Wybrane koszty braku wczesnego wsparcia

1. Wybrane koszty braku wczesnego wsparcia dr Paweł Kubicki Szkoła Główna Handlowa Warszawa, 02.04.2014 Patronat honorowy:

2. Koszty niepełnosprawności – X mld złotych • 64,4 mld zł (dane za 2010 r., Piętka-Kosińska 2012: 59) • świadczenia dla osób niepełnosprawnych (43%) i ich opiekunów (8%), publiczne wydatki na ochronę zdrowia (blisko 29%). Indywidualne wydatki na ochronę zdrowia osób niepełnosprawnych 10%, wydatki PFRON – 6%, a subwencja oświatowa na dzieci niepełnosprawne – 4%. Orzecznictwo 0,4% ogółu wydatków • 11,2 mld zł (dane za 2013 r., MPiPS) • świadczenia pielęgnacyjne - 1,7 mld zł, 255 mln zł dodatki do świadczeń, zasiłki pielęgnacyjne 1,7 mld zł, świadczenia rodzinne dla osób niepełnosprawnych - 340 mln zł, pomoc społeczna 3,5 mld (1,8 mld zł utrzymanie domów pomocy społecznej, 700 mln zł przekazuje na finansowanie usług opiekuńczych i ośrodków wsparcia, zasiłki stałe - 863 mln zł. Zasiłki okresowe 51 mln zł), PFRON 3 mld dopłaty do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników, 916 mln zł na rehabilitację społeczną i zawodową. • X mld zł (brak danych) • Koszty wydatków bezpośrednich plus koszty alternatywne

3. Koszty ponoszone przez rodziców • Wydatki na: • diagnozę • leczenie i terapię • dodatkową opiekę • Koszty: • czasowe • emocjonalne • alternatywne (utraconych korzyści) • Szacunkowo to od kilkuset do kilku tysięcy złotych miesięcznie

4. Typologia opiekunów i optymalne formy wsparcia • Grupa pierwsza - opiekunowie 24/7. Osoby, które prawie cały swój czas poświęcają na opiekę i dla których świadczenie jest dobrym rozwiązaniem, choć powinno być uzupełnione np. o opiekę wytchnieniową. • Grupa druga – opiekunowie „w rozkroku”. Osoby poświęcające na tyle dużo czasu, że bez wsparcia nie mogą być aktywne zawodowo na normalnym rynku pracy. Miotają się między domem i pracą, a podwyżka świadczenia przy braku innych form wsparcia będzie sprzyjać dezaktywizacji. • Grupa trzecia - opiekunowie nominalni. Osoby formalnie pełniące opiekę, ale jej faktycznie nie sprawujące. Tutaj danie świadczenia to czyste wyrzucanie pieniędzy w błoto. • Część sporów wynika z braku doprecyzowania, o kim mówimy.

5. Wydatki to nie wszystko – subwencja oświatowa • System oświaty finansowany jest za pomocą subwencji oświatowej, a poprawnie: części oświatowej subwencji ogólnej, naliczanej dla każdej jednostki samorządu terytorialnego w oparciu o algorytm. Można go znaleźć w corocznym Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej na dany rok budżetowy. • Na ucznia niepełnosprawnego kwota subwencji jest uzupełniona o dodatkową kwotę, wynikającą z rodzaju niepełnosprawności: stanowi ona od 1,4- do 9,5-krotności stawki bazowej na ucznia. Owa kwota uzupełniająca zwana wagą przeliczeniową naliczana jest dla samorządu na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego przedstawionego przez danego ucznia. • Samorząd ma pełną dowolność w wydatkowaniu kwoty z subwencji poza przypadkami, kiedy uczeń trafi do placówki niepublicznej, kiedy to subwencja zamienia się w dotację. Przykładowy uczeń z autyzmem (waga 9,5), który trafił do pierwszej klasy publicznej ogólnodostępnej szkoły rejonowej we wrześniu 2013 r. i został zgłoszony do systemu informacji oświatowej to dodatkowe 49798 zł dla gminy. Jednocześnie całkowicie zgodnie z obowiązującym prawem uczeń ten może mieć tylko dwie godziny zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w tygodniu i nic więcej. Może też mieć, przy staraniach rodziny i dobrej woli samorządu, indywidualnego nauczyciela wspomagającego. Niezależnie od tego, jakiego wsparcia potrzebuje, jak i co ważniejsze jakie wsparcie otrzyma w rzeczywistości! gmina otrzyma taką samą kwotę. Łączne wydatki na dodatkowe wagi przeliczeniowe dla wszystkich uczniów orzeczeniowych z różnymi niepełnosprawnościami to około 4 mld złotych rocznie.

6. Średnia roczna kwota subwencji dla JST na ucznia w 2014 r. (wskaźnik korygujący Di=1) • SZKOŁY • P2 = upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim, niedostosowanie społeczne, zaburzenia zachowania, zagrożenie uzależnieniem, niedostosowaniem społecznym, z chorobami przewlekłymi • P3 = niewidomi, słabowidzący, niepełnosprawni ruchowo, w tym z afazją, zaburzenia psychiczne • P4 = niesłyszący i słabosłyszący, upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym • P5 = upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim, niepełnosprawności sprzężone oraz autyzm, w tym zespół Aspergera • PRZEDSZKOLA • P32 = niesłyszący, słabosłyszący, niewidomi, słabowidzący, z niepełnosprawnością ruchową w tym z afazją, z upośledzeniem umysłowym • P40 = niepełnosprawności sprzężone oraz autyzm, w tym zespół Aspergera, wychowankowie OREW

7. Podsumowanie • Nie jest istotne, ile wydajemy, ale co chcemy osiągnąć! • Co jest naszym celem? Czy zwiększenie kwot pozwoli go zrealizować? W jaki sposób rozliczymy wykonawców? • Analiza kosztów powinna uwzględniać koszty alternatywne, a nie tylko bezpośrednie wydatki budżetowe! • Najczęściej te „niepoliczalne” koszty ponosi kobieta, w tym wypadku matka dziecka z niepełnosprawnością.

8. Dziękuję za uwagę Dane kontaktowe: pkubick@sgh.waw.pl