SU POLITIKASININ TEMEL ILKELERI

1. SU� POLITIKASININ TEMEL ILKELERI I- Hukuk Devleti Ilkesi II- Kusur Ilkesi III- H�manizm Ilkesi

2. HUKUK DEVLETI ILKESI Hem sekli hem de maddi sonucu vardir. Sekli sonucu hukuk g�venligini temin etmesidir ve bu da su�ta ve cezada kanunilik ilkesi ile ger�eklesir. Maddi sonucu ise ceza hukuku kurallarinin insan haklarini koruma odakli d�zenlenmesidir.

3. SU�TA VE CEZADA KANUNILIK ILKESI Su� sayilan fiillerin ve bunlara verilecek yaptirimlarin �nceden kanun tarafindan a�ik�a belirlenmesi anlamina gelmektedir. Bu ilkenin sonu�lari; - Idarenin d�zenleyici islemleriyle su� ve ceza hukuku yaptirimi �ng�rme yasagi - �rf ve adet hukukuna dayali cezalandirma yasagi - Belirlilik ilkesi - Kiyas yasagi - Geriye y�r�me yasagi

4. KUSUR ILKESI Kusur ilkesi, failin islemis oldugu su�tan dolayi sahsen kinanabildigi hallerde cezalandirilmasini ifade eder. Bu degerlendirme yapilirken fail degil, fiil ceza hukuku anlayisi ile hareket edilmelidir. Kusur ilkesi bir yani ile cezanin mesrulugunu temin eder, diger yani ile uygulanacak cezanin kusurla oranli olmasi baglaminda cezayi sinirlar.

5. H�MANIZM (INSANILIK) Gerek cezaya h�kmedilirken, gerekse de h�kmedilen bu cezalar infaz edilirken mahkumun durumunun g�zetilmesi, onun tekrar topluma kazandirilmasi gayesiyle hareket edilmesidir. Insan onuru ile bagdasmayan ceza verilemez. Cezanin infazi sirasinda da insan onuru g�zetilir.

6. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI Kanunlarin zaman bakimindan uygulanmasina �� ilke y�n vermektedir; Geriye y�r�me, derhal uygulanma, ileriye y�r�me. Kural olarak fiiller, islendigi zaman y�r�rl�kte bulunan kanununa tabidir. Ceza kanunlari i�in ge�mise uygulanma yasagi s�z konusudur ve bu yasak su�un t�m unsurlari, objektif cezalandirilabilme sartlari, ceza ve sonu�lari bakimindan ge�erlidir. Ancak, islendigi zamanin kanuna g�re su� olusturan bir fiil, daha sonra y�r�rl�ge giren bir kanunla su� olmaktan �ikarilmissa, failin lehine olan sonraki kanun ge�mise y�r�rl� olarak uygulanir ya da daha sonra y�r�rl�ge giren kanun eski kanuna nazaran daha lehe h�k�mler i�ermesi halinde, yeni kanun uygulanir. (TCK m. 7)

7. 5252 sayili T�rk Ceza Kanununun Y�r�rl�k ve Uygulama Sekli Hakkinda Kanunun 9. maddesinin 3. fikrasina g�re failin lehine h�k�m, �nceki ve sonraki kanunlarin ilgili b�t�n h�k�mleri olaya uygulanarak, ortaya �ikan sonu�larin birbiriyle karsilastirilmasi sonucu bulunur. Lehe kanun belirlenirken iki kanunun karma bir sekilde uygulanmasi s�z konusu degildir. LEHE KANUNUN TESPITI

8. Y�r�rl�kte kalacagi s�reyi bizzat belirleyen kanunlara s�reli kanun denir. Ge�ici kanunlar ise y�r�rl�kleri ilgili olduklari olayin devami s�resiyle sinirli olan kanunlardir. Ge�ici veya s�reli kanunlarin, y�r�rl�kten kalkmalarina ragmen uygulanmasina devam edilmesi, ileriye y�r�rl�k ilkesine tabi oldugunu g�sterir. Buna g�re ge�ici veya s�reli kanunlar y�r�rl�kte bulunduklari s�re i�inde islenmis su�lar hakkinda, y�r�rl�kten kalkmalarina ragmen uygulanmaya devam edecektir. S�RELI KANUNLAR

13. HAREKET ( FIIL ) �ncelikle ceza hukuku bakimindan degerlendirme konusu olabilecek bir fiil bulunmalidir ki tipe uygunluk ve hukuka aykirilik arastirmasi yapilabilsin. Bir su�un var olabilmesi i�in en �nemli sart bir fiilin varligidir (nullum crimen sine actione).

15. SINIRLANDIRMA FONKSIYONU Hareket kavrami, ceza hukukunu ilgilendirmeyen, ceza hukuku bakimindan �nemli olmayan hareketleri, hareket taniminin disinda birakacak sekilde olmalidir. SINIFLANDIRMA FONKSIYONU Hareket kavrami ceza hukuku a�isindan �nemli b�t�n hareketleri (kasitli, taksirli, icrai, ihmali) kapsamalidir. BAGLAYICILIK FONKSIYONU Hareket kavrami, tipiklik, hukuka aykirilik ve kusurlulugun kendisine baglanabilecek nitelikte maddi bir i�erige sahip olmalidir.

16. HAREKET ( FIIL ) TEORILERI DOGAL (NEDENSEL) HAREKET TEORISI FINAL (GAI, AMA��I) HAREKET TEORISI SOSYAL HAREKET TEORISI KISISEL HAREKET TEORISI

32. TIPIKLIGIN OBJEKTIF ( MADDI ) UNSURLARI

40. �zel belgede sahtecilik Madde 207- (1) Bir �zel belgeyi sahte olarak d�zenleyen veya ger�ek bir �zel belgeyi baskalarini aldatacak sekilde degistiren ve kullanan kisi, bir yildan �� yila kadar hapis cezasi ile cezalandirilir. Yagma MADDE 148- (1) Bir baskasini, kendisinin veya yakininin hayatina, v�cut veya cinsel dokunulmazligina y�nelik bir saldiri ger�eklestireceginden ya da malvarligi itibariyla b�y�k bir zarara ugratacagindan bahisle tehdit ederek veya cebir kullanarak, bir mali teslime veya malin alinmasina karsi koymamaya mecbur kilan kisi, alti yildan on yila kadar hapis cezasi ile cezalandirilir.

47. Ihmal hareket, icrai hareket yaninda, hareketin diger bir ger�eklestirilis seklini olusturur. Ihmali su�lar, failin tipikligi emredileni yapmamak suretiyle ger�eklestirdigi su�lardir. Ihmali su�lar iki gruba ayrilmaktadir; Ger�ek ihmali su�lar Ger�ek olmayan (g�r�n�ste) ihmali su�lar IHMALI HAREKETLE ISLENEN SU�LAR

48. Ger�ek ihmali su�lar, su� tipinde hareketin yapmamak seklinde ihmali olarak tanimlandigi su�lardir. Bu t�r su�lar herkes tarafindan islenebilir ve garant�rl�k sarti aranmaz. GER�EK IHMALI SU�LAR

49. Ger�ek olmayan (g�r�n�ste) ihmali su�lar, ihmal suretiyle icra su�lari, ihmal benzeri su�lar olarak da tanimlanir. Bu t�r su�lar ancak belli bir neticenin ger�eklesmesini �nlemek hususunda �zel bir y�k�ml�l�k altinda bulunan fail tarafindan islenebilir (garant�rl�k sarti). Garant�rl�g�n 3 kaynagi vardir; Kanun S�zlesme �ngelen tehlikeli hareketler. GER�EK OLMAYAN (G�R�N�STE) IHMALI SU�LAR

