قوانین و تشکیلات مرمت مهرماه 1389

1. قوانین و تشکیلات مرمت مهرماه 1389 دانشگاه تهران دانشکده هنرهای زیبا کارشناسی ارشد مرمت و احیاء ابنیه و بافت های تاریخی میراث فرهنگی و قوانین آن در ایران

2. نقش نگارnaghsh-negar.irمرجع عمران و معماری ایران

3. فهرست: • میراث فرهنگی و قوانین آن در ایران دوره قاجار.....................................................................3 • میراث فرهنگی و قوانین آن در دوره رضا شاه، سال های 1299-1320(پهلوی اول)..........................10 • میراث فرهنگی و قوانین آن در دوره محمد رضا شاه،سال های 1320-1357(پهلوی دوم)....................23 • میراث فرهنگی و قوانین آن در ایران بعد از انقلاب اسلامی..................................................... 33

4. میراث فرهنگی در ایران دوره قاجار از دیر باز در ایران قابلیت انتقال پیام توسط آثار و ضرورت حفاظت از آنها مورد توجه بوده است.تعمیرات انجام شده بر بناهای دوران اسلامی را می توان به عنوان گواهی بر توجه به اهمیت آثار باقی مانده از گذشته در این دوران تلقی نمود. ورود لطمات جدی به آثار خصوصاً محوطه های تاریخی از دوره قاجار به بعد آغاز می گردد.آنچه در گذشته در مقیاسی محدود و برای به دست آوردن گنج انجام می شد به همه آثار تسری می یابد و موجب از دست رفتن محوطه ها و بناهای متعددی می گردد. علت این امر از یک سو عدم آگاهی عمومی از ارزش آثار و جهل و سود جویی حکام و از سوی دیگر ورود اروپاییان علاقمند به شناسایی و تملک اشیاء تاریخی بود که حاضر بودند برای تحصیل آن هر قیمتی را بپردازند. اروپاییان ابتدا به دلایل سیاسی و نظامی به ایران توجه نموده و به تدریج به آثار تاریخی آن نیز علاقمند شدند. • ناصرالدین شاه قاجار نوع نگاه اروپاییان در این دوران که کمتر دارای ابعاد فرهنگی و بیشتر با گرایش های سودجویانه توأم است در جامعه ایران که هنوز به قدر کافی متوجه اهمیت آثار خود نیست تأثیرات نا مطلوبی از خود بر جای می گذارد. عقد قرارداد 1895 بین ایران و فرانسه و تجدید و تحکیم آن در 1900 و موضع جامعه در رابطه با آن به تمام معنی گویای وضعیت میراث فرهنگی در ایران است. آنچه توسط پادشاهان قاجار بر میراث فرهنگی ایران رفته است منحصر بر این دوران نبوده و نتیجه جهل، سود جویی و شرایط اجتماعی بوده که همیشه قابل تکرار است.

5. بلدیه تهران میراث فرهنگی در ایران دوره قاجار اولین و تنها حرکت دولت قاجار در جهت توجه به حفظ آثار، اشاره ای کوتاه در قانون بلدیه است. تشکيلات قانوني بلديه در آغاز مشروطيت تأسيس شد. و پس از قرنها زندگي تحت رژيم استبدادي براي اولين بار مردم حق يافتند که در اتخاذ تصميماتي که مربوط به رفع بعضي از هزاران مشکل آنها بود شرکت يافته و اظهار نظر کنند. قانون بلدیه در تاریخ 1285 به تصویب رسید. قانون بلدیه: در فصل اول این قانون پس از آنکه قصد اصلی تأسیس بلدیه را حفظ منافع شهر ها و ایفای حوایج اهالی شهر نشین معرفی می کند ،دایر نمودن موزه ها و حفظ و مرمت مساجد و مدارس و ابنیهعتیقه را امور مربوط به بلدیه می شمارد.

6. میراث فرهنگی در ایران دوره قاجار امتیازها و قراردادهای مربوط به میراث فرهنگی در دوره قاجاریه: "خارجیانی که به عنوان جهانگرد یا عناوین دیگر به ایران مسافرت می کردند همواره علاقه داشتند برای کسب آثار نفیس و عتیقات ایران در صورت امکان امتیازاتی به دست آورده و در صورت بازگشت به ممالک خود این آثار و اشیاء ارزنده را با خود به کشورشان منتقل نمایند.اگرچه این عمل سالیان درازی انجام می شد ولی مدارکی از آن باقی نمانده است.گزارش های روزانه و سفر هایی که بوسیله خارجیان و یا ایرانیان نوشته شد دلالت بر آن دارد که از زمان ناصرالدین شاه قاجار یعنی در حدود یک قرن پیش امتیازات پراکنده ای جهت عملیات حفاری و تملک آثار عتیقه برای بعضی از اماکن باستانی داده شده است."(نگهبان،39:1385) بدین ترتیب از این حفاری ها که بیشتر به قصد به دست آوردن اشیاء عتیقه صورت می گرفتند تا مقاصد باستان شناسی، از نتایج و آثار بدست آمده شان اطلاع و گزارش های دقیق ارایه نمی شد و اشیایی که بدین صورت بدست می آمدند از ایران خارج می گردیدند.

7. میراث فرهنگی در ایران دوره قاجار فرانسویان و قراردادهای انحصاری حفاری در ایران: متأسفانه ایران در شروع قرن بیستم در بدترین شرایط اقتصادی به سر می برد.مردم و دولتی که به سبب سوء مدیریت و ولخرجی های دربار عیاش قاجار در فقر کامل به سر می بردند و در مقابل پیشنهادات خارجی هر گونه مقاومتی را از سر راه خود بر می داشتند . "راه حل دربار برای کسب در آمد، عقد قرارداد با دول بیگانه و فروش امتیازات کشور بود.آن هم برای تأمین سفر های تفریحی شاه به اروپا...انگیزه های سودجویانه اروپاییان و آمادگی هیأت حاکمه برای عرضه هر چیزی در مقابل مقداری پول نقد و توسعه طلبی سیاسی و اقتصادی اروپای و نهایتاً تطمیع شاه و اطرافیان و استفاده از سلاح برنده رشوه و اعمال نفوذ، همه زمینه ساز فروش امتیاز انحصاری حفاری به فرانسه ، ابتدا در سال 1885 میلادی توسط ناصرالدین شاه و سپس در 1900 میلادی توسط مظفرالدین شاه شد."(حجت، 200:1385-201)

