760 likes | 1.16k Views
ZOR ASTIMDA LABORATUAR, RADYOLOJİ VE AYIRICI TANI. Dr.BİLUN GEMİCİOĞLU İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD İmmünoloji ve Allerji Hastalıkları BD. Çıkar Çatışması. Konu ile ilgili çıkar çatışması beyanım yoktur. Sunum Planı. Zor astım kavramı Ayırıcı tanı testleri
E N D
ZOR ASTIMDA LABORATUAR, RADYOLOJİ VE AYIRICI TANI Dr.BİLUN GEMİCİOĞLU İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD İmmünoloji ve Allerji Hastalıkları BD
Çıkar Çatışması • Konu ile ilgili çıkar çatışması beyanım yoktur.
Sunum Planı • Zor astım kavramı • Ayırıcı tanı testleri • PEF ve SFT ile değerlendirme • Deri testleri • Mikrobiyolojik değerlendirme • Radyolojik değerlendirme • Hücreler; ürünleri ve reseptörlerinin değerlendirilmesi (Kan, EBC, FeNO, indükte balgam, BAL, bronkoskopik biyopsi) • Tanısal Algoritma
‘6-12 aylık maksimal doz inhale tedaviye rağmen kontrolün sağlanamadığı astım’ Ağır (Zor) Astım Tanımı – ERS TaskForce ERS Task Force: ERJ 1999;13:1198-6
Refrakter Astım Tanımı - ATS ATS- JACI 2000;106:1033-1042
DSÖ Zor Astım Tipleri • TEDAVİ EDİLMEMİŞ ZOR ASTIM • TEDAVİSİ GÜÇ; ZOR ASTIM • Duyarlı olunan ajana maruziyet (Sigara, çevresel faktörler,..) • Komorbiditeler • Tedaviye kompliansın, doğru inhaler tekniğin olmaması • TEDAVİYE DİRENÇLİ ZOR ASTIM • Refrakter astım vekortikosteroid-rezistan astım. • Yüksek doz tedavilerle ancak kontrolün sağlanabildiği astım Bousquet J et al. JACI 2010
Zor astım oluşumunu ve sürmesini sağlayan faktörler Kupczyk M, WenzelS. J of InternalMed 2012
Zor Astım Klinik Fenotipleri • Cinsiyet:Premenstrüel astım • Başlangıç yaşı: Geç başlangıçlı: hızlı fonksiyonel kayıp, çok azı allerjik • Tetikleyen etken: Sigara, aspirin, atipik mikroorganizmalar, mesleki irrit. • Fonsiyonel patoloji: Küçük hy tutulmuş, fiks obstrüksiyon • İnflamatuar özellikleri: Eozinofilik, nötrofilik, paucigranülositik, karışık • Tedaviye komplansı: Psikolojik değer., inh. tekniği sorunlu • Komorbit durumları: Rinosinüzit, reflü, obesite, besin allerjisi… • Stabilite durumu: Brittle, nokturnal astım, sık ataklı • Farmokogenetik problemler: Steroid rezistansı,,, Gemicioğlu B
Fig 2 ZOR ASTIM FENOTİPLERİ Bousquet J et al. JACI 2010
Ayırıcı tanıya gidişte stratejiler-1 • Astım öyküsü (başlangıç yaşı, atopi, tedaviye cevap, sigara) • Astım derecesi ve kontrolü (alevlenmeler, hospitalizasyon, yoğun bakım gereği) • Eksojen alevlenmeyi arttıran faktörler (allerjenler, mesleki ajanlar, ilaçlar, besinler..) • Endojen alevlenmeyi arttıran faktörler (Rinosinüzit, GER, OSA, menstruasyon, psikiatrik problem..) • Diğer (aderans, advers etki, psikosyal ortamlar) • Fizik muayene (spesifik noktalar) (BMI, polipler, kardiak yetersizlik, advers etki) Bel EH. Breathe 2006; 3:2; 129-139
Ayırıcı tanıya gidişte stratejiler-2 : Laboratuar testleri • Periferik kan (ESR, kan sayımı, tIgE, T3, T4, TSH) • Solunum fonksiyon testleri (spirometri, akım volüm, PEF variabilitesi, provokasyon testleri, AKG) • Radioloji (PA akc. grafisi, toraks BT veya YRBT, sinus BT) • Komorbidite ve alternatif tanılar için ek testler (nazal endoskopi, özofagealpH veya PPI, polisomnografi, bronkoskopi, D-dimer, ANCA, IgGaspergillusfumigatus….) Bel EH. Breathe 2006; 3:2; 129-139
Ayırıcı tanı testleri • PEF ve SFT ile değerlendirme • Deri testleri • Mikrobiyolojik değerlendirme • Radyolojik değerlendirme • Hücreler; ürünleri ve reseptörlerinin değerlendirilmesi (Kan, EBC, FeNO, indükte balgam, BAL, bronkoskopik biyopsi)
