180 likes | 430 Views
Prognozowanie na podstawie sezonowych szeregów czasowych. Dwuczynnikowa analiza wariancji (ANOVA) Hipotezy: o równości wartości przeciętnych między grupami dla różnych wariantów czynnika A – sezonu (występuje sezonowość),
E N D
Dwuczynnikowa analiza wariancji (ANOVA) Hipotezy: o równości wartości przeciętnych między grupami dla różnych wariantów czynnika A – sezonu (występuje sezonowość), o równości wartości przeciętnych między grupami dla różnych wariantów czynnika B – cyklu – roku (występuje trend), (zakłada się addytywny charakter zmian) Rok czynnik B 1995 1996 1997 1998 1999 2000 kwartał A k1 3476 3785,3 5233,8 6742,5 6929,2 7807,7 k2 4753,3 5874,2 7454,3 9844,5 10222 11048,3 k3 5452,6 7273,5 9467,6 12259,6 12781 13598,4 k4 6760 9209,1 11759,8 14712,1 17782,8 18837,6 Identyfikacja składowych szeregu – trend i sezonowość
Dwuczynnikowa ANOVA - tabela H0: czynnik A nie jest istotny H0: czynnik B nie jest istotny
Oczekujemy, że: dla sezonowości multiplikatywnej: wariancja wartości wewnątrz kolejnych okresów będzie rosła wraz ze wzrostem średniego poziomu (będzie z nim dodatnio skorelowana) dla sezonowości addytywnej: wariancja wartości wewnątrz kolejnych okresów nie będzie rosła wraz ze wzrostem średniego poziomu (nie będzie z nim dodatnio skorelowana) Identyfikacja składowych szeregu –charakter sezonowości
Szereg z sezonowością (bez trendu) Metody prognozowania: metoda naiwna metoda wskaźników model autoregresji model regresji ze zmiennymi sezonowymi analiza harmoniczna
Szereg z trendem i sezonowością Charakter sezonowości: addytywny multiplikatywny Metody prognozowania: metoda naiwna metoda wskaźników dla wygładzonego szeregu model regresji ze zmiennymi czasową i sezonowymi model Wintersa model autoregresji model trendów jednoimiennych okresów
Metoda naiwna (bez trendu) Metoda naiwna (z trendem, dla wahań addytywnych)
oczyszczone (suma równa 0) Addytywne wskaźniki sezonowości (także w szeregu bez trendu) i=1, ...,k jest numerem sezonu Ti – zbiór wszystkich numerów obserwacji (momentów w czasie) reprezentujących i-ty sezon surowe jest wartością wygładzoną szeregu (np. trendem liniowym, a w szeregach bez trendu - średnią)
Multiplikatywne wskaźniki sezonowości (także w szeregu bez trendu) surowe • oczyszczone (ich suma jest równa k)
Model regresji ze zmiennymi czasową i sezonowymi(addytywnymi)
Modelautoregresji (także w szeregu bez trendu) – oceny parametrów wyznaczone MNK
1. wahania addytywne, niezależne od poziomu zjawiska: Model Wintersa 2.wahania multiplikatywne, proporcjonalne do poziomu zjaw.:
Błądex ante prognozy Dla modelu liniowego ze znanymi wartościami zmiennych objaśniających dla okresu prognozy: Przedział wiarygodności prognozy: