y Cajal “that in adult centres the nerve paths are something fixed, ended, immutable. Everything may die, nothing may be regenerated” For many years neuroscientists believed not just that brain damage was irreparable, but also that no process to replace lost neurons existed in our brain

  35. Nörodejeneratif Hastalıklar 1. Parkinson Hastalığı 2. Alzheimer Hastalığı 3. ALS 4. Multipl skleroz 5. Omurilik zedelenmeleri

  36. ORTOPEDİ UYGULAMALARI Kıkırdak Yenilenmesi Kemik yamaları Tendon ve kas uygulamaları

  37. Hastaya Özgü Kök Hücre Tedavisi Biyopsi Çekirdek transferi Nükleer yeniden Programlanma Blastosist aşamasının Kültürü Nakil Kan Sinir Kalp Kas Puliripotent kök hücrelerin İzolasyonu ve çoğaltılması

  38. KÖK HÜCRE ARAŞTIRMALARININ SORUNLARI

  39. EKH Çalışmalarında ABD’deki Yasal Durum • ABDFederal hükümeti: 9 Ağustos 2001 Yeni EKH hücre dizisi için devlet desteği yok • Öncesinde 60 hücre dizisi • NIH: 21 dizi ileri çalışmaları için altyapı desteği sağladı (presidential stem-cell lines) • Kromozomal yaşlanma • Genetik çeşitlilik içermiyor • Eski teniklerle büyütüldüler • Devlet fonları dışında paraya sahip olan üniversiteler de yeni EKH dizileri çalışmalarını sürdürdüler

  40. EKH Çalışmalarında ABD’deki Yasal Durum • 2006 yılında Japonya’dan Yamanaka embriyon kullanmaksızın EKH oluşturmayı başardığını duyurunca EKH çalışmalarının bir bölümü bu yöne kaydı (Harvard grubu) • (23 Ocak 2009 kararı) FDA paraliziyle sonuçlanan akut (7-14 günlük) omurilik yaralanmalarında EKH denenmesini onayladı • Geron firması insan embriyonlarından elde edilecek hücrelerin kullanacağını açıkladı (Faz 1)

More Related