PEF TAKİBİ • Premenstruel astım • Brittle astım • Nokturnal astım • Steroidresistan astım • İlaç cevapları • Tetikleyen ve atak takibi • Meslek astımı
Premenstruel Astım • Premenstruelort 5 gün astımda alevlenme • Menstruasyon ile düzelme 0 1 2 3 4hafta PEF Barnes PJ. ERJ 1998 Beynon H : Lancet 1988
Tip II: İyi kontrolde olguda ani ciddi ataklar ‘Brittle’Astım • Tip I:Artmış PEF variabilitesi vardır Ayres J: Thorax 1998
NokturnalAstım • Gece bronş hiperreaktivitesi 8-10 kat artar • PEF variabilitesi çok fazladır Teraschima T: Chest 2002, Barnes PJ. ERJ 1998
Peak flow STEROİD-DİRENÇLİ 0 1 2 hafta Steroide Dirençli Astım Prednizolon 30-40 mg/gün PEFR STEROİD-SENSiTiF 0 1 2 hafta
SFT İLE DEĞERLENDİRME • Fiks Obstrüktif Astım Fenotipi • Küçük hava yolu tutulumlufenotip • Hızlı FEV1 düşüşlüfenotip • Steroidrezistanfenotip • Tedavi cevaplarının değerlendirilmesi • Tetikleyen etkenin belirlenmesi (provokasyon) • Ayırıcı tanı veya ek hastalık tanısı • SFT ölçümü öncesi yapılan boy ve kilo ile BMI ve obesite saptanması
Fiks obstrüktiffenotip • Yüksek doz IKSli kombine ve ya oral steroidli tedavi ile 6 ay - 1 yıl boyunca; FEV1< %80, FEV1/FVC < %70 Post bronkodilatör FEV1 < %80
Post bronkodilatörFEV1düşüklüğü ve fungalkolonizasyon riski Agbetile G et al. ClinExpAllergy. 2012
Fiks astım fenotipinde artmış düz kas oranı (r = −0.58, P < .05). Pepe C et al, J Allergy Clin Immunology 2005
Düz kas kitle artışı regülatuar G protein 5 bozukluğu ilişkisi Yang Z et al Am J Respir Cell Mol Biol. 2012
Küçük Hava Yollarının Değerlendirilmesi • Histo-sitopatolojik değerlendirmeler • Solunum Fonksiyon Testleri • Obstüksiyon parametreleri: FEV1, FEV1%FVC, FEF25-75, FEV3/FVC, 1-FEV3/FVC • Volumiso-flow • Akciğer volümleri (FVC, RV, FRC, TLC) • Hava akımı rezistansı • PC20 FEV1 sırasında FVC düşmesi • Closingvolume, closingcapacity (Nitrogenwashout) • AlveolarNO • İmpulsossilometri • Görüntülü Değerlendirmeler
Alveoler NO ve“air trapping” korelasyonu 140 R=0.83 p<0.01 150 R=0.84 p<0.01 120 100 RV/TLC % beklenen FRC % beklenen 80 100 60 -1.00 -0.10 1.00 -1.00 -0.10 1.00 10.00 Alveoler NO, ppb Alveoler NO, ppb Van veen IH et al.EurRespir J 2006
Tek soluk nitrogen ile eozinofil ilişkisi Berry M et al EurRespir J 2005
Tek soluluk nitrojen arındırma ile artan dN2 eğimi sık alevlenme ile ilişkili bulunmuştur Bourdin A et al Allergy 2006
Geç başlangıçlı astımda FEV1/FVC daha hızlı düşer Astım başlangıcı> 18 y 125 Astım başlangıcı 18 y /VC 100 1 FEV r = -0.38 B = -0.44 p = 0.005 r = -0.44 B = -1.23 p = 0.003 ) 75 pred (% Postbronkodilatör 50 25 0 0 10 20 30 40 50 60 70 Astım süresi(yıl) ten Brinke, J Allergy ClinImmunol2001
Yüksek FEV1 düşüşünonatopik ve Chlam P. + lerde saptanır «« 150 100 (ml/yıl) beklenen FEV1 düşüşü 50 0 Cp- Cp+ Cp+ Cp+ Cp- Cp- Cp+ Cp- ______ ______ ______ ______ atopik non-atopik non-atopik atopik Erişkinde başlamış Çocuklukta başlamış PARAPLUStudy, LUMC Leiden: JACI 2001
Disfonksiyonel Solunum Hızlı FEV1 düşüşü ve psikopatoloji ile ilişkili bulunmuştur Agache I et al ClinTranslAllergy. 2012
FEV1 ile Sigara ve Oral Steroide Cevapsızlık Prednizolon 40mg/gün x 2 hafta Ex-smoker (10) smoker (14) Non-smoker (26) 300 p<0.01 200 NS Δ FEV1 (ml) 100 NS 0 Chaudhuri R et al AJRCCM 2003
Sigara İçenlerde IKS’e FEV1 de cevap azalması gösterilebilmektedir O’Bryne P et al J Asthma 2008
PCR - NS B/L Clari Tekrarlayan enfeksiyonlara tedavi yanıtının FEV1 ile gösterilmesi mümkündür PCR:Mycoplasma pneumoniaeve Chlamydia pneumoniae için PCR + p<0.05 3 FEV1 (litres) 2.5 2 B/L Clari Clarithromycin 500mg b.d. Kraft M et al: Chest 2002
