Engelli STK’larının Lobicilik ve Hak Temelli Yaklaşımlar Konusundaki Kapasitesinin Güçlendirilmesi

1. EngelliSTK’larınınLobicilikveHakTemelliYaklaşımlarKonusundakiKapasitesininGüçlendirilmesiEngelliSTK’larınınLobicilikveHakTemelliYaklaşımlarKonusundakiKapasitesininGüçlendirilmesi

2. EngellilerinToplumsalEntegrasyonununGeliştirilmesiprogramıkapsamındaSinopSpastikÇocuklarDerneğiİnsanHaklarıAraştırmalarıDerneği, AktifKatılımAlternatifGelecekDerneğiveİtalyan Centro Internazionale per la Promozione dell' Educazione e delloSviluppo(CEIPES) isimliSTK ortaklığındayürütülecekolanEngelliSTK’larınınLobicilikveHakTemelliYaklaşımlarKonusundakiKapasitesininGüçlendirilmesiisimliprojesininbaşlangıçtoplantısınahoşgeldiniz .

3. ÖncelikleprojemizinfinansmanınısağlayanAvrupaBirliğiveMerkeziFinansveihaleBirmineveAileveSosyalİşlerBakanlığınateşekküretmekisterim.ÖncelikleprojemizinfinansmanınısağlayanAvrupaBirliğiveMerkeziFinansveihaleBirmineveAileveSosyalİşlerBakanlığınateşekküretmekisterim. Projemiz 4 ortaktarafındanyürütülmektedir.

4. ProjesahibikurumSinopSpastikÇocuklarDerneğidir. Sinop Spastik Çocuklar Derneği, uzun yıllardır engelli çocuklara hizmet veren bir kuruluştur. Engelli çocukların sosyal entegrasyonunu artırmaya dönük olarak onların çeşitli sanat dallarında eğitim almasını sağlamıştır.

5. İnsan hakları alanında faaliyet yürüten İnsan Hakları Araştırmaları Derneği, temel insan hakları alanında eğitimler, izleme ve raporlama çalışmaları yürütmektedir. Sığınma hakkı, kadına yönelik şiddetin önlenmesi, dini ve etnik kökenli nefret uçlarının önlenmesi, mülteci çocukların psikososyal gereksinimleri gibi konularda faaliyet yürütmektedir.

6. Proje kapsamında bir inan hakkı olarak engellilerin temel hak ve özgürlüklerin korunması, olası ayrımcılık ve dışlanma gibi olayların izlenmesi gibi konularda 6 ilde yapılacak olan atölye çalışmalarında uzman desteği sunacak kapasitede bir kuruluştur. Bu nedenle proje ortağı olarak seçilmiştir.

7. İHAD, Barış Kültürünü Oluşturmada Sivil Toplumun Rolü, Nefret suçlarının önlenmesi için yasal savunuculuk”, “Mülteci çocukların hakları için öğretmenlerin eğitilmesi”, “Nefret suçlarinin önlenmesinde sivil toplumun gücünü kullanmak”, “Grundtvig ögrenme ortaklığı”, “Kadına yönelik şiddetin önlenmesinde din görevlilerinin rolü”, “Mültecilerin psikososyal gereksinimlerinin karşılanması” gibi pek çok proje yürütmüş ve bu alanda deneyim kazanmıştır.

8. Palermo’da özellikle gençler olmak üzere dezavantajlı grupların eğitimi ile ilgilenen bir kuruluş olan CEIPES, projede engellilerin demokratik katılımı konusunda dünya ve İtalya’daki iyi örneklikleri projenin paydaşları ile paylaşmak üzere uzman desteği sağlayacak bir deneyime sahip olduğu için proje ortakları arasında yer almıştır.

9. Aktif Toplum Alternatif Gelecek Derneği, Yeni bir dernek olarak projede özellikle diğer şehirlerde yapılacak eğitim faaliyetlerinin organizasyonunda rol alacaktır.

