Waterbodems in de KRW

Waterbodems in de KRW Wat moeten we er (nog) mee?

Kaderrichtlijn Water – een opfrisser • Richtlijn 2000/60/EG in juni 2005 in de Nederlandse wetgeving geïmplementeerd • Doelstellingen: • Bescherming aquatische ecosystemen • Verbetering van het watermilieu • Duurzaam gebruik bevorderen • Verontreiniging grondwater verminderen • Centraal doel: goede toestand waterlichamen! • Stroomgebiedsbenadering • Integrale aanpak: chemie, ecologie, hydromorfologie • NB geen aparte doelen voor waterbodems Waterbodems en Bkmw/BPRW

Instrumenten KRW DOELEN • Normstelling en maatregelen voor categorieën stoffen in water: • Prioritaire (gevaarlijke) stoffen => Richtlijn Prioritaire Stoffen • Stroomgebiedrelevante stoffen • Als gevolg van ecologische doelstellingen (nutrienten) • Normen voor stoffen in grondwater => Grondwaterrichtlijn • Normen voor biologie en hydromorfologie ivm de goede ecologische toestand van natuurlijke wateren (bijlage V KRW) • Geen achteruitgang chemie en ecologie • Allemaal op waterlichaamniveau en in toestandsklassen MAATREGELEN • Stroomgebiedbeheersplannen elke 6 jaar (SGBP1 22 december 2009) • Monitoring Waterbodems en Bkmw/BPRW

De goede chemische toestand – prioritaire stoffen • Alleen prioritaire stoffen bepalen chemische toestand • Goed = alle stoffen voldoen aan Europese normen uit Richtlijn Prioritaire Stoffen (RPS) => one out, all out • Stofnorm = klassengrens => normopvulling binnen klasse volgens KRW toegestaan Slecht Stofnorm Goed NB De zwarte lijst vervalt op Europees niveau in 2013. Zwarte lijst stoffen zijn doorgaans ook priostoffen, maar veel priostoffen zijn geen zwarte lijst stof! NB2 Dit zijn allemaal totaal-waternormen, excl zwevend stof, er zijn geen waterbodemkwaliteitsnormen aan vastgehangen! Waterbodems en Bkmw/BPRW

De goede ecologische toestand • Biologie = leidend: vissen+waterplanten+macrofauna+algen • Ondersteunende parameters: • Fysisch-chemisch: • Nutrienten (stikstof en fosfaat) • Temperatuur • Overige verontreinigende stoffen (stroomgebiedsrelevant + nationaal relevant) => hier zitten de grijze lijst stoffen in • PH • Doorzicht • Hydromorfologie • Goede Ecologische Toestand = Europees vastgesteld voor natuurlijke wateren => LS mogen Goed Ecologisch Potentieel afleiden voor kunstmatige en sterk veranderde wateren • Goed = alle parameters op orde => maar: als biologie duurzaam goed, dan mag iets anders toch slechter zijn Waterbodems en Bkmw/BPRW

De Grondwaterrichtlijn • Doel = goede grondwatertoestand • Chemisch: LS moeten voor een beperkt aantal stoffen normen stellen + mag grondwaterafhankelijke functies als drinkwaterwinning niet belemmeren • Prevent + limit voor nieuwe verontreiniging (met uitzondering voor verwaarloosbaar kleine hoeveelheden en buitendijkse baggerspeciedepots ongeacht de hoeveelheid) • Kwantitatief: grondwaterpeil moet hoog genoeg zijn voor afhankelijke functies • Voor grondwater moet hetzelfde als oppervlaktewater in de KRW: in sgbp doelen en maatregelenpakket opnemen • NB voor RWS vooral relevant m.h.o.o. baggerspeciedepots Waterbodems en Bkmw/BPRW

Doelen KRW = doelstellingen Waterwet HOOFDSTUK 2. DOELSTELLINGEN EN NORMEN § 1. Doelstellingen Artikel 2.1 1. De toepassing van deze wet is gericht op: a. voorkoming en waar nodig beperking van overstromingen, wateroverlast en waterschaarste, in samenhang met b. bescherming en verbetering van de chemische en ecologische kwaliteit van watersystemen en c. vervulling van maatschappelijke functies door watersystemen. 2. De toepassing van deze wet is mede gericht op andere doelstellingen dan genoemd in het eerste lid, voor zover dat elders in deze wet is bepaald. Waterbodems en Bkmw/BPRW

