DEĞİŞEN DÜNYA EKONOMİSİ VE YENİ YÖNELİMLER

1. DEĞİŞEN DÜNYA EKONOMİSİ VE YENİ YÖNELİMLER Yusuf IŞIK 30 Haziran 2010 Sabancı Üniversitesi

2. Sunuş Çerçevesi • Dünyada ekonomik gelişmenin kazandığı boyutlar- Bilgi Ekonomisine dönüşüm süreci • Uluslar arası düzeyde gelişme, yapılanma ve konuşlanma eğilimleri • Ekonomik odaklı karar süreçleri ve sistemlerde öne çıkan özellikler • Türkiye ekonomisinin konumu ve gelişme perspektifi

3. 1.1. Ekonomik büyüme perspektifi Dünya ekonomisinde 2004-2007 döneminde yaklaşık ortalama büyüme hızı: Toplam : % 5 Gelişmiş ülkeler: % 3 Yükselen ve gelişmekte % 7.8 2011-2015 dönemi projeksiyonları: Toplam Dünya % 4.5 Gelişmiş ülkeler: % 2.4 Yükselen ve gelişmekte :%6.7

4. 1.2. Ekonomik büyüme perspektifi • Krizden önceki 10 yılda dünya ticareti yıllık ortalama artışı yüzde 6.5’i geçti, şimdi yeniden bu düzeylere yöneliyor • Krizden kısa süre önce bir yıllık Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları toplamı 1 Trilyon dolara yaklaştı • Yakın tarihin en derin krizinden yalnızca bir yıl sonra, gelişmiş ülkeler % 2.3 olmak üzere, dünya ekonomisinin % 4.2 büyümesi bekleniyor

5. 1.3. Bilgi Ekonomisi • Büyümenin bileşiminde, kaynaklarında değişim, Toplam Faktör Verimliliğinin (TFV) payı ve işlevi artıyor, gelişmiş ülkelerde % 30 dolayında; verimlilikteki artış yükselen ekonomilerde daha yüksek • TFV’nin kaynakları içinde ise doktora tezleri niteliğinde araştırmaların etkisi ölçülüyor • Bilginin üretim ve ekonomik faaliyetlerdeki işlevindeki artış yeni boyutlar kazanıyor, ürün ve süreçlere yansıyor • Temel bilimlerin teknoloji ve doğrudan üretime yönelik etkisi belirgin bir artış gösteriyor

6. 1.4.1. Bilgi Ekonomisi • -

7. 1.4.2. Bilgi Ekonomisi

8. 1.5. Bilgi Ekonomisi • Patentlerdeki artış ve nitelikleri önemli; “yeşil” patentlere yönelme • Tüm bunlar tek tek olgular değil • OECD ülkelerinde ortalama olarak bilgiye dayalı ürün ve hizmetlerin GSYH içindeki payı yükselerek % 40’ı buluyor. • Üretim ve ihracatta yüksek teknolojili ürünlerin payı artıyor • Süreçlerin küreselliği artıyor

9. 1.6. Bilgi Ekonomisiİhracatta ve üretimde yüksek teknolojili mallar

10. 1.7. Bilgi Ekonomisi • BİT, sayısallaşma, sorun çözme, kesintisiz alan • Cloud Computing • Malzeme biliminde olağanüstü yeni ürünler • Tıpta yeni aşamalar • Yapay hücre • Biyoteknoloji, biyoinformatik, modelleme • Nanoteknoloji • Hücrenin modeli 12 yıl içinde • Bilişsel bilimler

11. 1.8. Bilgi Ekonomisi • Yakınsama • Son 6 ayda yeni bir dalga • Bilim, teknoloji, ekonominin bir araya gelmesi • 3D yazıcı • Bilim-üretimin yeni bir aşaması • Tasarımın öneminin artması • Düşünce süreci • Maddenin varoluş biçim ve hareketleriyle ilgili bilgi ve kapasitenin yeni, ileri boyutlara çıkması

12. 1.9. Bilgi Ekonomisi • Tüm bunlarda en kritik faktörler arasında eğitim, araştırma ve Bilgi Ekonomisi gereklerine uygun insangücü yer alıyor • Eğitim ve araştırmada mükemmeliyet • OECD’de “eğitim harcamaları/GSYH” % 7’ye yaklaşmış durumda • Eğitimin getirisinin yüksekliği ortaya kondu • Okul öncesi ve yüksek öğrenim çok kritik • Ölçüm ve sertifikasyon • Pisa ölçümleri • Üniversitelerin araştırmada küreselleşme yönünde gelişmeleri

13. 1.10. Bilgi Ekonomisi • Bu gelişmeler yeni talep yaratmakta • Dünyada bu kadar kaynak sağlanacak mı • Nüfus artışı • Kentleşme • Çevre ve iklim

14. 1.11. Bilgi Ekonomisi • .

