Doç. Dr. Sinan Yol Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi Gastroenteroloji Cerrahisi Kliniği

1. İnsan Kaynakları Politikalarına Bakış (ım)Sağlık Yöneticileri Zirvesi’10(Sağlık Yönetiminde Gelecek)Ocak 2010, İstanbul Doç. Dr. Sinan Yol Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi Gastroenteroloji Cerrahisi Kliniği

2. Hangi konulara değinilmeyecek • SİG nedir • SİG planlamasının önemi ve hedefleri • SİG planlama kuralları • SİG planlama yöntemleri • SİG planlaması nasıl yapılmalı • İşbirliği yapılacak kurum ve kuruluşlar • Ne konuşulacak? • Ne hatalar yapıyoruz!!!

3. Yakın geçmişte yapılan SİG planlamalarının söyledikleri Mevcut metinlere bakış Eleştirel bakış (Sn. Prof. Dr. Pala)

4. 2008 Mart 2007 2008 Şubat 2008 Ekim Doç. Dr. H.İbrahim Durak (EÜTF Tıp Eğitimi AD) Tıp Dekanları Konseyi Tıp Eğitiminde Gündem Toplantıları 1 (Ocak 2009- Ankara)

5. Son 20 yıllık yaklaşım • Genel kanı ve yaklaşım • Ülkemizdeki sağlık çalışanı sayısı yeterlidir • Yeni eğitim kurumu açılmasına ve bu kurumların kontenjanının arttırılmasına ihtiyaç yok • Dengesiz dağılım ve istihdam sorunu çözülürse sorun hallolur. • Ancak son 5 yıllık süreçte SB tersini dile getirdi.

6. ÖNSÖZHekim sayısı mevcut hükümetin, özel olarak da Sağlık Bakanlığı’nın “ilgi” gösterdiği öncelikli başlıklar arasında yer alıyor. … 1.Türkiye’de hekim sayısı çok azdır …; 2. Türkiye’de daha iyi bir sağlık hizmeti için en başta gelen engel sayının azlığıdır … Son 3-4 senedir Sağlık Bakanı’nın konuşmalarında bu konuya değinmediği yoktur denebilir; konuşmalar ya hekim sayısı ile başlıyor ya da hekim sayısı ile bitiyor. Bu değinmeler birden fazla iddiayı da içeriyor: Bu iddialar Türkiye’de hekim sayısının az olduğu gerçeğini cesaretle dile getiren ilk hükümetin kendileri olduğundan, “Türkiye’de hekim sayısı makuldür” diyenlerin matematik bilmediklerine, konuya bilimsel yaklaşmadıklarına ve … kontenjanlarını arttırarak hızla hekim sayısını tamamlaması gerektiğine uzanan bir çeşitlilik gösteriyor.

7. Bize düşen görevlerden biri Türkiye’de hekim sayısının çok az olduğunu “cesaretle” dile getirenlere hatırlatmak: sayıları, gerçekleri, bilimsel yöntemi, Türkiye’nin sağlık durumunu, Türkiye’nin daha iyi bir sağlık çıktısı için gerçek gereksinimlerini… (ÖNSÖZ). Türkiye’de bir süredir hekim sayısının azlığı, buna çözüm olarak da tıp fakültelerinin ve alınan öğrenci sayılarının arttırılması konuları Sağlık Bakanlığı tarafından sıklıkla gündeme getiriliyor. (GİRİŞ, ilk cümle)

8. TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ MERKEZ KONSEYİ ÇALIŞMA RAPORU -2006 • Eğitim Türk Tabipleri Birliği’nin mezuniyet öncesi, uzmanlık eğitimleri ve sürekli mesleki gelişim süreçlerinin niteliğinin artmasında ve fırsat eşitliği içinde verilmesinin de temel sorumluluğu vardır. İki yılda bir yayınladığımız, alanın gereksinimlerini gideren, doğrudan kurumlardan alınan verilerle oluşturulan “TTB Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi Raporu” mezuniyet öncesi varolan durumu görünür kılmakta. 2006 başı verileriyle hazırlanan yeni rapora www.ttb.org.tr adresinden ulaşılabilir. … Türk Tabipleri Birliği öğrenci sayısının yarıya düşürülmesini ve tıp fakültelerinin kaynaklarının artırılmasını istemektedir. Bu varolan durum görünür kılındığında bir zorunluluktur. Oysa bu kadar eksiklik varken yeni 4 tıp fakültesinin açılması kararı alındı ve yenilerinin de açılacağı kanısı oldukça yaygın.

