Download
1 / 15
170 likes | 584 Views
E DREJTA BIZNESORE. LIGJERATA: BURIMET E SË DREJTËS BISNESORE Semestri dimëror 2013/2014 Fakulteti Ekonomik Salla S 5. Burimet e s ë drejtës biznesore.
E N D
E DREJTA BIZNESORE LIGJERATA: BURIMET E SË DREJTËS BISNESORE Semestri dimëror 2013/2014 Fakulteti Ekonomik Salla S 5
Burimet e së drejtës biznesore Të gjitha ato fakte, të cilatnë mënyrë vendimtare, ndikojnë nëkrijimin e së drejtës, në përgjithësi, por edhe të së drejtës biznesore, në veçanti. Burimet ndahen në: - materiale, të gjitha ato fakte shoqërore dhe të gjitha ato forca, të cilat shpijnë deri te krijimi i së drejtës. - formale, ngërthejnë formën, në të cilën shteti, nëpërmjet të mekanizmave dhe organizmave të tij institucional, nxjerrë norma juridike.
Veçanërisht për burimet e sË drejtës biznesore Sikurse çdo degë e së drejtës edhe e drejta biznesore ka burimet e saj: • Nacionale - Kushtetuta, ligjet, aktet nënligjore, doket, adetet apo zakonet (tregtare) biznesore, uzansat dhe kontratat. - Kushtetutaka rolinvendimtardhebazik qëparaqetgurrëthemelinpër rregullimin dhe realizimin e marrëdhënieve juridike-biznesore, shih nenin 7 (Vlerat) dhenenin 10 (Ekonomia). • Ndërkombëtare
Aktetnënligjore • Udhëzimet administrative; • Urdhëresat administrative; • Dekretet; • Rregulloret; • Aktvendimet; • Vendimet &Rekomandimet.
E drejtazakonore Dikur ishte burimi kryesor i së drejtës, sepse nuk kishte burime formalo-juridike te shkrura, megjithate në vendet anglo-saksone ato kane redesi te madhe. E drejta zakonore biznesore dhe sidosmos doketbiznesore, do të vazhdojnë të qëndrojnë si burim i së drejtës biznesore.
Doketafariste-biznesore Aplikimi rregullave të moralit biznesor “dokeve të mira afariste”- është normë e natyrës imperative, nëLigji Nr. 04/L-077, PËR MARRËDHËNIET E DETYRIMEVE. • Neni 4, Parimiindërgjegjshmërisëdhendershmërisë: “Pjesëmarrësitnëmarrëdhëniet e detyrimeveduhet të veprojnënëpajtim me doket e miraafaristenëmarrëdhëniet e tyre. • Neni 11, Doketafariste, uzansatdhepraktikae krijuarndërmjetpalëveduhet të merretnëkonsideratënëvlerësimin e sjelljessëkërkuardheefekteve të sajnëmarrëdhëniet e detyrimeve të subjekteveafarist. • Neni 125, “Janënuldispozitat e kushteve të përgjithshmeqëjanënëkundërshtim me vetëqëllimin e kontratëssëlidhuroseme praktikën e mirëafariste, …” Neni 884, “…organizatoriiudhetimit ….të kujdesetpër të drejtatdheinteresat e udhëtarit, nëpajtimme praktikën e mirëafaristenëkëtësferë. • Neni 915, “…provizionicaktohet me kushtet e përgjithshme të ushtrimit të veprimtarisësëagjencisë turistike, osenëqoftë se këtonukekzistojnësipaspraktikësafariste. • Neni 916, “…Nëqoftë se afatiinjoftimitmbiheqjendorënukështëcaktuar me kontratë, përcaktohennë bazë të dokeveafariste…” nëhotelieri.
Doketafariste-biznesore • Të përgjithshme (të cilat vlejnë për territorin e një vendi); • Regjionale (të cilat vlejnë në një rajon si p.sh. në Drenicë, nëDukagjin) dhe • Lokale (kur vlejnë në një vend të caktuar p.sh. në Gjakovë, në Pejë etj).
Uzansat Uzansat janë doke apo zakone të kodifikuara (biznesore) - të mbledhura, Uzansat e përgjithshme - aplikohen në të gjitha fushat ekonomike, respektivisht të biznesit dhe në të gjitha veprimtaritë; Uzansat e veçanta, në degët e caktuara për të cilat formohen.
Uzansat • Rregullat e lidhjes dhe të përmbushjes së kontratës; • Rregullat e vonesës; • Rregullat e kompensimit të dëmit; • Të drejtat dhe detyrimet e palëve kontraktuese nga • kontrata për shitblerje etj.
Uzansat Uzansat e veçanta • Uzansat e skeleve (limaneve detare); • Uzansat për tregti të patates, fasules, orizit dhe perimeve; • Uzansat për tregti me drithëra; • Uzansat për qarkullim të blloqeve dhe pllakave nga guri, mermeri dhe graniti; • Uzansat e veçanta për hotelieri etj.
Kushtet e përgjithsmeafaristebiznesore Kushtet e përgjithshme biznesore janë krijuar me qëllim të thjeshtimit, racionalizimit dhe të përshpejtimit të veprimeve dhe procedurave të shumta dhe të komplikuara tëkontraktimit, në marrëdhëniet dhe transaksionet relevante biznesore, si në nivel nacional,ashtu edhe në atë ndërkombëtar. numërohen si burim relevant i së drejtës
Kontratat Kontratat - si marrëveshje tradicionalepor edhe bashkëkohore midis palëve, një kohë të gjatë janë paraqitur si burim i rëndësishëm i së drejtës dispozitive. Të rëndësisë së lartë janë sidomos kontratat ndërkombëtare ndërmjet shteteve.
Konventat ndërkombëtare dhe rekomandimet • Konventa e Parisit për mbrojtjen e pronësisë industriale; • Marrëveshja mbi aspektet tregtare të së drejtës së pronësisë intelektuale; • Konventa mbi njohjen dhe përmbarimin e vendimeve të arbitrazheve të huaja etj. dhe • Konventa mbi patentën evropiane, etj.
