leki na lęki

1. leki na lęki farmakoterapia zaburzeń lękowych Magdalena Flaga

2. wg ICD-X F40 Zaburzenie lękowe w postaci fobii F40.0 Agorafobia F40.1 Fobie społeczne F40.2 Specyficzne (izolowane) postaci fobii F40.8 Inne zaburzenia lękowe w postaci fobii F40.0 Fobie BNO

3. F41 Inne zaburzenia lękowe F41.0 Zaburzenie lękowe z napadami lęku (lęk paniczny) F41.1 Zaburzenie lękowe uogólnione F41.2 Zaburzenie depresyjne i lękowe mieszane F41.3 Inne mieszane zaburzenia lękowe (współistniejące z zaburzeniami z kategorii F42-F48) F41.8 Inne określone zaburzenia lękowe F41.9 Zaburzenia lękowe BNO

4. Zazwyczaj zaburzenia lękowe ujawniają się pod wpływem sytuacji stresowej, ale powstają u osób podatnych na zachorowanie, w których biografii istotną rolę odgrywały traumatyzujące wpływy psychospołeczne. Osobnicza podatność, "neurotyczność" wg Eysencka, oznacza istnienie u osób z wrażliwością uwarunkowaną genetycznie niestabilności emocjonalnej. Wiele badań wskazuje na to, że wyraża się ona skłonnością do dysfunkcji neurobiologicznych, szczególnie neuroprzekaźnictwa serotoninergicznego

5. Optymalne leczenie zaburzeń lękowych - oddziaływania psychologiczne - interwencje psychospołeczne - edukacja • psychoterapia kwalifikowana - farmakoterapia

6. Leki o udokumentowanej skutecznościw zaburzeniach lękowych * Lek napadowy i agorafobia * Napad lęku * BDZ alprazolam lorazepam

7. * Lęk napadowy i agorafobia (c.d.) * Leczenie długotrwałe * SSRI citalopram fluoksetyna fluwoksamina paroksetyna sertalina * TPLD klomipramina imipramina

8. * Lęk napadowy i agorafobia (c.d.) * Gdy leczenie nieskuteczne / źle znoszone * BDZ alprazolam klonazepam diazepam lorazepam * SNRI – wenlafaksyna * NRI – reboksetyna * NaSSA – mirtazapina * RIMA – moklobemid

9. * Lęk uogólniony * SNRI - wenlafaksyna * SSRI - paroksetyna * TPLD - imipramina * Azapirony – buspiron * Gdy leczenie nieskuteczne/źle znoszone * BDZ – diazepam * Przeciwhistaminowe - hydroksyzyna

10. * Fobia społeczna * SSRI fluwoksamina paroksetyna seralina * RIMA moklobemid * Gdy leczenie nieskuteczne/źle znoszone * BDZ klonazepam * SSRI citalopram fluoksetyna

11. Krótki przeglad leków stosowanych w zaburzeniach lękowych

12. Leki przeciwdepresyjne (1) Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TPLD) • dobrze udokumentowana skuteczność (oprócz fobii społecznych) • nie powodują uzależnienia - często działania niepożądane (zwiększenie lęku, suchość w ustach, sedacja, spadki ciśnienia, upośledzenie sprawności psychomotorycznej, wzrost masy ciała, zaburzenia funkcji seksualnych, działanie proarytmiczne)

13. TPLD (c.d.) - niski koszt • stosowane jako leki drugiego rzutu • działanie przeciwlękowe po 2-4 tyg. leczenia • ocena skuteczności leczenia po 4-6 tyg. - ryzyko zgonu w przypadku przedawkowania

14. Leki przeciwdepresyjne (2) Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) • skuteczne w lęku napadowym, zaburzeniach lękowych uogólnionych i w fobii społecznej • DN: niepokój, bezsenność, zaburzenia funkcji seksualnych, drżenia • nie powodują uzależnienia • względnie bezpieczne po przedawkowaniu - efekt po 2-6 tyg.

15. Leki przeciwdepresyjne (3) Selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) – wenlafaksyna • lek z wyboru w lęku uogólnionym • lek drugiego rzutu w lęku napadowym • DN: nudności, bezdenność, niepokój (na początku leczenia) • efekt przeciwlękowy po 2-4 tyg.

16. Odwracalny, selektywny inhibitor MAO-A – moklobemid • lek pierwszego rzutu w lęku społecznym • lek drugiego rzutu w lęku napadowym • nie powoduje uzależnienia • stosunkowo bezpieczny po przedawkowaniu • efekt po 2-6 tyg.