50. GER�EK OLMAYAN (G�R�N�STE) IHMALI SU�LAR Kasten �ld�rmenin ihmali davranisla islenmesi MADDE 83- (1) Kisinin y�k�ml� oldugu belli bir icrai davranisi ger�eklestirmemesi dolayisiyla meydana gelen �l�m neticesinden sorumlu tutulabilmesi i�in, bu neticenin olusumuna sebebiyet veren y�k�ml�l�k ihmalinin icrai davranisa esdeger olmasi gerekir. (2) Ihmali ve icrai davranisin esdeger kabul edilebilmesi i�in, kisinin; a) Belli bir icrai davranista bulunmak hususunda kanuni d�zenlemelerden veya s�zlesmeden kaynaklanan bir y�k�ml�l�g�n�n bulunmasi, b) �nceden ger�eklestirdigi davranisin baskalarinin hayati ile ilgili olarak tehlikeli bir durum olusturmasi, gerekir. (3) Belli bir y�k�ml�l�g�n ihmali ile �l�me neden olan kisi hakkinda, temel ceza olarak, agirlastirilmis m�ebbet hapis cezasi yerine yirmi yildan yirmibes yila kadar, m�ebbet hapis cezasi yerine onbes yildan yirmi yila kadar, diger h�llerde ise on yildan onbes yila kadar hapis cezasina h�kmolunabilecegi gibi, cezada indirim de yapilmayabilir.

51. Ihmali su�larda, icrai su�larda oldugu gibi tipiklik ve hukuka aykiriligin ger�eklesmesi ile su� tamamlanir. Fakat failin isledigi su�tan dolayi kinanabilmesi i�in neticeye engel olacak hareket garant�rden hukuken talep edilebilir yani beklenebilir olmasi gerekmektedir. Somut olayda hareketin yapilmasinin bir kimseden istenemeyecegi, beklenemeyecegi hallerde garant�rden de neticeyi �nlemesi beklenemez. Hareketin beklenebilirliginde garant�r�n kabiliyet ve durumu, tehlikenin yakinligi ve agirligi ve korunan hukuki degerin �nemine bagli olarak degerlendirme yapilmalidir. IHMALI SU�LARDA KUSUR

84. OBJEKTIF ISNADIYET Nedensellik baginin tespit edilmesinden sonra ikinci asamada neticenin kisiye objektif olarak isnad edilebilirligi arastirilacaktir.

85. OBJEKTIF ISNADIYETIN TEMEL �L��T� Bir hareket su�un konusu bakimindan yasaklanan bir tehlike dogurur ve bu tehlike tipe uygun netice olarak ger�eklesirse bu neticeyi faile objektif olarak isnad edebiliriz. Isnadiyetin objektif olmasinin nedeni yapilan degerlendirmede failin subjektif durumunun dikkate alinmamasidir. Failin subjektif durumu su�un manevi unsurlarinda degerlendirilecektir.

86. OBJEKTIF ISNADIYETI KALDIRAN HALLER Objektif isnadiyet bir neticenin �ng�r�ld�g� gerek kasten gerek taksirli su�larda s�z konusu olup, �esitli haller objektif isnadiyetin kalkmasina yol a�ar: 1- Riski azaltici haller 2- Tehlikenin hukuken �nem tasimayacak �l��de artirildigi haller 3- Izin verilen risk halleri 4- Hukuken �nem tasiyan bir tehlikenin dogmasina ragmen neticenin bu tehlikenin ger�eklesmesi olarak ortaya �ikmadigi haller 5- Normun koruma alanina girmeyen haller 6- Hukuka uygun alternatif davranislar

87. 1. RISKIN AZALTILDIGI HALLER Bu hallerde fail, neticenin meydana gelmesini zamansal olarak daha ileride ger�eklesmesine ya da daha hafif bir neticenin meydana gelmesine neden olmaktadir. �rnegin, araba �arpacak olan kisiyi, kurtarmak i�in kaldirima itip yaralanmasina neden olan kisiye yaralama su�u isnad edilemez.

88. 2- TEHLIKENIN HUKUKEN �NEM TASIMAYACAK �L��DE ARTIRILDIGI HALLER Failin fiili hukuki degerin ihlali a�isindan hukuken �nem tasimayacak �l��de bir tehlike dogruyorsa bu hallerde de objektif isnadiyet yoktur. Hayatin olagan faaliyetlerine neden olunmasi belli bir risk ve ya tehlike dogursa bile bunlar hukuken �nem tasimayan tehlikelerdir. �rnegin; kisinin bir baskasina ormanda y�r�y�s yapmaya ikna etmesi ve kisinin y�r�y�s esnasinda yildirim �arpmasi sonucu �lmesi

89. 3- Izin verilen risk halleri Fail hukuken �nem tasiyan bir risk dogursa bile sayet bu risk, �izin verilen risk� kapsaminda ise bu hallerde ortaya �ikan netice faile objektif olarak isnad edilmez. �rnegin; trafik kurallarina uygun davranilsa dahi karayolu trafigi hayat, saglik ve ya mal varligi bakimindan tehlikeli bir faaliyettir. Ayni sekilde end�stri faaliyetleri, spor faaliyetleri gibi t�m faaliyetler a�isindan bu durum ge�erlidir. Ancak kamusal yarar a�isindan bu faaliyetlere hukuken izin verildigi i�in �nemli bir risk dogursalar da bu riskler sonucu meydana gelen neticeler kisiye objektif olarak isnat edilmez.

90. 3- Izin verilen risk halleri �rnegin; A kurala uygun ara� s�rmesine ragmen baska bir ara�la �arpisip B�nin �l�m�ne yol a�masi durumunda A B�nin �l�m�ne neden olmustur, fakat bu netice A�ya isnat edilmez. Yine tehlike tasiyan sportif karsilasmalarda kurala uygun davranilmasina ragmen kisiler yaralanip, �lebilmektedir. �rnegin; bir boks ma�inda meydana gelen �l�m gibi. T�m bu faaliyetlerin tehlikeli oldugu zaten s�z konusu faaliyetler i�in d�zenlenen g�venlik kurallarindan da anlasilmaktadir.

91. 4- TEHLIKENIN NETICE OLARAK GER�EKLESMEDIGI HALLER Objektif isnadiyet i�in hukuken �nem tasiyan bir tehlikenin dogmasi ve neticenin de bu tehlikenin ger�eklesmesi seklinde ortaya �ikmasi gerekir. Bu nedenle sayet netice failin sebebiyet verdigi tehlikenin ger�eklesmesi olarak ortaya �ikmamissa bu durumda netice faile objektif olarak isnad edilmez. �rnegin, silahla yaralanan kisinin, kaldirildigi hastanede �ikan yangin sonucu �lmesi olayinda fail silahla ates ederek hukuken izin verilmeyen bir tehlike yaratmistir ancak �l�m bu tehlikenin ger�eklesmesi seklinde degil yangindan dolayi meydana gelmistir. Hastanede bulunmak kisinin bir yanginda �lmesi bakimindan hukuken �nem tasiyan tehlikeli bir durum olarak nitelendirilmez.