10. 12 ay süreyle Sinop, Ankara, İstanbul, Muğla, Hatay, Diyarbakır illerinde gerçekleştirilecek olan projemizin genel hedefi; “Engelli STK’larının kendi içlerinde örgütlenebilme ve savunuculuk yapma kapasitelerinin artırılması ve bu sayede engellilerin; yasaların, uluslararası anlaşmaların ve ilgili mevzuatın kendilerine verdiği haklara daha kolay erişmelerinin sağlanmasıdır”. Proje temel olarak bir kapasite geliştirme ve farkındalık yaratma projesi olup genel anlamda bilinçlendirme ve kapasite geliştirme faaliyetlerini kapsamaktadır.

11. Bu bağlamda yürütülecek çalışmalar neticesinde engelli hakları alanında çalışmakta olan STK’ların insan hakları ve diğer alanlarda çalışan STK’larla etkileşimi sağlanacak deneyim paylaşımı sonrasında bu STK’ların karar alıcılara dönük lobi faaliyetleri yürütme konusunda tecrübe kazanmalarına katkı sunulacaktır.

12. Engellilik alanı ile ilgili sorunlar Türkiye’de son yıllarda sıkça dile getirilmesine ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşların strateji ve çalışmalarına çözümler getirmelerine karşın hala tüm boyutları ile ele alınabilmiş ve tam olarak çözüm odaklı bir sürece girilebilmiş değildir. Türkiye Engellilik Araştırması (2002) verilerine göre 8,4 milyon engelli olduğu ülkemizde engellilerin kendilerine yönelik toplumsal önyargı, fiziksel engeller gibi problemleri bulunmaktadır.

13. Engelli bireyler sosyal entegrasyon sürecine dahil olamamakta, istihdam, eğitim, sağlık gibi alanlardan uzak tutulmakta ya da bu alanlarda önyargı nedeniyle kabul görmemektedir. Bu bağlamda engelli bireyler ayrımcı uygulamalarla ve zaman zaman nefret söylemi ile de karşı karşıya kalmaktadır.

14. Bunun yanı sıra, yerel yönetimlerin engelli bireylerin kullanımı için fiziksel altyapıyı yeterince gerçekleştirememesi nedeniyle engelli bireyler evlerinden çıkamamakta sosyal izolasyonla karşı karşıya kalmaktadır. Karar alıcıların, iş yerleri, eğitim kurumları ve yerel yönetimlerin engellilerle ilgili olarak uymaları gereken kurallar konusunda yeterince aktif ve etkin politikalar üretememesi, bu alandaki denetimlerin yeterli olmaması gibi nedenlerle engelli bireyler fırsat eşitliğinden yararlanamamakta, hak ve engellilikleri güvence altına alınamamakta ve sosyal katılım sağlayamamaktadır.

15. Engelli bireylerin sosyal entegrasyonu ile ilgili söz konusu problemlere dönük yasal süreç yeterince hızlı ilerlememekte çözümlerin yasal arka planı yeterince sağlam bir zemine oturtulamamaktadır, öyle ki 5378 Sayılı Engelliler Yasası 2015 yılına ertelenmiştir. Bu süre zarfında alt yapı çalışmalarının yanısıra Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından engelli hakları ile ilgili olarak çalışacak ve sivil toplum örgütlerinin de içerisinde yer alacağa bir üst kurulun düşünüldüğüne dair bir açıklama yapılmıştır.

16. Bu nedenle engellilerin hakları ve onlara dönük hizmet veren sivil toplum örgütlerinin böyle bir mekanizmada yer almaları, karar alıcılarla birlikte çalışmaları, hedef gruplarına nitelikli ve hızlı hizmet verebilmeleri açısından bu süreci değerlendirerek kapasitelerini geliştirmeleri bir ihtiyaçtan çok bir zaruret arz etmektedir. Bu süreci göz önünde bulundurarak hedef grupların kapasitelerini geliştirmeyi hedefleyen projenin bu kapsamdaki hedefleri ise şunlardır:

