روش تحقیق

1. روش تحقیق دکتر محمود شارع پور دي 1390

2. برخي منابع : • حافظ نيا، محمد رضا (1381) مقدمه اي بر روش تحقيق، تهران، انتشارات سمت. • نادري، عزت الله و ديگران (1368) روشهاي تحقيق و چگونگي ارزشيابي آن. تهران، انشارات بدر. • نادري، عزت الله و ديگران (1369) راهنماي عملي فراهم سازي طرح تحقيق . تهران، انشارات بدر. • هومن، حيدر علي (1366) پايه هاي پژوهش در علوم رفتاري. تهران ، ديبا.

3. کندوکاوها و پنداشته ها- تالیف دکتر رفیع پور- شرکت سهامی انتشار • روش تحقیق در علوم اجتماعی- نوشته کیوی و کامپنهود- ترجمه دکتر نیک گهر- انتشارات فرهنگ معاصر • مجموعه آثار منتشر شده توسط دفتر پژوهش های فرهنگی- بالغ بر 16 جلد کتاب در زمینه روش تحقیق

4. شرايط لازم براي تحقيق: • 1- وجود فرهنگ تحقيق: باور به اهميت پژوهش • 2- محقق • 3- بودجه • 4- سازمان لازم • 5- فراغت لازم • 6- ضوابط و مقررات مالي و اجرايي سازگار با تحقيق

5. دو نوع فلسفه روش تحقیق • الف- آنانی که همه دانشها را یکی می دانند (شامل: رفتارگرایان، طبیعت گرایان، اثبات گرایان، و تجربه گرایان) ويژگيهاي دیدگاه يا روش كمي: Quantitative - تاكيد بر كميت و آمار - نفی نظریه یا تحقیر نظریه (جنون کمیت و آزمون شیدایی) - اتکا مفرط بر ادراک - کوشش مفرط در کمی سازی واقعیت

6. ب- آنانی که بر افتراق دانشهای طبیعی و انسانی از لحاظ روش تاکید دارند (شامل: اصحاب تاویل، تاریخ گرایان، پدیدارشناسان و اصحاب مکتب تفهمی) ويژگيهاي روش يا ديدگاه كيفي: Qualitative • 1- توجه به ابعاد کیفی و ذهنی پدیده ها • 2- درون فهمی • 3- توجه به بعد زمان در نیل به شناخت • 4- توجه به پیچیدگی، عمق و تعدد ابعاد در پدیده ها • 5- تاکید بر تامیت پدیده ها

7. جهات منفي: • 1- با این روش، امکان مطالعه در جمعیت های بزرگ وجود ندارد. • 2- کاهش قدرت تعمیم • 3- با توجه به تاکید مفرط بر ابعاد ذهنی، امکان سقوط در شهودگرایی وجود دارد یعنی شخصی شدن داده ها و کاهش پایایی تحقیق (Reliability). • تاكيد بر روشهاي تركيبي: Mixed methods

8. انواع روش تحقیق تحقیقات مقطعی : الف ) با توجه به معیار زمان : تحقیقات طولی: بنیادی: ب ) با توجه به معیار کاربرد : کاربردی: 8

9. مطالعات پهنانگر: ج ) با توجه به میزان عمق : مطالعات ژرفانگر : تحقیق موردی و مونوگرافی کتابخانه ای یا اسنادی د ) از لحاظ روش گردآوری اطلاعات : مشاهده ای آزمایشی یا تجربی توصیفی پیمایشی یا زمینه یابی : همبستگی علی 9

10. عناصر و ساختار طرح تحقیق (پروپوزال) • بیان مساله و ضرورت و اهمیت آن • سوابق و ادبیات مربوطه • اهداف تحقیق • فرضیه ها یا سوالات تحقیق • تعریف مفاهیم • نوع تحقیق • جامعه آماری ، حجم نمونه و روش نمونه گیری • ابزار گردآوری اطلاعات

