HEMŞİRELİKTE GÜNCEL SORUNLAR VE YAKLAŞIMLAR

1. HEMŞİRELİKTE GÜNCEL SORUNLAR VE YAKLAŞIMLAR Doç. Dr. Gülçin Bozkurt

2. ICN 2014 teması Hemşireler değişim için bir güç: sağlık için hayati bir kaynak

3. Hiç değişmeyen sorunlar Hemşireler hala var olma çabaları veriyor Dünya hemşireleri de aynı durumda mı?

4. SORUNLARIMIZ

5. Hemşirelerin aklına ilk gelen sorunlar • Çocuğun bakımı/Kreş • Hemşire sayısı yetersiz • Malzeme yetersiz • Taşerondan çalışan eğitimsiz personel • Ekip iletişimi bozuk (Sıfır iletişim) • Şiddete maruziyet

6. MESLEKİ STATÜ

7. Hemşirelik imajı Hemşireler Halk Mesleğeyeni Tarihsel girenler Hükümetler Diğer meslekler

8. Hemşirelik otonomisinde sorunlar • Uygulamalarını bağımsız yönetemiyor • Meslek dışındaki disiplinler tarafından yönetilme • Mesleğinin değeri • Öz-saygı eksikliği

9. MESLEK HASTALIKLARI

10. Mesleki Riskler • Biyolojik • Kan ile bulaşan hast. • Hava/temas/Enteral bulaşan • Kimyasal • Anestezik gazlara maruziyet • Antiseptikler/el yıkama • Lateks eldiven allerjisi • Dezenfeksiyon/steriizasyon riskleri • Fiziksel • Ergonomik sorunlar • Zararlı ışınlar • Elektirik tehlikeleri • Sıcaklık • Gürültü • Fiziksel şiddet • Psikososyal etkenler • Yetersiz dinlenme araları

11. Meslek hastalıkları • Bel fıtığı • Bel ağrısı • Boyun ağrısı • Uyku düzensizlikleri • Gastrointestinal /Kardiyovasküler sorunlar • Kanser • Psikolojik sorunlar (stres, migren) • Yorgunluk • Mesleki doyumsuzluk • Dikkatsizlik • Gece çalışan hemşirelerin meme kanserine yakalanma riski fazla(Hansen 2012) • Deri ile ilgili egzama ve kontak dermatit yüksek ( Xelegati ve ark 2006) • Hemşirelerin %68,3’ünde ayak ile ilgili sağlık sorunu (Şendir ve ark. (2009)

12. İSDİHDAM SORUNLARI

13. Hemşire güvenli çalışmıyor • İş yükü /Hemşire başına düşen hasta sayısı fazla • Haftalık çalışma saatlerini aşan nöbetler • Sözleşmeli statüde iş güvenliği yok • Alanı dışında işlere zorlanma/destek hizmetlerin yükü • Malzeme yetersizliği • Hasta yakınlarının fiziksel saldırısı • Stres ve tükenmişlik duyguları • ATT, Ebe, Evde Bakım, Yaşlı bakım mezunlarının hemşirelikte istihdamı Kaygan zemin, kesici-Batıcı aletler, yanıklar, elektrik çarpmaları çalışma güvenliğini etkiliyor (Esin 2009, Shimuzi ve ark. 2010)

14. Hasta güvenliği ve istihdam ilişkileri Sağlıklı istihdam hayat kurtarır ICN-2006 • Hasta düşmeleri • Yatak yaraları • İlaç hataları • Hastane enfeksiyonları • Girişim sonrası komplikasyonlar • Hastanede ölüm oranlarında artış • Günlük tam hemşire bakım saati ile, idrar yolu enfeksiyonları, pnomoni, tromboz ve akc. rahatsızlıkları riski arasında ilişki (Kovner ve Gergen 1998) • Günlük hemşirelik bakım saati ve sayısındaki artış ile hastanede kalış süresi/ üriner enf./mide barsak kanamaları/ pnömoni/şok/kalp krizi azalır (Needleman,Buerhaus 2002)

15. Hasta güvenliği ve istihdam ilişkileri • Mİ hasta başına günlük hemşire bakım saati ile ölüm ilişkili (Shultz ve Ark.1998) • AİDS’li hastalarda hasta başına ilave bir hemşire ile 30 günlük mortalitede % 50 azalma(Aiken,Sloane ve ark, 1999) • Hemşirelik bakım saatinde artış ile bası yaralarında azalma (Botstic 2004) • Doğru istihdam ile ölüm oranı ve hastanede kalış süresi azalır (Lang ve ark 2004) • Hemşire başına düşen hasta sayısı ↑tükenmişlik ve iş doyumsuzluğu ↑(Sheward ve ark.2005)

16. Sağlıklı istihdam politikaları • Hemşirelik cazip hale getirilmeli • Çalışma koşulları iyileştirilmeli • Karar mekanizmalarında hemşire liderler olmalı • ÜCRET ve ÖZLÜK HAKLARINA ilişkin düzenlemeler • Hemşirelik hizmetlerinin performansa yansıtılması ?