17. -Engellilerin sahip oldukları Haklar Konusunda Bilinçlendirilmesi. (Bu kapsamda Engelli Hakları konulu güncel bir kitapçık ve CD oluşturulacaktır ve eğitimlerde bu kitapçık dağıtılacaktır.) -Engellilik alanında faaliyet gösteren STK’ların Lobicilik, Hak İhlallerini Tespit, Savunuculuk ve İzleme Konusunda İnsan Kaynakları Kapasitelerinin Geliştirilmesi -Engellilik alanında faaliyet gösteren STK’ların ülkemiz yasalarının engellilere tanıdığı haklar (eğitim istihdam ulaşım) konusunda ve bu yasaların tanıdığı olanakların yerel ve merkezi yönetimlerce uygulanmasını hukuki takip yönünden eğitilmeleri.

18. Bu özel hedefler ışığında ele alındığında proje çıktılarının ve sonuçlarının hedef gruplar üzerinde etkileri olduğu görülecektir. Projenin hedef grupları “Engelliler, engelli yakınları ve onların kurdukları dernekler ile engellilere yönelik çalışma yapan dernekler” den oluşmaktadır. Projenin hedef gruplar üzerinde etkisi şöyle sıralanabilir:

19. Projenin Hedef Grupları şunlardır:

20. 1) Engelliler : Engelliler projede hem hedef gruplar içerisinde hem de nihai yararlanıcı olarak yer almaktadır. Sosyal dışlanma, ayrımcılık, önyargı gibi tutum ve davranışlara maruz kalan engellilerin AB uyum süreci ile birlikte değişmekte olan yasal süreçler, uyum mekanizmaları ve temel hak ve özgürlükler konusunda eğitim almaları ve bilinçlendirilmeleri gerekmektedir. Bu amaçla proje kapsamında engellilerin yaygın eğitiminde kullanılmak üzere hazırlanacak olan 2000 adet CD ve 2000 adet el kitabı kullanılacak ve ilgili eğitim kurumları, STK ve kamu kuruluşlarına dağıtılacaktır.

21. Böylece toplamda 2000 kişi ve kuruma ulaşılacaktır. Bunun yanı sıra proje çerçevesinde kurulacak olan Online Engelli Hakları Danışmanlık Merkezi’ne bireyler doğrudan başvuru yapabilecek ve hizmet alabileceklerdir. Böylece Sinop Spastik Engelliler Derneği tarafından proje sonrasında da sürdürülecek olan bu hizmetten bir yıl sonunda yaklaşık 1 milyon engelli ya da engelli yakınının danışmanlık hizmeti alması sağlanacaktır.

22. 2) Engellilik alanında faaliyet yürüten STK’lar : Projenin ikinci hedef grubunu oluşturmaktadır. STK’lar; engelliler, eğitim kurumları, sağlık kuruluşları ve karar alıcılar arasındaki iletişimin ve işbirliğinin sağlanmasında önemli bir rol üstlenmektedir. Özellikle katılımcı demokrasilerde temel unsurlardan olan STK’lar dezavantajlı gruplar içerisinde yer alan engellilerin temel hak ve özgürlüklerinin korunması, bu hak ve özgürlüklere yönelik ihlallerin izlenmesi ve raporlanması, engellilerin ekonomik ve sosyal haklarının güvence altına alınması ve korunması, bu konuda gerekli ve işlevsel yasal ve Pratik düzenlemelerin yapılmasında kilit konumdadır.

23. Bu nedenle engelli alanında çalışan STK’ların günümüzde engellilerin karşı karşıya kaldığı sorunlar ve bunların çözümleri ile ilgili eyleme geçecek nitelikte bilgi ve kapasitelerinin olması gerekmektedir. Aktivistlerinin bir kısmının engelli bireylerden oluştuğu STK’ların kapasitelerinin güçlenmesi amacıyla proje süresince Sinop, Ankara, İstanbul, Muğla, Hatay, Diyarbakır illerinde katılım ve lobicilik ve hak temelli yaklaşımlar konulu atölyeler düzenlenecektir.