92. 4- TEHLIKENIN NETICE OLARAK GER�EKLESMEDIGI HALLER Buna karsilik nedensellik baginda sapmalar olsa dahi hukuken �nem tasiyan bir tehlike dogmus ve bu da netice olarak ger�eklesmis ise bu netice faile objektif olarak isnad edilir. �rnegin; y�zme bilmeyen B �yi k�pr�den irmaga atan A, B bogularak degil k�pr�den atilirken kafasini bir tasa �arparak �lse dahi burada �l�m k�pr�den atma hareketinin dogurdugu tehlikenin ger�eklesmesi seklinde ortaya �ikmaktadir. A B�yi karnindan bi�aklar B yaralardan kaptigi enfeksiyon nedeniyle �l�r.

93. 5- NORMUN KORUMA ALANINA GIRMEYEN HALLER Failin izin verilmeyen bir risk yaratmasi ve bununda netice olarak ger�eklesmesi durumunda bu netice faile objektif olarak isnat edilmektedir. Ancak bazi hallerde meydana gelen b�yle bir netice davranis normunun koruma alanina girmedigi i�in bu netice faile objektif olarak isnad edilmez. �rnegin; kisinin kasten kendisini tehlikeye attigi bir duruma katkida bulunulmasi halinde objektif isnadiyet bulunmamaktadir. �rnegin, eroini olan fakat siringasi olmayan A ya siringa temin eden B, elindeki eroinin �ok saf ve tehlikeli oldugu hususunda A yi uyarir. Buna ragmen eroini alan A, �l�r. A kendine bilin�li olarak zarar verdiginden, bu �l�m B ye isnad edilemez.

94. 6- HUKUKA UYGUN ALTERNATIF DAVRANISLAR Hukuka uygun davranilsaydi dahi ayni netice kesin olarak ortaya �ikacakti denilebiliyorsa, objektif isnadiyet yoktur. �rnegin, Is�ilere dezenfekte etmeden deri temizletilmesi olayinda, bir bakteri is�ilerin hastalanmasina neden olur. Ancak daha sonra, bu bakteriye karsi hi�bir dezenfekte maddesinin etki g�stermeyecegi anlasilir.

95. NITELIKLI UNSURLAR Su� tiplerinin temel sekline ilave edilen bir veya birden �ok unsur ile o su�un temel seklinden daha agir veya daha hafif cezalandirilmasi �ng�r�l�r. Bu unsurlar nitelikli unsur olarak ifade edilir. �rnegin TCK�nin Kasten yaralama su�una iliskin temel sekli s�yledir: Madde 86- (1) Kasten baskasinin v�cuduna aci veren veya sagliginin ya da algilama yeteneginin bozulmasina neden olan kisi, bir yildan �� yila kadar hapis cezasi ile cezalandirilir. Ayni maddenin ���nc� fikrasinin (a) bendinde ise, kasten yaralama su�unun; �stsoya, altsoya, ese veya kardese karsi, islenmesi halinde verilecek cezanin yari oraninda artirilmasinin �ng�r�lmesi, su�un nitelikli unsurunu olusturmaktadir.

105. SU�UN MANEVI UNSURLARI Su�un manevi unsuru, kisi ile isledigi fiil arasindaki manevi bagi ifade eder. Su�un olusumu i�in su� tipinde �ng�r�len maddi unsurlarin yani sira manevi - s�bjektif unsurlarin da ger�eklesmesi gerekir. Diger bir deyisle kisi su�un maddi unsurlari ile ilgili olarak kasten veya taksirle davranmalidir. Modern su� teorisinde kast ve taksir kusur t�r� olmayip haksizligin ger�eklesme bi�imleridir. Kusur ise islenen bir haksizlik dolayisiyla fail hakkinda varilan bir kinama yargisidir.

106. KAST KAVRAMI VE UNSURLARI Kast, T�rk Ceza Kanununda tanimlanmis olup, unsurlari bu tanimda belirtilmistir: Kast Madde 21- (1) Su�un olusmasi kastin varligina baglidir. Kast, su�un kanuni tanimindaki unsurlarin bilerek ve istenerek ger�eklestirilmesidir.

107. BILME UNSURU Kastin bilme unsuru kapsamina su�un t�m maddi unsurlari dahildir. Nitekim TCK�nin Hata basligi altindaki d�zenlemeden bu durum a�ik�a anlasilmaktadir: Hata Madde 30- (1) Fiilin icrasinda su�un kanuni tanimindaki maddi unsurlari bilmeyen bir kimse, kasten hareket etmis olmaz. Bu hata dolayisiyla taksirli sorumluluk hali saklidir.

108. BILMENIN KAPSAMINA GIREN UNSURLAR FIIL KANUNI TANIMDA ARANIYORSA NETICE NETICELI SU�LARDA NEDENSELLIK BAGI SU�UN KONUSU FAILIN VEYA MAGDURUN NITELIGI NITELIKLI UNSURLAR HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERININ MADDI KOSULLARI (Bu konuda iki g�r�s ileri s�r�lmektedir.)

116. KAST VE NEDENSELLIK BAGINDA SAPMA Failin kasten davranabilmesi i�in neticeli su�larda nedensellik bagi da esas hatlariyla bilinmelidir. Nedensellik baginda yanilmayla ilgili tartismali bir husus, failin birinci hareketini icra ettikten sonra neticenin meydana geldigini zannedip, ikinci hareket yapmasi ve neticenin, failin ikinci hareketinden sonra ger�eklesmesidir. �rnegin, A, B�nin bogazini ip ile siktiktan sonra, ger�ekte baygin olan magduru �ld� sanisiyla g�le atar ve �l�m neticesi de magdurun g�lde bogulmasiyla ger�eklesir. Failin kastinin nedensellik gelisimini b�t�n ayrintilariyla i�ermesi zorunlu olmadigindan ve netice de faili objektif isnad edilebildiginden bu gibi durumlarda kasten islenerek tamamlanmis tek su� vardir.

122. ISTEME UNSURU Kastin bilme unsuru bilissel, entelekt�el alana dahil olmasina karsilik, isteme unsuru su�un maddi unsurlarinin ger�eklestirilmesine y�nelik iradeyi ifade etmektedir. Neticeli su�larda, failin asil kastettigi neticenin yani sira, baska neticelerin de ortaya �ikmasi muhakkaka yakin ise, failin bu neticeleri de istedigi kabul edilir.

123. KASTIN ARANACAGI ZAMAN Failin kasti, su�un icra hareketlerini ger�eklestirdigi sirada bulunmalidir. Tipikligi icra eden hareketten �nce veya daha sonra mevcut olan kast �nemli degildir. Neticeli su�larda ise kast, fail tarafindan netice i�in gerekli olarak g�r�len fiili bitirinceye kadar mevcut olmalidir. �ok hareketli su�larda kast, ilk hareketin yapilmasi sirasinda ikinci hareketin yapilmasina da y�nelmelidir.

124. KASTIN ARANACAGI ZAMAN Eklenen kast yoktur. �nce taksirli bir hareket yaptiktan sonra bunun ortaya �ikardigi sonucun kasten s�rd�r�lmesi gibi durumlarda fiilin icrasi devam ederken failin kasti baslar ve o andan itibaren islenen fiil, kasten islenmis olmaktadir. �rnegin arabasiyla �arptigi bir kisiyi yarali bir vaziyette birakip gitmek.

125. KASTIN T�RLERI Kastin bilme ve isteme unsurlarinin birbiriyle baglantisi ve hangi �l��de veya yogunlukta bulunmalari gerektigi baglaminda iki t�r kast s�z konusudur; 1- Dogrudan Kast 2- Olasi Kast

126. DOGRUDAN KAST Dogrudan kastta kisi su�un maddi unsurlarini m�mk�n olabildigince kesin olarak bilmekte ve su�un unsurlarinin ger�eklesmesini istemektedir.