Vitamin D eksikliği ve Düşük FEV1 Vitamin D eksikliği; Düşük FEV1 Eozinofili Artmış FeNO Armış BMI İle ilişkili bulunmuştur. Korn S et al. RespirRes 2013
Ayırıcı tanı testleri • PEF ve SFT ile değerlendirme • Deri testleri • Mikrobiyolojik değerlendirme • Radyolojik değerlendirme • Hücreler; ürünleri ve reseptörlerinin değerlendirilmesi (Kan, EBC, FeNO, indükte balgam, BAL, bronkoskopik biyopsi)
DERİ TESTLERİ ve ALLERJİ DEĞERLENDİRİLMESİ • Allerjik / nonallerjik ayırımı ile tedavi yaklaşımları yapılması • ABPA veya ABPM değerlendirilmesi
Ayırıcı tanı testleri • PEF ve SFT ile değerlendirme • Deri testleri • Mikrobiyolojik değerlendirme • Radyolojik değerlendirme • Hücreler; ürünleri ve reseptörlerinin değerlendirilmesi (Kan, EBC, FeNO, indükte balgam, BAL, bronkoskopik biyopsi)
Mikrobiyolojik değerlendirme • Mikoplazma, klamidyatitrasyonları • Aspergillusvbfungalenf veya allerji
Ayırıcı tanı testleri • PEF ve SFT ile değerlendirme • Deri testleri • Mikrobiyolojik değerlendirme • Radyolojik değerlendirme • Hücreler; ürünleri ve reseptörlerinin değerlendirilmesi (Kan, EBC, FeNO, indükte balgam, BAL, bronkoskopik biyopsi)
Zor Astımda Radyolojik (Görüntülü) Değerlendirme • CT (Bilgisayarlı tomografi) • MRI (Manyetik rezonans) • PET (Pozitron emisyon tomografi) • SPECT (Singl foton emisyon bilgisayarlı tomografisi) Castro M et al. JACI 2011
Zor Astımda Görüntüleme Nedenleri • Ayırıcı tanı (Hipersensitivitepnömonisi) • Eşlik eden durumlar (ABPA) • Akciğer parenkimi ve hava yollarının makroskopik anatomik incelenmesi • Farklı zor astım fenotiplerinin ortaya konması • Tedavi etkilerinin değerlendirilmesi Walker C et al. CurrOpinPulmMed 2012
Zor Astım: Kalitatif HRCT bulguları • Bronş duvarı kalınlaşmaları (%62) • Bronşialdilatasyon (tubulerbronşektazi) %40 • Airtrapping- amfizem (ekspiryumdareversibl) %8 • Parankim alanlarında yama tarzında dansite azalmaları (mozaik patern) • Santrlobüleropasiteler (buzlu cam) • Mukus plakları, atelektazi Gupta S et al. Chest 2009
Hafif-orta-ağır astımda HRCT Bulguları ** Gemicioğlu B. et al ERS 1998
Kalitatif HRCT Bulguları BWT (-) BE (-) BWT (-) BE (+) BWT (+) BE (+) BWT (+) BE (-) Gupta S et al. Chest 2009
HRCT’de mozaik patern Mozaik patern – airtrapping Abbott JF et al J ThoracImaging 2009
Kalitatif HRCT ile astımda buzlu cam Buzlu cam ve santrlobüler nodül Solid nodül Tomurcuklanan ağaç manzarası Abbott JF et al J ThoracImaging 2009
HRCT bulguları ile periferik hava yolu fonksiyonlarının korelasyonu 60 40 20 0 160 120 80 40 0 r = -0.73 p = 0.0006 FEF25-75 (%beklenen) RV/TLC (%) r = 0.56 p = 0.009 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 LAA (%): E/I oranı Ueda T et al. JACI 2006; 118: 1019-25
Kantitatif HRCT ile büyük hava yolları • Sağ üst lob apikal bronşunun ölçümü (RB1) geometrik 3 boyutlu olarak formüle edilir • RB1’in lümen yüzeyi (LA) zor astımlılarda azalmıştır. % duvar alanı (WA) ise artmıştır. Bu durum fonksiyonel ve immünolojik parametre bulguları ile de korelasyon gösterir. Walker C et al. CurrOpinPulmMed 2012 Gupta S et al. Thorax 2010
Kantitatif HRCT ile büyük hava yolları Walker C et al. CurrOpinPulmMed 2012
Kantitatif HRCT ile balgam ve SFT korelasyonları (r=0.41, p<0.0001) (r=0.36, p<0.005) Sağ üst lob apikal bronş duvar kalınlığı (%) Sağ üst lob apikal bronş duvar kalınlığı (%) Gupta S et al. Thorax 2010
Kantitatif HRCT ile küçük hava yolları • Dansitometrik yöntemle ölçülür. • İndirek olarak -850, -900HU olan airtrapping alanlarından formüle edilir. Walker C . CurrOpinPulmMed 2012