Toplumsal Cinsiyet bakış açısından İstihdam, Sosyal Dışlanma ve Yoksulluk

1. Türkiye Sosyal Politikalarını Tartışıyor 15-16 Haziran 2012, Koç Üniversitesi Sosyal Politika Merkezi Toplumsal Cinsiyet bakış açısından İstihdam, Sosyal Dışlanma ve Yoksulluk İpek İlkkaracan Ajas İstanbul TeknikÜniversitesi İşletme Fakültesi

2. Toplumsal cinsiyet bakış açısından çözümleyici bir çerçeve

3. Kadın-istihdam-dışlanma-yoksulluk ilişkisi Tek (erkek) kazananlı, tam zamanlı ev kadını ataerkil aile yapısı ↓ • Yoksulluğa karşı artan kırılganlık • Ekonomik krizlere karşı artan kırılganlık (ek işçi etkisi)

4. Yoksulluk ölçümüne bakım emeğini de entegre eden yeni bir yaklaşım Levy Ekonomi Enstitüsü ve UNDP, 2012 • Refah düzeyi = Piyasa mal/hizmet tüketimi + ev içi üretimin tüketimi • Kısıtlar = Gelir + Zaman • Yoksulluk = gelir yoksulluğu + zaman yoksulluğu

5. Toplumsal cinsiyet bakış açısından sosyal dışlanmayı önleyici politikalar • İstihdam politikaları? Nicelik kadar nitelik Çalışma saatleri, ücretler, sosyal güvence, bakım izinleri • Sosyal yardım politikaları? İstihdam olanaklarını geliştirici ve bakım emeği yükünü hafifletici politikalar ile birlikte tasarlanmadığında toplumsal cinsiyete dayalı işbölümünü kurumsallaştırma tehlikesi 3. İş ve aile yaşamını uzlaştırma politikaları

6. İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları nedir?1. çalışma saatleri ve izinleriyle ilgili yasal mekanizmalar2. bakım hizmetleriyle ilgili kurumsal mekanizmalar

7. Türkiye uzlaştırma mekanizmaları açısından bir yokluklar ülkesi 3 yaş altı için kreş yok; 3-5 yaş için çok kısıtlı Devlet hiçbir sorumluluk almıyor Okul öncesi eğitime katılım, 3 yaş için %4; 4 yaş %16; 5 yaş %61 ile OECD ülkeleri arasında açık farkla en düşük. 16 haftalık annelik izni dışında ebeveynlerin bakım sorumluluklarını desteklemeye yönelik izinler yok Kayıt dışı istihdamının yaygınlığı bu izinlerden faydalanma hakkını engelliyor. Çalışma saatleri OECD içerisinde en yüksek; çalışanların %40’ı, 60+ saat çalışıyor. Güvenceli esneklik, çalışanların uzlaştırma gereksinimlerini karşılamaya yönelik değil, işveren açısından risklerin düşürülmesine yönelik şekilleniyor. Erkeklerin ev içi işlere ayırdığı zaman açısından gene açık farkla OECD’deki en büyük cinsiyet uçurumu.

8. Source: İlkkaracan 2010

9. Türkiye’de Sosyal Dışlanmanın en Çarpıcı Boyutu: Kadınların İstihdamdan Dışlanması 15-64 yaş istihdam oranı (2010): • Kadın – %29 • Erkek – %71 Sosyal dışlanmada kadın-erkek eşitsizlikleri sınıflar arası eşitsizlikler ile iç içe

10. Eğitim ve Medeni Duruma göre Kadın ve Erkek İşgücüne Katılım Oranları, 20-44 yaş, kent, HHİA 2008 (İlkkaracan 2010)

11. Türkiye’de kadın-istihdam-dışlanma-yoksulluk ilişkisi • Sosyal dışlanmada kadın-erkek arası eşitsizlikler kadınlar arası sınıf eşitsizliklerine dayalı. • Lise ve altı eğitimli kadınların işgücü piyasasından dışlanmalarında, piyasaya giriş engelleri kadar piyasada kalmaya devam etmedeki engeller var. • Kaynağında uzlaştırma olanaklarının yokluğu + işgücü piyasasındaki nitelik sorunları yatıyor. • Çözüme yönelik politikalar: • Nitelikli istihdam politikaları ile iş ve aile yaşamını uzlaştırma politikalarının eş zamanlı ve entegre tasarlandığı bir çerçevede geliştirilmeli; • Sosyal yardım politikaları toplumsal cinsiyete dayalı işbölümünü kurumsallaştırma tehlikesine duyarlı çerçevede ek politikalar olarak tasarlanmalı.