127. DOGRUDAN KAST Belirli bir neticenin ger�eklestirilmesine y�nelik olarak islenen fiilin, ama�lanan neticenin yani sira diger bazi neticeleri de meydana getirecegi olagan hayat tecr�belerine g�re muhakkak ise, fail bu neticeler y�n�nden de, dogrudan kastla hareket etmistir. �rnegin; bir araca belli bir kisiyi �ld�rmek i�in g��l� bir bomba yerlestiren fail, su�un maddi unsurlarini m�mk�n olabildigince bilmektedir. Ancak bombanin patlamasiyla sadece hedef aldigi kisiyi degil onun yaninda bulunan kisileri de kesine yakin bir �l��de �ld�recegini bilmesinden dolayi sadece hedef aldigi kisinin degil diger kisilerinde �lmesini istedigi kabul edilir.

128. SADECE DOGRUDAN KASTLA ISLENEBILEN SU�LAR Kasten islenebilen bir su�, hem dogrudan kastla hem de olasi kastla islenebilir. Bir su�un kanuni taniminda �bilerek�, �bildigi halde�, �bilmesine ragmen� gibi ifadelere yer verilmis ise, bu su� ancak dogrudan kastla islenebilir, olasi kastla islenemez. ��nk� su� tipinde yer alan bu ifadelerin kullanilmasiyla, failin tipe ait unsurlari kesin olarak bilmesi aranmis olmaktadir.

138. Kasti su�larin tanimlarinda, su� tipiyle korunan hukuki degere y�nelik faildeki hareket iradesini belirten ama�, saik gibi baska s�bjektif unsurlara yer verilebilir. Ama� (maksat) failin fiiliyle ulasmayi tasavvur ettigi hedeftir. Failin neticenin meydana gelmesini muhakkak veya muhtemel g�rmesi �nemli degildir. Saik, faili haksizlik teskil eden fiili islemeye iten i� etken, d�rt�d�r. Saik ancak su�un kanuni taniminda bir unsur olarak yer aliyorsa �nem tasir. KAST-AMA�-SAIK

159. Bilin�li taksirde fail islemeyi d�s�nd�g� fiilden zararli bir neticenin meydana gelebilecegini �ng�rmekte fakat dikkat ve �zen y�k�ml�l�g�ne aykiri olarak, bu y�k�ml�l�g�n� umursamayarak, �ng�rd�g� neticenin ger�eklesmeyecegine g�ven duyarak yine de korunan hukuki deger bakimindan tehlike olusturacak bir davranista bulunmaktan kendini alikoymamaktadir. BILIN�LI TAKSIR

161. Ayni sekilde birden fazla kisinin katilimiyla ger�eklestirilen bir ameliyatin �l�m veya sakatlikla sonu�lanmasi durumunda, ameliyata katilan kisiler m�stereken hareket etmektedirler. Ancak tibbin gereklerine aykirilik dolayisiyla �l�m veya sakatlikla sonu�lanan bu ameliyatta islenen taksirli su�un islenisi a�isindan su�a istirak kurallari uygulanamaz. Kanunun su�a istirake iliskin h�k�mleri, kasten islenen su�larda su�un islenisine istirak eden kisilerin sorumluluk stat�lerini belirlemektedir. Birden fazla kisinin katilimiyla yapilan ameliyat sirasinda meydana gelen �l�m veya sakatlik neticeleri bakimindan her bir kisinin sorumlulugu kendi kusuru g�z �n�nde bulundurulmak suretiyle belirlenmelidir. Bu tespitte diger kisilerin kusurlu olup olmadigi hususu dikkate alinamaz TAKSIRLI HAREKETLERIN BIRLESMESI

163. �rnegin taksirli su�larda failin meydana gelen netice itibariyla bizzat kendisinin ve ailesi bireylerinin agir derecede magduriyete ugradiklari g�r�lmektedir. S�z gelimi, k�yl� kadinlarin g�ndelik ugraslari ve hayat zorluklari itibariyla, sayisi �ok kere �� d�rtten fazlasina varan k���k �ocuklarina gerekli dikkati ve itinayi g�sterememeleri sonucu, �ocuklarin yaralandiklari veya �ld�kleri g�r�lmektedir. Ayni sekilde meydana gelen trafik kazalarinda da benzer olaylara rastlanmaktadir. Bu gibi h�llerde annenin taksirli su�tan dolayi kovusturmaya ugramasi ve cezaya mahk�m edilmesi, esasen su�tan dolayi evladini kaybetmesi sonucu ugradigi izdirabi siddetlendirmekle kalmamakta, ayrica, ailenin t�m�yle agir derecede magduriyete d�smesine neden olmaktadir. TAKSIRLE ISLENEN SU�LARDA SAHSI CEZASIZLIK SEBEBI VE CEZADA INDIRIM YAPILMASINI GEREKTIREN SAHSI SEBEP

164. S�z konusu fikraya g�re, h�kim su�lunun durumunu takdir ile ceza vermeyebilecektir. Elbette ki h�kim bu husustaki takdirini kullanirken su�lunun ekonomik durumunu, aile y�k�mlerini, s�z gelimi diger �ocuklarin bakimini g�z �n�nde bulunduracak, ona g�re h�k�m kuracaktir. Ancak, dikkat edilmelidir ki, bu fikranin uygulanabilmesi i�in fiilden dolayi m�nhasiran failin kisisel ve ailev� durumu itibariyla zararli netice meydana gelmis bulunmalidir; b�yle bir netice ile birlikte s�z konusu durumlara iliskin bulunmayan baska bir netice de meydana gelmisse fikra uygulanmayacaktir. Fikrada yazili su� bilin�li taksir h�linde islenirse ceza yaridan ��te birine kadar indirilebilir. TAKSIRLE ISLENEN SU�LARDA SAHSI CEZASIZLIK SEBEBI VE CEZADA INDIRIM YAPILMASINI GEREKTIREN SAHSI SEBEP

166. NETICESI SEBEBIYLE AGIRLASMIS SU�

167. Neticesi sebebiyle agirlasmis su�larda 3 �esit kombinasyon g�ndeme gelebilir; Kast-Kast Kast-Taksir Taksir-Taksir NETICESI SEBEBIYLE AGIRLASMIS SU�

168. Failin agir netice bakimindan sadece taksirle hareket etmesini gerektiren su�lardir. Fail agir netice bakimindan kasten hareket ettigi hallede, artik ortada baska bir su� vardir ve dogrudan bu su�a iliskin h�km� uygulamak gerekmektedir. GER�EK NETICESI SEBEBIYLE AGIRLASMIS SU�

170. Agir neticelerin fail tarafindan kasten de ger�eklestirilmesi m�mk�n olan su�lardir. Kasti temel su� tipinin sonucu olan agir neticeler kasten ger�eklestirilseler de bagimsiz bir su� olusmamakta, bu agir neticeleri yaptirim altina alan ilgili h�k�m sayesinde cezalandirilabilmektedir. G�R�N�STE NETICESI SEBEBIYLE AGIRLASMIS SU�

172. HUKUKA AYKIRILIK

175. HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERININ ORTAK �ZELLIKLERI Bir hukuka uygunluk nedeni varsa tipe uygun olan fiil hukuka aykiri olmaz ve bu nedenle bir haksizliktan s�z edilemez. Hukuka uygunluk nedenleri hukuk d�zeninin t�m� i�in ge�erlidir. Hukuka aykirilik ve uygunluk degerlendirilmesi fiil esas alinarak ex ante yapilir. Her hukuka uygunluk nedeni kendi sinirlari i�erisinde, kisiye baskasinin hukuki alanina m�dahale hakki verir. Hukuka uygunluk nedenleri sinirli sayida degildir. Hukuka uygunluk sebepleri ayni olayla ilgili olarak birbirinden bagimsiz veya birbirinin yaninda uygulanacak sekilde birlesebilir.

176. HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERININ ORTAK �ZELLIKLERI Failin hukuka uygunluk sebeplerinden yararlanabilmesi i�in bunun varliginin bilinciyle hareket etmesinin zorunlu olup olmadigi hususu tartismalidir. Bir g�r�se g�re hukuka uygunluk sebebinin objektif olarak varligi yeterli olup, kisinin bu bilin�le hareket etmesi gerekmez. Diger bir g�r�se g�re ise hukuka uygunluk sebebinden yararlanabilmek i�in kisinin hukuka uygunluk sebebinin varliginin bilinciyle hareket etmesi gerekmektedir. Aksi takdirde sadece neticenin ifade ettigi haksizlik ortadan kalkmakta fakat hareketin ifade ettigi haksizlik varligi s�rd�r�r ve bu nedenle kisi su�a tesebb�sten dolayi cezalandirilir.

178. G�revin icrasi TCK�nun 24/1-2 maddesinde �Kanunun h�km� ve amirin emri� basligi altinda d�zenlenmistir Kamu g�revinin icrasi bir hukuka uygunluk nedenidir. B�yle bir g�revi yerine getirilmesi i�in ger�eklestirilen fiiller hukuka uygundur. Bunun i�in; 1.Kisiye kanun tarafinda yetki verilmelidir. Buradaki kanun ibaresi sadece sekli anlamda kanun olmayip yazili hukuk kurali olarak anlasilmalidir. 2. Kisiye verilen bu yetki ayni zamanda o kisinin g�revini olusturmalidir. Sadece kanunun belli bir sekilde hareket etme g�revi y�kledigi kisiler bakimindan hukuka uygunluk sebebi ge�erli olur. . G�REVIN YERINE GETIRILMESI

189. EMRIN YERINE GETIRILMESI Bir emir bulunmalidir. Emri verenin bu konuda yetkisi olmalidir. Emri alanin bunu yerine getirmeye g�revli ve yetkisi olmasi gerekir. Emir, kanunun aradigi sekil sartlarini tasimalidir. Emir hukuka aykiri olmamalidir. Emir hukuka aykiri ise bunu yerine getiren kisi i�in kusuru etkileyen bir neden teskil eder. Konusu su� olan emir ise hi�bir surette yerine getirilemez.

193. SALDIRININ VARLIGI Mesru savunmadan s�z edebilmek i�in insandan kaynaklanan haksiz bir saldirinin varligi gereklidir. Saldiri teskil eden fiilin ayrica su� teskil etmesi gerekmez. Saldirinin haksiz olup olmadigi yazili olan ve olmayan t�m hukuk d�zenine iliskin kurallar g�z �n�nde tutularak degerlendirilir. Fiilin haksiz saldiri olarak kabul edilebilmesi i�in hukuka aykiri olmasi yeterlidir. Sahsi cezasizlik sebebi ya da cezayi ortadan kaldiran sahsi sebeplerin bulunmasi nedeniyle cezalandirilamamasi haksiz oldugu sonucunu degistirmez. Bir kisi kendi hareketi ile saldiriyi tahrik etse de mesru savunmadan yararlanabilir.

194. SALDIRININ MEVCUT OLMASI Mesru savunmadan s�z edebilmek i�in ger�eklesen veya ger�eklesmesi ya da tekrari kesin olan bir saldirinin varligi gerekmektedir. Saldiri baslamadan ya da bittikten sonra mesru savunma olmaz.

195. SALDIRI KISILERE Y�NELIK HERHANGI BIR HAKKA Y�NELMELIDIR Mesru savunma, kisinin gerek kendisinin gerekse baskasinin hakkina y�nelmis saldirilara karsi yapilabilir. Kisilere ait t�m haklar bakimindan mesru savunma s�z konusu olabilir.

197. SAVUNMAYA ILISKIN SARTLAR Savunmanin gerekli olmasi: Somut olayin o anki kosullarina g�re yapilacak degerlendirmeye g�re savunma olmadan da saldiriyi uzaklastirma imkani varsa mesru savunmanin bulunmadigi kabul edilir. Savunma hareketi saldiriyi derhal sona erdirecek nitelikte olmalidir. Ka�ma imkani olmasina ragmen, ka�mayip savunmada bulunan kisinin hareketi mesru savunma olarak degerlendirilir.

198. SAVUNMAYA ILISKIN SARTLAR Saldiri ile savunma arasinda orantinin bulunmasi: Savunmanin hukuka uygun kabul edilebilmesi i�in savunma hareketinin, maruz kalinan saldiriyi defedecek �l��de olmasi gerekir, aksi takdirde savunmada sinir asilmis olur. Saldiri ve savunmada kullanilan ara�lar, saldiri ve savunmanin y�neldigi hukuki degerler dikkate alinarak o andaki hal ve kosullara g�re degerlendirme yapilir.

204. ILGILININ RIZASI Ilgilinin rizasi mutlak surette tasarrufta bulunabilecegi haklar bakimindan s�z konusu oldugundan sadece kisiye ait hukuksal degerleri koruyan su� tipleri i�in riza ge�erli olabilir. Kisinin rizaya ehliyeti olmasi gerektiginden bu durum her su� tipi bakimindan ayri ayri degerlendirilmelidir. Kisi s�z konusu haktan vazge�mesinin anlam, kapsam ve �nemini kavrayacak durumda olmalidir. Kanun magdurun yasindan �zel olarak s�z etmisse bu yastan k���k olanlarin rizasina ge�erlik taninmaz. Riza beyani a�ik veya �rt�l�, yazili veya s�zl� olabilir. Ancak riza mutlaka su�tan �nce veya su�un icra hareketlerinin yapilmasi sirasinda verilmelidir ve fiilin islenmesi sirasinda da mevcut olmalidir. Kanun rizanin beyanin belli bir sekle tabi tutuyorsa riza bu sekle uygun olmalidir.

205. VARSAYILAN RIZA Varsayilan riza, ilgilinin rizasinin zamaninda alinamadigi, fakat ilgilisine sorulsaydi, riza g�stereceginin kabul edildigi durumlarda s�z konusu olmaktadir. Varsayilan rizanin ge�erli olabilmesi i�in; ilgilinin rizasinin �nceden alinmasinin imkansiz olmasi, ilgilinin hakkina y�nelik m�dahalenin onun varsayilan iradesine uygun olmasi ve m�dahalede bulunulan hak �zerinde ilgilinin tasarrufta bulunma yetkisinin olmalidir.

213. KUSURU ETKILEYEN HALLER - Yas K���kl�g� - Akil Hastaligi - Sagir ve Dilsizlik - Ge�ici Nedenler, Alkol veya Uyusturucu Madde Etkisinde Olma - Mazeret Nedenleri - Hukuka Aykiri Baglayici Emir - Zorunluluk Hali - Mesru Savunmada Sinirin Heyecan, Korku ve Telas Nedeniyle Asilmasi - Cebir veya Tehditin Etkisi - Haksiz Tahrik - Kusurlulugu Etkileyen Hata Halleri

214. YAS K���KL�G� Yas k���kl�g� MADDE 31- (1) Fiili isledigi sirada oniki yasini doldurmamis olan �ocuklarin ceza sorumlulugu yoktur. Bu kisiler hakkinda, ceza kovusturmasi yapilamaz; ancak, �ocuklara �zg� g�venlik tedbirleri uygulanabilir.

