Sytuacja Osób z Niepełnosprawnością

1. Is Poland friendly towards disabled people? Sytuacja Osób z Niepełnosprawnością

2. Towarzystwo Przyjaciół Szalonego Wózkowicza

3. Is Poland friendly towards disabled people? STATYSTYKA: 2,1 mln ON w wieku produkcyjnym (= 8,7% społeczeństwa) • tylko 24,6% jest aktywnych zawodowo, co wynosi ok 0,5 mln – 2009 rok. DLACZEGO?

4. Is Poland friendly towards disabled people? *niekorzystny wizerunek OzN: - społeczne spostrzeganie i stereotypy: => mało atrakcyjna => nie kreatywna i mało aktywna - utrwalona i umacniana przez media pozycja społeczna - ugruntowana również w samych OzN (brak wiary w zmiany) * słaba sytuacja ekonomiczna: - niskie wykształcenie => warunki i oferta - brak odpowiedniego wspomagania - mało atrakcyjne stanowiska pracy - pułapki rentowe, brak wspomagania - brak asystentów osobistych wspomagających zarówno OzN i ich najbliższych (obowiązek opieki)

5. Is Poland friendly towards disabled people? * Bariery architektoniczne i komunikacyjne: Stereotyp osoby pozostającej w zaciszu domu! Niepełnosprawność to nie ułomność własna ale nieodpowiednia i nieprzystosowana przestrzeń wokół • Polska a Unia Europejska • Zmiany w przestrzeni i komunikacji - Różnica miasto/obszar pozamiejski - Transport w miastach i poza miastami => WYKLUCZENIE

6. Is Poland friendly towards disabled people? * Nieprzestrzeganie prawa i braki legislacyjne: - brak kompleksowej polityki i zróżnicowania niepełnosprawności: na ruchową, sensytywną i intelektualną => np. przewodnik dla osób niewidomych, asystent osobisty dla osób niesamodzielnych - niewłaściwy model: „opieki” zamiast „wspomagania” (jesteśmy teoretycznie beneficjentami wszystkich praw, ale pozostaje to wyłącznie na papierze – brak rzeczywistego wyrównywania szans: konkurowanie na rynku pracy, dostępu do edukacji czy kultury, swobodnego przemieszczania się, ochrony przed przemocą, prawo do tajnego głosowania a pełnomocnik) - Nie przestrzeganie istniejącego prawa polskiego - Nie respektowanie praw Uni Europejskiej • ( => deklaracja barcelońska) => WYKLUCZENIE

7. Is Poland friendly towards disabled people? PRZYZWOLENIE NA DYSKRYMINOWANIE JEDNEJ GRUPY SPOŁECZNEJ WYŁĄCZNIE ZE WZGLĘDU NA OGRANICZENIA WYNIKAJĄCE ZE SPOSOBU PORUSZANIA SIĘ CZY ALTERNATYWNEGO ODCZYTYWANIA OTOCZENIA => WYKLUCZENIE

8. Is Poland friendly towards disabled people? * Podstawowe Akty Prawne: Karta Praw Osób Niepełnosprawnych „ON mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz nie mogą podlegać dyskryminacji” • Uchwała Sejmu RP • 1 sierpnia 1997 Komentarz: Jest to niewątpliwie bardzo ładnie i szlachetnie brzmiące stwierdzenie, nie dające jednak możliwości egzekwowania wspomnianych w nim praw

9. Is Poland friendly towards disabled people? * Podstawowe Akty Prawne: Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu ON 27 sierpnia 1997 DU z 2010r., Nr 214 w którym Sejm obok określenia definicji ON organizacji pozarządowych, sposobu orzekania i rehabilitacji, ustala uprawnienia ON a także zasady zatrudniania ON, obowiązki i uprawnienia pracodawców • Brak zróżnicowania na stopień niesamodzielności i możliwości indywidualne - jednakowe ulgi dla wszystkich zaliczonych do tej samej grupy (np. parkingowe), kryterium otrzymywania pomocy finansowej czy opiekuńczej (opłaty za opiekunki) i in.

10. Is Poland friendly towards disabled people? * Inne problemy prawne: Prawo budowane. Nie respektowanie prawa z powodu niskich sankcji (1000 pln wobec kosztu przystosowania…) Łatwo uzyskiwana zgoda na odstępstwo od dostosowania budynków (art. 9 Ust. O Prawie Budowlanym) Ubezwłasnowolnienie k.c. wyraźnie podkreśla, że może być ono stosowane ze względu na ochronę osób a nie wygodę urzędników • Doradza się ubezwłasnowolnienie w celu łatwiejszego załatwiania spraw, np. związanych ze świadczeniami (bo pacjent nie może się podpisać czy swobodnie poruszać), zaopatrzeniem ortopedycznym itd.