24. Bu atölye çalışmaları sonrasında engelli veya engelli hakları alanında çalışan STK temsilcisi her ilde 15 olmak üzere toplam 90 kişi, temel hak ve özgürlükler, katılımcılık ve lobi faaliyetleri konusunda bilinçlenmiş olacak bunu takiben sosyal katılım konusunda özgüven geliştireceklerdir.

25. 3. Hedef Grup: Engelli yakınları ülkemizde ciddi sorunlarla karşı karşıyadır. Aileler, engelli bir çocuğa sahibi olmaktan dolayı çoğunlukla suçluluk, utanç, kızgınlık ve güvensizlik duyguları içerisinde olup, engellilikle yaşama, sosyal katılım konularında yeterince bilgi sahibi değildir. Engelli yakınları, kendilerinin ve engellilerin maruz kaldıkları dışlanma, ayrımcılık, önyargı, fiziksel engeller karşısında çaresiz kalmakta, bakım hizmetlerine erişimde güçlükler yaşamaktadır.

26. Engelli yakınlarının sosyal olarak desteklenmesinin yanı sıra engellilerin hakları ve sosyal destek mekanizmaları konusunda bilinçlendirilmesi engellilerin sosyal yaşamına katkı sunacak ve onların sorunlarının en aza indirilmesinde önemli bir işlevi yerine getirecektir.

27. Proje sonucunda “Türkiye çapında Engelli STK’larının Lobicilik, Hak İhlalleri Tespit ve izleme konularında çok daha etkin olmaları ve bu sayede engellilerin haklarına daha kolay ulaşabilmesinin sağlanması” için bir alt yapı oluşturulacaktır.

28. Projede planlanan yayınlar şu şekildedir:

29. “Engellilerin demokratik katılımı” Saha Raporu : • Proje kapsamında engellilerin ve engelli temsilcilerinin karar alma süreçlerine katılımı konusunda bir algı analizi gerçekleştirmek üzere 12 ilde 1200 kişi ile bir nicel araştırma sonucu hazırlanacak olan saha raporu 1000 adet olarak basılacak ve ilgili kurum ve kuruluşlara dağıtılacaktır.

30. “ Sosyal katılım, sosyal barış” tanıtım broşürleri : • Proje kapsamında projenin görünürlüğünü artırmak amacıyla “sosyal katılım, sosyal barış” tanıtım broşürleri ve afişleri basılacaktır. Temel olarak engellilerin sosyal katılımı ve bunun sosyal barışa etkilerine vurgu yapacak şekilde 1000 adet broşür ve 50 adet bez afiş basılacaktır. Kamuoyu bilinçlendirme çalışmaları için 6 ilde 2 adet olmak üzere toplam 12 adet billboard reklamı kullanılacaktır.

31. “ Sosyal katılım, sosyal barış” sinevizyonfilmi : • Kamuoyu farkındalığını artırmak, projenin yaygınlaştırılmasını sağlamak amacıyla 1000 adet kopyalanacak olan sinevizyon filmi temel olarak engellilerin hakları, engellilere yönelik ayrımcılık gibi konulara vurgu yapacaktır.

32. “Haklarımız ve Özgürlüklerimiz” eğitim CD si ve el kitabı : • Proje kapsamında atölye çalışması ile hedef gruplara farkındalık kazandırmanın yanı sıra eğitim CD si ve kitapçığı ile de yaygın eğitim gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Bu yolla toplam 2000 adet eğitim CD si ve 2000 adet eğitim el kitabı ilgili özel ve kamu kuruluşları aracılığı ile engelli bireylere ya da engelli yakınlarına ulaştırılacaktır.

