İsveç İhale Sisteminde Yeşil İhale Uygulaması

1. İsveç İhale Sisteminde Yeşil İhale Uygulaması Linda Dahlström “YENİ KAMU İHALE USULLERİ VE ARAÇLARI”Ankara 5-6 Şuybat 2008

2. İsveç’te Kamu İhaleMevcut durum • 40 Milyar Euro • 10.000 İdare

3. İsveç Yeşil Kamu İhale (YKİ) Yasal Çerçevesi • Avrupa KomisyonuDirektifi • Devlet İhale Anlaşması (DİA) • Kamu İhale Direktifleri (2004/18/EC ve 2004/17/EC) • Avrupa Adalet Divanı kararları • İsveç Kamu İhale Yasaları(2007:1091, 2007:1092)

4. İleriye dönük “Yasal” yol • İhale direktiflerinin hükümlerini uygulayan yeni İsveç ihale mevzuatı. (Ocak 2008) • İdarelerin ihalenin özelliğine göre uygun yerlerde çevresel gereklikler koyması gerektiğine yönelik bir öneri.

5. İsveç’te YKİ’nin geçmişi • 90lar – STKlar ve yerel Belediyeler, İl Meclisleri ve bazı Devlet Kuruluşları ile erken sağlanan işbirliği • 1998-2001 İsveç Hükümeti tarafından atanan Ekolojik olarak Sürdürülebilir Kamu İhale Komitesi • Ekolojik olarak Sürdürülebilir İhale Aracının (EKU) geliştirilmesi 2001 • YKİ üzerine, İsveç Çevre Koruma Ajansının yürüttüğü araştırma 1998, 2002, 2004, 2007

6. İsveç’te YKİ’nin geçmişi • 2002’de Başbakan’ın Hükümet Beyanında YKİ’ye verdiği güçlü destek • İsveç Eylem Planı 2007-2009 • Devlet kurumları tarafından alınan veya kiralanan yeşil taşıtlar hakkında mevzuat, 1 Ocak 2006 Gelişmeler • Sürdürülebilir ihale (sosyal, ekolojik ve ekonomik boyut)

7. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Amaç: çevre koruma seviyesinin yükseltilmesi • Mevcut durumun değerlendirilmesi • Önümüzdeki üç yıl için hedefler • Hedeflere ulaşmak için alınacak önlemler • Süreçte rolü olan aktörlerin sorumluluklarının netleştirilmesi

8. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Mevcut durumun değerlendirilmesi - Anketler, vaka çalışmaları • Merkezi hükümet, bölgesel ve yerel kuruluşların %60’ı düzenli olarak çevresel gereklikleri belirtmektedir. • Vakaların 1/3’ünde, çevresel gereklikler hiçbir etkileri olmayacak şekilde belirlenmiştir.

9. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Başlıca engel - Çevresel gerekliklerin nasıl oluşturulacağına dair bilgi ve deneyim eksikliği

10. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Vizyon Kamu ihale kanununa göre mümkün olan yerlerde, merkezi hükümet, yerel ve bölgesel yönetimler seviyesindeki idarelerin kamu ihale sürecinde karşılaşılabilecek çevresel hususlar için gereklikler belirlemesi gerekmektedir. Bu gerekliklerin, şirketlerin idari yükünü arttırmaması veya özellikle de küçük şirketler için katılımı zorlaştırmaması gerekmektedir.

11. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Vizyon Kamu alımı gerçekleştirenlerin ve tedarikçilerin, kamu ihaleyle ilgili çevresel konulara yönelik araçlara, eğitime ve desteğe erişimi olması

12. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Hedefler 1. Merkezi yönetim, belediyeler ve iller seviyesinde düzenli olarak iyi şekillendirilmiş çevresel gereklikler oluşturan idare oranını, şimdiki %60’lık seviyeden, %80’e çıkarmak 2. İyi şekillendirilmiş çevresel gereklikleri olan çerçeve anlaşma oranını, şimdiki %63’lük seviyeden %90’a çıkarmak

13. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Önlemler 1. Devlet idareleri, yönlendirme ve beceriler 2. Yerel ve bölgesel seviyedeki politiklacıların ve diğer karar alıcıların sürece dahil edilmesi 3. Alım gerçekleştirenlerin becerilerinin devam ettirilmesi 4. Etkili ve basit bir araç önerisi 5. Kamu tüketimi için ulusal hedefler

14. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Devlet idareleri, yönlendirme ve beceriler - çerçeve anlaşmalarda çevresel gereklikler

15. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Yerel ve bölgesel seviyedeki politikacıların ve diğer karar alıcıların sürece dahil edilmesi - bilgi kampanyası - konferanslar

16. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Kamu alımı gerçekleştirenlerin becerilerinin devam ettirilmesi - YKİ için bir yardım masası oluşturulması - Çevresel gerekliklerle ilgili web tabanlı bir temel eğitim - Çevresel gereklikler ve yasal çerçeve hakkında hazırlanmış bilgilendirici materyaller - mevcut ihale eğitimlerine, YKİ’nin de dahil edilmesi önerisi

17. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • YKİ için etkili ve basit bir araç önerisi - Çevresel kriterlerin incelenmesi, kalite, içerik, seviye, kullanıcı dostu olması ve işlevsellik - Aracın yeniden başlatılıp, piyasaya tanıtılması

18. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Maliyet – fayda analizi • İzleme – İsveç Çevre Koruma Ajansı, kamu ihale alanında çevresel gerekliklerin gelişimini sürekli olarak izlemelidir.

