Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie

1. Procedura „Niebieskie Karty” wprowadzona Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. Ewa Korycka Wydział Polityki Społecznej Olsztyn, 27 czerwca 2012 r. Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzkiw Olsztynie

2. Slajdy oznaczone numerem i literą „a” zawierają dodatkowy komentarz do slajdu znajdującego się powyżej. Instrukcja

3. Do wszczęcia procedury upoważnionych jest 5 podmiotów: jednostki organizacyjne pomocy społecznej, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, Policja, oświata i ochrona zdrowia. Jedynie przedstawiciele wyżej wymienionych podmiotów upoważnieni są do wypełnienia formularza „Niebieska Karta –A”. I. Wszczęcie procedury„Niebieska Karta - A” • §2.1. Wszczęcie procedury następuje przez wypełnienie formularza "Niebieska Karta - A" przez przedstawiciela jednego z podmiotów wymienionych w art. 9d ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, zwanej dalej "ustawą", w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie.

4. formularz „Niebieska Karta A” wypełnia osoba, do której zwrócono się ze zgłoszeniem. Jeżeli jest to osoba nieuprawniona do wypełnienia formularza zastosowanie ma Art.12.1.ustawy „Osoby, którew związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenieo popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocyw rodzinie, niezwłocznie zawiadamiają o tym Policję lub prokuratora.2.Osoby będące świadkami przemocy w rodzinie powinny zawiadomić o tym Policję,prokuratora lub inny podmiot działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.” II. Wszczęcie procedury • Art.9d. 4.ustawy Wszczęcie procedury "Niebieskie Karty" następuje przez wypełnienie formularza "Niebieska Karta" w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie.

5. Zgodnie z art. 9a ust. 13 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych wykonują zadania w ramach obowiązków służbowych lub zawodowych. II. a - Wszczęcie procedury

6. Wypełnienie formularza „Niebieska Karta –A” wszczyna procedurę, która jest działaniem interwencyjnym (art. 9d ust. 1 ustawy). Uzupełnienie informacji dotyczących przemocyw rodzinie następuje poprzez wypełnienie formularza „Niebieska Karta – C” III. „Niebieska Karta - A” • §2. 4.W przypadku gdy nawiązanie bezpośredniego kontaktu z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, jest niewykonalne, wypełnienie formularza • "Niebieska Karta - A" następuje bez udziału tej osoby.

7. Art.9d.1.ustawy wskazuje, że podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę "Niebieskie Karty" i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie. III. a - „Niebieska Karta - A”

8. Przepis wskazuje, że wypełniony formularz „Niebieska Karta – A” powinien zostać przekazany do przewodniczącego zespołu bez zbędnej zwłoki. Niedopuszczalną praktyką jest „zbieranie” przez instytucję wypełnionych formularzy, co powoduje nieuzasadnioną zwłokę w ich przekazaniu. IV. Przekazanie formularza„Niebieska Karta - A” • § 7. 1. Przekazanie wypełnionego formularza "Niebieska Karta - A" do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego następuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury. • 2. Kopię wypełnionego formularza "Niebieska Karta - A" pozostawia się u wszczynającego procedurę.

9. Wskazane w przepisie 7 dni oznacza dni kalendarzowe, chyba, że ostatni dzień terminu wypada na dzień wolny od pracy, wtedy ostatnim dniem na przekazanie jest najbliższy dzień roboczy. Za datę przekazania formularza należy uznać datę wpływu formularza do przewodniczącego zespołu. Przepis mówi, że przekazanie formularza następuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wszczęcia procedury, czyli wypełnienia formularza „A”. Należy pamiętać, że sformułowanie „niezwłocznie” jest sformułowaniem również ustalającym termin. Należy także zwrócić uwagę na przekazywanie formularzyz zachowaniem zasady poufności. Formularze muszą być przekazywane w sposób niedopuszczający do zapoznania się z ich treścią osób innych niż przewodniczący zespołu. IV. a - Przekazanie formularza„Niebieska Karta - A”

10. W związku z tym, że przewodniczący otrzymuje oryginał formularza, jedynym sposobem na przekazanie formularza we wskazanych terminie jest zwołanie spotkania zespołu lub grupy roboczej. Niedopuszczalną praktyką jest przesyłanie członkom zespołu/grupy roboczej kopii/kserokopii formularza. V. Przekazanie formularza„Niebieska Karta - A” • § 8. 1. Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego po otrzymaniu formularza "Niebieska Karta - A" niezwłocznie,nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jego otrzymania, przekazuje go członkom zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej.

11. Wskazane w przepisie 3 dni oznacza dni kalendarzowe, chyba, że ostatni dzień terminu wypada na dzień wolny od pracy, wtedy ostatnim dniem na przekazanie jest najbliższy dzień roboczy. V. a - Przekazanie formularza„Niebieska Karta - A”

12. Informacje jakie zawierać powinien formularz „C” wymagają obecności osoby co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie na posiedzeniu zespołu/grupy roboczej. VI. Procedura „Niebieskie Karty” cd.„Niebieska Karta - C” • §8.2.Na posiedzeniu członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej w obecności zaproszonej osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, dokonują analizy sytuacji rodziny i wypełniają formularz "Niebieska Karta - C".