33. “Engelli alanında çalışan STK’lar için Kapasite geliştirme rehberi” • Atölye çalışmasında kullanılmak üzere proje ortakları olan İHAD ve CEIPES’in desteği ile “Engelli alanında çalışan STK’lar için Kapasite geliştirme el kitabı” hazırlanacak ve 250 adet olarak basılacaktır. Bu el kitabında engellilik ile ilgili temel ulusal ve uluslararası belgelerin yanı sıra STK’ların engelli hakları ihlallerinin izlenmesi, raporlanması, engelli STK’ları arasında ağ oluşturma, kampanya yürütme ve lobicilik ile ilgili konulara yer verilecektir.

34. Online Engelli Danışma Merkezi” tanıtım el afişi : • Proje kapsamında kurulacak olan Online Engelli Danışma Merkezi’nin tanıtılması amacıyla 250 adet el afişi hazırlanacaktır. Bu merkezin idari koordinasyonunu Sinop Spastik Çocuklar Derneği yürütecektir.

35. Engelli alanında çalışmakta olan sivil toplum kuruluşlarının katılımcılık ve lobicilik konularında kapasitelerinin geliştirilmesi hedefini gerçekleştirmek için bir dizi faaliyet yürütülecektir. Bu faaliyetler neticesinde, hedef grup olan engelliler ve engelli alanında faaliyet yürüten STK’lar, ülkemizde engellilerin karşılaştığı sosyal dışlanma, önyargı, ayrımcılık gibi sorunların üstesinden gelme ve yasal düzenlemeleri takip etme becerilerini geliştireceklerdir.

36. Bunun yanı sıra proje kapsamında gerçekleştirilecek olan “Online Engelli Danışma Merkezi” ülkemizde yeni bir uygulama olarak kullanılacak ve engellilerin ya da engelli yakınlarının doğrudan başvuruların açık olacaktır. Proje kapsamında dağıtılacak olan CD ve eğitim kitapçıkları ile hak ve özgürlükleri konusunda bilgi sahibi olan engelliler bu danışma merkezinin aktif üyeleri olacaktır.

37. Projemizde gerçekleştirilecek faaliyetleri kısaca özetlemek istiyorum :

38. A ) Proje tanıtım materyallerinin basılması: • Proje kapsamında projenin görünürlüğünü artırmak amacıyla bir dizi materyal üretilecektir. Bunlar:

39. “ Sosyal katılım, sosyal barış” tanıtım broşürleri ve afişleri bastırılmıştır. Temel olarak engellilerin sosyal katılımı ve bunun sosyal barışa etkilerine vurgu yapacak şekilde 1000 adet broşür bastırılmıştır. Bu kapsamda bu sloganlara sahip bez afişler de yaptırılacaktır

40. “Sosyal katılım, sosyal barış” sinevizyonu : • Engellilerin maruz kaldığı ayrımcılık, sosyal izolasyon gibi sorunlara ve engellilerin sosyal katılımına vurgu yapacak olan bir sinevizyon hazırlanmıştır. Birlikte izlediğimiz /izleyeceğimiz bu filmde toplumun engelli hakları ile ilgili duyarsızlığı vurgulanmıştır.

41. Web sitesinin Oluşturulması : • Projenin en önemli çıktılarından olan online danışmanlık sistemini de barındıracak olan web sitemiz hizmete girmiştir. Yeni yeni yapılanan sitemizin adresi http://engellihaklari.org/.

42. Sosyal medyada Tanıtım : Özellikle facebook başta olmak üzere farklı kanallarda proje ile ilgili olarak tanıtım gerçekleştirilecektir. Bu sayede projenin sadece faaliyetlerin uygulandığı illerde değil tüm Türkiye çapında yaygınlaştırılması planlanmaktadır.

43. B ) 'Engellilerin Demokratik katılımı' Saha çalışması : • Türkiye'de engellibireylerin karşılaştığı en temel sorunlardan bir tanesi olan önyargı engelli bireylerin sosyal katılımını ve demokratik haklarını kullanmalarını engellemektedir. Bunun neticesinde de engelli bireyler sosyal olarak izole bir hayat sürmektedir. Engelli bireylerin diğer vatandaş gibi karar alma süreçlerine katılım konusunda yasal bazı düzenlemeler yapılmış olsa da; fiiliyatta hala pek çok sorun yaşanmaktadır.

44. Toplumun engellilere bakış açısının değişmesine dönük çabalar yine bu algı düzeyinin ölçülmesinden sonra geliştirilecek stratejilerle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle proje kapsamında toplum genelinde “Engellilerin ve engelli temsilcilerinin karar alma süreçlerine katılımını “ ölçmek ve engellilerinetkin katılımını teşvik etmek amacıyla bir algı analizi gerçekleştirmek üzere 12 ilde 1200 kişi ile bir saha araştırması yapılacaktır.

45. Bu kapsamda 2 tür çalışma yapılacaktır. • a) Nicel araştırma: • Bu araştırma kesitsel (Crosssectional) nitelikte bir durum saptama modeli üzerine inşa edilecektir. İstanbul, İzmir, Tekirdağ, Bursa, Ankara, Antalya, Kayseri, Samsun, Trabzon, Erzurum, Van ve Gaziantep illerinde toplam 1200 kişi ile yüzyüze anket çalışması gerçekleştirilecektir. Bu anketlerin 600 tanesi engelli olmayan, 600 tanesi engelli18-60 yaş arası bireylere uygulanacaktır. Katılımcıların en az %40’nın kadın olmasına dikkat edilecektir.

46. Nitel araştırma: • Nitel araştırmada kartopu örneklemesi yöntemi ile engellilerin demokratik katılımı konusunda detaylı bilgi alınabilecek birey ya da kurumlarla derinlemesine görüşmeler yapılacaktır. Bu bağlamda seçilecek 12 ilde faaliyet gösteren engellialanında çalışan STK’lar, özel eğitmenler, belediye engelli meclisleri oluşturacak, bu kapsamda, her ilde 5 kişi olmak üzere toplam 60 kişi ile derinlemesine görüşmeler yapılacak, bu görüşmelerde, yarı açık uçlu sorular sorulacaktır. • Sonuç olarak bir saha araştırma raporu oluşturulacaktır.

47. C ) Yaygın Eğitim Materyallerinin Hazırlanması: • Ülkemizde engellibireylere yönelik çok çeşitli eğitim hizmetleri verilmekle birlikte engellilerin bir insan hakkı olan “engelli hakları” konusunda bilinçlendirilmesine yönelik olarak çalışan çok az sayıda kurumun varlığından söz edilebilir. Bunun nedeni engellibireylerin yardıma muhtaç, korunması ve saklanması gereken kişiler ve hayatın akışını ve düzenini bozan unsurlar olarak algılanmasına neden olan önyargı ve kalıplardır.

48. Engellilerin temel ihtiyaçlarının onların birey olarak kabul edilmesi ve sosyal entegrasyonu olduğu gerçeğinden yol çıkarak, engellilerin ve yakınlarının öncelikli olarak kendi hakları ve özgürlüklerine sahip çıkmaları hedeflenmelidir. Bu amaçla projenin hem hedef grubu hem de nihai faydalanıcısı olan engellibireylere yönelik olarak onların haklarını öğrenmeleri ve haklarını savunmaları için yaygın eğitim materyalleri kullanarak yaygın eğitim gerçekleştirilecektir. Bu eğitimin özel amaçları kısa şunlardır:

49. * Engelli bireylerin temel hak ve özgürlükleri konusunda bilinçlenmelerini sağlamak • * Engelli bireylerin ülke genelinde engellilik alanında faaliyet yürüten STK'lar hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamak

50. * Engelli bireylerin kendilerine ve yakınlarına yönelik hak ihlalleri karşısında izleyecekleri yol ve başvuracakları kurum ve kuruluşlar hakkında bilgilendirilmelerini sağlamak • * Engelli bireylerin sosyal dışlanmasına neden olan önyargıların ortadan kaldırılmasına katkı sunmak • * Engelli bireylerin sosyal katılımı konusunda özgüvenlerini pekiştirmek