PRZYGOTOWANIE KULTUROWE

1. PRZYGOTOWANIE KULTUROWE • DLA UCZESTNIKÓW PROJEKTU • „CLIL METHODOLOGY AND IMPLEMENTATION • OF LANGUAGES TAUGHT IN SECONDARY • VOCATIONAL SCHOOLS” • W RAMACH PROGRAMU ZAGRANICZNA MOBILNOŚC SZKOLNEJ KADRY EDUKACYJNEJ W RAMACH PROJEKTÓW • INSTYTUCJONALNYCH WSPÓŁFINANSOWANYM PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ W RAMACH ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO • FUNDUSZU SPOŁECZNEGO • TERMIN REALIZACJI: STYCZEŃ – MAJ 2014R.

2. HISZPANIA nie tylko corrida i flamenco

3. DANE PODSTAWOWE Hiszpania – Królestwo Hiszpanii język urzędowy – hiszpański stolica – Madryt głowa państwa – król Juan Carlos I powierzchnia całkowita – 504 645 km2 liczba ludności – ponad 47 mln

5. NAJWAŻNIEJSZE DATY XI – V w p.n.e. Fenicjanie i Grecy zakładają faktorie handlowe i osady; Celtowie najeżdżający te tereny mieszają się z rdzennymi Iberami I w n.e. rozprzestrzenia się chrześcijaństwo 409 najazd Wandalów i innych plemion germańskich z północy 711 muzułmanie przejmują rządy na większości terytorium Hiszpanii na ponad dwa lata 756 ustanowienie kalifatu kordobańskiego 1474 – 1516 rządy katolików 1478 bulla papieska staje się początkiem inkwizycji 1492 upadek Granady – ostatniego bastionu Maurów, koniec panowania muzułmanów w Hiszpanii. Wydalenie Żydów. Kolumb „odkrywa” Nowy Świat 1516 – 1700 rządy Habsburgów 1561 przeniesienie stolicy z Toledo do Madrytu 1571 bitwa morska pod Lepanto – Hiszpania przejmuje kontrolę nad Morzem Śródziemnym 1808 okupacja francuska

6. 1873 proklamowanie pierwszej republiki hiszpańskiej 1898 Hiszpania traci ostatnie posiadłości kolonialne 1914 – 1936 kryzys monarchii, republika i wojna domowa 1938 Franco staje na czele nacjonalistycznego rządu 1955 przyjęcie Hiszpanii do ONZ 1969 ogłoszenie Juana Carlosa następcą tronu 1975 śmierć Franko. Juan Carlos zostaje królem. Wprowadzenie demokracji 1982 Hiszpania przyłącza się do NATO 1993 przyjęcie Hiszpanii do Unii Europejskiej 2002 wprowadzenie euro król Juan Carlos I i królowa Sofia

7. GEOGRAFIA Hiszpaniajest dużym krajem na półwyspie Iberyjskim. Liczy około 47 mln mieszkańców, ale dodatkowo każdego roku przyjmuje ponad 57 milionów turystów, co jest z pewnością liczbą niebagatelną. Największym miastem i zarazem stolicą jest Madryt. Państwo dzieli się na 17 niezależnych od siebie regionów, a te z kolei na 50 prowincji. Hiszpania jest oddzielona od Europy Pirenejami, na południu nieomal sięga Afryki. Jej cechą charakterystyczna jest niezwykle długie i atrakcyjne wybrzeże. W skład państwa wchodzą też dwa archipelagi: Baleary i Wyspy Kanaryjskie. Ze względu na rozpiętość geograficzną oraz różnorodne ukształtowanie Hiszpanię charakteryzuje też bardzo różnorodny klimat, od pokrytych śniegiem pirenejskich szczytów, poprzez zielone łąki położone w Galicji i gaje pomarańczowe w Walencji do pustynnej Almerii.

8. HISZPANIE Hiszpanie umieją się bawić. Do późnych godzin wieczornych ulicami spacerują amatorzy dobrych trunków, jedzenia i muzyki. Będąc turystą nie musisz się martwić, gdzie pójść na kolację, bo ilość restauracji, barów, kawiarenek jest ogromna. Zaprowadzą nas do nich piękne zapachy i dźwięki flamenco czy pasodoble. Mieszkańcy Hiszpanii mają mało cech wspólnych oprócz wrodzonej towarzyskości i wiecznej ochoty do uprzyjemniania sobie czasu i życia. Zazwyczaj poświęcają tyle samo energii na zabawę, ile na pracę. Słynne słowo maniana oznaczające odkładanie wszystkiego do jutra wcale nie jest prawdą, ale Hiszpanie nie bardzo liczą się z czasem i raczej podporządkują obowiązki kontaktom towarzyskim, niż odwrotnie. Dla Hiszpanów najważniejsza jest rodzina. Są też głęboko związani ze swoim pueblo - miasteczkiem lub wioską rodzinną. Językiem urzędowym jest kastylijski, zwany potocznie hiszpańskim, ale około 20% mówi językiem katalońskim, 6% galicyjskim, a 1,5% baskijskim. Religią panującą w Hiszpanii jest katolicyzm (95%).

