İnsan Kaynakları Yönetimi

1. İnsan Kaynakları Yönetimi Öğr.Gör.Elif SUNGUR

2. Dersin Genel Amacı • Bu derste öğrenciler; İletişim odağından çalışan yönetimi konusuna bakacaklar, kurumsal iletişimin önemli bir parçası olan çalışanlarla iletişim konusunu insan kaynakları yönetimi, kurum içi iletişim ve halkla ilişkiler disiplinleri çerçevesinde kavrayacaklardır.

3. Bu dersin sonunda öğrenci; 1-İnsan Kaynakları Yönetimi Fonksiyonlarını tanımlayabilecek, 2-Etkin bir özgeçmiş hazırlayabilecek, 3-Kurum içi iletişim olanaklarını sayabilecek, 4-Halkla ilişkiler faaliyetleri ile insan kaynakları yönetimi ortak noktalarını açıklayabilecek, 5-İnsan Kaynakları Yönetim Sisteminde kullanılan çağdaş yönetim uygulamalarını sayabilecek, 6-İşveren markası kavramını açıklayabilecektir.

4. Ders içeriğinde 14 hafta boyunca ele alınacak ana konular şunlardır; • İşletmenin Fonksiyonları, Yönetim Süreci • İnsan Kaynakları Yönetiminin İç ve Dış Çevre Faktörleri ile Etkileşimi • Temel İnsan Kaynakları Yönetimi Fonksiyonları • İnsan Kaynakları Yönetiminde Kurum İçi Halkla İlişkiler • Yönetim Sistemleri ve İnsan Kaynakları Yönetimi İlişkisi

5. Ders Kitabı • İnsan Kaynakları Yönetimi, İ.Ü İşletme Fakültesi Ana Bilim Dalı, • İletişimci Gözü ile İnsan Kaynakları, Demet Gürüz, Gaye Özdemir Yaylacı, 2005, Mediacat Kitapları, İstanbul

6. Ders için ilave çalışma kaynakları • İşletme Yöneticiliği, Tamer Koçel, Beta yayınları, 13.baskı, 2011 • Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi, İsmet Barutçugil, Kariyer Yayıncılık, 2004 • Kurumlarda İyilik de Var, Güler İslamoğlu, 2010, Nobel, İstanbul • İnternette İş Bulma Rehberi, Artemiz Güler, 2004, Elma Yayınevi, ISBN: 975-8546-18-x

7. Dönem boyunca özeti hazırlanacak makaleler • Sungur, Elif. Ebeveyn Olarak İş Ve İş Dışı Yaşam Dengesini Sağlamada Zorlanan Kadına Yönelik İnsan Kaynakları Uygulamaları; Çalışanların Algılarına Yönelik Bir Araştırma, IMWC Kongresinde sunulan bildiri (İnsan kaynakları yönetiminin sorumluluk alanı konulu ders) • Sungur, Elif. Örgütsel İletişim İçin Yeni Bir Hedef Kitle: Çalışanların Çocukları, 4.Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresinde sunulan bildiri, Ekim 2007 (Ödüllendirme, çalışan memnuniyetiİlişkisi konulu ders) • Ülke Orijininin Kurumsal Kültüre Yansıması, Kurum İçi İletişim Ve İnsan Kaynakları Uygulamaları,  IKEA Örneği. Araştırma ve Bildiri, 2.Ulusal Halkla İlişkiler Sempozyumu Nisan 2006 (kurumsal kültür konulu ders) • Sungur, Elif; Toksü, Fügen. International Conference on New Media, İstanbul, 28-30 Nisan 2010, “İç İletişim “İçerde” Kalabilir mi? Online İletişim Ortamlarının Kurum İçi İletişim İçin Oluşturduğu Fırsat ve Tehditler” (kurum içi iletişim konulu ders)

8. Dersin Değerlendirme Sistemi

9. Haftalık ders konuları:

10. 1.ders Bu hafta işlenecek konular; 1.1 Yönetim süreci, 1.2 İç ve dış çevre faktörleri çerçevesinde işletme yönetimi, 1.3 İnsan kaynakları yönetimi tanımı ve çalışan yönetiminin tarihçesi, 1.4 İnsan kaynakları yönetimi çalışmalarının işletmedeki yeri ve önemi.