Artikel 2.10 Normen voor de chemische en ecologische kwaliteit van watersystemen worden vastgesteld op de voet van hoofdstuk 5 van de Wet Milieubeheer, in overeenstemming met het stelsel vanmilieudoelstellingen, opgenomen in artikel 4 van de kaderrichtlijn water. Dit is het Besluit Kwaliteitseisen en Monitoring Water (Bkmw) Uitgangspunten Bkmw: • Minimumimplementatie => geen nationale koppen • Naar KRW verwijzen waar mogelijk • Voorkomen luchtkwaliteit II Waterbodems en Bkmw/BPRW

Wettelijk stramien implementatie doelen Doelstellingen KRW (GCT/GET) Doelen Grondwaterichtlijn Doelen Richtlijn prioritaire stoffen Doelen drinkwatergebieden Uitwerking geen achteruitgang Uitzonderingen KRW Mogelijkheid GEP af te leiden Schelpdier- en viswater (tot 2013): oude Bkmw Doelstellingen die NL nationaal afleidt (nationale / sgbrelevante stoffen, fysisch-chemische parameters ecologie) => MR Monitoring GEP-doelen + uitzonderingen KRW + maatregelen => plannen van waterbeheerders Hoe meet je dat en beoordeel je meetresultaten => Protocol Toetsen en Beoordelen => MB Monitoringsprogramma NB geen aparte doelen voor waterbodemkwaliteit meer! Implementatie in Besluit Kwaliteitseisen en Monitoring Water (Bkmw 2010) 9 Waterbodems en Bkmw/BPRW Waterwet en Kaderrichtlijn Water 9 november 2009

Geen achteruitgang nader bekeken • Geen achteruitgang is geen richtwaarde, maar een uitwerking van artikel 5.2b lid 4 Wm, waar dit principe is geimplementeerd • Bkmw regelt: • Achteruitgang adhv toestandsklassen beoordelen => normopvulling in de goede toestand toegestaan • Achteruitgang gemiddeld over planperiode beoordelen => alleen structurele achteruitgang = relevant • Achteruitgang per stof of kwaliteitselement beoordelen => dus geen one out, all out! • In slechtste klasse geen verdere verslechtering toegestaan => als norm overschreden is, geen verdere opvulling => RISICO • Uitzondering voor fysieke projecten van groot openbaar belang en tijdelijke achteruitgang => verwijzing naar KRW-tekst Waterbodems en Bkmw/BPRW

Nieuwe verplichtingen RWS ogv Bkmw • In BPRW GEP afleiden en onderbouwen voor alle sterk veranderde en kunstmatige waterlichamen • Rekening houden met KRW-doelen bij opstellen BPRW => moet maatregelenpakket bevatten, dat afdoende is om doelen te halen • Ingreep in waterbodem is mogelijke maatregel => afwegen in gebiedsproces, maar: geen automatisme meer als >I • Rekening houden met principe van geen achteruitgang bij opstellen van BPRW en achteruitgang evt. compenseren • KRW-uitzonderingen per waterlichaam opnemen en onderbouwen in BPRW => let op: geen achteruitgang! • Rekening houden met richtwaardes voor viswater, schelpdierwater en drinkwater bij opstellen BPRW • Streefwaarde voor waterwingebieden betrekken bij opstellen plannen • Gevolg: status plannen (iig BPRW) enorm verhoogd Waterbodems en Bkmw/BPRW