9. SŁYNNI HISZPANIE Izabela I Katolicka – królowa hiszpańska, wspierała wyprawy Kolumba Genrał Franco – hiszpański dyktator wojskowy Paco de Lucia – czołowy gitarzysta flamenco Diego Velazquez – malarz Filipa IV Francisco Goya – malarz okresu romantyzmu Pablo Picasso – autor słynnego dzieła „Guernica” Salvadore Dali – surrealista Antonio Gaudi – architekt, twórca kościoła Św. Rodziny (Sagrada Familia) Miguel de Cervantes – autor powieści Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy Pedro Almodovar – światowej sławy reżyser Penelope Cruz – aktorka Antonio Banderas – aktor Jose Carreras – jeden z najwybitniejszych tenorów Julio Iglesias – piosenkarz Lorca – poeta i dramaturg

10. KULTURA Każdy Hiszpan "mówi" przy pomocy rąk. Na powitanie nie podaje się dłoni tylko całuje w oba policzki, nawet osoby obce. Hiszpanie żyją też corridą. Jest to temat wciąż dyskutowany i kontrowersyjny. Corrida posiada tyluż zwolenników co przeciwników, zwłaszcza wśród miłośników praw zwierząt. Tradycjonaliści jednak nadal dopingują walki na arenie jako przejaw tradycji i prawdziwego męstwa. Niezwykle charakterystyczne dla tego kraju są też dźwięki muzyki. W wyniku naleciałości kultur arabskich i cygańskich powstały bardzo charakterystyczne gatunki utworów, a zwłaszcza tańce właściwe dla różnych regionów kraju. Najbardziej typowe dla Hiszpanii, to flamenco i pasodoble. Z tego kraju wywodzi się także bolero oraz tango.

11. Sjesta jest tu bardziej koniecznością niż wyborem. Zwykle odbywa się między 14 a 17 czyli wtedy, gdy jest najgoręcej i nie można pracować. Zamknięte są wówczas wszystkie firmy i sklepy a Hiszpanie przenoszą się do pubów i knajpek. W czasie sjesty można zobaczyć na ulicach kobiety z charakterystycznymi szerokimi wachlarzami.  Hiszpaniato też królestwo fiesty. Wszystkie święta religijne i inne wyjątkowe dni roku są tu obchodzone wesoło, głośno i publicznie, z niepohamowaną intensywnością i zaangażowaniem np. marcowy karnawał, feria de abril czyli święto wiosny, lipcowa fiesta w Pampelunie, Semana Santa (Wielki Tydzień), czy święto miejscowego patrona.

12. corrida – dramat w trzech aktach

13. KUCHNIA HISZPAŃSKA Kuchnia hiszpańska jest bardzo specyficzna, bo opiera się na dawnych przepisach. Z oryginalnych potraw znany jest szczególnie Kraj Basków, ale też Andaluzja, gdzie mocno wyczuwalne są wpływy arabskie. W kuchni hiszpańskiej popularne są małe przekąski - tapas, nazywane czasami pinchos, które obecne są w jadłospisach od XIX wieku. Początkowo były dodatkiem do sherry. Serwowane są w restauracjach jako dodatki do napojów. Do dzisiaj żywa jest tradycja spożywania tapas w małych knajpkach, zwykle na stojąco przy barze. Tapas można posmakować w wielu wersjach - z warzywami, mięsami na zimno, wędlinami, sosami, owocami morza, rybami, itp. Do innych tradycyjnych potraw należą m. in. ryżowa paella, chłodnik gazpacho, ziemniaczana tortilla (rodzaj omletu) i krem kataloński.