11. Bu hafta işlenecek dersin amacı; İşletme yönetimi fonksiyonları perspektifinde İnsan kaynakları yönetimini ele alarak, iç ve dış çevre faktörleri çerçevesinde İnsan kaynakları yönetiminin tanımını yapmak, çalışan yönetimi konusunun tarihçesini gözden geçirerek İnsan kaynakları yönetimi çalışmalarının işletmedeki yeri ve önemini vurgulamaktır.

12. 1. Üretim faktörleri Bir mal veya hizmet üretimi yapabilmek için aşağıda sayılan bileşenlerin bir araya getirilmesi gerekmektedir. Bu bileşenlere “üretim faktörleri” adı verilmektedir. • Emek • Doğal Kaynaklar • Sermaye • Araçlar • Koordinasyon

13. İşletme ne yapar? • Üretim faktörlerinin bir araya gelmesi ile bir mal veya hizmet üretmek üzere piyasa ihtiyaçlarına yönelen, müşteri memnuniyeti sağlamayı hedefleyen “işletme” adı verilen ticari yapılan faaliyete geçer. • Bu organizasyonların amaçlarına ulaşmak için yaptığı faaliyetler söz konusudur;

14. İŞLETMENİN FONKSİYONLARI

15. İşletmelerin piyasa ihtiyaçlarına yönelik mal veya hizmet üretmesi, müşteri memnuniyeti sağlamak üzere yönlenmesi, organizasyonlarda “yönetim” tarafından sağlanır. • İşletme yönetimi, işletmenin amaçlarına ulaşmasını sağlamak üzere bir dizi fonksiyonu yerine getirir.

16. 1.1 Yönetimin Fonksiyonları • Planlama • Örgütleme • Yürütme • Koordinasyon • Kontrol

17. 1.2 İç ve dış çevre faktörleri çerçevesinde işletme yönetimi • Ekonomilerin gelişmesi, işletmelerin dışa açılması, küreselleşme, toplumdaki demokratikleşme yönelimi, “eski ekonomi” kavramıyla tanımlanan sanayi çağı anlayışıyla çalışan, üretim ağırlıklı, fiziksel imalatla uğraşan işletmelerin ve yönetim anlayışlarının değişmesini zorunlu kılmaktadır.

18. Yeni ekonomi • 1980’li yıllardan başlayarak ekonomik yaşamın hücreleri olan işletmelerin yapılanma ve işleyişlerini etkileyen bir dizi değişimi ifade eden kavramdır. • Yeni ekonomide “bilgi” en fazla katma değer yaratan çıktı olmuştur. • Rekabet avantajı sağlamanın temel yolları öğrenme, yaratıcılık, uyum, esneklik ve girişimcilik olmuştur.

19. İşletmeler, çevrelerinde bulunan çıkar ve baskı gruplarının istek ve bekleyişlerini dikkate alarak faaliyette bulunmak ihtiyacını hissetmektedirler. • Başlıca çıkar grupları olarak; hissedarlar, müşteriler, devlet, personel, satıcılar, bankalar, rakipler, yerel yönetimler, kamuoyu belirgin hale gelmiştir.

20. Yönetim süreci ve fonksiyonlar arasındaki ilişkiler Planlama amaç ve strateji belirleme Kaynaklar İnsan Finans Hammadde Teknoloji Bilgi Performans Hedeflere ulaşma Ürünler Servisler Etkinlik Organizasyon sorumluluk ve görevlerin tanımlanması Kontrol Liderlik

21. 1.3 Çalışan yönetiminin tarihçesi Personel YönetimiÜcretlendirme İnsan Kaynakları YönetimiPlanlamaKadrolama(sağlama, seçme, yerleştirme)DeğerlemeÜcretlendirmeÖdüllendirmeGeliştirme ve eğitimEndüstri İlişkileriKoruma(iş sağlığı ve güvenliği)