17. EKİP ÇATIŞMASI

18. Ekip çatışması • Sağlık ekibi birbirlerinin rollerini bilmiyor • İlişkiler hiyerarşik yapıda yürütülüyor • Hekim yarısı/yardımcısı algısı • Ekip lideri değişmiyor • Mobbing • Ortak bir anlayış geliştirilmiyor Şimdikiler çok mutsuz, belki de yönetimleri onları anlamıyor. Biz bir çok yokluğa rağmen daha mutlu idik

19. EĞİTİM SORUNLARIMIZ

20. Sorunlar • Eğitim farklılıkları • Uzaktan eğitim • Liselerin açılması/çocuk hemşireler • Uzmanlık kadrosunun olmaması • Hemşire öğretim elemanı ihtiyacı • Eğitimi başka meslekler üstlenebiliyor • Hemşirelik rol ve işlevleri eğitim düzeylerine göre farklı değil • Öğrenciler uygulama alanlarından yeterince yararlanamıyor

21. Toplumların sağlıklı olması için iyi eğitilmiş ve motive sağlık personeli temeldir(WHO 2006)

22. Çözüm • Eğitim lisansa temellenmeli • Akreditasyonu • Lisans Üstü eğitim artmalı • Klinisyen akademisyen işbirliği • Sürekli eğitimler • Oryantasyon eğitimi • Hizmet içi eğitim • Sertifika programları Mesleğin güçlenmesi için eğitimin nitelik ve düzeyinin yükseltilmesi öncelikli

23. BİLGİ TABANI BİLGİMİZ ÖLÇÜSÜNDE ÖZGÜRÜZ (Sokrates)

24. Bilimsel araştırmalara yönelik sorunlar • Deneysel araştırmalar az • Araştırmalarda izin alınamıyor • Etik kurullarda hemşire yok • Araştırmalara mali kaynak bulunamıyor • Sonuçların uygulamaya aktarımı yetersiz

25. Çözümler • Mezuniyet öncesi araştırma eğitimi • Öğrenci kongreleri • Kongrelerde bildiri sunumu • Süreli yayınlar • Akademisyen klinisyen işbirliği

26. ÖRGÜTLENME YETERSİZ

27. Birlikte hareket etmiyoruz • Birbirimizle rekabet • Eğitim farklılıkları • Dernekleşme bilinci zayıf (üye sayısı az) • Oda, birlik, federasyon çalışmaları güçlü değil • Hemşire liderler az • Kadına temelli meslek

28. Bir araya gelmek başlangıç, bir arada durabilmek ilerleme , birlikte çalışmak ise başarıdır …Henry FORD

29. Ulusal Hemşire Birlikleri ve Derneklerin Rolü Politika oluşturma • Hemşire açığı ile ilgili rehberlik ve strateji geliştirme Savunuculuk • Sağlıklı çalışma ortamı ve sağlıklı istihdam Temsil • Yargıda ya da organizasyon bünyesinde temsil Müzakereler • Nitelikli hemşirelerin alanda tutulması • Çalışma koşullarının iyileştirilmesini sağlama

30. MESLEKİ ÖRGÜTLENME • KURUMSAL HEMŞİRE DERNEKLERİ • MEZUNLER DERNEĞİ • ÖZEL DAL HEMŞİRELİĞİ DERNEKLERİ • Türk Yoğun Bakım Hemşireleri Derneği • Çocuk Hemşireleri Derneği • TÜRK HEMŞİRELER DERNEĞİ

31. BUGÜN EKLENEN SORUNLAR Neden? Sağlıkta dönüşüm

32. Neo liberal politikalar • Devletin sağlık hizmetlerindeki rolü ve sorumlulukları özelleştirmeler ile azaltıldı • Sağlık maliyet etkili analizler ile ölçülebilen, rekabete dayalı bir hizmet ve kar haline getirildi

33. Neo liberal politikalar • Sağlık bakanlığı politika yapıcı • Finansman GSS • Maliyet artacak-verimlilik düşecek • Hastaneler işletme/Hastalar müşteri • Tedavi edici hizmet sunumu artacak • Koruyucu hizmet sunumu azalacak

34. TÜRKİYE’DE SAĞLIKTA REFORM SÜRECİ

37. Sözleşmeli çalışma • 657 sayılı Devlet Memurları 4/b maddesine tabi olarak, ücretleri döner sermayeden karşılanmak üzere sağlık personeli alımı (10.07.2003 tarihli kanun) • iş koşulları ve ücretler • Performansa dayalı ücretlendirme • Meslekler arası ve meslek içi rekabet • Emekliliğe yansımayan özlük haklar • Sağlık hizmeti için prim, katkı payı, tamamlayıcı özel sigorta primi ödeme • Eşitsizlik dayanışmayı engelliyor, çalışma barışını bozuyor