9. Birbirine ters iki duruş (farklı bakış açıları) • Genel kanı • Ülkemizdeki sağlık çalışanı sayısı yeterlidir • Yeni eğitim kurumu açılmasına ve bu kurumların kontenjanının arttırılmasına ihtiyaç yok • Dengesiz dağılım ve istihdam sorunu çözülürse sorun hallolur. • Sağlık Bakanlığı’nın aksi yönde beyanları

10. Bakanlığın karşı durduğu, yanlış olduğunu ifade ettiği düşünceler aslında yıllardır üniversiteler, meslek örgütleri, akademisyenler ve hatta DPT ile bizzat Sağlık Bakanlığı’nca seslendirilen söylemlerdi. • 2000’li yılların eşiğinde Türk tıp eğitimi, Prof. Dr. Semih Baskan. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 1997: 50 (1); 7-18 • … 57 milyonluk İngiltere’de 28, 84 milyonluk Almanya’da 36, 59 milyonluk İtalya’da 33 tıp fakültesinin bulunduğunun bildirildiği bu çalışmanın (Association of Medical Schools of Europe. Newsletter 6 April 1994, p 2-4) sonuçlarına göre 65 milyonluk Türkiye’de 40 tıp fakültesinin fazla olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır. (sayfa 8) • … Devlet Hizmeti Yükümlülüğüne Dair Kanunun geçen yıl yürürlükten kaldırılması sonucunda önce pratisyen hekimlerde daha sonra da uzman hekimlerde istihdam fazlası sorunu gündeme gelmiştir. (sayfa 9) • Daha önceki on yıl raporlarda da benzer ifadeler bulunmaktadır.

11. Türkiye sağlık insangücü durum raporu • Sağlıklı verilerin olmadığı • Verilerin birbirini tutmadığı • Çelişkili verilerden, çıkarına uygun olanlarının kullanıldığı bir ortamda sağlık insan gücü planlaması yapmak imkansızdır. • 2003-2005 arası sağlıklı veri toplama yönteminin geliştirilmesi • 2005-2007 arası kurum dışı verilere ulaşma süreci • Verilerin net ifade edilebilmesi • Karşılaştırmalı verilerin tartışılmaz olması

12. Türkiye sağlık insangücü durum raporu Bu raporda sadece veriler vardır, Tüm verilerin kaynağı belirtilmiştir, Rakamlar üzerinden yorum yapılmamıştır, Eleştirilecek veri var ise kaynak verilerek rakamlar düzeltilmelidir. • Mart 2008 de yayımlanan raporda ülkemizin o ayki verileri kullanılmıştır. • Mart 2008 verilerinin güncellenmesi gereklidir.

13. Doç. Dr. H.İbrahim Durak (Ocak 2009- Ankara)

14. Dünyada yaygın görüş Dün (1980-1990’ların başı) Hekim sayısı fazla Bugün Hekim sayısında açık var/olacak • Sağlık hizmet talebi ve sunumunda değişimler • Hekimlerin yaşlanması • Kadın hekim oranının artışı • Çalışma saatlerinde indirim • Uzman oranında ve uzmanlaşma eğiliminde artış OECD 2006,2008, HEFCE (İng.) 2001, DSÖ 2006, Cooper ve ark.JAMA (ABD), 2003 Doç. Dr. H.İbrahim Durak (Ocak 2009- Ankara)