8. میراث فرهنگی در ایران دوره قاجار سرانجام در دوازدهم می 1895 میلادی قرارداد "امتیاز انحصار اکتشاف آثارعتیقه در ممالک محروسه ایران" بین دو دولت ایران و فرانسه بسته شد. بر طبق این قرارداد که در هشت فصل تنظیم شده بود انحصار حفاری در تمام خاک ایران به دولت فرانسه واگذار شد و بر اساس آن مسیو و دمورگان که یک مهندس معدن بود و قبل از آمدن به ایران در اداره عتیقات مصر کار می کرد به ایران آمد و برای پانزده سال در یکی از مهمترین محوطه های تاریخی جهان یعنی شوش مشغول حفاری شد. پس از او تا دهه ها دیگر فرانسویان به حفاری در این منطقه ادامه دادند. "در سال 1894 (1312 قمری) وزیر مختار وسفیر فوق العاده فرانسه آقای رندبالو که از دوستان مخصوص دربار ایران هم بود موفق شد موافقت اعلی حضرت ناصرالدین شاه را برای انعقاد قراردادی در مورد انحصار تحقیقات باستان شناسی در سراسر قلمرو کشور شاهنشاهی ایران که مخصوص دولت فرانسه باشد بدست آورد. مذاکرات دو دولت و تا مفاد قرارداد به مرحله عمل درآمد در حدود سه سال به طور انجامید زیرا تنظیم مواد این قرارداد حقیقتاً خیلی مشکل بود. دولت ایران می خواست قرارداد به وضعی مؤدبانه و توام با تعارفات سیاسی تنظیم شود و نماینده ما سعی را داشت مفاد آن طوری تنظیم شود تا افرادی که مفاد این قرارداد را اجرا خواهند کرد حتی المقدور از دردسرها و مشکلاتی که خواه ناخواه بر اثر اختلاف اخلاقی و نژادی ما و مردم ایران روی می داد دور و برکنار باشد." (دمورگان، ص: 12)

9. مظفرالدین شاه قاجار میراث فرهنگی در ایران دوره قاجار یکسال پس از عقد این قرارداد شاه ترور شد. برای تجدید حیات قرارداد و کسب التزام شاه جدید، در تاریخ یازدهم آگوست 1900 قرارداد بسیار ننگین تری در یازده فصل بین دول ایران و فرانسه بسته شد. و این چنین تسلط های جبارانه بر میراث فرهنگی ایران، روشنفکران و ایرانیان مطلع و حتی غیرمطلع را نسبت به حضور خارجیان و دخالت ومشارکت آنان در میراث فرهنگی کشور بسیار بدبین و ناامید نمود.

10. قلعه فرانسویان در شوش میراث فرهنگی در ایران دوره قاجار عقد این قرارداد واکنشی منفی بین روشنفکرانی که از آن مطلع شدند داشت. حاج زین العابدین مراغه ای در سفرنامه ابراهیم بیگ چنین می آورد: ... اگرچه ملت ایران از این عوالم بی خبرند، ولی آنها که سوء نتیجه این جور چیزها را می دانند در بحر غم و الم غوطه ور گشته اند که آنهمه گنج های بی پایان موروثی و ا جدادی ما را که در وطن در شکم خود از چندین عصر جهت ایرانیان محفوظ داشته و میلیون ها ارزش داشت به یک صلوات فرنگی از دست دادند. و بدین ترتیب در نتیجه این قرارداد ننگین شصت ساله آثار باستانی ایران رسماً در اختیار فرانسویان قرار گرفت و راه هرگونه پیشرفت و ترقی برای بوجود آمدن امور علمی باستان شناسی در سطح ملی مسدود گردید.(ملک شهمیرزادی،1368)

11. رضا شاه پهلوی میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) در سال 1299 هجری شمسی در طی یک کودتای نظامی رضاخان پهلوی با بریدن دست خاندان قاجار از حکومت، به قدرت رسید و در رأس امور مملکت قرار گرفت. این کودتای در پی بی لیاقتی و ناتوانی کامل سلاطین قاجار و دخالت های مستقیم بیگانگان در تمامی امور مملکت، فقر و دم و شرایط خاص سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه صورت گرفت. در همین میان بود که با گذشت سالها از عقد قرارداد انحصار حفاری فرانسویان در ایران و ادامه دادن به حفاری و غارت اموال فرهنگی ایران توسط آنان، سطح شعور اجتماعی ایران نیز افزایش یافته بود. ادبا و روشنفکران ایرانی با مقایسه ی وضع نابسامان ایران با دیگر کشورها، دریافته بودند که از لحاظ فرهنگی و توجه به آثار ملی، ایرانیان در چه وضعیت اسفناکی قرار دارند. سرزمین ایران که یکی از کهن ترین ممالک جهان بود در توجه به موارث فرهنگی خود در خواب و غفلت عمیقی به سر می برد که در نتیجه نادانی محض شاهان قاجار و فقر مالی و علمی مردم بوجود آمده بود. بدین ترتیب با مساعد تر شدن اوضاع توجه قشر تحصیل کرده جامعه- که پس از آن قراردادهای ننگین و در ارتباط با اروپا بوجود آمده و رشد یافته بودند- به مسائل فرهنگی و تاریخی ایران معطوف شد و شروع به اقدامات اولیه در این باره نمودند.

12. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) تأسیس انجمن آثار ملی: "یکی از مهمترین اقدامات بسیار مفیدی که در حفظ و نگهداری و مرمت آثار باستانی و مواریث علمی و فرهنگی ایران بسیار مؤثر افتاد. تأسیس انجمن آثار ملی بود. این انجمن به همت یک عده علاقمند به آثار تاریخی و حفظ مفاخر ایران در پائیز 1301 هجری شمسی تأسیس شد." (بحرالعلومی، مقدمه) هرچند در مقایسه با دیگر کشورها این اتفاق در ایران بسیار دیرتر افتاده و شروع گشته بود اما نخستین جرقه های ملی کردن مواریث باستانی ایران بود. در ماده هشت اساسنامه انجمن آمده است: منظورات اولیه انجمن عبارت خواهد بود از: 1- تأسیس یک موزه در تهران 2- تأسیس یک کتابخانه در تهران 3- ثبت و طبقه بندی آثاری که حفظ آنها به عنوان آثار ملی لازم است. 4- صورت برداشتن از مجموعه های نفیس مربوط به کتابخانه یا موزه که در ایران در تصرف دولت و یا مؤسسات ملی ست. "انجمن آثار ملی بدین نحو، اساس توجه خود را بر مشخص و ثبت نمودن آثار گذاشت.

13. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) انجمن آثار ملی که در سال 1301 تشکیل شده و اقدامات سودمندی برای حفظ آثار ملی کرده و رسالات مفیدی انتشار داده بود، پس از برگزاری جشن هزاره و کنگره فردوسی و انجام بنای آرامگاه او در طوس در سال 1312 تعطیل گردید و روز 22 آذرماه 1323 دوباره تشکیل شد و به خدمات ملی خود ادامه داد." (مجموعه انتشارات قدیم انجمن، ص: 235) این انجمن تا سال 1357 به فعالیتهای خود ادامه داد. اما در جریانات سال های 57 و 58 دوباره تعطیل شد. اما بعد از انقلاب اسلامی ایران و با توجه به اهداف و عملکرد انجمن آثار ملی ایران، انجمن تحت عنوان "انجمن آثار و مفاخر فرهنگی" در 21 آبان ماه سال 1366 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.

14. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) لغو امتیاز حفاری در ایران در دوره رضا شاه: 27 سال بعد از امضاء قرارداد مظفرالدین شاه در مهرماه 1306 ه.ش مجلس شورای ملی وقت آن را به طور مشروط کان لم یکن تلقی نمود و مفاد آن را غیرقانونی اعلام کرد. درباره شرایط لغو امتیاز در کتاب "باستان شناسی ایران" چنین می خوانیم: "در این هنگام موافقت شد که هیئت فرانسوی تنها در شوش به کاوش بپردازد و دولت ایران تقبل نمود که یک موزه و یک کتابخانه در ایران بنا کند و ریاست آن را تا مدت 5 سال به یک نفر فرانسوی واگذار نماید و تعهد کرد که حداقل قارداد این فرد فرانسوی تا سه نوبت هر دفعه پنج سال تمدید یا فرد دیگر فرانسوی را برای همین منظور استخدام کند. این بود که دولت ایران در 1306 خورشیدی از آقای آندره گدار دعوت نمود که به ایران بیاید و آندره گدار در سال 1308 در ایران رسماً شوع به کار کرد." (باستان شناسی ایران)

15. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) قانون عتیقات: در 12 آبان ماه 1309 ه.ش قانون عتیقات و دو سال بعد در 28 آبان ماه 1311 ه.ش آئین نامه اجرائی آن از تصویب هیأت دولت به شرح زیر گذشت: "... از این رو و با مساعی مرحوم محمد علی زکاء الملک فروغی در تاریخ 12 آبان ماه 1309 شمسی قانونی به نام عتیقات به تصویب مجلس شورای ملی رسید و آئین نامه اجرائی آن نیز در 28 آبان ماه 1311 از تصویب هیأت دولت گذشت و از آن تاریخ اداره نوبنیاد عتیقات دست به کار وظیفه فنی خود گشت..." قانون عتیقات در بیست ماده قانون عتیقات در بیست ماده تصویب شده بود که ماده نوزدهم اشاره دارد به نظامنامه قانون که بعداً در پنجاه و دو ماده شامل ماده اول اول تعریف، از ماده دوم یا یازدهم، فصل اول (عتیقات غیرمنقول) از ماده دوازدهم تا هفدهم فصل دوم (عتیقات منقول)، از ماده هجدهم تا سی و هفتم، فصل سوم (حفاری) و از ماده سی و هشتم تا پنجاه و دوم فصل چهارم (تجارت عتیقات). بعداً در اجرای بند 7 و تبصره های 1 و 2 ماده 127 مکرر قانون مجازات عمومی مصوب تیرماه 1347 شمسی آئین نامه خرید و فروش اشیاء عتیقه در سه فصل و شامل پنج ماده به ضوابط قبل قانونی و اجرائی عتیقات اضافه گردید.

16. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) ماده یک – کلیه آثار منقول و غیر منقول ساخته شده در ایران تا اختتام دوره زندیه در ایران جزو آثار ملی ایران محسوب می شود. ماده دو- دولت از کلیه آثار مشخصه ایران بایستی فهرستی تهیه کند و آثار مکشوفه بعدی را به این فهرست بیفزاید. ماده سه- ثبت مال در فهرست آثار ملی با اجازه وزارت معارف خواهد بود، اگر مال مالک خصوصی داشت بایستی به مالک اخطار داده شود و پس از رسیدگی به رسیدگی به اعتراض مالک ، ثبت اثر بر عهده مالک قرار خواهد گرفت. ماده چهار- مالک مال غیر منقول یا کسی که از وجود چنین مالی مطلع است بایستی در جهت ثبت اثر، وجود این مال را به نزدیکترین اداره دولتی مربوطه اطلاع دهد. ماده پنجم – اشخاص می توانند مالکیت خود را بر آثار ثبت شده حفظ نمایند اما نبایستی از اقدام دولت به حفظ اثر ممانعت کنند. خلاصه ای از مواد قانون عتیقات:

17. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) ماده ششم- عملیات زیر ممنوع و مرتکبین به علاوه پرداخت معادل خسارت به ازای پنجاه تومان تا هزار تومان جزای نقدی محکوم خواهند شد: الف:منهدم کردن یا خرابی وارد کردن و یا رنگ و رسم کردن نقوش بر روی آثار ملی ب: اقدام به عملیاتی در مجاورت آثار ملی که موجب تزلزل بنیان و یا تغییر صورت آنها شود. ج: تملک و معامله مواد و مصالح مربوط به ابنیه آثار ملی بدون اجازه دولت. اقدام به مرمت و تحدید بنای آثار ملی چنانچه بدون اجازه دولت باشد ممکن است شامل مجازات های مذکور شود. ماده هفتم- اموال منقوله که از آثار ملی ست و مالک خصوصی دارد بایستی تحت نظارت دولت باشد. ماده هشتم- برای هر مال منقولی که در فهرست آثار ملی ست بایستی دو معرفی که اصل ، منشأ و کیفیت آن را معلوم نماید تنظیم شود. یکی در اختیار دولت و یکی در اختیار مالک باشد. ماده نهم- اگر مالک اثر منقول ملی اقدام به فروش آن بکند بایستی کتباً به دولت اطلاع دهد و دولت حق تقدم در خرید آن را دارد و چنانچه دولت در ظرف ده روز اقدام به خرید آن ننماید مالک می تواند آن را به دیگری بفروشد.

18. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) ماده دهم- هر کس اموال منقوله که از آثار ملی ست را بر حسب تصادف پیدا کند، اگر در ملک او باشد باید هر په زودتر به وزارت معارف و یا نمایندگان او اطلاع دهد. اگر اموال مزبور قابل ثبت در آثار ملی باشد نصف آن به کاشف واگذار می شود. ماده یازدهم- حفر اراضی و کاوش برای آثار ملی منحصراً حق دولت است که یا دولت این کار را انجام بدهد یا به موسسات علمی واگذار می کند که این واگذاری باید یا اجازه نامه مخصوص باشد که محل کاوش و حدود و مدت آن باید تعیین شود. ماده دوازدهم- حفاری اگر برای کشف آثار ملی و تحقیقات علمی باشد، حفاری علمی و اگر برای خرید و فروش اشیاء عتیقه باشد حفاری تجارتی ست.اجازه حفاری علمی فقط به موسسات علمی داده می شود و در ابنیه ای که در فهرست آثار ملی ثبت شده، حفاری تجارتی ممنوع است. ماده سیزدهم- حفاری در اراضی با مالک خصوصی علاوه بر اجازه دولت، استرضای مالک را نیز می خواهد.در محل های ثبت شده در فهرست آثار ملی مالک حق امتناع از اجازی حفاری را ندارد.

19. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) ماده چهاردهم- در ضمن حفارعلمی آنچه در یک محل کشف شود اگر توسط دولت کشف شود متعلق به دولت است و اگر دیگری کشف کرد دولت تا ده فقره از این اشیأ را انتخاب و تملک می نماید و از بقیه نصف را مجاناً به کاشف واگذار و نصف دیگر را ضبط می کند. ماده پانزدهم- اشیا حاصل از حفاری علمی آنچه سهم دولت باشد در مجموعه ها و موزه های دولتی ضبط می شود و آنچه سهم کاشف باشد متعلق به خود او است.اشیا حاصل از حفاری تجارتی آنچه سهم دولت باشد اگر قابل موزه باشد ضبط و بقیه را به هر نحو مقتضی نقل و انتقال می دهند. ماده شانزدهم- متخلفین از ماده ده و کسانی که بدون اطلاع دولت حفاری کنند ولو در ملک خودشان و کسانی که آثار ملی را به طور قاچاق از مملکت خارج کنند محکوم به بیست الی دو هزار تومان جزای نقدی خواهند شد و اشیا مکتشفه برای دولت ضبط می شود. ماده هفدهم- کسانی که بخواهند تجارت اشیا عتیقه را کسب خود قرار دهند باید از دولت اجازه بگیرند. خارج کردن آن نیز باید با اجازه دولت باشد.

20. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) ماده هیجدهم- اشیای که از آثار ملی محسوب می شوند اگر بخواهند تقاضای جواز صدور بنمایند دولت حق دارد از اجازه صدور امتناع کند و اگر مالک در فروش به قیمت اظهار شده امتناع نمود جواز صدور داده نخواهد شد. ماده نوزدهم- برای تعیین شرایط تجارت اشیا عتیقه و اجرای کلیه مقررات این قانون نظام نامه مخصوصی تهیه شده و به تصویب هیات وزرا خواهد رسید. ماده بیست- اجازه هایی که تا کنون برای حفاری داده شده در صورت عدم موافقت با این قانون از درجه اعتبار ساقط است.

21. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) قانون عتیقات نخستین حرکت جدی دولت ایران در جهت توجه دقیق تر برای حفظ آثار تاریخی ارزشمند ایران بود. تاریخ تصویب و اجرای این قانون دقیقاً نشان دهنده این است که این قانون در پی آغاز فعالیت های فرهنگی گروهی از روشنفکران ایرانی با عنوان انجمن آثار ملی با تأثیر پذیرفتن از فعالیت های این انجمن مورد توجه قرار گرفته و به صورت قانون در آمد. اعضای این انجمن ملی که از صاحب منصبان و فرهیختگان آغاز دوره پهلوی اول بودند با قرار دادن رضا خان به عنوان رئیس انجمن، به فعالیت های خود رنگ و بوی رسمی تری بخشیدند و توانستند به اقدامات مفیدتری دست بزنند که نهایتاً در پی جو حاکم در ایران و جهان آن زمان در زمینه توجه به میراث فرهنگی موفق به ترغیب دولت برای تصویب قانونی برای حفظ آثار ملی ایران گشتند.

22. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) از اداره عتیقات تا اداره کل باستان شناسی: با تصویب قانون عتیقات توسط مجلس اداره عتیقات که چندی پیشی به صورت شعبه عتیقات با شعبه انطباعات ادغام شده بود، مجدداً به صورت یک سازمان مستقل به نام "اداره عتیقات" تابع وزارت معارف گردید. هرچند تا تاریخ 29 دی ماه 1313 شمسی هنوز عنوان رسمی این اداره با اداره انطباعات در مراسلات اداری اشتباه می شده است. پس از رسمیت یافتن اداره عتیقات به عنوان یک سازمان قانونی، آقای گدار که از آغاز سال 1308 رسماً به خدمت دولت ایران استخدام شده بود در این اداره مشغول انجام وظیفه گردید. دامنه فعالیت آقای گدار بسیار گسترده بود و شامل تقریباً کلیه زمینه های در رابطه با باستان شناسی اعم از قسمت عملی و آموزشی می شده است.

23. موزه ایران باستان میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) تأسیس موزه در ایران: • آندره گدار فرانسوی " در سال 1295 ه.ش برای نخستین بار به همت شخصی به نام مرتضی خان ممتاز الملک مجموعه ای از اشیاء مختلف ترتیب داده می شود و در محل مخصوص نگهداری می شود که آنرا حوزه ملی می خواند. برای موزه نظام نامه ای نوشته می شود و برای اشیاء کاتالوگی تهیه می گردد. تأسیس موزه ملی در ایران را توسط مرتضی خان ممتازالملک که رسماً و قانوناً قسمتی از تشکیلات وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه را تشکیل می داد باید آغاز ایجاد سازمان وسیع و گسترده ای دانست که در تشکیلات سازمان یافته علمی و اداری امروز کشور تحت عناوین مختلف در زمینه های تحیقاتی و پژوهشی و باستان شناسی مشغول فعالیت هستند." (ملک شهمیرزادی، 1364، ص 137) آقای آندره گدار که در اثر لغو امتیاز نامه سال 1900 میلادی در سال 1308 شمسی رسماً به استخدام دولت ایران درآمده بود در سال 1312 شمسی به یکی از تعهدات خود عمل و ساختمان موزه ای نوبنیاد را که نقشه آنرا نیز خود طراحی کرده بود در محل فعلی موزه ایران باستان آغاز نمود. بنای ساختمان به معماری حاج عباسعلی معمارباشی به اتمام رسید و در سال 1315 اشیاء موزه ملی از عمارت مسعودیه به این ساختمان انتقال داده شد. در سال 1316 شمسی این موزه رسماً به نام "موزه ایران باستان" افتتاح گردید و قسمت اداری اداره عتیقات نیز به این ساختمان انتقال یافت.

24. میراث فرهنگی در دوران محمد رضا شاه، سال های 1320-1357 هجری خورشیدی(پهلوی دوم) سه سال پس از سقو ط رضا شاهلایحه ای به تصویب رسید که حفاظت و مرمت آثار تاریخی دوره قاجار که دارای جنبه عمومی ست نیز مشمول قانون عتیقات 1309 می گردد. بدین ترتیب مخالفت با بخشی از آثار تاریخی از بین رفته و توجه ویژه به آثار قبل از اسلام تعدیل می گردد .از این پس شاهد تلاش برای تعمیر و نگهداری بناهای باقی مانده از گذشته هستیم.بودجه تعمیرات از دو محل اوقاف و اعتبارات وزارت فرهنگ تأمین می شد. در سال 1333 با تشکیل مجدد انجمن آثار ملی که 10 سال قبل در اثر خشم رضا شاه نسبت به فروغی ،موسس انجمن تعطیل شده بود، عنصر جدیدی به مجموعه عناصر موثر در فعالیت های مربوط به میراث فرهنگی اضافه شد. در دوره پهلوی دوم مسائل مربوط به حفاظت آثار از بودجه مستقیم دولت، بودجه اوقاف کمک شهرداریها و عوارض بر مصالح ساختمانی تأمین می شد. در دهه 40، قدم هایی چند در جهت حفاظت از بناهای تاریخی برداشته می شود.حضور مجدد انجمن آثار ملی و نفوذ آن بر دوایر دولتی امکان اعمال سیاست های حفاظتی را فراهم می نماید.اقدام قابل توجهی که در سال 1344 در زمینه حفاظت از بناهای تاریخی به عمل می آید تأسیس سازمان حفاظت از آثار باستانی ست.مهمترین موضوعی که بناهای تاریخی در دهه های 40 و 50 با آن مواجه هستند بهره برداری سیاسی و تبلیغاتی از این آثار است که باعث به وجود آمدن نوعی طرز تلقی یا تعریفی خاص از این آثار در جامعه گردید.