38. Aile Hekimliği Sistemi • Koruyucu sağlık hizmetleri özelleştirildi • İşletme/işveren/patron hekim • Az kişi ile tüm işler yürütülüyor • Laboratuar/kayıt/telefon vb. birçok görev tanımına girmeyen işleri yapabiliyor • Aile sağlığı elemanı 24.111.2004 tarihli ve 5258 sayılı kanun ( Karabulut SD, Şahinoğlu S. Sağlıkta dönüşüm programı ve hemşireliğe yansımaları. Sağlıkla 2013,54-55.).

39. Performansa dayalı ödeme • Rekabet ile ekip içi iş barış olumsuz etkiledi • Hastaya yapılan her işlem hekim üzerinden puanlanıyor • Giderleri azaltmak için çalışan insan gücü sayısı azaltılıyor • İş çeşitliliği rekoru hemşirelerde • Performans kayıtları • Satın alma/Faturalama • İhale dosyaları hazırlama vb • Hemşirelik bakımı bütüncül yaklaşım ile yapılmıyor • Daha fazla hasta sirkülasyonu/ daha çok para kazanmaya çalışan sistemde birçok etik ve mesleki temel ilke gözden kaçırıldı

40. Toplam kalite yönetimi • Yaratılan kırtasiye işlemleri nedeniyle • Hemşireler hasta bakımından uzaklaştı • Göstermelik uygulamalar • Kalite kağıt üzerinde kaldı/hasta bakımı yetersiz (Kavuncubaşı, 1998) Mesleğin toplum tarafından benimsenmesinde, verilen hizmetin kalitesi önemli

41. Hemşirelik eğitimi • Sağlık Meslek Liseleri ? • Özel kurumların Sağlık Meslek Liseleri açmaları !!!!!!!!!! Tehlikeli iş kolunda yer alan sağlık hizmetlerinde, çocuk ergen yaşta çalıştırılmaya başlandı

42. Kamu Hastaneleri Kurumu • SB ‘’Hemşirelik Daire Başkanlığı’’ kaldırıldı • Sağlık bakım hizmetleri müdürlüğü • Başhemşirelik tamamen sonlandırıldı • Gider Ö. ve Top M., “Kamu Hastane Sektöründe Liberalleşme ve Türkiye’de Yansımaları”, 2007 • Kamu Hastane Birlikleri Pilot Uygulaması Hakkında Kanun Tasarısı. • www.basbakanlik.gov.tr/docs/ kkgm/kanuntasarilari/101-1349.do

43. Şiddet Siyasilerin sağlık çalışanlarını hedef göstermeleri şiddeti arttırdı

44. Üniversite Hastaneleri Hemşireleri Platformu 9 Aralık 2011-istanbul Güçlü Yönler/Fırsatlar Zayıf Yönler/Tehditler Hemşirelik bakım algısının yetersizliği  Mesleki örgütlenmede yetersizlik Hizmet ve eğitimin entegre olmaması Hemşirelik girişimlerinin ücretlendirilmemesi Yetki kullanamama Farklı düzeylerdeki mesleki eğitim Hizmet sunumunda sayısal yetersizlik Hemşirelik dışı hizmetlerin yönetimi • Meslek örgütünün varlığı • Hemşirelik hizmetleri yönetmeliği ve görev tanımları  • Hemşirelik fakültesi • Hemşirelik eğitiminin lisansa temellenmesi • Meslek örgütü yöneticilerinin  gücü • Uygulamada yapılan bilimsel faaliyet artışı • Cinsiyet ayırımının kaldırılması

45. Risk almalı Gücümüze ve kendimize güvenmeli Politik etkinliklerde bulunmalı Gelişmeye açık olmalı İlişkileri Güçlendirmeli Eğitim Bilimsel ve sosyal etkinlikler Mesleki Güçlenme Erkek hemşireler

46. Gideceğin yoldan eminsen, engeller 'dinlenme noktan' olmaktan öteye gidemez PAULO COELHO

47. Bundan yirmi yıl sonra yapmadığınız şeylerden dolayı, yaptıklarınızdan daha fazla pişman olacaksınız. Demir alın ve güvenli limanlardan çıkın artık…Rüzgarları arkanıza alın, araştırın, hayal edin ve keşfedin. Mark Twain

48. SONUÇ OLARAK Doyumlu çalışan Nitelikli hizmet Memnun hasta Sağlık bakımını ilgilendiren politik tartışmalarda hemşirelerin sesi duyulmalı Mesleki Güçlenme