17. Selektywny inhibitor wychwytu naradrenaliny (NRI) – reboksetyna i antagonista receptorów noradrenergicznych (NaSSA) – mirtazapina • leki drugiego rzutu w lęku napadowym • nie powodują uzależnienia - względnie bezpieczne po przedawkowaniu - niepełne dane o skuteczności

18. Inne leki (1) Benzodiazepiny • efekt bezpośrednio po zażyciu • nie powodują rozdrażnienia ani niepokoju • DN: senność, zawroty głowy, wydłużenie czasu reakcji, obniżenie sprawności psychoruchowej • doraźnie/dołączane do leków p-depresyjnych w początkowym okresie terapii • ryzyko uzależnienia • długotrwałe podawanie (>4-8 mcy) może powodować zaburzenia pamięci - stosunkowo bezpieczne po przedawkowaniu

19. Inne leki (2) Buspiron (agonista receptorów 5-HT 1A) • nie wywiera działania p-drgawkowego ani zwiotczającego mięśnie • nie powoduje uzależnienia • nie upośledza funkcji poznawczych i pamięci • nie powoduje senności • lek z wyboru w lęku uogólnionym (skuteczność w innych postaciach kwestionowana; nieskuteczny w fobiach społecznych) - nie potencjalizuje efektu sedatywnego środków działających depresyjnie na OUN (BDZ, alkohol)

20. Buspiron (c.d.) • DN: zawroty i bóle głowy, bezsenność, osłabienie, objawy dyspeptyczne; po większych dawkach hiperprolaktynemia i objawy pozapiramidowe • efekt p-lękowy po 2-4 tyg. • odstawienie nie powoduje objawów abstynencyjnych ani efektu z odbicia - nie stosować równocześnie z IMAO

21. Inne leki (3) Hydroksyzyna (lek antyhistaminowy) • skuteczna tylko w lęku uogólnionym • działanie sedatywne • zalecana u chorych z nasilonym niepokojem, zwłaszcza na początku leczenia, jeśli istnieją przeciwwskazania do innych leków • szybki efekt działania • nie powoduje uzależnienia - nie oceniano wyników długotrwałego stosowania

22. Inne leki (4) Antagonisci receptorów beta-adrenolitycznych (beta-blokery) • wpływaja na objawy autonomiczne lęku (drżenia, kołatanie serca) - nasilają spadki ciśnienia krwi • w badaniach nieskuteczne w większości postaci lęku - stosowane do wyłacznie opanowywania objawów lęku scenicznego i lęku przed publicznymi wystąpieniami

23. Inne leki (4-c.d.) Leki przeciwpadaczkowe – karbamazepina, kwas walproinowy, lamotrygina, gabapentyna, pregabalina • badania pilotażowe wskazują na skuteczność • nie są stosowane rutynowo

24. Inne leki (4-c.d.) Leki ziołowe (preparaty waleriany) • waleriana działa na rec.GABA-ergiczne słabiej niż BDZ oraz hamuje wychwyt i zwiększa uwalnianie GABA • większe dawki działają rozkurczowo i przeciwdrgawkowo • przydatna w zespole odstawienia BDZ • opisano interakcje waleriany z fluoksetyną - skuteczności leków ziołowych nie oceniano w badaniach klinicznych

25. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natrectw)

26. wg ICD-X F42 Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw) F42.0 Zaburzenie z przewagą myśli czy ruminacji natrętnych F42.1 Zaburzenie z przewagą czynnosci natrętnych (rytuały) F42.2 Myśli i czynności natrętne, mieszane F42.8 Inne natręctwa F42.9 Natręctwa BNO

27. Leki stosowane w zaburzenich obsesyjno-kompulsyjnych * Leki hamujące wychwyt serotoniny * klomipramina * SSRI citalopram fluoksetyna fluwoksamina paroksetyna sertalina • Wenlafaksyna (SNRI)

28. - Po zastosowaniu inhibitora wychwytu serotoniny poprawa następuje po 3-4 tyg., ustąpienie objawów po 8-10 tyg. - Ok. 20% pacjentów wymaga leczenia drugim lekiem (decyzja po >6 tyg. terapii) - Skuteczne dawki leków są większe niż w zaburzeniach depresyjnych - Przy konieczności dołączenia BDZ z powodu niepokoju, bezsenności nie stosować leków metabolizowanych przez cyt.P-450 (alprazolam, diazepam), lecz te, które ulegaja glukuronizacji (lorazepam, oksazepam, temazepam)

29. Strategia farmakoterapii COD