215. YAS K���KL�G� �ocuk Koruma Kanunu Sorusturma MADDE 15- (1) Su�a s�r�klenen �ocuk hakkindaki sorusturma �ocuk b�rosunda g�revli Cumhuriyet savcisi tarafindan bizzat yapilir. (2) �ocugun ifadesinin alinmasi veya �ocuk hakkindaki diger islemler sirasinda, �ocugun yaninda sosyal �alisma g�revlisi bulundurulabilir. (3) Cumhuriyet savcisi sorusturma sirasinda gerekli g�r�ld�g�nde �ocuk hakkinda koruyucu ve destekleyici tedbirlerin uygulanmasini �ocuk h�kiminden isteyebilir.

216. YAS K���KL�G� ����Yakalama, g�zaltina alma ve ifade alma y�netmeligi �ocuklarla ilgili �zel h�k�m ��� Madde 19 -��ocuklar bakimindan yakalama ve ifade alma yetkileri asagidaki sekilde sinirlandirilmistir: ��� a) Fiili isledigi zaman oniki yasini doldurmamis olanlar ile onbes yasini doldurmamis sagir ve dilsizler; ����1)�Su� nedeni ile yakalanamaz ve hi�bir suretle su� tespitinde kullanilamaz. ����2)�Kimlik ve su� tespiti amaci ile yakalama yapilabilir. Kimlik tespitinden hemen sonra serbest birakilir. Tespit edilen kimlik ve su�, mahkeme baskani veya h�kimi tarafindan tedbir karari alinmasina esas olmak �zere derh�l Cumhuriyet bassavciligina bildirilir. ���

217. YAS K���KL�G� (2) Fiili isledigi sirada oniki yasini doldurmus olup da onbes yasini doldurmamis olanlarin isledigi fiilin hukuk� anlam ve sonu�larini algilayamamasi veya davranislarini y�nlendirme yeteneginin yeterince gelismemis olmasi h�linde ceza sorumlulugu yoktur. Ancak bu kisiler hakkinda �ocuklara �zg� g�venlik tedbirlerine h�kmolunur. Isledigi fiilin hukuk� anlam ve sonu�larini algilama ve bu fiille ilgili olarak davranislarini y�nlendirme yeteneginin varligi h�linde, bu kisiler hakkinda su�, agirlastirilmis m�ebbet hapis cezasini gerektirdigi takdirde oniki yildan onbes yila; m�ebbet hapis cezasini gerektirdigi takdirde dokuz yildan onbir yila kadar hapis cezasina h�kmolunur. Diger cezalarin yarisi indirilir ve bu h�lde her fiil i�in verilecek hapis cezasi yedi yildan fazla olamaz.

218. YAS K���KL�G� (3) Fiili isledigi sirada onbes yasini doldurmus olup da onsekiz yasini doldurmamis olan kisiler hakkinda su�, agirlastirilmis m�ebbet hapis cezasini gerektirdigi takdirde onsekiz yildan yirmid�rt yila; m�ebbet hapis cezasini gerektirdigi takdirde oniki yildan onbes yila kadar hapis cezasina h�kmolunur. Diger cezalarin ��te biri indirilir ve bu h�lde her fiil i�in verilecek hapis cezasi oniki yildan fazla olamaz.

219. AKIL HASTALIGI Tam-kismi akil hastaligi ayrimi yoktur. Akil hastaliginin kusuru etkilemesi i�in kisinin su�u isledigi sirada akil hastasi olmasi gerekir. Akil hastaliginin kisinin islemis bulundugu somut fiil a�isindan algilama veya irade yeteneginin etkilenmesi gerekmektedir.

220. AKIL HASTALIGI AKIL HASTALIGI ����Madde 32 -�(1) Akil hastaligi nedeniyle, isledigi fiilin hukuk� anlam ve sonu�larini algilayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranislarini y�nlendirme yetenegi �nemli derecede azalmis olan kisiye ceza verilmez. Ancak, bu kisiler hakkinda g�venlik tedbirine h�kmolunur. ��� (2) Birinci fikrada yazili derecede olmamakla birlikte isledigi fiille ilgili olarak davranislarini y�nlendirme yetenegi azalmis olan kisiye, agirlastirilmis m�ebbet hapis cezasi yerine yirmibes yil, m�ebbet hapis cezasi yerine yirmi yil hapis cezasi verilir. Diger h�llerde verilecek ceza, altida birden fazla olmamak �zere indirilebilir. Mahk�m olunan ceza, s�resi ayni olmak kosuluyla, kismen veya tamamen, akil hastalarina �zg� g�venlik tedbiri olarak da uygulanabilir.

221. SAGIR VE DILSIZLIK Sagir ve dilsizlik durumunun kisinin isledigi fiil dolayisiyla kusurunu etkileyebilmesi i�in kisinin isitme yetenegine dogustan sahip olmamasi ya da k���k yasta yitirmesi gerekmektedir. �SAGIR VE DILSIZLIK ����Madde 33 -�(1) Bu Kanunun, fiili isledigi sirada oniki yasini doldurmamis olan �ocuklara iliskin h�k�mleri, onbes yasini doldurmamis olan sagir ve dilsizler hakkinda; oniki yasini doldurmus olup da onbes yasini doldurmamis olanlara iliskin h�k�mleri, onbes yasini doldurmus olup da onsekiz yasini doldurmamis olan sagir ve dilsizler hakkinda; onbes yasini doldurmus olup da onsekiz yasini doldurmamis olanlara iliskin h�k�mleri, onsekiz yasini doldurmus olup da yirmibir yasini doldurmamis olan sagir ve dilsizler hakkinda da uygulanir.

222. GE�ICI NEDENLER Actiones liberae in causa (sebebinde serbest hareket) - Kisinin akil hastaligi disinda, i�inde bulundugu durumun onda ge�ici bir s�re algilama veya davranislarini y�nlendirme yetenegini kaldirmasi veya �nemli �l��de azaltmis olmasi durumlarinda uygulanir. �rnegin, uyku hali, alkol veya uyusturucu madde alma, atesli hastalik. - Bu nedenin meydana gelmesinde failin en azindan taksiri bulunmalidir. - Bu takdirde kisi fiili isledigi sirada kusur yetenegi varmis gibi cezalandirilir. Failin bu durumun meydana gelmesinde taksiri dahi yoksa, isledigi su�tan dolayi kusuru bulunmadigindan ona ceza verilmez. �

223. ALKOL VEYA UYUSTURUCU MADDE BAGIMLILARININ KUSUR YETENEGI Alkol veya uyusturucu maddelerin s�rekli alinmasi iki t�r bagimliligi g�ndeme getirebilir; - Psikolojik Bagimlilik: Alkol ya da uyusturucu almaktan yoksun birakildiginda kiside yoksunluk sendromlari g�r�lmez. Kiside zayif da olsa irade hala vardir. - Fizyolojik Bagimlilik: Madde kullanimina ara verildiginde yoksunluk sendromlari g�r�l�r. Bu t�r durumda akil hastalarina iliskin sorumluluk rejimi uygulanir.

