Download
1 / 30
300 likes | 467 Views
Hvernig hefur peningastefnan áhrif á hagkerfið og hversu langan tíma tekur það?. Þórarinn G. Pétursson Málstofa Seðlabanka Íslands 15. október 2001. Miðlunarferlið: skilgreining. Seðlabankinn notar vexti í endurhverfum viðskiptum við fjármálastofnanir til að ná markmiðum sínum Hefur áhrif á:
E N D
Hvernig hefur peningastefnan áhrif á hagkerfið og hversu langan tíma tekur það? Þórarinn G. Pétursson Málstofa Seðlabanka Íslands 15. október 2001
Miðlunarferlið: skilgreining • Seðlabankinn notar vexti í endurhverfum viðskiptum við fjármálastofnanir til að ná markmiðum sínum • Hefur áhrif á: • Skammtíma- og langtímavexti • Laust fé í fjármálakerfinu, peningamagn og útlán • Gengi krónunnar og önnur eignaverð • Væntingar almennings • Hefur þannig áhrif á: • Heildareftirspurn • Verðbólgu
Miðlunarferlið: Yfirlit • Einnig innbyrðis áhrif
Miðlunarferlið: Mikilvægi skilnings • Við framkvæmd peningastefnunnar: • Lagt mat á áhrif aðgerða • Hversu langan tími þar til áhrif koma fram • Seðlabankinn þarf að vera framsýnn: • Áhrif koma fram eftir einhvern tíma • Miðlunarferlið flókið og breytilegt: • Fyrirséðar eða ekki & túlkun aðgerða • Væntingar um framtíðaraðgerðir og -horfur • Geta verið ólínuleg og ósamhverf • Fjalla aðeins um dæmigerð viðbrögð
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á markaðsvexti • Áhrif á skammtímavexti: • Peningamarkaðsvextir hækka strax • Skammtímabankavextir hækka fljótlega • Áhrif á langtímavexti: • Geta hækkað eða lækkað • Hækka yfirleitt en minna en skammtímavextir • Flóknara hér vegna verðtryggingar: • Hækka tímabundið ef staðkvæmd og tregbreytanlegt verðlag
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á eignaverð • Áhrif á hlutabréfaverð: • Hlutabréfaverð lækkar almennt: • Tekjuflæði afvaxtað með hærri vöxtum • Dregur úr eftirspurn eftir hlutabréfum • Áhrif á húsnæðisverð: • Húsnæðisverð lækkar almennt: • Fjármögnunarkostnaður húsnæðis eykst • Eftirspurn eftir húsnæði minnkar
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á peningamagn og útlán • Áhrif á laust fé í umferð: • Fórnarkostnaður eykst: laust fé dregst saman • Áhrif á peningamagn í umferð: • Óljóst með fórnarkostnað • Dregur úr peningamagni í gegnum verðlags-, tekju- og auðsáhrif • Áhrif á útlán: • Útlánageta gæti dregist saman • Útlán verða dýrari: eftirspurn dregst saman
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á væntingar • Peningastefnan hefur áhrif á væntingar og óvissu tengdri þeim: • Væntingar um atvinnuhorfur og tekjur • Væntingar um sölu og hagnað • Áhrif óviss: • Almennt: “Nauðsynlegt að hægja á hagkerfi” • Styður við aðhaldsaðgerðir seðlabankans • Gæti þó: “Hagkerfið vex hraðar en áður var talið” • Dregur úr mætti aðhaldsaðgerða
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á gengi • Áhrif óviss • Almennt ætti gengi að styrkjast og lækka síðan • Ef vaxtahækkun vegur ekki upp hækkun verðbólguvæntinga getur gengið veikst • Miklar skammtíma gengissveiflur geta yfirgnæft skammtímaáhrif peningastefnu á gengi
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á raunvexti og raungengi • Það eru raunvextir og raungengi sem skipta mestu máli fyrir útgjalda- og fjárfestingarákvarðanir… • … og aðhaldsstig peningastefnunnar • Rannsóknir sýna að verðbólga og verðbólguvæntingar eru tregbreytanlegar stærðir: • Hækkun stýrivaxta veldur tímabundinni hækkun raunvaxta og raungengis • Hefur áhrif á útgjaldaákvarðanir og afkomu