22. Tarım toplumundan endüstri toplumuna • Batıda tarım çağından endüstri çağına geçiş 1800’lerin ortalarında gerçekleşmiştir.1880’lerde nüfusun yarısı tarımda çalışırken, günümüzde bu oran % 2 ’dir. • Sanayi Devrimi 18. yüzyılın ikinci yarısıyla 19. yüzyılın ilk yılları arasında bir seri buluşun, enerji, tekstil, demir, çelik ve ulaştırma üretimlerini etkilemek yoluyla İngiltere’nin üretim karakterinde meydana getirdiği yapısal değişmedir. • Sanayi devrimi öncesi dönemde, ekonomik faaliyet, iki ana akım üzerinde toplanmış bulunmaktaydı: Tarım ve ticaret. Bu tarihe kadar iktisadi hayatın ana faktörleri, köylü, tüccar, lonca mensubu gibi kimselerdi. Fabrika işçisi yoktu. • Sanayi Devrimi, basit bir şekilde, aletin yerine makinenin geçmesidir. Sanayi Devrimi , tekniğin, sınaî üretimin ve ulaşım imkanlarının gelişmesi ile çağdaş dünyada ortaya çıkan değişimleri ifade eder. • Sanayi Devrimi buhar kuvvetinin sanayiye uygulanması, buharla işleyen makinelerin çoğalması, az zamanda çok mal yapan , üreten fabrikaların kurulması ile sanayi ve ticaret dünyasında birtakım değişikliklerin olmasıdır. Makineleşen sanayi, önce İngiltere’de dokuma sanayinde uygulama alanı buldu. Odunun yerine maden kömürünün kullanılması, hareket ettirici gücü artırdı. Havagazı ise aydınlanma aracı olarak kullanılmaya başlandı. • Bu gelişmeler, tarımdan endüstri toplumuna geçişi beraberinde getirmiştir.

23. Endüstri toplumundan bilgi toplumuna • 1900’lerde başlayan endüstriyel üretim süreci, dünyada endüstride çalışan insan sayısını artırmış ve kentleşmeyi beraberinde getirmiştir. • 1950’lerden itibaren bilgisayarların ticari ölçekte üretilip satılmasıyla bilgi çağına geçiş başlamıştır. • 1990’lı yıllarda bilgisayar ve iletişim sektörlerinin büyüklüğü A.B.D’de imalat sektörünü aşan iş hacimlerine ulaşmıştır. • Bu gelişmeler, çalışanların ve işletmelerin nitelik ve ihtiyaçlarını değiştirmiş, insan kaynakları yönetimi çalışmaları bu gelişmeler paralelinde stratejik önem kazanmıştır.

24. Yeni ekonomide insan kaynakları • Bilgi yaratma ve paylaşma yeni ekonominin ana karakteridir, • Bilgi üreten insan kaynağı “entellektüel sermaye” olarak ele alınmaktadır, • Takım bazında çalışma öne çıkmaktadır, • Sanal organizasyonlar söz konusudur, • Yaygın bilgisayar kullanımı ile çalışanın çalıştığı işletmeyi, işini, yetki ve sorumluluklarını tanımlaması zorlaşmaktadır.

25. Sanal organizasyonda çalışan kişinin şu sorulara cevap vermesi kolay değildir: • Benim çalıştığım organizasyon hangisi? • Benim işim nedir? • Bu iş nerededir? • Benim amirim kimdir? • Benim kariyerim nedir?

26. 1.4 İnsan Kaynakları Yönetimi nedir?İnsan Kaynakları Çalışmalarının İşletmedeki Yeri ve Önemi • Örgütsel ve çevresel ortamda kuruma, bireye, topluma yararlı olacak şekilde, yasalara uygun ve etken yönetimi sağlayan işlev ve çalışmaların tümü insan kaynakları yönetimi kapsamında değerlendirilir .

27. İnsan Kaynakları Yönetimi Nedir? • Bu terim, işletmenin bünyesinde bulunan işgücünü kapsadığı gibi, işletmenin dışında bulunan ve potansiyel olarak yararlanılabilecek işgücünü de ifade etmektedir.

28. İnsanKaynakları Yönetiminin Temel Amacı • Verimliliği artırmak, • İş yaşamının niteliğini yükseltmektir.