Nieuwe verplichtingen RWS ogv Bkmw II • Indirect rekening houden met Bkmw bij vergunningverlening => indirecte doorwerking via plannen = toetsen of je incl. aangevraagde vergunning je doelen nog wel haalt • Evt. negatieve effecten van eigen projecten compenseren (principe van geen achteruitgang) • Gevolg: BPRW kaderstellend voor vergunningverlening en voor projectplannen voor eigen werken • Uitkomst = Toetsingskader BPRW • NB Vergunningenbeleid aanscherpen = mogelijke KRW-maatregel maar niet verplicht, idem met ingreep in bodemkwaliteit • Dus niet zo: • Maar zo: Normen Vergunningen Doelen Doelen Normen BPRW Vergunningen Waterbodems en Bkmw/BPRW

Toepassingsbereik toetsingskader Van toepassing op nieuwe initiatieven van RWS en derden Geen dwang bestaand gebruik opnieuw te beoordelen Wel bij periodieke actualisatie (rekening houdend met bestaande rechten) Niet in het BPRW opgenomen KRW-maatregelen (zijn al getoetst)=> NB ogv andere wetgeving wel beoordeling nodig, (Nbwet Wtw) Algemene regels: alleen als dat mogelijk is Voor stoffen buiten Bkmw alleen het bestaande emissiebeleid Kan ook van toepassing zijn op ingrepen in de waterbodem 13 Waterbodems en Bkmw/BPRW Waterwet en Kaderrichtlijn Water 9 november 2009

Toetsingskader bij lozingen/emissies van stoffen • Centrale vraag = ik had doelen voor stoffen in dit waterlichaam, haal ik die nog als ik dit toesta? • Waterbodems: kijken naar emissie naar oppervlaktewater als achterblijvende kwaliteit > I-waarde GOED: er is nog emissieruimte => check of het ook goed blijft Huidig beleid => emissie aanvaardbaar? NB gebruik wel de juiste stofnormen! Wat is toestand water lichaam? JA SLECHT: er is maar heel beperkt emissieruimte => nadere afweging + evt aanvullende maatregelen Nee, tenzij Waterbodems en Bkmw/BPRW

Beslisschema biologie locatie Toetsing algemeen Altijd toegestaan Alleen positieve efffecten Toetsing per watertype Negatief effect KRW-maatregel Rivieren en overgangswater: (vis)optrekbaarheid, stromingscondities (snelheid, debiet, variatie) Meren: Areaal planten (oever en water) en doorzicht Kanalen: (vis)optrekbaarheid en doorzicht Kustwateren: Areaal schorren, kwelders en zeegras, getijdenstroming 15 Waterbodems en Bkmw/BPRW Waterwet en Kaderrichtlijn Water 9 november 2009

Benodigde info bij dit alles (voorbeelden) Waterlichamen (brondocumenten) Watertype en biologische kwaliteitselementen (programma BPRW) Emissie-eisen (Relevante regelgeving) Doelen (Bkmw) Goede chemische toestand (PS en PGS) Goede ecologische toestand (ORS, BIO, FC) Doelen (BPRW) Sterk veranderde en kunstmatige wateren Afleiding van een Goed ecologisch potentieel (BIO en FC) Beschermde gebieden: Drinkwater (Bkmw, bron voor bereiding drinkwater) Zwemwater (Besluit hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden) Schelpdierwater en zalmachtigen (Bkmw oud) Natura 2000 (aanwijzingsbesluiten of beheerplannen) 16 Waterbodems en Bkmw/BPRW Waterwet en Kaderrichtlijn Water 9 november 2009

En waar zitten nu dan die waterbodems? • Ingreep in waterbodem vanuit chemische kwaliteit is mogelijke KRW-maatregel => handreiking in de maak voor maken afweging • KRW kan eisen stellen aan hydromorfologie => kan leiden tot wijziging van vorm van de bak als KRW-maatregel • Nieuwe ingrepen in waterbodem (bijvoorbeeld t.g.v. uitvoering RvdR of vanuit scheepvaart) toetsen aan BPRW indien vergunning-/projectplanplichtig: • Als achterblijvende kwaliteit > I => kijken naar gevolgen waterkwaliteit; • Kijken naar effecten op ecologie => m.n. parameters als areaal waterplanten en kwetsbare gebieden als vispaaiplaatsen, mosselbanken en kwelders, toetsing verschilt naar gelang watertype Waterbodems en Bkmw/BPRW

Waterbodems in de KRW