1 / 27

Taal en cognitie: Optimaliteitstheorie

Taal en cognitie: Optimaliteitstheorie. Henri ëtte de Swart. Optimaliteitstheorie. Optimale oplossingen van strijdige regels in natuurlijke taal Uitspraak van woorden (fonologie) Zinsbouw (syntaxis) Optimale interpretatie in contekst (semantiek). ‘Liever lui dan moe’.

dmitri
Download Presentation

Taal en cognitie: Optimaliteitstheorie

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Taal en cognitie: Optimaliteitstheorie Henriëtte de Swart

  2. Optimaliteitstheorie • Optimale oplossingen van strijdige regels in natuurlijke taal • Uitspraak van woorden (fonologie) • Zinsbouw (syntaxis) • Optimale interpretatie in contekst (semantiek)

  3. ‘Liever lui dan moe’ • Least Effort: Praten kost minder moeite als je een normale, makkelijke uitspraak van een klank kiest in een bepaalde positie. • Bijvoorbeeld: Klanken zijn stemloos aan het einde van een woord. (Ontstemd) • spreker

  4. Getrouwheid • Getrouwheid: Een klankonderscheid moet behouden blijven in de uitspraak. • Bijvoorbeeld: Stemhebbende klanken behouden hun stem in de uitspraak. (Stemvast) • Hoorder

  5. Verschillen tussen talen • Verschillen tussen talen ontstaan door verschillende ‘ranking’ van constraints • Nederlands: Ontstemd >> Stemvast Engels: Stemvast >> Ontstemd • Nederlands kiest op een onderdeel voor een makkelijke uitspraak. Engels kiest op dat punt voor een duidelijke uitspraak.

  6. Nederlands

  7. Engels

  8. Patroonherkenning • Gezichtsherkenning • Muziek • Herkenning van handgeschreven letters

  9. Handgeschreven letters • Is dit een A of een H? • Vraag niet te beantwoorden zonder contekst

  10. Letters in contekst • Letters in contekst zijn niet ambigu

  11. Patroonherkenning = optimalisatieproces • Een waargenomen patroon wordt opgedeeld in samenstellende kenmerken • Kenmerken wijzen in de richting van bepaalde letters • Kenmerken blokkeren keuze voor een bepaalde letter • Neurale netwerken

  12. Regelgestuurde processen • (Logisch) redeneren • Taal

  13. Patronen versus regels • Optimalisatie in contekst versus Symbolische regels • Is er sprake van volledig gescheiden cognitieve processen? • Of is het verschil niet zo groot als het lijkt?

  14. Prince en Smolensky (1993) • Taal wordt gestuurd door proces van optimalisatie • Er zijn wel regels, maar die zijn niet hard • Schending van taalregels mag om te voldoen aan een sterkere regel • Grammatica: verzameling potentieel strijdige taalregels. • Talen verschillen in ordening van regels

  15. Parallel met neurale netwerken • OT is geen directe modellering van taal in een neuraal netwerk • ‘harmonisch’ patroon van activatie van netwerk • gespiegeld in ‘harmonische’ uitkomst van combinatie van conflicterende regels.

  16. Consekwenties Taalverwerving • Twee klassen constraints: • Markedness: vermijd structuur b.v. ONTSTEMD • Faithfulness: respecteer input b.v. STEMVAST

  17. Verschil begrip/productie /trein/  trein /tijn/  tijn • Volwassenentaal faithfulness > markedness • Kindertaal markedness > faithfulness /trein/  tein /tijn/  tijn

  18. Optimalisatie van interpretatie • Zes sollicitanten werden uitgenodigd voor een gesprek. Drie werden afgewezen. • Drie welke? • Zes sollicitanten werden aangenomen Drie werden afgewezen. • Drie welke?

  19. Liever anaforisch • DOAP: Do not overlook anaphoric possibilities Mogelijkheden voor een anaforische interpretatie moet je gebruiken • Drie = sollicitanten, niet ‘anderen’

  20. Conflicterende regels • ANTECEDENTREGEL Kies als het antecedent van een incomplete NP de verzameling AB van de voorgaande zin • Zes sollicitanten werden uitgenodigd voor een gesprek. Drie werden afgewezen. • Drie = drie van de sollicitanten die werden uitgenodigd voor een gesprek

  21. Gezond verstandregel • Zes sollicitanten werden aangenomen. Drie werden afgewezen. • Drie  drie van de sollicitanten die werden aangenomen. • GEZOND VERSTANDREGEL Vermijd tegenstrijdigheden • Drie = drie andere sollicitanten

  22. Ordening

  23. Anafora resolutie • Als ik met een dokter praat, is de dokter het vaak met hem oneens. • Wie is hem? • Als ik met een dokter praat, is de dokter het vaak met zichzelf oneens. • Wie is zichzelf?

  24. hem versus zichzelf • Reflexieve en niet-reflexieve pronomina • PRINCIPE B Als twee argumenten van dezelfde semantische relatie niet zijn gemarkeerd als identiek, interpreteer ze dan als verschillend.

  25. Ordening

  26. Wie is hij? • OT analyse van optimale antecedent voor een pronomen in een discourse contekst. • Zie: • http://odur.let.rug.nl/~gerlof

  27. Conflicten in Interpretatie NWO cognitie projectUtrecht, Groningen, Nijmegen

More Related