29. İnsan kaynakları en önemli üretim faktörü • Fiziksel, doğal, finansal, bilgisel kaynakların etkin yönetimi insan kaynağı ile yapılmaktadır. • İletişim sistemlerinin sınırlarının kalkması ve bilgi paylaşımı sürecinin küreselleşmesi sonucu ağır rekabet koşulları oluşmuştur. • İnsan Kaynaklarının organizasyonel hedefler doğrultusunda çalışması kritik önem taşımaktadır.

30. İK Yönetimini Etkileyen İç ve Dış Çevre Faktörleri İKY Etkinlik kriterleri İşgörentatmini İşgören sağlığı İşgücüdevri Devamszılık Başarı Nitelikli İK temini Örgütsel Özellikler İş kolu büyüklüğü İşkolu Büyüme Örgütsel İklim Bireysel Nitelikler İhtiyaçlar,değerler beklentiler Algılama Motivasyon Yeterlilik Stres Planlama Kadrolama Performans ve Ödül Geliştirme Endüstri İlişkileri Sağlık Güvenlik Bireylerarası ilişkiler Gruplar Önderlik İş özellikleri Güvence iş yükü Özellikler Koşullar İşgücü Nitelikleri büyüklüğü eğitim düzeyi Beceri, yetenek Yaş cinsiyet Dış Kaynaklar, rakipler, düzenleyiciler

31. İnsan Kaynakları Yönetiminde Sorumluluk • İşletmede insan kaynaklarının yönetiminden üst yönetim birincil derecede sorumludur. • İşletmedeki her yönetici aynı zamanda bir “İnsan Kaynakları” yöneticisidir.

32. İnsan Kaynakları Departmanının Organizasyondaki Yeri

33. İnsan Kaynakları Yönetiminin İşletmedeki Rolü • Kurumun hedeflerine uygun İnsan Kaynakları politikalarını saptamak üzere bilgi toplamak, • Politikalara uygun programlar düzenlemek,denetlemek, değerlendirmek, • Yenilikleri takip etmek, • İnsan Kaynaklarının rutin işlerini yerine getirmek.

34. İnsan Kaynakları Yönetiminde Kullanılan Performans Kriterleri • Çalışanların niteliği, • Devamsızlık, • İşgücü devri, • İş kazaları ve meslek hastalıkları, • Müşteri şikayetleri, • Hatalı üretim miktarı, • İş tatmini, • Çalışan - işveren çatışması.

35. Özet • İşletme fonksiyonlarını yöneten kişiler, aynı zamanda insan kaynakları yönetiminden de sorumludur. • Çalışanlar, günümüz rekabet koşullarında en değerli ve fark yaratan üretim faktörü olarak değerlendirilmektedirler. • İnsan kaynakları yönetimini işletmenin iç ve dış çevresine ait değişkenler etkilemektedir. • Bilgi çağına geçişle birlikte işletmede insan kaynakları fonksiyonunun rol ve sorumlukları farklılaşmış, stratejik öneme sahip hale gelmiştir.

36. 1.Hafta çalışma soruları 1- Aşağıdakilerden hangisi üretim faktörlerinden değildir? A-Entelektüel sermaye B-Sermaye C-Doğal kaynaklar D-Pazarlama (doğru yanıt) 2-Aşağıdakilerden hangisi insan kaynakları yönetimini etkileyen dış çevre koşullarındadır? A-Bireysel nitelikler B-Rakipler(doğru yanıt) C-Örgütsel iklim D-İşin özellikleri 3-Aşağıdakilerden hangisi “her yönetici aynı zamanda bir İnsan Kaynakları yöneticisidir” ifadesiyle kastedilene uygun değildir? A-Üst yönetimin bakış açısı, İK faaliyetlerini doğrudan etkiler B-Tüm yöneticiler, çalışanların daha hevesli ve motive çalışmasını sağlamalıdırlar. C-Yöneticilerin sadece üretim/hizmet çıktılarına odaklanmaları verimliliği artırır. (doğru yanıt) D-Yöneticiler, iş sonuçlarına ve çalışanlarına birlikte odaklanmalıdırlar.