11. Is Poland friendly towards disabled people? * Inne problemy: Osobiste stawiennictwo • Konieczność osobistego stawiennictwa po odbiór paszportu, dowodu i niektórych dokumentów Głosowanie przez pełnomocnika albo w innej komisji Konieczność zmiany komisji albo przez pełnomocnika ze względu na bariery ruchowe czy wzrokowe • Brak możliwości wyjścia komisji poza teren działania komisji Konstytucja: gwarancja osobistego, tajnego (czyli dyskretnego) głosowania. Tematy tabu: • Propozycja usuwania ciąży nie ze względów zdrowotnych • Seksualność ON • Wykorzystywanie i nadużywanie przemocy przez osoby opiekujące się

12. Is Poland friendly towards disabled people? * Inne problemy: Nierówność edukacyjna Dzieci z niepełnosprawnością mają prawo do nauki: szkoły integracyjne, specjalne i ogólnodostępnych. Ale: osoba wspomagająca (pomagająca uczniowi podczas zajęć) może zostać zatrudniona jedynie w placówce integracyjnej i specjalnej. W szkołach ogólnodostępnych NIE. Dyskryminacyjny jest sam podział szkół na ogólnodostępne, specjalne i integracyjne. Studenci a Uniwersytety: • Niedostępne wydziały, • brak odpowiedniego wspomagania ‘zaplecza’ studenta

13. Is Poland friendly towards disabled people? * w/w problemy wymagają: Zmian prawnych, m.in. w systemie orzecznictwa oraz egzekwowania prawa istniejącego - skorzystania z rozwiązań europejskich, m.in. Deklaracji Barcelońskiej zajmującej się przestrzenią miejską (kompleksowa i planowa polityka miasta) Stworzenia spójnego systemu wsparcia pozwalającego indywidualnie wyrównywać szanse i uruchomić ogromny potencjał ludzki: - program mieszkań wspomaganych i treningowych - program asystenta osobistego - program rzecznika OzN opartego o wspólną pracę grup dyspanseryjnych: ruchowych (osoby na wózkach i z wózkami oraz os.starsze), niewidomych i głucho-niemych - program uzyskiwania kompleksowej informacji i pomocy

14. Is Poland friendly towards disabled people? * Co jest przyczyną wykluczenia, obok barier natury technicznej: Brak zrozumienia problemu i strach przed nieznanym - tzw „oswojenie tematu” Brak poczucia jedności społecznej - bez podziału na oni i my: osoba z niepełnosprawnością a nie niepełnosprawna! Strach przed nieznanym - czyli stereotypy wykluczające Rozwiązanie: Zmiana wizerunku osób z niepełnosprawnością jako podstawowego problemu i podstawy podziału i wykluczenia *dotyczy zarówno osób • Pro-Schodowych jak i Non-Schodowych • Widzących oczami czy innymi zmysłami • Mówiącymi ustami czy alternatywnie

15. Is Poland friendly towards disabled people? * Podsumowując: OzN żyją na co dzień: • w nieprzystosowanym otoczeniu, • przy ogólnym przyzwoleniu na brak wyrównywania szans i łamanie praw człowieka (np. swobodnego dostępu), • bez podejmowania konkretnych działań na ich rzecz (zasłanianie się ekonomią) pieniądz usprawiedliwia dyskryminację jesteśmy w gorszej sytuacji niż osoby sprawne.

16. Is Poland friendly towards disabled people? • Zagwarantowanie praw człowieka osobom z niepełnosprawnością (i egzekwowanie ich) wymaga stworzenia mechanizmów umożliwiających wyrównanie szans. • Wiele osób niepełnosprawnych, stało by się osobami żyjącymi z niepełnosprawnością, gdyby uzyskały możliwości przystosowania mieszkań, transportu, miejsc pracy. • Inaczej byśmy „poruszali się” ale Wasz świat stałby się Naszym wspólnym Światem.

17. Is Poland friendly towards disabled people? Zapominanie, że jesteśmy pełnoprawnymi uczestnikami życia i mamy takie same prawa jak osoby poruszające się inaczej (tzn. na własnych nogach), widzące czy słyszące – to objaw dyskryminacji ON. Do chwili obecnej nie mówi się o tym w sposób otwarty i jest to ogromny problem występujący w Polsce.

18. Is Poland friendly towards disabled people?Askyourself! Dziękuję za uwagę, Marek Sołtys Fundacja TPSW www.tpsw.pl Mobile: (+48) 512-269-324