11. روش استخراج و تجزیه و تحلیل اطلاعات زمان و طول مدت اجرای تحقیق مدیر و عوامل اجرایی تحقیق هزینه های تحقیق به تفکیک (پرسنلی ، مواد ، مسافرت ، تایپ و............) ابزار و وسایل مورد نیاز برای اجرای تحقیق 11

12. مرور کامل منابع و اطلاعات موجود بیان مسئله انتخاب موضوع تحقیق سوال اولیه و یا مشکل اهداف فرضیه ها پایان هر تحقیق شروع تحقیق دیگر است در انجام مراحل تحقیق موارد زیر دارای اهمیت می باشند . 1- در هر مرحله از تحقیق نیاز به بازنگری و مرور منابع اجتناب ناپذیر است . 2- در تمام مراحل تحقیق باید برنامه ریزی و مدیریت صحیح حاکم باشد . 3- در تمام مراحل تحقیق باید اصول اخلاقی و انسانی کاملاً رعایت گردند . متغیرها یا عوامل پاسخ به سوال اولیهو راه حل برای مشکل انتخاب ابزار مناسب برای جمع آوری داده ها جامعه مورد بررسی و نمونه جمع آوری داده های مورد نیاز تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها نتیجه گیری و بحث روند انجام یک تحقیق علمی

13. گسستن ساختن مقایسه (با واقعیات) مراحل روش علمی مرحله اول پرسش آغازی مرحله دوم مطالعات اکتشافی مصاحبه های اکتشافی خواندن مرحله سوم طرح نظری مساله تحقیق مرحله چهارم ساختن مدل تحلیلی مرحله پنجم مشاهده مرحله ششم تحلیل اطلاعات مرحله هفتم نتیجه گیری

14. بخش اول: موضوع تحقيق و بيان مسالهمنابع مختلف برای یافتن موضوع تحقيق: • - تجارب شخصی • - استنتاج از نظریه ها: مثل نظریه خودکشی از دورکیم يا نظريه حق به شهر از هانري لوفوور • - استفاده از متون مربوط به موضوع: نتایج حاصل از تحقیقات قبلی (مثال: اعتماد اجتماعی و تحصیلات- علل گرايش مردم به مالكيت منزل) • - اولویت های پژوهشی سازمانها و ادارات دولتی • - نیازهای پژوهشی موسسات خصوصی و غیردولتی

15. معيارهاي انتخاب موضوع تحقيق: • 1- آيا موضوع بوسيله فرايند تحقيق قابل بررسی است؟ • 2ـ آيا موضوع‌،‌موضوعي برجسته و مهم است؟ • 3ـ آيا تحقيق درباره موضوع عملي است؟ • 4ـ آيا پژوهشگر توانايي لازم را براي انجام تحقيق دارد؟ • 5ـ آيا اطلاعات مورد نياز قابل دسترسي است؟ • 6ـ آيا منابع مالي لازم براي تحقيق قابل تامين است؟ • 7ـ آيا زمان كافي براي تكميل تحقيق وجود دارد؟ • 8ـ آيا موضوع تحقيق مورد كنجكاوي و علاقه محقق مي‌باشد؟

16. انتخاب موضوع و انتخاب عنوان: • موضوع (Topic) چهارچوب کاری است که پژوهشگر انتخاب می‌کند. در بیشتر مواقع موضوع و عنوان یکی تصور می‌شوند اما منطق انتخاب عنوان و انتخاب موضوع یکی نیست. • به طور مثال هویت موضوع یک پژوهشگر است و "بررسی نمادهای هویت قومی در بازارچه مریوان استان کردستان" عنوان پژوهش وی است، به عبارت دیگر عنوان نشان می‌دهد که پژوهشگر در این پژوهش برکدام جنبه از موضوع متمرکز شده‌است.