14. Tradycyjne hiszpańskie śniadanie to churcos con chocolate – długie paski smażonego ciasta podawane do gęstych czekoladowych drinków. Popularne są również dania z ryb i owoców morza. Hiszpania słynie z produkcji wina i oliwek, a także z doskonałej jamon iberico – nazywanej królową szynek. krem kataloński

15. paella

16. ATRAKCJE HISZPANII Madryt – urokliwe, zabytkowe dzielnice, wspaniałe kolekcje sztuki, pałac królewski Salamanka – miasto uniwersyteckie Burgos – przepiękna katedra zwana „dziełem aniołów” Segowia – rzymski cud Toledo – esencja Hiszpanii – dawna stolica związana nierozerwalnie z El Greco Sewilla, Kordoba, Granada – zachwycające miasta Andaluzji Santiago de Compostela – sanktuarium św. Jakuba Barcelona – przodująca we współczesnej architekturze, modzie i nowoczesnych przedsięwzięciach Winnice La Rioji Walencja – miasto ceramiki i pomarańcz Costa del Sol – szerokie piaszczyste plaże Gibraltar – kość niezgody pomiędzy Hiszpanią i Wielką Brytanią Wyspy Kanaryjskie – fragment zagubionej na Atlantyku Hiszpanii Baleary – Majorka, Minorka, Ibiza, …

17. POPULARNE SŁÓWKA HISZPAŃSKIE buenos dias - dzień dobry (rano) buenos tardes – dobry wieczór hola – cześć hasta la vista – do zobaczenia hasta mañana – do jutra adiós – żegnaj muchas gracias – bardzo dziękuję gracias – dzięki por favor – proszę perdón – przepraszam mucho gusto – miło poznać de dónde es usted? – skąd pani/pan pochodzi? soy de Polonia – jestem z Polski habla inglés? – czy mówisz po angielsku? no comprendo – nie rozumiem me he perdido – zgubiłem się qué hora es? – która jest godzina? cuánto cuesta? – ile to kosztuje? HOLA

18. SŁOWA, KTÓRE MOŻESZ ZNAĆ NAWET BEZ ZNAJOMOŚCI HISZPAŃSKIEGO salsa - to nie tylko taniec. Dosłownie, to sos corrida - czyli arena do walki z bykami lub też nazwa tego "przedstawienia" ole! - okrzyk tancerzy flamenco flamenco - to nie tylko taniec. To dosłownie flaming paloma - wiele piosenek śpiewa to znane słowo, które znaczy "gołąb" palma - to jest drzewo., ale poza tym to również dłoń (jej wnętrze) amor - większość piosenek hiszpańskich jest o niej - miłość cucaracha - karaluch! Nawet o nim można napisać melodyjną pioseneczkę Viva España! - niech żyje Hiszpania! señor, señora, señorita - pan, pani, panienka. Brzmi tak hiszpańsko! enigma - zagadka guitarra - gitara oczywiście mosquito - komar Dios - Bóg claro - jasny, jasne! hasta la vista! - czyli słynny cytat z Terminatora. Dosłownie znaczy do zobaczenia. la camisa negra - czyli popularna piosenka Juanesa. Tytuł ten znaczy "Czarna koszula"

19. ANDALUZJA

20. Andaluzja to największy hiszpański region pełen gorącego słońca, flamenco, korridy i fiesty. Będąc na miejscu wyraźnie odczuwa się tysiąclecia bujnej historii, gdzie kultura hiszpańska miesza się z arabską. Dzięki zróżnicowanemu terenowi i obfitej roślinności południe Hiszpanii słynie również z pięknego krajobrazu. Można tu znaleźć dzikie plaże z białym piaskiem, ciągnące się bez końca gaje oliwne, parki narodowe, szlaki górskie, stoki narciarskie, a nawet pustynię. Region posiada wiele atrakcji turystycznych. Przyjezdnych urzekają renesansowe miasteczka Ubeda, Osuna, Baeza czy pełne jaskiń przedmieścia miasta Guadix. Andaluzję warto zwiedzić w całości, od największych miast począwszy, na klimatycznych pueblos blancos skończywszy. herb Andaluzji

21. ALMERIA Al – Mariyat w języku arabskim znaczy „zwierciadło morza” – była jednym z najważniejszych portów muzułmańskich w okresie Kalifatu Kordobańskiego. Almeria leży w południowo-wschodniej części regionu Andaluzji. To właśnie ta prowincja uważana jest za najbardziej kontrastową, gdyż na jej terenie rozciągają się piękne piaszczyste plaże, góry oraz pustynia, która była planem wielu spaghetti westernów. Almeria łączy w sobie mieszankę kultur Fenicjan, Iberów, Rzymian i Arabów, którzy  byli obecni w burzliwej historii Andaluzji. Zwiedzając miasto Almeria koniecznie trzeba odwiedzić fortecę Alcazaba, której ponad półkilometrowej długości mury odwzorowały zróżnicowaną linią ukształtowanie terenu. Pomiędzy murami znajdują się budynki wojskowe i cywilne, meczet i łaźnie. Z wysokości Alcazaby można objąć wzrokiem całe miasto. Położona nad zatoką Almeria tworzy wygodny port, dzięki któremu dzisiaj jest to nowoczesne i tętniące życiem miasto. Kulturalną atrakcją prowincji są organizowane co roku w kwietniu w miejscowości Mojácar najbardziej widowiskowe w całej Hiszpanii rekonstrukcje bitew między chrześcijanami a muzułmanami, zwane Moros y Cristianos. Na koloryt almeryjskiej tradycji i rzemiosła składa się również garncarstwo, bogato zdobiona ceramika i kolorowe dywaniki jarapas.

