Staða fjarskiptamarkaðarins Einföld SVÓT greining

1. Staða fjarskiptamarkaðarinsEinföld SVÓT greining Nóvember 2008 Hrafnkell V. Gíslason

2. Nálgun • SVÓT greining • Styrkleikar, Veikleikar, Ógnanir og Tækifæri • Helstu flokkar • U: Umhverfi • I: Innviðir • N: Notkun – þjónusta- neytendur • Þjónusta • Notendur • Ö: Öryggi • Ítarefni

3. STYRKLEIKAR • I: Góð útbreiðsla fjarskiptaþjónustu nú og meiri útbreiðsla fyrirséð í framtíðinni (GSM, UMTS, ljósleiðarar) • U: Fjarskiptaeftirlit og löggjöf á Íslandi í samræmi við það sem gerist á EES svæðinu • Ö: Stefnumótun og reglusetning vegna net- og upplýsingaöryggi liggur fyrir • N: Alþjónusta að fullu innleidd á Íslandi • N: Mikil almenn notkun fjarskiptaþjónustu hérlendis • N: Verð talsíma er lágt og farsíma hóflegt í alþjóðlegum samanburði • N:Hátt tæknistig hérlendis opnar möguleika á nýsköpun

4. VEIKLEIKAR • I: Útbreiðsla og tækni sjónvarpsdreifingar úrelt að hluta til • I: Dreifing hljóðvarps víða ábótavant, sérstaklega í dreifbýli og á þjóðvegum • I: Háhraðatengingar ekki aðgengilegar öllum landsmönnum • U: Háhraðatengingar nær eingöngu veittar á koparheimtaugum með ADSL • U: Regluverk frekar sniðið að stórum mörkuðum • Regluverk á EES svæðinu gengur út frá samkeppni neta sé forsenda þjónustusamkeppni • U: Smár fjarskiptamarkaður • U: Fáir markaðsaðilar, fákeppni • N: Verðlagning fjarskiptaþjónustu flókin og torskilin fyrir hinn almenna borgara • N: Borgararnir ekki vel meðvitaðir um réttindi sín og möguleika varðandi fjarskiptaþjónustu • N: Tiltölulega hátt verð á breiðbandstengingum og útlandatengingum • Ö: Formleg samhæfing vegna öryggisvarna er ekki til staðar

5. ÓGNANIR(í öllum ógnunum felst tækifæri) • I: Samruni fjarskiptaþjónustu, upplýsingatækni og fjölmiðlunar. • Enn meira flækjustig fyrir neytendur • Vöndlun (“bundling”) og “branding” (iPhone og Android/Google) • U: Ákvörðun varðandi sjónvarpsdreifikerfi RUV liggur ekki fyrir • U: Löggjöf um fjarskipti er flókin og þróast hratt • Aðlaga þarf löggjöfina að tækniþróun (t.d. “NextGenerationNetworks”) • U: Óvissa um stjórnsýslu internetsins • U: Þróun háhraða fjarskiptakerfa er m.a. háð aðgengi að góðu efni • Mikilvægt að ekki séu samkeppnishindranir á efnismarkaðnum (“mediacontent market”) hérlendis • U: Samrunar fækka markaðsaðilum • U: Fjarskiptafélög eru skuldsett • Ö: Ógnir á Internetinu vaxandi vandamál; skipuleg glæpastarfsemi

6. TÆKIFÆRI • I: Við lokun hliðræna sjónvarpskerfisins skapast pláss fyrir nýja þjónustu á lágri tíðni sem bíður upp á spennandi og hagkvæma þróun, ekki síst hérlendis • I: Þráðlaus fjarskipti verða hraðvirkari og bjóða upp á einföldun og líklega sparnað • I: Ljósleiðari inn á flest heimili í þéttbýli á SV-horni landsins innan 5 – 10 ára • Krafa um ljósleiðara í dreifbýli verður háværari • U: Mikil eftirspurn og miklar kröfur landsmanna til þjónustu, verðs og gæða • U: Ný stefna um upplýsingasamfélagið: “Netríkið Ísland” • U: Fjarskipti hafa alla burði til að halda áfram að vera hreyfiafl upplýsingasamfélagsins • N: Samruni fjarskiptaþjónustu, upplýsingatækni og fjölmiðlunar • Sparnaður, meiri þjónusta og samnýting • Ljósleiðarar og 3G (og 4G) meiri þjónusta á einu og sama netinu • Næsta kynslóð neta (“Next generation networks: NGN”) : þróunin vel á veg komin hérlendis • N: Möguleiki á víðtækum aðgangi að upplýsingum með notkun fartækni. • Staðla þarf hugbúnaðarskil fyrir gögn t.d. landfræðilegar upplýsingar, stilla verði upplýsinga í hóf

