DE INTIUÏTIEVE PSYCHOLOOG

1. DE INTIUÏTIEVE PSYCHOLOOG • Vergelijking van • 1. De manier waarop mensen in hun dagelijks leven conclusies trekken (de intuitieve methode). • 2. De manier waarop men in wetenschappelijk onderzoek conclusies trekt. (normatief) • Deze manieren hebben in opzet veel gemeen. De intuitieve methode gaat veel sneller, maar heeft ook veel tekortkomingen.

2. DE MENS ALS INTUITIEVE WETENSCHAPPER Officiele Wetenschap Mens ---------- ------------ observatie ervaring | | steekproef herinneringen | | populatie generalisering | | samenhang, associatie, causaal verband causale attributie | | theorie geloof redenering vuistregel

3. HEURISTIEKEN • Heuristiek = vuistregel. • Belangrijke heuristieken die mensen gebruiken: • 1. De representativiteits heuristiek: • Dingen die uiterlijk op elkaar lijken zijn innerlijk ook gelijk. • Voorbeeld. In die film van daarnet haalde de neger in de lift een mes tevoorschijn, en ik sta nu met een neger in de lift... • 2. De beschikbaarheids (availability) heuristiek: • Dingen die ik gemakkelijk kan herinneren hebben een hoge frequentie. • Voorbeeld. Mijn ouders geven me dagelijks een pak slaag, dus dat zal wel normaal zijn. • 3. Levendigheid en opvallendheid (salience): Zulke info wordt zwaarder gewogen en beter herinnerd.

4. BEPERKINGEN VAN DE INTUITIEVE METHODE • Het intuitieve proces wordt vaak beinvloed door zaken die er niet toe doen: • - opvallende info herinner je gemakkelijker • - info die overeenstemt met iets wat je al gelooft, herinner je gemakkelijker • Het intuitieve proces is vaak ongevoelig voor zaken die er wel toe doen: • - je trekt net zo makkelijk conclusies uit een kleine steekproef als uit een grote • - je houdt geen rekening met vertekeningen in de steekproef tgv. de selectie-methode

5. Voorbeeld. • ervaring: • Anne heeft blond haar en is dom • herinnering: • Bij Jeanet en Linda was dat ook zo • generalisering: • Blonde meisjes zijn dom

6. De observaties zijn vertekend: • Het volksgeloof zegt dat blondjes dom zijn, en als jij dat ook gelooft, zul je gedrag van blondines eerder als dom interpreteren. • De steekproef is klein. • Wat zegt N = 3 nou eigenlijk? • De steekproef is vertekend (biased). • Als je gelooft dat blondjes dom zijn, zul je voorbeelden daarvan makkelijker herinneren. Je vergeet vergeet de tegenvoorbeelden, dat • Claudia blond en brilliant was • Nancy rood en half debiel was. • In films worden vaak stereotype figuren neergezet.

7. Extremity, Salience, and Availability • 1. Overschatting van het percentage vrouwen op een lijst, als er veel beroemde vrouwen tussen zitten. • 2. Overschatten van het percentage personen dat langer dan 6 ft. is als er erg lange personen bij zitten. • 3. Overschatten van het percentage misdaden als er ernstige midaden bij zitten. • 4. Mensen overschatten van het aantal doden tgv. brand in vergelijking met verdrinken, en ongelukken in vergelijking met beroerte. • 5. Mensen gaan er van uit dat meer mensen qua opinies en gedrag op henzelf lijken dan feitelijk het geval is. • 6. Mensen overschatten hun eigen bijdrage in gezamelijke activiteiten.

8. Insensitivity to Sample Size • 1. De meeste mensen schatten de kans op een dag met geboorte van 60% jongens even groot in voor een groot als voor een klein ziekenhuis. • 2. De gemiddelde cursus-evaluatie van een paar dozijn studenten heeft minder invloed op de keuze die nieuwe studenten maken dan een interview met twee of drie studenten.

9. Insensitivity to Sample Bias • 1. In een vraag-en-antwoord spelletje waar de vragensteller moeilijke vragen moet stellen, wordt de vragensteller meer dan gemiddelde kennis toegedicht terwijl degene die antwoorden moet geven minder dan gemiddelde kennis wordt toegedicht. • 2. De attitude t.a.v. ontvangers van een bijstandsuitkering werd negatiever na het lezen van een verhaal over één asociaal voorbeeld, ongeacht of deze persoon “typisch” of “atypisch” was. • 3. Proefpersonen generaliseren de humaniteit of inhumaniteit van een gevangenisbewaarder naar de hele populatie Amerikaanse gevangenis-bewaarders, ongeacht of het voorbeeld als "typisch" of "atypisch" wordt bestempeld.

10. Voorbeelden: • Personeels-chefs gaan vaak eerder af op hun eigen indruk na een interview van een uur, dan op rapport-cijfers en aanbevelingen van anderen (gebaseerd op een veel grotere steekproef). • Politici en rechters laten zich door anekdotes meer beïnvloeden dan door statistieken. • Waar zijn dit voorbeelden van?

11. Leerdoelen • Kunnen geven van een voorbeeld • Kunnen beschrijven van een onderzoek bij een gevraagd fenomeen • Bijvoorbeeld: • “beschrijf een onderzoek waaruit blijkt dat mensen soms ongevoelig zijn voor vertekening van een steekproef” • moet een onderzoek zijn, geen voorbeeld • moet over sample bias gaan, niet sample size