224. MAZERET NEDENLERI Mazeret nedenleri kusurlulugu ortadan kaldiran nedenlerden farklidir. Bu nedenlerde kusur etkilenmemekte, haksizlik ve kusurun i�erigi azalmakta ancak b�t�n�yle ortadan kalkmamaktadir. ��nk� mazeret nedeni olusturan hallerde fail, hem kusur yetenegine hem de haksizlik bilincine sahiptir. - Hukuka Aykiri Baglayici Emir - Zorunluluk Hali - Mesru Savunmada Sinirin Heyecan, Korku ve Telas Nedeniyle Asilmasi - Cebir veya Tehditin Etkisi

225. HUKUKA AYKIRI BAGLAYICI EMIR Hukuka uygun emir bir hukuka uygunluk sebebi teskil eder iken, konusu su� teskil etmeyen hukuka aykiri baglayici emir ise bu emri yerine getiren bakimindan kusuru etkileyen bir nedendir. Hukuka aykiri emir alan ast bu emrin hukuka uygunlugunu kontrol etmek y�k�ml�l�g� altindadir. Aksi takdirde emri yerine getiren ast da sorumluluktan kurtulamayacaktir. Fakat emrin i�erigini denetleme y�k�ml�l�g� kanun tarafindan engellenmisse, astin kendisine verilen emrin hukuka uygun olup olmadigini denetleme y�k�ml�l�g� ortadan kalkar. Konusu su� teskil eden emir ise hi� bir surette yerine getirilemez.

226. HUKUKA AYKIRI BAGLAYICI EMIR

227. ZORUNLULUK HALI Tehlikeye Iliskin Sartlar Tehlike var olmalidir. Tehlike bir hakka y�nelmis olmalidir. Tehlike agir ve muhakkak olmalidir. Tehlike doga olayindan ya da bir insan davranisindan kaynaklanabilir. Tehlike kisinin kendisine ya da baskasina ait bir hakka y�nelmis olmalidir. Kisi tehlikeye bilerek neden olmamis olmalidir. Kisinin tehlikeye g�g�s germe y�k�ml�l�g� olmamalidir.

228. ZORUNLULUK HALI Korunmaya Iliskin Sartlar Tehlikeye karsi baska t�rl� korunma imkani bulunmamalidir. (ultima ratio) Korunan deger feda edilen degerden �st�n veya en azindan esit d�zeyde olmalidir.

229. MESRU SAVUNMADA SINIRIN ASILMASININ SARTLARI - Mesru savunma sartlari ger�ekte mevcut olmalidir. - Mesru savunma sinirinin �l�� y�n�nden asilmalidir. - Mesru savunmanin siniri mazur g�r�lebilecek heyecan, korku veya telas nedeniyle asilmalidir.

230. CEBIR VEYA TEHDITIN ETKISI Fail cebir veya tehditin etkisi altinda olmalidir. Cebir veya siddet karsi konulamayacak veya kurtulanamayacak, tehdit ise muhakkak ve agir olmalidir. Cebir veya tehditin y�neldigi hukuki degerle, bu cebir veya tehdit etkisinde islenen su�a iliskin hukuki deger arasinda bir oranlilik, denge olmalidir. Bu takdirde kisi kusuru olmadigindan ceza verilemeyecek ise de cebir kullanan ya da tehdit eden kisi cebir veya tehdit etkisi altinda islenen bu su�lardan dolayli fail olarak sorumlu tutulacaktir.

231. HAKSIZ TAHRIK Haksiz tahrikin nedenini olusturan haksiz bir fiil olmalidir, fakat bu haksiz fiilin su� olmasi gerekmez. Fail kendi hareketi ile bu haksiz fiile neden olmamis olmalidir. Haksiz fiilin mutlaka faile y�nelmis olmasi gerekmez. Haksiz fiil failde hiddet ve siddetli elem yaratmis olmalidir. Su� hiddet veya siddetli elemin etkisi altinda islenmis olmalidir. Su�, tahrik teskil eden haksiz fiili ger�eklestiren kisiye karsi islenmis olmalidir. Haksiz fiile tepki olarak islenen su� kasitli ya da taksirli bir su� olabilir. Haksiz tahrik ile tasarlamanin birlikte uygulanip uygulanamayacagi sorunu tasarlama ile ilgili kabul edilen teoriye g�re degismektedir.

234. HATA Kasti Kaldiran Hata a. Su�un Maddi Unsurlarinda (TCK m. 30/1) b. Su�un Nitelikli Unsurlarinda (TCK m. 30/2) c. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Kosullarinda (TCK m. 30/1) 2. Kusurlulugu Etkileyen Hata (TCK m. 30/4)

236. Unsur yanilgisi, somut olayda su�un maddi unsurlarina iliskin konularda bilgisizligi, eksik veya yanlis tasavvuru ifade etmektedir. Unsur yanilgisinin failin kastini ortadan kaldirabilmesi i�in, failin tasavvuru, zihninden ge�irdikleri ger�ege uygun olsaydi isledigi fiil su� teskil etmeyecekti diyebilecegimiz bir durum olmalidir. �rnegin, fail A�yi �ld�rmek isterken hata sonucu B�yi �ld�r�r. Bu durumda magdurun sifatinin su�un nitelikli halini olusturmasi bakimindan d�s�len hat g�z �n�nde bulundurulacaktir. SU�UN MADDI UNSURLARINDA HATA ( UNSUR YANILGISI)

237. Unsur yanilgisi ters y�nde de ger�eklesebilir. �rnegin, baskasinin zannederek kendi ceketini �alma. Su�un kanuni taniminda yer almakla birlikte, haksizligin unsurunu olusturmayan hususlarda d�s�len hatanin �nemi yoktur. �rnegin, sahsi cezasizlik sebepleri, cezayi ortadan kaldiran ya da azaltan sahsi sebepler, objektif cezalandirilabilme kosullarinin varliginda hata. Hedefte sapma h�linde ise bir hata s�z konusu degildir. Bu durumda su�larin i�timai h�k�mleri kapsaminda degerlendirilmesi gereken bir sorun s�z konusudur. Fail, su�un kanuni taniminda yer alan bir unsurun maddi i�erigini biliyor, fakat onun ceza hukukundaki niteligi konusunda hataya d�s�yorsa hukuki yorum hatasi s�z konusudur ve bu durumda hukuka aykirilik bilinci eksik ise yasak hatasi vardir. SU�UN MADDI UNSURLARINDA HATA ( UNSUR YANILGISI)

238. TCK m. 30/1�de madd� unsurlarda hata h�linde, taksirle sorumluluga iliskin h�kme yer verilmistir. Buna g�re, meydana gelen neticeye iliskin olarak gerekli dikkat ve �zen g�sterilmis olsaydi b�yle bir netice ile karsilasilmazdi seklinde bir yargiya ulasilabiliyorsa; taksirle islenmis bir su� s�z konusu olur. Ancak bu durumda neticenin taksirle ger�eklestirilmesinin kanunda su� olarak tanimlanmis olmasi gerekir. Bu nedenle, kendisinin sanarak baskasinin �antasini alan kisinin yanilgisinda taksirin varligi kabul edilse bile; kanunda hirsizlik fiilinin ancak yararlanma kastiyla islenebilecegi belirtildigi i�in; b�yle bir olay dolayisiyla ceza sorumlulugu dogmayacaktir. Buna karsilik, av hayvani zannederek ger�ekte bir insana ates edip onun �l�m�ne neden olan kisinin bu hatasinda taksiri varsa, adam �ld�rme kanunda taksirle islenen bir su� olarak da tanimlandigi i�in, b�yle bir olayda fail, taksirle adam �ld�rme su�undan dolayi sorumlu tutulacaktir. SU�UN MADDI UNSURLARINDA HATA ( UNSUR YANILGISI) NIN SONU�LARI