16. 2006 DSÖ Raporu • Dünyada toplam 59 milyon sağlık çalışanı (~4 milyon eksik) • 1000 kişiye 2,28±0,26 sağlık personeli (doktor, hemşire, ebe) sınır değer • Hükümetlerin sağlık harcamasının %42 si personel maaşına gidiyor • Görece olarak gereksinimleri en düşük ülkelerde sağlık çalışanı sayısı en fazla Doç. Dr. H.İbrahim Durak (Ocak 2009 - Ankara)

17. Raporun hazırlanma yöntemi ve süreci • Mevcut durumu görmek • 2013 yılı için öneriler geliştirmek • Mayıs 2006- Şubat 2008 • Döküman analizi • Literatür çalışması • Uzman görüşü • Anket Doç. Dr. H.İbrahim Durak (Ocak 2009 - Ankara)

18. Sayılarla ilgili önemli bulgular • Sağlık İnsangücü sayısı kendi başına ülkenin sağlık düzeyinin belirleyicisi değil • OECD ülkeleri içinde 1990-2005 arası karşılaştırmada hekim sayısını en fazla artırmış ülkeyiz (1,5 kat) • 2013 te 1.000 kişiye 2 hekim düşecek • 9. kalkınma planı hedeflerini şu an aştık • Ülkemizde büyük açık yok Doç. Dr. H.İbrahim Durak (Ocak 2009 - Ankara)

19. Hekim dışı sağlık çalışanları • Hemşirelerde kontenjan artıyor fakat asıl sorun istihdamda • Ebelerde açık yok-sorun istihdamda • Diş hekimlerinde sorun istihdamda Doç. Dr. H.İbrahim Durak (Ocak 2009 - Ankara)

20. Bir gün izin isteyen çalışan“Demek bugün izin istiyorsun. Gel ne istediğine beraberce bir göz atalım.” • Bir yılda 365 gün var. Bir yılda 52 hafta olduğuna göre ve sen her hafta 2 gün izinli olduğuna göre geriye 261 gün kalıyor. • Her gün 16 saati iş yeri dışında geçirdiğine göre ki bu 170 gün ediyor, geriye 91 gün kalıyor. • Her gün 30 dakikalık kahve molası yıllık 23 güne geliyor, böylece kaldı 68 gün. • Yine her gün bir saat yemek molası ile geçiyor, bu da yılda 46 gün eder. Geriye çalışacağın 22 gün kalıyor. • Zaten her yıl 2 gün hastalık nedeniyle gelmiyorsun, kaldı 20 gün. • Yılda 5 günde resmi tatiller ile gitti, kaldı sadece 15 gün. • Her sene de 14 gün izin kullandığına göre geriye 1 gün kalıyor. • Ve seni de o gün izinli gönderirsem bu şirket batar! • 365-104=261 • 261-170=91 • 91-23=68 • 68-46=22 • 22-2=20 • 20-5=15 • 15-14=1

21. Mevcut durum ve 2013 vizyonu “Kabuller ve sonuçları”

32. Eğer siz sağlık çalışanı ve eğitim kurumları sayısı hakkında karar verdi iseniz rakamlar sizin için artık teferruat olmaya başlar. Ülkemizdeki sağlık çalışanı sayısı yeterlidir, Yenieğitim kurumu açılmasına ve bu kurumların kontenjanının arttırılmasına ihtiyaç yoktur, Dengesiz dağılım ve istihdam sorunu vardır, dağılım dengelenirse sorun hallolur. VEYA Tersi

37. Durumu önyargılardan uzak, gerçek boyutu ile ortaya koyabilmek • Fikirlerimize verilerden destek bulmaya çalışmadan düşünebilmek • Bulunduğumuz noktadan geleceğe yönelik, sonucu ne olursa olsun, objektif projeksiyonlar yapabilmek • Sonuçlara göre alınması gereken önlemleri, çıkarımıza ve savunduğumuz değerlere aykırı da olsa, alabilmek dileğiyle…