25. میراث فرهنگی در دوران محمد رضا شاه، سال های 1320-1357 هجری خورشیدی(پهلوی دوم) یکی از اولین اقدامات پس از به حکومت رسیدن رضا شاه تاسیس انجمن آثار ملی بود. این انجمن در سال 1301 هجری خورشیدی به پیشنهاد ذکاء الملک فروغی تشکیل شد و جمعی از مهمترین رجال سیاسی روشنفکر که در آن عضویت داشتند.در سال 1304 ریاست آن به عهده رضا شاه قرار گرفت. انجمن آثار ملی را می توان اولین و تنها نهاد نیمه دولتی فعال در زمینه میراث فرهنگی در ایران دانست که با فعالیت طولانی خود در شکل گرفتن سیاست ها و طرز تلقی امروزین ایرانیان از میراث فرهنگی نقشی موثر داشت. در همین دوران بود که اولین قانون مربوط به حفاظت از میراث فرهنگی که ترجمه بخشی از همین قوانین در اروپا بود به تصویب رسید.مطابق این قانون برای اولین بار دولت مسئول حفاظت از آثار باقی مانده از گذشته تا سلسله زندیه شناخته شد. در سال 1314 قانون اوقاف به تصویب مجلس رسید. بر طبق تبصره 2 ماده 9 آن نیم عشر عایدات حق و النظاره اوقافی به مصرف ساختمان و تعمیرات ابنیه تاریخی و مرمت مدارس قدیمه و اماکن و آثار مقدسه ملی می رسد. از دیگر اتفاقات قابل توجه آغاز برگزاری کنگره بین المللی هنر و باستان شناسی ایران از سال 1305 است که به ابتکار پروفسور پوپ آمریکایی پایه گذاری شد و هر چهار سال یکبار در نقطه ای از جهان تشکیل جلسه می داد.

26. قانون راجع به وظایف و اختیارات استانداران مصوب1339 میراث فرهنگی در دوران محمد رضا شاه، سال های 1320-1357 هجری خورشیدی(پهلوی دوم) ماده 13-صدور دستور لازم جهت تهیه موزه شهر و اهتمام در حفظ آثار ملی تاریخی و باستانی با همکاری انجمن آثار ملی. ماده14-صدور دستور های مربوط به ثبت آثار ملی

27. موادی از قانون شهرداری مصوب 11/4/1344 میراث فرهنگی در دوران محمد رضا شاه، سال های 1320-1357 هجری خورشیدی(پهلوی دوم) ماده 102-قانون شهرداری (مواد الحاقی) اگر در موقع طرح و اجرای برنامه های مربوط به توسعه معابر و تأمین سایر احتیاجات شهری به آثار باستانی برخورد شود شهرداری مکلف است موافقت وزارت فرهنگ و هنر را قبلاً جلب نماید و نیز شهرداریها مکلف اند نظرات و طرح های وزارت فرهنگ و هنر را، راجع به نحوه ی حفظ آثار باستانی و میزان حریم و مناظر ساختمان ها و میدان های مجاور آنها رعایت نمایند.

28. میراث فرهنگی در دوران محمد رضا شاه، سال های 1320-1357 هجری خورشیدی(پهلوی دوم) قانون اخذ مبلغ بیست ریال عوارض از هر تن سیمان به نفع انجمن آثار ملی 17/11/1345 ماده واحده-دریافت میلغ بیست ریال عوارض از هر تن سیمان به وسیله وزارت دارایی جهت تعمیرات بناهای تاریخی که در اختیار انجمن آثار ملی قرار گرفته و می گیرد تأیید و تصویب می شود.

29. قانون خرید اراضی و ابنیه و تأسیسات برای حفظ آثار تاریخی و باستانی مصوب آذر ماه 1347 میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) ماده1-هرگاه برای حفظ آثار باستانی و تعمیر و مرمت آنها و انجام عملیات حفاری و بررسی های باستانی احتیاج به خرید اراضی و ابنیه و تأسیسات متعلق به افراد یا موسسات خصوصی باشد وزارت فرهنگ و هنر طبق مفاد این قانون عمل می کند. ماده2-خرید اراضی و ابنیه و تأسیسات از طریق توافق صورت خواهد گرفت. ماده5-تصرف اراضی و ابنیه و تأسیسات قبل از پرداخت قیمت و یا وجوهی که در بند های فوق تعیین شده مجاز نیست مگر با رضایت فروشنده یا صاحب حق.

30. قانون الحاق ایران به کنوانسیون اتخاذ تدابیر لازم برای ممنوع کردن و جلو گیری از ورود و صدور و انتقال مالکیت غیر قانونی اموال فرهنگیمصوب 14 نوامبر 1970 (23 آبان ماه 1349) میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) در تاریخ 17/9/1353 به تصویب شورای ملی ایران رسید. در تاریخ 8/10/1353 به تصویب شورای ملی رسید. قانون الحاق ایران به کنوانسیون حمایت میراث فرهنگی و طبیعی جهان مصوب 16 نوامبر 1972 (25 آبان ماه 1351)

31. قانون ثبت آثار ملی مصوب اول آبان ماه 1352 میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) ماده واحده:به وزارت فرهنگ و هنر اجازه داده می شود علاوه بر آثار مشمول حفظ آثار ملی مصوب آبان ماه 1309 آثار غیر منقولی را که از نظر تاریخی یا شئون ملی واجد اهمیت باشد صرف نظر از تاریخ پیدایش آن با تصویب شورای عالی فرهنگ و هنر در عدد آثار ملی مذکور در قانون مذبور به ثبت برساند. • میدان آزادی(شهیاد)

32. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) در این تاریخ دولت پهلوی دست به ساخت بنای یادمانی شهیاد تهران زد و پس از اتمام کار آن به علت اهمیت و اعتباری که این بنا به عنوان یک بنای یادمانی ملی داشت در نظر داشتند که آن را به عنوان یک اثر ملی ثبت کنند اما از آنجا که یکی از شرایط ثبت در فهرست آثار ملی داشتن عمر بیشتر از 100 سال برای بنا در نظر گرفته شده بود از لحاظ قانونی مانعی برای ثبت اثر به حساب می آمد. از این رو تصمیم بر آن گرفته شد تا با تصویب یک ماده قانونی بناهایی را که واجد اهمیت و اعتبار ملی بودند بدون در نظر گرفتن عمر آنها بتوان در فهرست آثار ملی به ثبت رساند.

