Depressie na CVA

1. Depressie na CVA Bodi Miltenburg, (Neuro)psycholoog Yulius

2. Programma depressie na CVA • Feiten en cijfers • Organisch vs. reactief • Herkennen • Wat kun je doen? • Rol van Yulius

3. Feiten en cijfers Wat is een CVA? CerebroVasculairAccident Letterlijk: ongeluk (accident) van de bloedvaten(vasculair) in de hersenen (cerebrum). In de volksmond ook wel ‘beroerte’ genoemd.

4. Bloeding = Lekkage van een bloedvat • Infarct = Obstructie van een bloedvat • TIA = Tijdelijke obstructie van een bloedvat

6. Depressie DSM-IV criteria: Gedeprimeerde stemming óf verlies van belangstelling/genoegen. + 4 van de volgende symptomen: • Gedeprimeerde stemming gedurende het grootste deel van de dag. • Duidelijke daling van belangstelling in aangename activiteiten. • Veranderende eetlust en duidelijke gewichtstoename of gewichtsverlies. • Verstoord slaappatroon; slapeloosheid of meer slapen dan normaal. • Veranderingen in activiteitenniveaus, rusteloosheid of zich beduidend langzamer bewegen dan normaal. • Vrijwel alle dagen vermoeidheid of energieverlies. • Gevoel van schuld, hulpeloosheid, bezorgdheid, en/of vrees. • Verminderde capaciteit om zich te concentreren of besluiten te nemen. • Suïcidale gedachten.

7. CVA heeft gevolgen op cognitie, gedrag en emotie. • Depressie is meest voorkomende psychiatrische stoornis. • Negatieve invloed op revalidatie. • Prevalentie schatting loopt uiteen van 10-64%. • Piek rond de 3-6 maanden na CVA

8. Pathogenese: Organisch vs. reactief Uitdagingen voor de wetenschap: Totale groep CVA patiënten Leidt tot een selectiebias

9. Definitie depressie is variabel

10. Organisch • Het brein communiceert via netwerken met chemische boodschappen.

11. Depressie in het brein Stressor remt ActivatieHPA-as Hersenschors Afgifte hormonen Klachten

12. Organiciteit? • In de jaren ‘80 laesie locatie hypothese. • Recente onderzoeken vinden geen ondersteuning voor deze hypothese • Er wordt geen verschil gevonden tussen links-zijdige en rechts-zijdige laesies • Er is geen significant verschil in het aantal depressies dat zich ontwikkeld na herseninfact of hartinfarct.

13. Vergelijking hart-, herseninfarct (Aben, e.a. , 2003)

14. Recente onderzoeken tonen steeds vaker een verband tussen gegeneraliseerde vasculaire schade en depressie.

15. Ernst van depressie hangt samen met: • Laesie grootte • Mate van functionele beperking • Ernst van de cognitieve beperking Dit zegt echter per definitie iets over organiciteit.

16. Psychologische en sociale risicofactoren • Major lifeevent • Algemene risicofactoren voor een depressie zijn ook voorspellend voor een post-CVA depressie. • Vrouwelijk geslacht • Eerdere depressies • Familiaire belasting

17. Veranderingen sociaal functioneren • Verlies autonomie • Sociale isolatie • Verlies beroep • Rolconflicten • Karakterverandering door CVA (m.n. frontaallaesies)

18. Een samenspel tussen biologische, psychologische en sociale factoren lijken momenteel de meest plausibele verklaring voor het ontstaan van een depressie na CVA.

19. Herkennen:van depressie na CVA in de praktijk beroerte, gevolgen - YouTube

20. Herkennen Gevolgen van een CVA kunnen een depressie maskeren maar ook met een depressie interfereren. Maskeren: Spraakstoornis Interfereren: Verstoorde slaap, energieverlies, vergeetachtigheid en concentratiezwakte kunnen zowel bij een depressie als bij een CVA passen.

21. Verschillen

22. Differentiatie Apathie • Kan voorkomen als gevolg van depressie én als gevolg van cognitieve achteruitgang (vaak frontaallaesie). • 1 van de 3 pt. ontwikkeld disexecutief syndroom.  verminderd vermogen tot initiëren van gedrag.

24. Differentiatie Vermoeidheid Komt vaak voor na CVA en kan op zichzelf Staan. vermoeidheid na CVA Dwanghuilen Aprosodie (monotone spraak)

25. Vragenlijst CLCE-24

26. CLCE-24 • Te downloaden via: http://www.vilans.nl/docs/vilans/publicaties/CVA_instrument.pdf • Het is een hulpmiddel gééndiagnosticum!

27. Herkennen • Voornaamste diagnosticum blijft het gesprek met cliënt en zijn naasten • Observaties zijn eveneens van belang • Herkenning kan aanzienlijk worden verbeterd door het thema bij hulpverleners onder de aandacht te brengen.

28. Wat te doen? • Ook hier multifactoriële benadering. • Ongeveer de helft van de depressies die kort na CVA ontstaan klaren vanzelf op. • Antidepressiva hebben gunstig effect (bij +/- 60%) en dragen daarmee bij aan sneller herstel.

29. Medicatie • Bij twijfel diagnose – doen. • SSRI’s verdienden over het alemeen de voorkeur boven tricyclische middelen vanwege minder bijwerkingen. • Bij hoofdzakelijk apathie kan een stimulantia worden overwogen • Evt. ECT’s bij aanhoudende depressies.

30. Fysiek herstel • Dit draagt bij aan onafhankelijkheid en een positiever zelfgevoel. • Het geeft hoop.

31. Psychosociale begeleiding • CGT • Familie-interventies • Psycho-educatie • Reactivatie

32. Rol van Yulius Gespecialiseerde GGZ Veel kennis van complexe interactie somatiek & psychiatrie Diagnostiek & behandeling (ambulant) Doorverwijzing mogelijk bij complicerende factoren als: polyfarmacie, suïcidaliteit, complexe somatiek, complicerende factoren.

33. Take home message • Wees alert! • Bio, psycho en sociale factoren spelen een rol bij het ontstaan • Het gesprek is je belangrijkste diagnosticum • Ook bij behandeling een biopsychosociale benadering.