15. 1.13. Enerji

16. 2.1. Uluslararası düzeydeki yönelimlerBölgelere göre dünyada büyüme projeksiyonları (AB için hazırlanmış Mirage modeline dayalı)

17. 2.2. Uluslararası düzeydeki yönelimler • Gelişmede yüksek performanslılar yakınsıyor • DYSY’nın % 17’si gelişnekte olan ülkelerden • Şirketlerde de gelişme • BE’ne yatırım • Etkili yaklaşım: Bir strateji, çok aktörlü, uluslar arası alanda ama ulusal motifi de bulunan, geleceği dikkate alabilen ve bunu birlikte yapabilen ülkelerin yaklaşımı • Uluslararüstü kurumsallaşma • AB teknoloji örneği

18. 2.3. Uluslararası düzeydeki yönelimler • Çin, büyüme, 2040’ta durum, dinamikler, tüketim, dünya çapında, eğitim, Ar-Ge • Hindistan • Brezilya • Afrika

19. 3.1. Karar süreçleri ve sistemler • Daha karmaşık, bunu yönetmek • Lineerliğin aşılması • Küresel boyutta artış • Hız • Networklere katılım ama erimeme • Bilginin kalıcı bir artış eğilimiyle öne çıkması • İşbirliği-rekabet ilişkisinde yeni ihtiyaçlar • İkili yapıların ortaya çıkabilmesi, kopuşlar • Belirsizliğin payının artması • Uzun vadeyi gözetme zorunluğu • Özerk hareket eden ama sonuçta ana sistem (ler)in gelişme sürecinin belirli bir biçimde davranmasını sağlayan parçalardan oluşan süreç/yapı • Bunun için ortak çıkarın etkili ama işleyişi engellemeyen bir bileşen olması

20. 4.1. Türkiye • Türkiye kopmuş değil • 2002-2007 büyümesi, üretim üssü olunan alanlar, ihracat, dinamizm, DYSY, AB süreci • Ama Bilgi Ekonomisi ile ilişkili ve gelecek açısından son derece önemli yeni yönelimlerin şekillendirdiği yapı ve süreçleri gerçekleştirmek açısından kritik durumda • Bunu yansıtan birkaç kritik gösterge

21. 4.2. TürkiyeÜretim ve ihracatta teknolojili yoğunluğu • .

22. 4.3. TürkiyeBilgi ekonomisi göstergeleri(Patent alanında Türkiye çok daha geride, OECD ortalamasının yüzde birinden daha az uluslalarası patente sahip) • .

23. 4.4. Türkiye Büyümenin kaynakları

24. 4.5. Türkiye İşgücünün eğitim durumu, 2007

25. 4.6. TürkiyeBilimsel yayın sayısı

26. 4.7. TürkiyeYapılabilecekler arasında: • Birkaç alan: Bilişimde firma kurmak; kriptoloji; Bitki biyoteknolojisi; Tasarım; inşaat-yeni malzeme; ileri mikroelektronik; su • Moleküler biyoloji, elektronik , matematik vb’de ileri kapasiteler • Eğitimde sertifikasyon ve mükemmeliyet • 2023 hedefleri: dünyada iki teknolojide önde olmak, borsalarda kote şirket sayısının birkaç düzine olması • AB süreci • Networkler, Ar-Ge’de de

27. 4.8. Türkiye • 2023’e kadar yılda ortalama % 7 büyüme sağlamak çok zor ama TFV artışının yüksek olması gibi ve diğer bazı kritik koşulların sağlanmasına bağlı olarak en azından iyimser senaryo niteliğinde kaydedilebilir • Bu durumda işsizlik, işgücüne katılma oranı % 60’a yaklaşması durumunda bile, % 3’e iniyor. • Türkiye satınalma gücü paritesine göre AB kişi başına gelirinin yaklaşık yüzde 65’i düzeyini buluyor.

28. 4.9. Türkiye Bu süreçte en kritik faktörlerden biri şu: Farklı aktörlerin formel olmasa da akılcı ve geleceği kazanacak yaratıcı, yenilikçi bir stratejiye yönelik olarak birlikte hareket edebilmesi. Teşekkürler