Kwaliteit van leven in Limburg

1. Kwaliteit van leven in Limburg Voordracht ten behoeve van politiek debat en maatschappelijke organisaties in Limburg Dr. Nol reverda, lector Hogeschool Zuyd

2. Inhoud • Wat is krimp? • Wat is sociaal kapitaal? • Sociaal kapitaal in Limburg • Noodzaak bovenlokale aanpak

3. Wat is krimp? • Krimp in enge zin betekent minder mensen door demografische verandering • Demografische veranderingen door: • Natuurlijke stijging/daling (verschil tussen geboorte en sterftecijfer) • Netto migratie (verschil tussen binnenkomende en uitgaande migratie) Krimpgerelateerde processen: ontgroening en vergrijzing

4. Krimp in Limburg (E’til)

5. Enkele conclusies • Bevolking Nederland groeit tussen 2009 en 2040 van 16,5 naar 17,5 miljoen mensen • Bevolking Limburg krimpt tussen 2009 en 2040 met 200.000 mensen (-18%) • Aantal jongeren gehalveerd • Potentieel werkende bevolking daalt met 38% • Categorie 65+ stijgt met 45%

6. Enkele conclusies • Grijze druk 2009: 29% (per 100 personen tussen 20 en 64 jaar zijn er 29 mensen van 65+) • Grijze druk 2040: 63% (per 100 personen tussen 20 en 64 jaar zijn er 63 mensen van 65+) • PSR in 2009: 1 – 3,4 • PSR in 2040: 1 – 1,6

7. Wat is sociaal kapitaal? staat/overheid civil society/ markt/ burgermaatschappij economie staat/overheid civil society/ markt/ burgermaatschappij economie

8. Wat is sociaal kapitaal? Sociaal kapitaal: • Kernvariabele van civil society • Formele en informele netwerken • Kernwoorden: vertrouwen, steun, wederkerigheid • ‘Goed’ and ‘slecht’ sociaal kapitaal • Mediatingstructures: maatschappelijk middenveld • Bindend en bruggenbouwend sociaal kapitaal • Kwaliteit van samenleven hangt samen met kwaliteit van sociaal kapitaal

9. Sociaal kapitaal in Limburg (CBS bevolkingstrends 2010) Sociaal kapitaal: participatie en vertrouwen • Limburg kent het hoogste lidmaatschap van sport- of hobbyvereniging (41% tegenover 37% landelijk) • Limburg kent het laagst aantal vrijwilligers (21% tegenover 24% landelijk) • Zes Limburgse gemeenten staan in de top-6 van gemeenten met het minste aantal vrijwilligers (alle Zuid Limburgse gemeenten) • Limburg scoort het laagst bij opkomst Tweede Kamerverkiezingen

10. Sociaal kapitaal in Limburg (CBS bevolkingstrends 2010) • 18 van de 34 Limburgse gemeenten scoren lager dan de landelijk gemiddelde opkomst bij Tweede Kamerverkiezingen • In Limburg is het vertrouwen in elkaar het kleinst van Nederland • Limburg kent een laag tot gemiddeld vertrouwen in overheidsinstellingen • Kortom: werk aan de winkel

11. Noodzaak tot bovenlokale aanpak • Investeren in vitaal sociaal kapitaal voorwaarde voor kwaliteit van samenleven • Discussie over de kwaliteit van de Limburgse samenleving kan alleen gevoerd worden via het maatschappelijke middenveld • Krimp dwingt tot: • Bovenlokale samenwerking en afstemming • Bruggenbouwend sociaal kapitaal door afname leden, korting op budgetten en ontwikkeling ‘open’ samenleving • Inhoudelijk kennen veel vraagstukken een bovenlokaal karakter

12. Noodzaak tot bovenlokale aanpak: SER advies krimp • Economische, maatschappelijke en ruimtelijke vitaliteit in krimpgebieden behoeft maatschappelijk draagvlak • Krimpvraagstukken zijn gemeentegrens overschrijdend en regionaal van aard • Regionale samenwerking is sleutelbegrip voor het omgaan met krimp op economisch, sociaal-cultureel en bestuurlijk terrein • Provincies moeten het voortouw nemen voor regionale samenwerking en deze faciliteren