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á útgjöld einstaklinga • Neysluútgjöld dragast almennt saman: • Hækkun markaðsvaxta: • Tekjuáhrif: Greiðslubyrði útistandandi skulda eykst • Til að halda sömu neyslu: auka skuldir eða draga úr sparnaði. En þetta er orðið dýrara en áður • Staðkvæmdaráhrif: Neysla orðin hlutafallslega dýrari mv. sparnað • Auður dregst saman: • Hlutabréfa- og húsnæðisverð lækka • Erfiðara að afla lánsfjár
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á útgjöld einstaklinga (frmh.) • Horfur versna: • Væntingar um minni vöxt efnahagsstarfsemi • Gengishækkun: • Innfluttar vörur ódýrari en áður • Eftirspurn eftir innfluttum vörum eykst hlutfallslega • Aðgengi að lánsfé verður erfiðara: • Veð minna virði en áður • Hreint virði lántakenda minnkar • Hrakvals- og freistnivandamál aukast
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á útgjöld fyrirtækja • Útgjöld dragast almennt saman: • Hækkun markaðsvaxta: • Fjármögnun dýrari en áður • Birgðakostnaður eykst • Ávöxtunarkrafa nýrra fjárfestinga hækkar • Eignaverð lækka: • Hreint virði fyrirtækja & sjóðstreymi versnar • Markaðsvirði lækkar í hlutfalli við endurfjármögnunarkostnað fjármagns (q-hlutfall) • Eignir til að nota sem veð lækka í verði: • Hrakvals- og freistnivandamál • Erfiðara að afla lánsfjár (sérstaklega lítil og ný fyrirtæki)
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á útgjöld fyrirtækja (frmh.) • Gengishækkun: • Eftirspurn minnkar: Samkeppnisstaða versnar: • Óbreytt verð: Minnkandi markaðshlutdeild • Lækka verð: Minnkandi hagnaðarhlutdeild • Horfur versna: • Mikilvægt fyrir langtímafjárfestingar sem erfitt er að hætta við • Sölumöguleikar erfiðari • Aukin óvissa: Auknar arðsemiskröfur • Hætt við framkvæmdir eða þeim frestað
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á heildareftirspurn • Útgjöld einstaklinga til neyslu minnka: • Einkaneysla dregst saman (eða vex hægar) • Fjárfesting í húsnæði einnig • Eftirspurn beinist út úr landinu • Útgjöld fyrirtækja minnka: • Draga úr umsvifum og mannaráðningum • Draga úr birgðum • Draga úr viðhaldsverkefnum og arðgreiðslum • Allt veldur þetta því að heildareftirspurn dregst saman
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á heildareftirspurn (frmh.) • Annarrar umferðar áhrif: • Áhrif á þá sem ekki urðu fyrir beinum áhrifum: • Eftirspurn eftir afurðum minnkar • Ráðstöfunartekjur dragast saman • Áhrif að hluta fyrirsjáanleg: eykur enn á vægi: • Vænti minni eftirspurnar: dreg úr framleiðslu • Vænti minni tekna: dreg úr eftirspurn • Allir verða því fyrir áhrifum með einum eða öðrum hætti
Hækkun stýrivaxta:Gengi og innflutningsverðlag • Almennt styrkist gengið og innflutningsverðlag í innlendri mynt lækkar: • Bein áhrif til lækkunar verðbólgu • Ætti almennt að virka nokkuð fljótt • Getur þó tekið tíma að fara í gegnum innflutningskeðjuna: • Fer eftir samkeppnisaðstæðum • Fer eftir eftirspurnarstigi • Fer eftir eðli gengisbreytingar: • Varanleg vs. tímabundin breyting
Hækkun stýrivaxta:Áhrif á hagkerfið • Veik áhrif á gengi • Áhrif á atvinnu: • Fyrstu áhrif eftir ½ ár; Meginþungi eftir 1 ár • Áhrif á verðbólgu: • Fyrstu áhrif eftir 1 ár; Meginþungi eftir 1½ ár • Sambærilegt við önnur lönd að magni og tímasetningu
Hækkun stýrivaxta:Langtímaáhrif • Til langs tíma ræðst framleiðslustig af -getu: • Tækni, fjármagn, vinnuafl, virkni markaða og stofnanir • Það sem peningastefna getur og getur ekki: • Getur ekki haft áhrif á framleiðslugetu • Sé reynt að viðhalda meiri hagvexti en sem nemur getu: skilar einungis vaxandi verðbólgu • Getur haft áhrif á raunstærðir til skamms og millilangs tíma en eingöngu verðbólgu til langs tíma • Góð peningastjórn getur jafnað sveiflur í raunstærðum • Léleg stjórn getur aukið sveiflur og dregið úr langtímahagvexti sé algerlega misst tökin á verðbólgu • Framlag peningastefnu til velferðar: stöðugt verðlag