17. پژوهشگری که قصد ادامه کار به صورتحرفه‌ای را دارد، نباید به صورت اتفاقی یا علایق دوره‌یی بهانتخاب موضوع بپردازد بلکه بهتر است برای خود یک خط سیر حرفه‌ای دراز مدت بر اساس یکموضوع ثابت در نظر بگیرد. • عنوان (Title): عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر در تحقیق است. عنوان مانند نمای بیرونی ساختمان است که علاوه بر این که نشان می‌دهد فرد به کجا وارد می‌شود نقش مهمی در جلب توجه افراد دارد.

18. یک شیوه خوب برای شروع کار تحقیق: • بهتر است محقق کار خود را با یک پرسش آغازین شروع کند. • این کار زمانی مفید است که این پرسش به درستی تدوین شده باشد. • معیارهای یک پرسش آغازین منا سب: • 1- باید کاملاً روشن و دقیق باشد. نباید مبهم و چند پهلو باشد. آزمون: طرح پرسش برای عده ای بدون شرح • 2- عملی بودن: وقت و امکانات

19. طرح مساله یا بیان مساله • پژوهشگر در طرح مسئله باید توضیح دهد که چرا این جنبه از موضوع به مسئله وی تبدیل شده ‌است. طرح مسئله متعلق به پژوهشگر است و چرایی موضوع از زبان پژوهشگر توضیح داده می‌شود. • بیان تازگی و اصالت در طرح مسئله:پژوهشگر چگونه می‌تواند در طرح مسئله ادعا کند که پژوهش وی حاوی یافته‌های جدیدی است؟برای درک بهتر مفهوم تازگی باید به مفهوم دستاورد یک پژوهش یا  contribution توجه کرد این واژه انگلیسی به معنای سهیم شدن در انباشت دانش یک موضوع است، به عبارت دیگر تازگی کار به معنای سهم آن در انباشت دانش است.

20. بيان مساله: • ویژگی های بیان مساله:ساده، مختصر،دقيق، و مربوط • محتواي بيان مساله: • 1ـ مشكل چيست؟ • 2ـ مشكل چرا و چقدر اهميت دارد؟(آمار و ارقام ميتواند كمك كند ) • 3ـ تاكنون با مشكل چگونه برخورد شده است؟ • 4ـ تداوم مشكل ما را به كجا مي برد؟( اگر وضع ادامه بيابد چه ميشود ) • 5ـ تحقيقات ضد و نقيض در مورد مشكل كدامند؟ • 6ـ در اين تحقيق شما مي‌خواهيد چه بكنيد؟ ( توضيح كاملتر تحقيق )

21. چگونگي بيان مساله: مقدمه و زمينه سازي براي ورود به مسئله توضيح مختصر ويژگيهاي مشكل تشريح ابعاد مختلف مساله: گستردگي و در برگيرندگي مسئله در جامعه مورد نظر تعيين ابعاد مد نظر براي تحقيق ضرورت و اهميت پژوهش درباره مسئله 21

22. فوايد بيان مساله: مسير كار پژوهشگر را مشخص مي‌كند. اهداف پژوهش را روشن مي‌سازد. اهميت، ضرورت و اولويت پژوهش را روشن مي‌‌كند. درك و پذيرش طرح تحقيق را از طرف مسئولان و تامين كنندگان بودجه آسان مي‌سازد. و ارائه جواب به دو سوال مهم: What- Why 22

23. سه مرحله در بیان مسئله: 1- تشریح زمینه و بستر (Context): محقق به تصویر زمینه ای می پردازد که در آن مسئله مورد نظر رخ داده است. 2- تعریف مسئله: شامل - چه چیزی وجود دارد که نمی دانیم و نیاز به دانستن چه چیزی داریم. - از این مطالعه چه اطلاعاتی به دست می آوریم 3- ضرورت و اهمیت مسئله: شامل - چرا انجام این مطالعه مهم است؟ 23

24. - چه کسانی یا سازمانی از انجام این مطالعه بهره مند خواهد شد؟ - چرا به دانستن این اطلاعات نیاز داریم؟ در بیان مسئله حرکت به صورت هرم معکوس (Reverse pyramid) است یعنی از گزاره های عام به شرایط خاص. 24