7. ÍTAREFNI

8. Net- og upplýsingaöryggi • Fyrir liggja reglur um net- og upplýsingaöryggi: • Reglur um vernd upplýsinga í almennum fjarskiptanetum • Reglur um virkni almennra fjarskiptaneta • Reglur um vernd, virkni og gæði IP fjarskiptaþjónustu • Drög að langtímaáætlun um net- og upplýsingaöryggi er til • Skýrsla með tillögu að viðbragðshóp liggur fyrir • 2 netsíður í umsjá/aðkomu PFS (netöryggi.is og netsvar.is) Næstu skref: • Þróa mælikvarða á stöðu öryggismála og breytingar • Eftirfylgni reglnanna • Bæta upplýsingagjöf til almennings og fyrirtækja um öryggismál - vitundarvakning • Taka afstöðu til viðbragðshóps

9. Dreifikerfi ljósvakamiðla • Dreifing FM hljóðvarps er víða ábótavant á landsbyggðinni • Engin útvarpsstöð hefur raunverulega landsdekkun (fyrir utan langbylgju). • Þarf að huga að stefnumótun um aðgengi hljóðvarps í jarðgöngum? • Þarf að huga að langtímastefnumótun vegna stafræns, landsdekkandi hljóðvarps (yfirfærsluhraði markast af viðtækjum notenda)? • Full stafræn dreifing hljóðvarps og sjónvarps á háhraðanetum nær til hluta landsmanna – á að stefna að því að hún nái til allra? • Starfræn dreifing sjónvarps í loftinu (á UHF tíðnisviði) er í dag 2 rásir með ca 16 stöðvum • Ákvörðun um sjónvarpsdreifikerfi RUV er líkleg til að hafa áhrif á tímasetningu á lokun hliðrænnar sjónvarpsþjónustu hérlendis • Taka þarf afstöðu til háskerpu í sjónvarpi, þ.m.t. stöðlun

10. Áhrif nýs sæstrengs • Aukið öryggi og aukin bandbreidd • Möguleiki á einokun Farice á markaðnum • Aukin bandbreidd gæti leitt til þess að íslenskir þjónustuaðilar verði berskjaldaðri fyrir netárásum • Aukin atvinnutækifæri í upplýsingatækni og fjarskiptum • Möguleiki að símamiðstöðvar verði reknar í öðru landi en þjónustan er veitt • Gæti verið bæði ógnun og tækifæri fyrir rekstur símamiðstöðva hérlendis • Gæti ýtt undir erlent eignarhald á íslenskum fjarskiptafélögum (eða öfugt)

11. Áhrif þráðlausrar uppbyggingar • UMTS (3G) á 900 MHz mun líklega ná til mikils hluta landsins og miðanna á næstu árum • Arftaki UMTS; þ.e. LTE mun hafa áhrif uppúr 2010. Stefnt að 100 Mbps hraða • Óljóst er með WiMAX, en enn eru miklar vonir bundnar við WiMAX sem 4G tækni • Margir aðilar á 3,5 GHz tíðnisviði hérlendis hafa skilað inn tíðniheimildum undanfarið • Aðgangur að lægra tíðnisviði (undir900 MHz) gerir þróunina hagfelldari á Íslandi (vegna betri útbreiðslu á lægri tíðni) • Hagfelld þróun, sérstaklega fyrir dreifbýl svæði (Ísland er 9. dreifbýlasta land jarðarinnar) • Það eru tiltekin svæði á landinu sem eru án þjónustu radíókerfa • Svæðið norðan Eyjafjallajökuls og Kötlu (eitt fjölfarnasta ferðamannasvæði landsins á hálendinu), • Norðurhluti Stranda, hluti af svæðinu fyrir norðan Vatnajökul, Tröllaskagi, ... (þarf að greina nánar). • Eiga stjórnvöld að stuðla að uppbyggingu aðstöðu fyrir radíósenda á þessum svæðum? • Breytingar á fyrirkomulagi úthlutunar tíðniheimilda eru fyrirséðar (áhrif frá ESB) • Aðkoma markaðsaðila. • Hlutverk stjórnvalda • Pólitískar (og lagalegar) spurningar um gjaldtöku, framsal og “eignarrétt”.

12. Neytendur og fjarskiptaréttur • Alþjónusta: Öllum tryggð lágmarksþjónusta • Stuðlað er að samkeppni í fjarskiptaþjónustu og komið í veg fyrir óréttmæta viðskiptahætti • Hagsmuna almennings gætt með því m.a. að: • stuðla að vernd neytenda í viðskiptum þeirra við fjarskiptafyrirtæki • vinna að ráðstöfunum til að vernda persónuupplýsingar og friðhelgi einkalífs • stuðla að birtingu skýrra upplýsinga fyrir notendur og krefjast gagnsæi gjaldskráa og skilmála fyrir notkun almennrar fjarskiptaþjónustu • tryggja að heildstæði og öryggi almennra fjarskiptaneta sé viðhaldið • Neytendur eiga víðtækan rétt • Rétt á að gerður sé samningur, aðgangur að skilmálum, hámark 6 mánaða binding, sundurliðun símreikninga, gæði internetþjónustu, vernd gegn óumbeðnum fjarskiptum, rétt á aðgangi að neyðarnúmeri, rétt á númeraflutning og númerabirtingu, rétt á truflanalausum radíófjarskiptum, o.fl. • Neytendur geta vísað deilumálum og kvörtunum til PFS