239. Failin isledigi su�ta cezayi agirlastiran nitelikli hal bulunmasina ragmen, fail bunlari bilmiyorsa bu nitelikli hallerden etkilenmez, yani cezasi arttirilmaz. �rnegin TCK m. 82/1, bent f�e g�re kasten �ld�rme su�unun gebe oldugu bilinen kadina karsi islenmesi cezayi arttiran nitelikli haldir. Fail, �ld�rd�g� kadinin gebe oldugunu bilmiyorsa, bu durumda sadece kasten �ld�rme su�unun temel seklinden dolayi (TCK m. 81) cezalandirilacaktir. SU�UN NITELIKLI HALLERINDE HATA

240. Fail isledigi su�ta nitelikli hal bulunmamasina ragmen, fail bulundugunu zannediyorsa fail hatasindan yararlanir ve nitelikli hal faile y�kletilmez. �rnegin kasten �ld�rme su�unun �stsoy veya altsoydan birine ya da ese veya kardese karsi islenmesi cezayi arttiran nitelikli haldir. Babasini �ld�rmek isterken yanilgi sonucu baskasini �ld�ren kisi bu hatasindan yararlanir ve sadece kasten �ld�rme su�unun temel seklinden dolayi (TCK m. 81) cezalandirilir. SU�UN NITELIKLI HALLERINDE HATA

241. Failin isledigi su�ta cezayi azaltan nitelikli hal bulunmamasina ragmen, fail bunlarin bulundugunu zannederek fiili islerse bu nitelikli halden yararlanir. �rnegin bir kimsenin paydas olarak malik oldugunu zannettigi bir esyayi almak isterken, yanlislikla m�lkiyeti tamamen baskasina ait bir esyayi almasi halinde fail hakkinda 144. maddeye g�re cezada indirime gidilebilecektir. SU�UN NITELIKLI HALLERINDE HATA

242. Failin isledigi su�ta cezayi azaltan nitelikli hal bulunmasina karsin, fail bu durumu bilmiyorsa bu nitelikli halden yararlanir. �rnegin degerli bir kolyeyi �almak isterken taklidini �alan fail 145. maddede yer alan indirimden yararlanir. SU�UN NITELIKLI HALLERINDE HATA

243. Bu gibi hallerde fail, isledigi fiilin bir haksizlik teskil ettigi bilincine sahiptir ve fakat ortada hukuka uygunluk sebeplerinden birinin maddi sartlarinin mevcut oldugunu zannederek fiili islemektedir. �rnegin karanlikta yolda y�r�yen bir kisi, arkasindan hizla kendisine dogru gelmekte olan sahsin kendisine saldiracagini sanarak savunmada bulunmaktadir. B�yle bir durumda fail olayda mesru savunmanin sartlarindan haksiz bir saldirinin varliginda hataya d�smektedir. Failin tasavvuru ger�eklesmis olsaydi, fiil hukuka uygun olacakti. HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERININ MADDI SARTLARINDA HATA

244. Hukuka uygunluk sebebinin maddi sartlari hakkindaki bilgi kasta dahildir. Bu nedenle hukuka uygunluk nedenlerinin maddi sartlarinda hata TCK m. 30/1�e g�re ele alinmalidir. HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERININ MADDI SARTLARINDA HATA

245. HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERININ SINIRINDA HATA Failin bir hukuka uygunluk sebebinin maddi sartlarinda yanilgiya d�serek �l�� y�n�nden siniri asmasi halinde yani hukuka uygunluk sebeplerinin sinirinin kast olmaksizin asilmasi durumunda da aslinda hukuka uygunluk nedenlerinin maddi sartlarinda hata s�z konusudur.

246. HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERININ SINIRINDA HATA Hukuka uygunluk sebeplerinde sinir kasten asilmissa kisi kasten isledigi bu su�tan dolayi sorumlu olur. Hukuka uygunluk sebepleri taksirle asilmis ise, islenen bu su�un da taksirle islenebilmesi m�mk�n ise kisi bu su�tan dolayi sorumlu olur fakat TCK m. 27/1 uyarinca cezasi indirilir.

247. 1. Haksizlik Yanilgisi (Yasak Hatasi) - Failin haksizligin maddiyatina iliskin bilgisi tamdir. Fakat, isledigi fiili yasaklayan bir normun varliginda veya b�yle bir normun yorumlanmasinda hataya d�smektedir. - �nemli olan fiilin haksizlik teskil ettiginin bilincinde olunmasidir. Bu haksizligin cezaya layik olup olmadigini bilmek gerekmez. - Dogrudan Haksizlik Yanilgisinda, fail davranis normunu bilmemekte, bilmekle beraber onun h�k�ms�z oldugunu d�s�nmekte veya yanlis yorumlayarak kendi fiili bakimindan uygulanamaz oldugunu sanmaktadir. - Dolayli Haksizlik Yanilgisinda, fail bir hukuka uygunluk sebebinin hukuki varliginda hataya d�smektedir. KUSURLULUGU ETKILEYEN HATA

248. Haksizlik yanilgisi ka�inilmaz ise failin kusuru ortadan kalkacaktir. Ka�inilabilir haksizlik yanilgisi ise, temel cezanin belirlenmesinde kullanilacaktir. KUSURLULUGU ETKILEYEN HATA

249. 2. Kusurlulugu Kaldiran veya Azaltan Nedenlerin Maddi Sartlarinda Hata - Kusurlulugu ortadan kaldiran veya azaltan her nedenin niteligi geregi maddi sartlarinda hataya d�smek m�mk�n degildir. �rnegin, karsi konulamayacak cebrin varliginda hataya d�s�lemez. - Hata ka�inilmaz ise kisi bu hatasindan yararlanacaktir. Ka�inilabilir bir hata s�z konusu ise kisi cezalandirilacaktir fakat bu durumu TCK m. 61�e g�re temel cezanin belirlenmesinde dikkate alinacaktir. KUSURLULUGU ETKILEYEN HATA

250. SU�UN �ZEL G�R�N�S BI�IMLERI Su�a Tesebb�s Su�a Istirak Su�larin I�timai

251. SU�UN GER�EKLESME ASAMALARI Hazirlik Hareketleri � Cezalandirilmayan Davranislardir. Su�a Tesebb�s - Su�un Icrasina Baslanmasi Ancak Su�un Tamamlanmamasi Su�un Tamamlanmasi � Su�un Kanuni Taniminda �ng�r�len T�m Unsurlarin Ger�eklesmesi Su�un Bitmesi - Su�un Tamamlanmasina Ragmen Icrasinin Devam Etmesi � S�rekli Su�lar

252. SU�A TESEBB�SHukuki Niteligi Su�a tesebb�s cezalandirilmayi genisleten bir nedendir. Su�a tesebb�s d�zenlemeleri ancak tamamlanmis su�un d�zenlendigi norma bagli olarak uygulanabilen, bagimsiz olmayan tamamlayici bir normdur.

253. SU�A TESEBB�S�NCEZALANDIRILMA NEDENI

254. G�R�S�M�Z VE T�RK CEZA KANUNUNDAKI TESEBB�S D�ZENLEMELERININ DAYANDIGI ESAS

255. SU�A TESEBB�S�N UNSURLARISubjektif Unsur � Kast 

256. SU�A TESEBB�S�N UNSURLARIObjektif Unsurlar

257. SU�A TESEBB�STE G�N�LL� VAZGE�ME

258. G�N�LL� VAZGE�MEDE G�N�LL�L�K

259. G�N�LL� VAZGE�MEDE G�N�LL�L�K

260. G�N�LL� VAZGE�MEDE G�N�LL�L�K