22. Almeria

23. SEWILLA jest największą prowincją Andaluzji, a miasto Sewilla jest nie tylko stolicą samej prowincji, ale też całego regionu. Legenda mówi, że miasto zostało założone przez Herkulesa, jednak w rzeczywistości stało się to za udziałem Iberów w II w. p.n.e. Nazywane jest "biegunem ciepła" Hiszpanii ponieważ słynie z najwyższych temperatur, które przekraczają czasem aż 50 stopni Celsjusza. Temperaturę dodatkowo podnoszą hucznie obchodzone i sławne na całym świecie hiszpańskie święta: Semana Santa (Wielki Tydzień) i Feria de Abril (kwietniowy festyn flamenco i walki byków), podczas których ulice wypełniają się muzyką, kwiatami i magiczną wonią kadzideł. Symbolem Sewilli jest Giralda, dzwonnica największej na świecie gotyckiej katedry wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Można tam znaleźć tajemniczą inskrypcję "ND8DO". Odszyfrowywana jest jako "Nomen Dominiale" widniejąca w środku cyfra "8" budzi wiele zaskakujących skojarzeń. Mówi się, iż symbolizuje motek włóczki (po hiszpańsku - madeja). Odczytana w ten sposób całość "No-madeja-do" brzmi podobnie do zwrotu "Ona (Sewilla) mnie nie opuściła". Napis powstał z woli króla Kastylii i Leónu Alfonsa X Mądrego w podziękowaniu za poparcie w trakcie wojny domowej z jego synem, Sanchem IV Odważnym.

24. Podczas rejsu po rzece Guadalquivir można zobaczyć Sewillę z zupełnie innej perspektywy i z bliska przyjrzeć się Torre de Oro ("Złotej Wieży"), gdzie obecnie mieści się muzeum morskie. Zbudowana przez Almohadów jako strażnica portowa, była w dawnych czasach pokryta złotymi płytami. Ale nie stąd wywodzi się jej nazwa. Po odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba i podboju Peru przez Francisco Pizarra to u jej stóp wyładowywano złoto przywiezione z Nowego Lądu. Odkrycie Ameryki było przełomowym momentem w dziejach świata, a dla Sewilli stanowiło początek wielkiej złotej ery. Port Sewilli nad Gwadalkiwirem, położony ok. 85 km od ujścia rzeki do Oceanu Atlantyckiego, tworzył bezpieczne schronienie przed piratami i szybko stał się głównym punktem przeładunku towarów i skarbów. W pałacu królewskim Reales Alcázares de Sevilla dokonywano transakcji handlowych między Starym i Nowym Światem, obradował tu również trybunał handlowy, podpisywano umowy, wydawano zezwolenia na przewóz złota i innych towarów. Złota Wieża – Torre del Oro

25. KADYKS Miasto Kadyks i tym samym stolica prowincji niemal z każdej strony otoczone jest wodą. Przez takie położenie, charakterystyczny kształt oraz sposób, w jaki światła miasta odbijają się w morzu, Kadyks nazywany jest La Tacita de Plata (czyli Srebrna Filiżaneczka). Uważany za najstarsze miasto Europy, pełen jest licznych brukowanych uliczek i placów. Spacerując po plaży można poczuć prawdziwą atmosferę lokalnego życia. Kadyks zaopatruje pół Hiszpanii w świeże ryby i owoce morza, one też stanowią podstawę miejscowej kuchni. W tutejszych deserach i słodyczach silnie zauważalne są wpływy marokańskiego sąsiedztwa. Co ciekawe, wina znane na świecie pod nazwą Sherry pochodzą z Jerez w Kadyksie i to od brzmienia nazwy tego miasta wzięły swą nazwę. Kadyks – Catedral Nueva