13. W przepisie wskazana jest, przy wypełnianiu formularza „C”, obecność osoby co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. Wymogi przepisu podyktowane są treścią informacji, które formularz „C” ma zawierać. Jest to m.in. weryfikacja lub uzupełnienie danych zawartych w formularzu „A”, ponadto zawarta jest w nim diagnoza sytuacji osoby co do której istnieje podejrzenie,że jest dotknięta przemocą w rodzinie, zapisuje się równieżw formularzu zobowiązania jakie podjęła osoba co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. Nieprawidłowym działaniem jest wypełnianie formularza przez wyłącznie jednego członka zespołu/grupy, poza posiedzeniem zespołu/grupy, np. w trakcie wykonywania swoich obowiązków służbowych. VI. a - Procedura „Niebieskie Karty” cd.„Niebieska Karta - C”

14. Formularz „Niebieska Karta – C” poza aktualizacją i uzupełnieniem informacji zawartych w formularzu „A”, zawiera indywidualny plan pomocy osobie, w którym przedstawiciele poszczególnych podmiotów planują zadania do wykonania w zakresie udzielenia pomocy osobie co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie VII. Procedura „Niebieskie Karty” cd.„Niebieska Karta - C” • §8.5. Niestawiennictwo osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, nie wstrzymuje prac zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej.

15. Zapis, że niestawiennictwo osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, nie wstrzymuje prac zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej oznacza, że formularz „Niebieska Karta – C” wypełnić można pod jej nieobecność, szczególnie w zakresie zaplanowania dla poszczególnych instytucji planu pomocy ofierze. Nie oznacza natomiast, że można zrezygnowaćw ogóle z zaproszenia osoby dotkniętej przemocą, na kolejne spotkania zespołu/grupy . VII. a - Procedura „Niebieskie Karty” cd.„Niebieska Karta - C”

16. W przypadku formularza „D”, przepisy nie wskazują możliwości wypełnienia go pod nieobecność osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. VIII. Procedura „Niebieskie Karty” cd.„Niebieska Karta - D” • §8. 6. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wypełniają formularz "Niebieska Karta - D" w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie.

17. Pobieranie od osoby dotkniętej przemocą oświadczeń, że wyraża zgodę na objęcie jej działaniami zespołu interdyscyplinarnego/grupy roboczej jest bezpodstawne. IX. Procedura „Niebieskie Karty” cd. • §10. 1. Wszystkie działania są dokumentowane. • 2. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa dokumenty, o których mowa w ust. 1, są przekazywane organom właściwym do prowadzenia postępowania przygotowawczego.

18. Wszystkie działania zespołu interdyscyplinarnego i grup roboczych muszą być dokumentowane. Ze spotkań mają być sporządzane protokoły lub ewentualnie notatki. W toku kontroli spotkaliśmy się z przypadkami wykorzystywania do dokumentowania prac, czy to zespołu, czy grupy roboczej, opracowanych odrębnie druków. Druki zawierały np. informacje na temat planu działania zespołu/grupy, informacje o efektach, czy skuteczności zaplanowanych działań (np. monitoring prac zespołu/grupy), były druki dotyczące powołania grupy roboczej. Niemniej wykorzystywanie opracowanych druków nie zwalnia członków zespołu/grupy roboczej z obowiązku wypełnienia, wskazanych rozporządzeniem, formularzy. IX. a - Procedura „Niebieskie Karty” cd.

19. §10. 2. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa dokumenty, o których mowa w ust. 1, są przekazywane organom właściwym do prowadzenia postępowania przygotowawczego. X. Procedura „Niebieskie Karty” cd.

20. W związku z tym, że w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa dokumentacja działań zespołu/grupy roboczej przekazywana jest organom właściwym do prowadzenia postępowania przygotowawczego, należy pamiętaćo zachowaniu staranności i skrupulatności w jej przygotowywaniu. X. a - Procedura „Niebieskie Karty” cd.

21. Załączniki do rozporządzenia są drukami wskazanymi przepisami prawa. XI. „Niebieska Karta” - formularze • §2. 2.Wzory formularzy "Niebieska Karta – A” , "Niebieska Karta – B”, "Niebieska Karta – C”, "Niebieska Karta – D" stanowią załączniki do rozporządzenia.