33. میراث فرهنگی در دوران رضا شاه، سال های 1299-1320 هجری خورشیدی (پهلوی اول) قانون الحاق یک تبصره به ماده 26 قانون نوسازی و عمران شهری مصوب 7/9/1347 در تاریخ 11/11/1355 تبصره 5-خانه ها و اماکنی که در تصرف یا مالکیت اشخاص حقیقی یا حقوقی ست و طبق قانون حفظ آثار ملی در فهرست آثار ملی ثبت شده باشند در صورتی که محل کسب نباشند از پرداخت عوارض معاف می باشند.

34. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب تغییر تاکتیک دفاع از آثار از ”درگیری“ به ”روشنگری“ ، دعوت از افرادی که به نحوی حوزه مسئولیتشان با امور این حوزه ارتباط داشت به بازدید از آثار و آشنایی با امور این حوزه که می توان آن را دوره آموزشی فشرده نامید و تلاش برای توجیه اهمیت امور این حوزه برای وزراء که هر یک در حوزه مسیولیت خود بخش نامه هایی برای رعایت امور حفاظتی میراث فرهنگی در آن حوزه صادر بنمایند. در سالهای اول انقلاب اسلامی و پس از انحلال وزارتخانه مسئول میراث فرهنگی تنها قوانینی چند برای جلوگیری از غارت محوطه های تاریخی تحت عنوان حفاری تجاری و خروج اموال فرهنگی از کشور تصویب می گردد.سایر امور این بخش مهجور مانده و نشانه ای از بزرگداشت ارزش های نهفته در آثار به چشم نمی خورد.نه تنها تلاشی برای سامان دادن به این بخش در سال های اولیه نمی شود حتی قوانین حفاظت نیز به درستی مراعات نمی شود.ایجابات انقلاب و جنگ بین ایران عراق نیز بر این وضع دامن می زند در این شرایط است که تلاش برای ایجاد تحولی کلی در این بخش و ایجاد تشکیلات جدید برای آن همراه با ارائه تعریف ، هدف خط مشی ها و وظایف در چهارچوب ارزش ها و واقعیات اجتماعی ضرورتی حیاتی می یابد .توجه به این نکته لازم است که این تلاش با اتکاء به برداشتی آغاز شد که متکی به نظر مثبت پارلمان نسبت به موضوع بود. با توجه به طولانی بودن روند تصویب و تشکیل سازمان جدید لازم بود در این مدت اقداماتی برای کنترل وضعیت موجود و تقلیل خسارت و شروع فعالیت ها صورت پذیرد.مهمترین سیاستهایی را که در این دوره به کار گرفته شد را می توان بدین قرار دانست:

35. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب در تشکیل سازمان جدید دو هدف مورد نظر بود یکی تجمع همه فعالیت های مربوطه در زیر یک چتر و دیگری همجواری آن با بخش تحقیقات به جای توریسم که استقرار قانونی سازمان هر دو هدف مورد نظر را تأمین نمود. تصویب قانون اساسنامه آن که حاوی جهت گیری ها وسیاست های اصلی لازم و با درک شرایط اعتقادی-اجتماعی ایارن تنظیم شده بود به تدریج شرایط لازم برای استقرار اجتماعی، اداری، تشکیلاتی و مالی آن را فراهم نمود. در سال های اخیر در سیاست های کلان کشور تغییراتی مشاهده می گردد.این سیاست ها بهره برداری بیشتر از میراث فرهنگی را مد نظر دارد.اولین اقدام در این جهت انتقال سازمان از بخش تحقیقات و تعلیمات عالیه به بخش مسئول توریسم است.علاوه بر آن سیاست های اعمال سده اخر نیز نشان دهنده توجه بیشتر به وجوه اقتصادی آثار تاریخی ست. در این دوره عدم ارتباط بین ارزش های حاکم بر جامعه و سیاست ها و قوانین مربوط به آثار ، توجه به آن و حفاظت از آن را از محدوده ی تکالیف اجتماعی جامعه خارج نمود.عدم و جود رابطه لازم بین جامعه و آثار تاریخی تمام مسئولیت امور آن را به دوش دولت می گذارد و عملاً دولت را موظف به دخالت در تمام امور میراث فرهنگی می کند. در اثر تحمیل فرهنگ غربی و کم رنگ شدن سنت های اجتماعی ضرورت و نیاز مراجعه به آثار برای دریافتن ارزش ها یی نظیر هویت اجتماعی از بین می رود. جایگاه میراث فرهنگی در جامعه از نقطه نظر اقتصادی نیز با مشکل روبرو ست. سرمایه گذاری برای فعالیت های تحقیقاتی یا حفاظت از آن ته برای دولت و نه مردم توجیه کافی ندارد.

36. لایحه قانونی راجع به جلوگیری از انجام اعمال حفاری های غیر مجاز و کاوش به قصد به دست آوردن اشیاء عتیقه و آثار تاریخی که بر اساس ضوابط بین المللی مدت یکصد سال یا بیشتر از تاریخ ایجاد یا ساخت آن گذشته باشد.مصوب 27/2/1358 میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب ماده واحده-نظر به حفظ ذخایر متعلق و مربوط به میراث های اسلامی و فرهنگی و لزوم حفظ و حراست این میراث ها از نقطه نظر جامعه شناسی و تحقیقات علمی و فرهنگی و تاریخی و نظر به جلوگیری از غارت و صدور این ذخایر ارزنده به خارج از کشور که طبق مقررات مملکتی و بین المللی منع شده است ماده واحده ذیل تصویب می شود: 1-انجام هر گونه کاوش به قصد به دست آوردن اشیاء عتیقه و آثار تاریخی مطلقاً ممنوع است و مرتکب به حبس تأدیبی از 6 ماه تا 3 سال و ضبط اشیای مکشوفه و آلات و ادوات حفاری به نفع بیت المال محکوم می شود. 2- در صورتی که اشیای مذکور در این قانون بر حسب تصادف کشف شود، کاشف مکلف است آنها را در اسرع وقت آنها را به نزدیکترین اداره فرهنگ و آموزش عالی ارائه دهد. 3-منظور از اشیاء عتیقه اشیایی است که بر طبق ضوابط بین المللی یک صد سال یا بیشتر از عمر آنها گذشته باشد. 4-اشخاصی که اشیاءمشکوفه را بر خلاف ترتیب مقرر در این قانون به معرض خرید و فروش بگذارند به مجازات مقرر در بند یک محکوم خواهند شد.

37. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب تاریخ تصویب این قانون نشان می دهد که در این برهه زمانی به علت تبدیل و تغییر نظام سیاسی حاکم بر کشور از سلطنت پهلوی به جمهوری اسلامی و عدم وجود ثبات سیاسی حاکم بر کشور، فرصت خوبی برای قاچاقچیان و دزدان آثار فرهنگی در ایران بوجود آمده بوده است. آنها می توانستند با استفاده از این موقعیت و اقدام به حفاری های غیر مجاز، آثار مدفون در تپه های باستانی را سرقت کرده و با سوء استفاده از شرایط مرزهای ایران در آن دوره آنها را به خارج از کشور منتقل کنند. از این رو شورای انقلاب که در آن زمان دست اندر کار امور قانونی کشور بود در پی ضرورت این موضوع، این ماده قانونی را تصویب کرد تا به صورت ضربتی و موقت از انجام حفاری های غیر قانونی جلوگیری نمایند. از نحوه تصویب این قانون می توان شرایط سیاسی و اجتماعی ایران را در آن زمان به خوبی درک نمود.

38. تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب در سال 1361 بر اساس تصمیم هیئت دولت قرار بود که آن بخش از فعالیت های وزارت فرهنگ و آموزش عالی که دارای جنبه آموزش عالی و تحقیقات است ، انتخاب و به وزارتخانه ای مستقل تبدیل گردد و بخش دیگر که متعلق به وزارت فرهنگ و هنر سابق بود به وزارتخانه جدیدالتاسیسی به نام ارشاد اسلامی ملحق شود. این وزارتخانه خود شامل بخش های باقیمانده از وزارتخانه ای به نام جهانگردی و اطلاعات بود که ارکان تبلیغاتی زمان شاه محسوب می شد. پس از پایان یافتن امر انتقال مهمترین تکلیفی که پیش رو بود از این قرار بود:الف)فراهم نمودن شرایط بهتر برای حفاظت از آثار ، ب) آماده ساختن بیشتر ذهن مسئولین برای توجه بیشتر به میراث فرهنگی ، ج) فراهم نمودن زمینه ایجاد سازمان جدید. ظرف چند سال اول انقلاب و بروز جنگ از یک سو زمینه برای تخلف از قوانین حفاظت فراهم شده بود و از سوی دیگر جلوگیری از این تخلفات به دلایل متعدد دشوار بود. تکلیف دومی که باید به انجام می رسید جلب نظر مسئولین کشور اعم از قوه مقننه ، مجریه و قضائیه به اهمیت آثار تاریخی بود. این موضوع از این جهت اهمیت داشت که اولا صرفنظر از آگاهیهایی که ممکن بود افراد در اثر مطالعات شخصی نسبت به اهمیت آثار پیدا کرده باشند اطلاع زیادی از ارزش آثار در جامعه وجود نداشت ثانیا مسائل عدیده ای که برای انتظام امور جامعه پس از انقلاب وجود داشت فرصتی را برای توجه به این امور باقی نمی گذاشت و ثالثا درگیری ایران در جنگی وسیع و همه جانبه (نظامی- سیاسی-اقتصادی) توجه ها را به سایر امور به حداقل ممکن سوق می داد.در این شرایط بود که حوزه میراث فرهنگی باید چنان درکی از ارزش های آثار در سطح مسئولین و جامعه ایجاد می نمود که او را اولا در تجدید حیات خود در جامعه نوین اسلامی کمک نموده و ثانیا فشار هایی که در اثر : الف) تصویر ایجاد شده از آثار در قبل از انقلاب، ب) تطبیق خود با شرایط نوین اجتماعی، ج) پاسخگویی به ایجابات بوجود آمده در اثر انقلاب، و د) مقابله با عوارض ناشی از جنگ باید تحمل می کرد تعدیل نماید.

39. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب سومین تکلیفی که در این مقطع باید به انجام می رسید ایجاد سازمانی جدید برای میراث فرهنگی بود.دلایل ضرورت چنین اقدامی به دلایل زیر است: کسب تایید از مجلس شورای اسلامی کسب استقلال نسبی تثبیت پژوهشی بودن فعالیت های میراث فرهنگی جامعیت بخشیدن به مسئولیت ها و اختیارات سازمان تجدید نظر در شکل تشکیلاتی تقویت روحیه پرسنل تا بدین جا گر چه بیش از شش سال طول کشید ، دو هدف اصلی یعنی تجمیع تمام فعالیت های میراث فرهنگی زیر یک چتر و ایجاد سازمانی مستقل برای آن به نتیجه رسیده بود. حال باید در استقرار :الف) ارزش های میراث فرهنگی در جامعه، ب) سازمان تازه بنیاد ، و ج) قوانین مربوط به این امر تلاش می شد.بین این عوامل رابطه ای متقابل وجود داشت،به عنوان مثال تثبیت بیشتر ارزش های میراث فرهنگی ،استقرار بیشتر سازمان و امکان وضع و اجرای قوانین مربوطه را تسهیل می کرد.سازمان استقرار یافته می توانست بهتر از این ارزش ها را در جامعه مطرح و از اجرای قوانین دفاع نماید.وضع و اجرای قوانین خود به معنی استقرار ارزشهای آثار و سازمان مربوط به آن بود.(حجت،1385)

40. قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب ماده واحده-یه وزارت فرهنگ و آموزش عالی اجازه داده می شود به منظور : الف:مطالعه و تحقیق در آثار گذشتگان جهت معرفی ارزش های نهفته در آنها، ب:انجام پژوهش های باستان شناسی و مردم شناسی و هنر های سنتی، ج:بررسی، شناسایی، ثبت و حفاظت آثار ارزشمند منقول و غیر منقول فرهنگی تاریخی کشور، د:تهیه و اجرای طرح های لازم به منظور تعمیر و احیای آثار، بناها و مجموعه های با ارزش فرهنگی-تاریخی از ادغام واحد های مشروحه زیر، سازمانی به نام سازمان میراث فرهنگی کشور به صورت سازمانی وابسته به خود تشکیل دهد. 1-مرکز باستان شناسی ایران 2-اداره کل هنر های سنتی 3-مرکز و موزه مردم شناسی 4-دفتر آثار تاریخی 5-موزه ایران باستان 6-اداره حفظ میراث فرهنگی شهرستانها 7-اداره کل موزه ها 8-اداره کل بناهای تاریخی 9-اداره کل کاخ ها 10-سازمان ملی حفاظت آثار باستانی 11-اداره کل بیوتات (کاخ گلستان) 10/11/64

41. قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب ماده 1-تعریف:میراث فرهنگی شامل آثار باقی مانده از گذشتگان است که نشانگر حرکت انسان در طول تاریخ می باشد و با شناسایی آن زمینه شناخت هویت و خط حرکت او میسر می گردد و از این طریق زمینه های عبرت برای انسان فراهم می آید. ماده 2-هدف:عبرت از حرکت فرهنگی انسان و بقا و رقای هویت و شخصیت جامعه. ماده3 -وظیفه سازمان در زمینه میراث فرهنگی، شامل پژوهش، نظارت، حفظ و احیا و معرفی ست، در زمینه های: باستان شناسی، مردم شناسی، هنر های سنتی، ثبت آثار منقول و غیر منقول فرهنگی، انجام امور حقوقی میراث، حفاظت و تعمیرو احیای آثار و ابنیه، تعیین حریم محوطه های تاریخی، معرفی آثار از طریق موزه ها و نمایشگاه ها، ایجاد مرکز اسناد و مدارک میراث فرهنگی کشور، تهیه دایره المعارف آثار و ابنیه تاریخی ایران و... ماده 4-ارکان سازمان:سازمان دارای دو رکن است:(1)شورای سازمان (2) رئیس سازمان

42. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب ماده 5-شورای سازمان:به منظور هماهنگی بیشتر در امور مربوط به سازمان در سطح کشور، شورای سازمان متشکل از هشت عضو به شرح زیر تشکیل می گردد: 1-وزیر فرهنگ و آموزش عالی (رئیس شورا) 2-وزیر فرهنگ و ارشاد 3-وزیر کشور 4-وزیر دادگستری 5-وزیر امور خارجه 6-وزیر مسکن و شهرسازی 7-مدیر عامل سازمان صدا و سیما 8-رئیس سازمان (دبیر شورا)

43. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب ماده 6-وظایف شورا:وظایف شورای سازمان به قرار زیر است: 1-تعیین خطی مشی و سیاست های کلی، بر اساس قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور و اساسنامه سازمان. 2-بررسی گزارش های فعالیت های سازمان و اظهار نظر پیرامون چگونگی آن. ماده 7-رئیس سازمان:با حکم وزیر فرهنگ و آموزش عالی منصوب می شود. ماده 8-واحد های سازمان در کشور با نظر وزیر فرهنگ و آموزش عالی در هر نقطه از کشور که ایجاب نماید دایر کند. ماده 9-از تاریخ تصویب این قانون کلیه قوانین و مقررات مغایر ملغی است.

44. لایحه قانونی راجع به کاخ های نیاوران وسعد آباد و نحوه ارزیابی و نگهداری اموال مربوطه مصوب 23/2/1359 میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب ماده 1-کلیه کاخ های نیاوران و سعد آباد با محوطه تأسیسات آن جهت ایجاد موزه و پارک در اختیار وزارت فرهنگ و آموزش عالی قرار می گیرد. ماده 2-کلیه اموال موجود درکاخ های فوق الذکر مورد رسیدگی و ارزیابی قرار گرفته و قیمت هر یک را مشخص و به ترتیب زیر عمل خواهد نمود: الف:کلیه اشیاء عتیقه جهت حفظ و نگهداری در موزه ها تحویل وزارت فرهنگ و آموزش عالی می گردد. ب:کلیه اشیای که قیمت آنها از ده میلیون ریال بیشتر است جهت حفظ و نگهداری تحویل خزانه بانک مرکزی می گردد. ج:کلیه اشیای که بهای آنها کمتر از یک میلیون ریال است و نگهداری آنها در موزه مصلحت نمی باشد برای مصارفی که بعداً تعیین خواهد شد به طور امانت نگهداری می شود. د:کلیه فرش هایی که بهای آنها بیش از یک میلیون ریال باشد در موزه ها نگهداری می شوند. • کاخ سعد آباد • کاخ نیاوران

45. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب از اولین اقداماتی که در سالهات اول پیروزی انقلاب اسلامی میراث فرهنگی صورت گرفت صدور اعلامیه مرحوم طالقانی (یکی از رهبران مذهبی) دایر بر تعلق اشیاء کاخها، به ملت و پرهیز از هرگونه تخریب آن بود. با آن که چندین کاخ شاه در تهران و شهرستانها مورد هجوم توده مردم قرار گرفته بود و هزاران نفر افراد خشمگین وارد این اماکن شده بودند، به غیر از موارد بسیار معدود هیچ گونه سرقت یا تخریبی در کاخها صورت نپذیرفت. کاخهایی نظیر گلستان که بیش از 150 سال محل حکمرانی شاهان قاجار و پهلوی بود و مملو از آثار هنری و هدایای سلاطین و اشیایی نظیر تخت طاووس که هزاران قطعه جواهر درشت بر آن نصب شده است بدون محافظ در دسترس هزاران نفر مردم قرار داشت بدون خسارت باقی ماند. این اولین نشانه ای بود از خواست مردم در حفظ آثار فرهنگی- تاریخی خود که بعدها که به صورت تبدیل این اماکن به موزه عمومی تجلی یافت.

46. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب قانون اراضی شهری مصوب 22/6/1366 ماده 9-وزارت مسکن و شهرسازی موظف است زمین های مورد نیاز برای امر مسکن و خدمات عمومی را از زمین های بایر و دایر شهری تأمین نماید. در بند آخر این ماده وزارت مسکن موظف به حفاظت ازمیراث فرهنگی کشورمی گردد.

47. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب اصل 83 از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بناها و اموال دولتی که از نفایس ملی باشد، قابل انتقال به غیر نیست مگر با تصویب شورای ملی، آن هم در صورتی که از نفایس منحصر به فرد نباشد.

48. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب ماده 26 از قانون مدنی ایران اموال دولتی که معد است برای مصالح عمومی یا انتفاعات عمومی قابل تملک خصوصی نیست.از آن جمله است موزه ها و آثار تاریخی

49. موادی از قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 8/5/70 و 2/7/75 میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب ماده 558-هر کس به تمام یا قسمتی از ابنیه ، اماکن یا محوطه های ثبت شده در فهرست آثار ملی خرابی وارد آورد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از یک تا ده سال محکوم می شود. ماده559-هر کس اشیاء، لوازم، مصالح و قطعات آثار فرهنگی – تاریخی تحت نظارت و حفاظت دولت را سرقت نماید یا پنهان نماید علاوه بر استرداد آن به حبس از یک تا پنج سال محکوم است. ماده560-هر کس اقدام به عملیات متزلزل کننده در محدوده و حریم آثار تاریخی نماید علاوه بر رفع آثار تخلف پرداخت خسارت وارده به حبس از یک تا سه سال محکوم می شود. ماده 561-هرگونه اقدام به خارج کردن اموال تاریخی-فرهنگی از کشور علاوه بر استرداد اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جریمه معادل دو برابر قیمت اموال موضوع قاچاق محکوم می گردد. ماده 562-هر گونه کاوش به قصد به دست آوردن اموال تاریخی-فرهنگی ممنوع بوده و مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و ضبط اشیاء مکشوفه به نفع سازمان میراث فرهنگی کشور و آلات ادوات حفاری به نفع دولت محکوم می شود.

50. میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب ماده563-هر کس به اراضی ثبت در فهرست آثار ملی که مالک خصوصی ندارند تجاوز نماید به شش ماه تا دو سال حبس محکوم می شود. ماده 556-هر کس بدون اجازه سازمان میراث فرهنگی اقدام به مرمت آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی نماید به حبس از شش ماه تا دو سال و پرداخت خسارت وارده محکوم می گردد. ماده 566-هرکس بدون اجازه از سازمان میراث فرهنگی نسبت به تغییر نحوه استفاده از آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی اقدام نماید، علاوه بر رفع آثار تخلف و جبران خسارت وارده به حبس ازسه سال تا یک ماه محکوم می شود. ماده567-در کلیه جرایم مذکور سازمان میراث فرهنگی یا کلیه دوایر دولتی بر حسب مورد، شاکی یا مدعی خصوصی محسوب می شوند.