19. 2007 hükümet eylem planı – Çevresel kamu ihale • Sürece ilgili bütün paydaşların dahil edilmesi

20. İsveç Çevresel Kamu İhale Yapısı Maliye Bakanlığı İsveç Kamu İhale Yasası Çevre Bakanlığı İşletmeler Bakanlığı İsveç Rekabet Kurumu (gözetim) Ulusal Mali Yönetim Otoritesi, Merkezi İhale Koordinasyonu İsveç Çevre Koruma Ajansı İsveç Çevre Yönetimi Konseyi İhale yapan 10.000 idare 290 Belediye 12 İl Meclisi 450 Merkezi idare

21. İsveç Çevre Yönetimi Konseyi (MSR) • İsveç devleti, İsveç Yerel ve Bölgesel İdareler Birliği ve İsveç İşletmeleri Konfederasyonu tarafından ortak olarak yönetilmektedir.

22. MSR – SÜRDÜRÜLEBİLİR İHALE REHBERİ • İnternet tabanlı • 9 üretim alanı için kriteler • Kılavuz ilkeler ve eğitim • Kamu ihale görevlileri - alım gerçekleştirenler- için yardım ve destek (yardım masası) • Devlet tarafından finanse edilmekte, farklı paydaşlar çalışmalara katkı sağlamakta • Personel sayısı: tam zamanlı 8 kişi

23. MSR – uzlaşma süreci Öncelikli ürünler- Kurul Kararı Çalışma Grubu - başlangıç Yayınlama Ön çalışma (lca,piyasa analizi, paydaş analizi, vb.) Tavsiye Açık paydaş toplantısı Karar komitesi Tavsiyenin değerlendirilmesi Nihai kriter önerisi Çalışma grubu - bitiş

24. Web siteleri • İsveç Rekabet Kurumu, kamu ihale alanında denetleyici kurum (www.kkv.se) • İsveç Çevre Yönetimi Konseyi (www.msr.se) • İsveç Çevre Koruma Ajansı (www.naturvardsverket.se)

25. AB eşikleri altında kalan İsveç Yasal Çerçevesi Linda Dahlström Ankara 5-6 Şubat 2008

26. Eşikler Yapım işleri5.278.000 Euro Mal/hizmet • Altyapı 422.000 Euro • Merkezi yönetim 137.000 Euro • Diğer idareler 211.000 Euro

27. Antlaşmanın kamu sözleşmeleri için geçerli ilkeleri • Milliyete dayalı ayrımcılık yapılmaması- Madde 12 • Malların serbest dolaşımı ve ithalat/ihracatta nicel kısıtlamaların ve aynı etkiyi doğuracak tedbirlerin yasaklanması –Madde 28 -30 • İşletme kurma hakkı-Madde 43 ve devamı • Hizmet sunma özgürlüğü –Madde 49 ve devamı

28. Antlaşma Hükümlerinden Doğan Temel İlkeler • Eşit muamele • Şeffaflık zorunluluğu • Ölçülülük • Karşılıklı tanınma

29. Avrupa Adalet Divanı (AAD) İçtihat Hukuku AT Antlaşmasının 177. maddesi kapsamında Adalet Divanının vermiş olduğu karar uyarınca, Topluluk kanunu değil de ulusal mevzuat tarafından yönetilen bir durum söz konusu olduğunda, direktiflerdeki ilgili hükümler ulusal kanuna geçirilirken, Topluluk kanunu yorumlanır, aynı uygulama tamamen ülke içi durumlarda ve direktif tarafından yönetilen durumlarda yapılarak, ulusal mevzuat, Topluluk mevzuatı ile uyumlaştırılmış olur. (C-28/95 A. Leur Bloem)

30. AAD İçtihat Hukuku • “Topluluk mevzuatının, bu direktiflerde belirlenen katı prosedürlerin, değeri düşük olan kamu sözleşmeleri için uygun olmadığını belirtmesi, bu sözleşmelerin topluluk kanunları kapsamına girmeyeceği anlamına gelmez.” • “… Antlaşmanın temel kurallarına uyması zorunludur.” (C-59/00 Bent Mousten Vestergaard, s 20)

31. AAD İçtihat Hukuku • “İdarelere şart koşulan Şeffaflık zorunluluğu, potansiyel bir istekliye, hizmet piyasasının rekabete ve incelenecek olan ihale usullerinin tarafsızlığına açık olmasını sağlamaya yetecek bir derecede reklam fırsatı sağlamayı hedefler.” (C-324/98 Telaustria s 62, C- 458/03 Parking Brixen s 49)

