Monitorowanie na poziomie lokalnym - cele i korzyści wynikające z prowadzenia monitorowania

1. Artur Malczewski, Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Monitorowanie na poziomie lokalnym - cele i korzyści wynikające z prowadzenia monitorowania Konferencja w ramach projektu „Wsparcie środowisk lokalnych w przeciwdziałaniu narkomanii. System lokalnego monitoringu” Nowy Sącz, 17 kwietnia 2009

2. Status i mandat Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) http://www.emcdda.europa.eu • Powołany decyzją Komisji Europejskiej • Niezależność merytoryczna od Komisji • Instytucja koordynująca zbieranie, analizy i rozpowszechniania danych na temat narkomanii na poziomie Unii Europejskiej • Wszystkie kraje Unii + Norwegia

3. Status i mandat Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii (NFP) • Instytucja koordynująca zbieranie i analizowanie danych na poziomie ponadresortowym oraz rozpowszechnianie informacji na temat narkomanii • Usytuowanie w Krajowym Biurze ds. Przeciwdziałania Narkomanii • Zapis w Ustawie o Przeciwdziałaniu Narkomanii jako podstawa prawna • Regulacje prawne związane z procesem akcesyjnym do Unii Europejskiej • Efektem prowadzonych prac jest coroczny raport dla EMCDDA http://www.narkomania.gov.pl/emcdda2008.pdf oraz artykuły w pismach zajmujących się problemem narkotyków i narkomanii. Powyższy materiał służy do przygotowywania wniosków i rekomendacji.

4. Pięć podstawowych wskaźników EMCDDA • Rozpowszechnienie używania narkotyków w populacji generalnej i w jej segmentach (np. młodzież) • Oszacowania liczby narkomanów • Zgłaszalność do leczenia z powodu narkomanii • Zgony w związku z narkotykami • Zakażenia chorobami infekcyjnymi (HIV, HBV, HCV, itp.)

5. Struktura monitorowania problemu narkotyków i narkomanii EMCDDA Grupy robocze PolskiNFP -CINN NFP ...... ...... NFP Sieć instytucji centralnych Sieć ekspertów wojewódzkich Sieci lokalne

6. Dotychczasowe doświadczenia w monitorowaniu lokalnym • Idea monitoringu lokalnego rozwijana w Polsce od połowy lat dziewięćdziesiątych • Warszawa i Gdańsk uczestniczyły w projekcie Multi-City Study (Pompidou Group) od 1994 r. • Monitoring lokalny zainicjowany w Poznaniu i w Krakowie od 1998 r. • KBPN zlecało szkolenia w zakresie szybkiej oceny i reakcji na problem narkotyków dla kilkudziesięciu miast • Te doświadczenia stanowiły dobrą okazję do opracowania i przetestowania metodologii monitoringu lokalnego

7. Działania KBPN • Prowadzenie monitorowania na poziomie województw w ramach sieci ekspertów wojewódzkich • Kampania adresowana do poziomu lokalnego nacelowana na wsparcie procesu budowania gminnych programów jako punkt wyjścia zaprojektowania monitoringu • Monitoring lokalny jako podstawa do opracowywania, wdrażania i ewaluacji programów gminnych • Stworzenia sieci gmin prowadzących monitoring lokalny jako cel zrealizowanej umowy bliźniaczej z Hiszpanią • Rozpoczęcie szkoleń dla nowych gmin z monitorowania w 2008 roku w województwie łódzkim oraz w 2009 roku w województwie małopolskim

8. Korzyści z monitoringu • Prowadzenie działań w oparciu o wyniki analiz i badań • bardziej efektywna alokacja środków • mobilizacja społeczeństwa i władz • Możliwość podejmowania szybkich i elastycznych działań • Podstawa do ewentualnych modyfikacji GPPN

9. Cele monitoringu • Praktyczny cel monitoringu – dostarczenie wniosków i rekomendacji użytecznych praktycznie dla polityków społecznych różnych szczebli i profesjonalistów zajmujących się problemem narkomanii • Dostarczenie podstaw do planowania szeroko pojętych działań profilaktycznych oraz przesłanek do oceny ich skuteczności • Możliwość porównania trendów w różnych gminach pozwala lepiej rozumieć procesy zachodzące na scenie narkotykowej a także stwarza podstawy do lepszej koordynacji działań na poziomie kraju

10. Korzyści z monitoringu • Dane z monitoringu jako podstawa diagnozy • ocena skali zjawiska oraz jego dynamiki • identyfikacja nowych zjawisk na „scenie narkotykowej” • rozpoznanie potrzeb w zakresie profilaktyki, lecznictwa i redukcji szkód • wybór priorytetów • podstawa do formułowania GPPN

11. Korzyści z monitoringu • Rola monitoringu w ewaluacji – dostarczanie przydatnych danych potrzebnych do dokonania oceny • zmiany w rozpowszechnieniu zjawiska oraz problemów z nim związanych jako wskaźnik efektów działań • trendy w dostępności narkotyków jako wskaźnik efektów działań • dane z monitoringu jako podstawa do oceny realizacji działań • identyfikacja ewentualnych skutków ubocznych

12. Zalety monitoringu • Stałe zbierania i analizowanie danych, które nie zawsze są przedmiotem naszego zainteresowania • Monitorowanie jest tańsze od badań • Wyniki monitorowania otrzymujemy szybciej niż wyniki badań • Uchwycenie lokalnej specyfiki, która może się różnić od sytuacji w innych gminach

13. Używanie jakiejkolwiek substancji nielegalnejw czasie 12 miesięcy wg wieku – wyniki badań ankietowych (odsetki badanych)

14. Używanie przetworów konopi – wyniki badań ankietowych z 2002 r.

15. Używanie jakiejkolwiek substancji nielegalnej w czasie ostatnich 12 miesięcy (wiek 18-64) (odsetki badanych)

16. Zgony z powodu przedawkowania narkotyków (współczynniki na 100 tys. mieszkańców)

17. Zgony z powodu przedawkowania narkotykówWskaźnik zgonów na 100 000 mieszkańców w wieku 15-64 lata

18. 0 10 20 30 40 50 60 70 80 46,8 DOLNOŚLĄSKIE 24,2 KUJAWSKO-POMORSKIE 17,4 LUBELSKIE 68,2 LUBUSKIE 38,6 ŁÓDZKIE 12,1 MAŁOPOLSKIE 50,5 MAZOWIECKIE 22,2 OPOLSKIE 12,3 PODKARPACKIE 34,7 PODLASKIE 33,2 POMORSKIE 28,7 ŚLĄSKIE 17,4 ŚWIĘTOKRZYSKIE 46,1 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 33,1 WIELKOPOLSKIE 46,3 ZACHODNIOPOMORSKIE Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego z powodu narkotyków w 2005 r. (wskaźniki na 100 tys. mieszk.) 34,9 Polska

19. Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego z powodu narkotyków w latach 1997-2005 (wskaźniki dynamiki) Index 1997 = 100

20. Podsumowanie • Monitoring lokalny przyczynia się do lepszego rozumienia lokalnej specyfiki problemu narkotyków i narkomanii, a tym samym formułowania bardziej trafnych sposobów przeciwdziałania • Monitoring lokalny dostarcza danych do formułowania, ewaluacji oraz ewentualnych modyfikacji GPPN

21. Dziękuję za uwagę artur.malczewski@kbpn.gov.pl nfpp@kbpn.gov.pl http://www.emcdda.europa.eu/html.cfm/index36235EN.html