22. Nie należy stosować innych, niż wskazane w rozporządzeniu, czy też zmodyfikowanych formularzy. XI. a - „Niebieska Karta” - formularze

23. XIV. ZOBOWIĄZANIA, JAKIE PODJĘŁA OSOBA, WOBEC KTÓREJ ISTNIEJE PODEJRZENIE, ŻE STOSUJE PRZEMOC W RODZINIE …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... XV. OKRESOWA OCENA SYTUACJI OSOBY, WOBEC KTÓREJ ISTNIEJE PODEJRZENIE, ŻE STOSUJE PRZEMOC W RODZINIE  raz w tygodniu  raz w miesiącu  raz na trzy miesiące  w innych terminach (jakich?) ……………................................................................... …………………………………………………………. (podpis przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego) XII. Procedura „Niebieskie Karty” dokumentacja

24. Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego obowiązkowo podpisuje się pod formularzami „Niebieska Karta – C” i „Niebieska Karta - D”. XII. a - Procedura „Niebieskie Karty” dokumentacja

25. §16.1. W ramach procedury członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej: 1) udzielają pomocy osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; 2) podejmują działania w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, w celu zaprzestania stosowania tego rodzaju zachowań; 3) zapraszają osobę, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, na spotkanie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej; 4) opracowują indywidualny plan pomocy dla osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie i jej rodziny, który zawiera propozycje działań pomocowych; 5) rozstrzygają o braku zasadności podejmowania działań. XII. Procedura „Niebieskie Karty” działania zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej

26. Podkreślić należy raz jeszcze, że działania zespołu lub grupy roboczej dotyczą zarówno osoby wobec której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, jak również osoby wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. Oznacza to w praktyce, że nawet w sytuacji, w której zatrzymana została przemoc, np. poprzez zapewnienie ofierze i jej dzieciom miejsca w ośrodku wsparcia, działania zespołu/grupy powinny być kontynuowane. Zabezpieczenie ofiary jest bowiem działaniem doraźnym. Pomimo ustania (czasowego) przesłanek doświadczania przemocy w rodzinie, osoba jej doświadczającaw dalszym ciągu wymaga pomocy i wsparcia. Członkowie zespołu lub grupy roboczej modyfikują plan działania, uwzględniając czasową nieobecność ofiary oraz fakt objęcia jej (w ośrodku wsparcia, sow) wsparciem specjalistycznym i dalej ten plan realizują, mając na uwadze m.in. obowiązek podejmowania działań wobec sprawcy. XII. a - Procedura „Niebieskie Karty” działania zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej

27. Zapis nie oznacza ograniczenia działań wyłącznie do wymienionych w art. 9d ust. 2 podmiotów (Policji, GKRPA, pomocy społecznej, oświaty, ochrony zdrowia). W tworzeniu indywidualnego planu uczestniczą również członkowie zespołu lub grupy roboczej będący przedstawicielami innych podmiotów. Zasadność takiej interpretacji potwierdza treść formularza „D” (pkt V. 6) XIII. Procedura „Niebieskie Karty” działania zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej • §16. 2. Indywidualny plan pomocy obejmuje ogół działań podejmowanych przez osobę, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, oraz podmioty, o których mowa w art. 9d ust. 2 ustawy, w celu poprawy sytuacji życiowej tej osoby oraz jej rodziny.

28. §17. 3.Członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej podejmują działania w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, w szczególności: 1) diagnozują sytuację rodziny, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą; 2) przekazują informacje o konsekwencjach popełnianych czynów; 3) motywują do udziału w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych; 4) przeprowadzają rozmowę pod kątem nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków; 5) przekazują informacje o koniecznych do zrealizowania działaniach w celu zaprzestania stosowania przemocy w rodzinie. XIV. Procedura „Niebieskie Karty” działania zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej

29. Nie należy uznawać za ustanie przemocy sytuacji skierowania ofiary do ośrodka wsparcia/sow, bowiem skierowanie takie jest działaniem doraźnym. O zakończeniu procedury decydują członkowie zespołu lub grupy roboczej, czyli osoby, które pracowały z danym przypadkiem. Decyzja o zakończeniu procedury musi być jednogłośna. XV. Procedura „Niebieskie Karty” zakończenie procedury • §18.1. Zakończenie procedury następuje w przypadku: • 1) ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy albo • 2)rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.

30. Poza, wymienionymi obok, informacjami, w protokole należałoby wskazać także przesłankę, w oparciu o którą procedura zostaje zamknięta. Protokół dokumentujący zakończenie procedury musi być podpisany przez przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego. XVI. Procedura „Niebieskie Karty” zakończenie procedury • §18. 2. Zakończenie procedury wymaga udokumentowania w formie protokołu podpisanego przez przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego, który powinien zawierać: • 1) dane dotyczące osób, wobec których realizowana była procedura; • 2) datę rozpoczęcia i zakończenia procedury; • 3) opis podjętych działań w ramach procedury. • 3. O zakończeniu procedury powiadamia się podmioty uczestniczące w procedurze po jej zakończeniu.

31. Nie podpisanie przez przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego protokołu, jest jednoznacznez nie zakończeniem procedury. XVI. a - Procedura „Niebieskie Karty” zakończenie procedury

32. Wydział Polityki Społecznej Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie tel. sekretariat: 89 523- 22-59 email: sekrps@uw.olsztyn.pl Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie al. Marszałka J. Piłsudskiego 7/9 10-575 Olsztyn tel. centrala: 89 523-22-00 www.wm.uw.olsztyn.pl Dziękuję za uwagę