26. GRANADA popularnie nazywana jest perłą Andaluzji, o czym świadczy powiedzenie "No hay en la vida nada como pena de ser ciego en Granada" oznaczające "Nie ma w życiu nic bardziej godnego współczucia, niż być ślepym w Granadzie". Trudno znaleźć drugie takie miejsce, gdzie w gorącym słońcu i pięknym otoczeniu przeplata się andaluzyjska pogoda ducha, arabska przeszłość, hiszpański temperament i ogniste rytmy flamenco. Według tradycji, po przeciągającej się nocnej zabawie dzień najlepiej zacząć od zjedzenia churros, czyli słodkich paluchów smażonych w głębokim oleju i maczanych w gęstej, gorącej czekoladzie. Miasto jest pełne klimatycznych barów flamenco, a także szkół gdzie można oddać się temu tańcu i zabawie. Będąc w Grenadzie nie można zapomnieć o zwiedzeniu kompleksu pałacowego Alhambra, który jest jednym z najważniejszych zabytków całej Hiszpanii. Bogactwo arabskich ornamentów w zestawieniu z renesansowym Pałacem Karola V i ogrodami letniej rezydencji Generalife robią niezwykłe wrażenie wizualne, a jednocześnie pozwalają lepiej zrozumieć andaluzyjską mieszankę kultur.

27. Obowiązkowym punktem zwiedzania Granady są pełne malowniczych i wąskich uliczek zabytkowe dzielnice Albaicín i Sacromonte. Wyjeżdżając poza granice miasta warto odwiedzić również miasteczko Guadix, którego peryferia otaczają liczne groty ze stanowiskami archeologicznymi. Granada, tak miasto jak i prowincja, zachwyca przez cały rok. Zależnie od pory letniej lub zimowej, przyjezdnych przyciągają ośnieżone szczyty Sierra Nevada lub widok pueblos blancos, czyli białych wiosek. Granada - Alhambra

28. KORDOBA Miłośnicy lokalnej kultury znajdą w  Kordobie wiele atrakcji. Szczególnie w maju podczas Festival de los Patios Cordobeses lokalne patia, czyli wewnętrzne dziedzińce willi i domów, przyozdabia się bajecznie pachnącymi i wielokolorowymi kwiatami. Tego samego miesiąca odbywa się też główne święto prowincji czyli Feria de Córdoba.Charakterystyczna dla Kordoby jest również jej kuchnia. Odważnym serwuje się rabo de toro, czyli ogon byka, a szukającym orzeźwienia, chłodnik salmorejo, podawany z jajkiem i szynką iberyjską. Starówka stolicy Kordoby pełna jest gotyckich kościołów i barokowych budynków.Symbolem miasta i jego głównym zabytkiem jest Mezquita, wielokrotnie przebudowywany przez różne religie i kultury meczet, który dziś spełnia funkcję katedry rzymskokatolickiej. Wart zwiedzenia jest też zespół fortyfikacji Alcázar de los Reyes Cristianos, czyli dawna siedziba kastylijskich władców. Inne turystyczne atrakcje Kordoby to Puente Romano czyli most rzymski, Dzielnica Żydowska i odległe o kilka kilometrów od stolicy prowincji ruiny arabskiego kompleksu pałacowego Medina Azahara.

29. MALAGA O prowincji Malagamówi się, że ma w sobie bogactwo całego kontynentu. Pełna zabytków zachowała wiele cennych pozostałości archeologicznych, między innymi malowidła naskalne w jaskiniach w Rondzie. W całej prowincji można znaleźć ślady panowania Fenicjan, Rzymian i Maurów.Głównymi zabytkami są teatry rzymskie w Rondzie i Maladze, wioska rzymska Río Verde w Marbelli, a także fortyfikacje Alcazaba i zamek Gibralfaro. Katedra w Maladze miała mieć pierwotnie dwie wieże, jednak jednej z nich nigdy nie ukończono, przez co nazywana jest żartobliwie "jednoręką". Stara część miasta przepełniona jest klimatycznymi restauracjami i barami tapas, które zwłaszcza nocą wypełniają się turystami. To właśnie w Maladze urodził się Pablo Picasso, wybitny hiszpański malarz, rzeźbiarz, grafik i ceramik. Będąc w tym mieście warto zwiedzić Muzeum Sztuk Pięknych i zobaczyć kolekcję dzieł tego artysty. Malaga to też bardzo atrakcyjne krajobrazy, obfituje zarówno w tereny górskie, jak i piękne plaże.

30. Opracowała Izabela GłombNa podstawie: Onet. Podróże, Lovetotravel.pl, Sewilla i Andaluzja – przewodnik Wiedzy i Życia – wydawca Hachette Polska sp. z o.o., Podróże Marzeń Hiszpania – przewodnik biblioteka Gazety Wyborczej. Podkład muzyczny – Bau „Raquel”.