32. AAD İçtihat Hukuku(C-195/04 Hukuk Sözcüsü Görüşü) • Değeri düşük sözleşmeler için yeterli tanıtım fırsatı? - “yayınlama şartı olmak zorunda değil” - “...Uygun tanıtım seviyesi, o sözleşmenin potansiyel piyasasına göre belirlenecektir.” - “ Değeri düşük olan sözleşmeler için yeterli tanıtım seviyesi, ulusal kanunda belirlenecek bir husustur”

33. Direktiflerin kapsamı dışında kalan kamu ihale politikalarının hedefleri • Yukarıdaki eşik değerlerle aynı mı? (Tek pazar oluşturulması, kamu ihalenin rekabete açılması, paranın tam karşılığının alınması, yolsuzluk karşıtı araç) • AB eşik değerleri altındaki ihaleler için de Kamu İhale direktiflerine uygun mevzuat?

34. AB Direktiflerinin kapsamı dışında kalan Kamu İhaleleri – İsveç örneği • İhale usullerinin toplamının yaklaşık %95’i (200.000) • Toplam ihale değerinin yaklaşık %80’i (32 Milyar Euro) • Eşik değerler altındaki ihaleler için düzenlenen yasal çerçeve birçok idare (10.000) ihale görevlisi tarafından uygulanmaktadır. • Şikayet prosedürlerinin sayısı???

35. Geri plan • 1952, İhale Yasası (yerel tercihlerin kaldırıldığı) • 1973 İhale Yasasıve İhale Tüzüğü • 1994 İsveç Kamu İhale Yasası (AB direktifleri dışında kalan ihale kurallarının, “eski” ihale tüzüğüne göre yorumu)

36. İsveç Kamu İhale Yasaları • 1 Ocak 2008’de iki yeni kanun yürürlüğe gimiştir (klasik sektör ve altyapı sektörü) 16 bölüm: (1-2 genel hükümler, 15 direktiflerin kapsamı dışındaki ihaleler, 16 ihtilafların çözümü. • Direktiflerin kapsamı dışında kalan kamu ihaleleri ile igili hükümler şu an için sadeleştirilmek amacıyla yeniden yazılmaktadır (uygulama? 2009, 2010)

37. Bölüm 15 (Kİ YASALARI) • AB eşik değerlerin altındaki ihaleler • Değeri gözetilmeksizin B-hizmetleri • Gizlilik veya ulusal gizlilikle ilgili özel kısıtlamalar – değeri gözetilmeksizin • Sivil kullanımı olmayan savunma mal ve hizmetleri – değeri gözetilmeksizin

38. Usuller (Bölüm 15 Kİ Yasaları) • Basit usul: - bütün tedarikçilerin teklif verme hakkı vardır - bir veya birden fazla istekli ile pazarlık yapılabilir • Seçici Usul: - bütün tedarikçilerin teklif verme hakkı vardır - idare belli tedarikçileri teklif vermeye davet eder - bir veya birden fazla istekli ile pazarlık yapılabilir • Resmi olmayan usul: - resmi bir gereklilik yoktur

39. İlan gereklikleri • Basit usul: ilan, herkesin erişimine açık bir elektronik veritabanında veya etkili rekabetin sağlanacağı başka bir yöntem kullanılarak yayınlanır. • Seçici prosedür: ihaleye davet yazısı herkesin erişimine açık elektronik bir veri tabanında yayınlanır • İlanın içeriği

40. Yazılı fiyat teklif çağrısı • Belli durumlarda, idare, herhangi bir ilan yayınlamadan bir tedarikçiye fiyat teklifi çağrısı gönderebilir.

41. Resmi olmayan prosedür • Düşük değer • Belli sebeplerden ötürü, örneğin önceden tahmin edilemeyen ve idarenin kontrolü dışında gelişen acil durumlarda, ihale, resmi gereklikler aranmadan yapılabilir

42. Resmi olmayan prosedür • İdare gerekirse resmi olmayan prosedürün kullanımına yönelik kurum içi bir politika belirler

43. Süreler • Basit usul - Makul bir süre • Seçici usul - Makul bir süre (ihaleye davetin yayınlandığı tarihten en az 10 gün önce olmak kaydıyla)

44. Tekliflerin açılması • Teknik şartname - Çevre şartnamesine yapılan göndermeler dışında herhangi bir sınır yoktur • İhalenin verilmesi - Göreli ağırlık veya sıralama

45. İhtilafların çözümü • AB eşik değerlerinin üstü ve altı için aynı İnceleme ve Zararlar • İl İdare Mahkemesi (İnceleme) • Bölge Mahkemesi (zararlar)

46. Teşekkür ederim! Linda Dahlström İsveç Rekabet Kurumu linda.dahlstrom@kkv.se