25. مشکلات و خلاهای احتمالی در بیان مسئله: • 1- تعریف مسئله به صورت مبهم (unclear problem definition) • 2- سازماندهی ضعیف (poor organization) • 3- تکرار جملات و عبارات

26. راه هاي مختلف براي تعريف مساله: • در مطالعات قبلی خلایی وجود دارد (Gap) یا • سوال جدیدی طرح کنیم (Raise a question) یا • لازم است کار انجام شده قبلی را ادامه دهیم (Continue) یا • با یک ادعا و اندیشه پذیرفته شده، مخالف هستیم(Counter-claiming) • پروژه پژوهشی زمانی موفق است که تمام ذی نفع های کلیدی (stakeholders) در تعریف مسئله دخیل باشند. مثلاً در امور ساخت و ساز: سرمايه گذار، طراح، مجري.

27. بخش دوم: بررسي پيشينه موضوع(Literature Review) • كجا: در كتابخانه و يا به صورت آنلاين (Online) • استفاده از پايگاه هاي اطلاعاتي مرتبط (فارسي و خارجي) • چگونگياستفاده: • نوع منابع: كتاب- مقاله- پايان نامه- گزارش تحقيقي • در مورد منابع مورد استفاده بايد دقت كافي كرد چون برخي منابع حاوي اطلاعات نادرستي هستند. • نت برداري، خلاصه نويسي و فيش برداري از تمام منابع مورد استفاده • سعي شود تا حد امكان از منابع دست اول استفاده شود.

28. حتماً اطلاعات كتاب شناختي يا منبع شناختي ثبت و ضبط شود مثل: نام نويسنده، نام كتاب يا مجله، شماره مجله، شماره صفحات، سال انتشار، محل انتشار و ناشر. • فيش برداري و خلاصه نويسي

29. ارزيابي منابع موجود: • 1- آيا اين منبع به ارائه جواب به سوال تحقيقي شما كمك مي كند؟ • 2- آيا منبع مورد نظر رعايت قواعد علمي را نموده است؟ (دقت و بي طرفي)

30. رابطه نظریه با تحقیق: دو فرایند مهم داریم: نظریه پردازی و نظریه آزمایی. نظریه پردازی (Theory construction): نظریه پردازی با مشاهده و توصیف آغاز شده و به ساخت نظریه در مورد این مشاهدات ختم میشود. این همان نظریه مبتنی بر زمینه (grounded theory) است چون مبتنی بر مشاهده است. (استقراء: حرکت از خاص به عام یا از مشاهده به نظریه) نظریه آزمایی (Theory testing): در اینجا کار با نظریه شروع میشود. با استفاده از نظریه پیش بینی می کنیم که در دنیای واقعی، امور به چه صورت خواهد بود. اگر پیش بینی ماصحیح باشد منجر به تایید نظریه میشود اما اگر پیش بینی ما غلط باشد پس نظریه غلط است. (قیاس: حرکت از عام به خاص) 30

31. ساختن مدل تحلیل

32. بخش سوم: روش شناسي (Methodology) • هدف كلي اين بخش: بيان روش تحقيق و ابزار مورد استفاده • عناصر اصلي اين بخش: • 1- نوع روش تحقيق (آزمايشي، پيمايشي، تاريخي،اسنادي، توصيفي، همبستگي، علي و ...) • 2- بيان سوالات يا فرضيات تحقيق • 3- تعريف نظري و عملياتي مفاهيم (شاخص سازي) • روش پيشنهادي در كتاب دكتر نيك گهر

33. 4- جامعه آماري • 5- حجم نمونه و شيوه نمونه گيري • 6- ابزار سنجش: پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده • 7- اعتبار و پايايي (روايي)

34. انواع سوالات پرسشنامه: پرسش های بسته یا دارای ساختار الف ) از نظر شکل : پرسش های باز یا فاقد ساختار پرسش های خاستگاهی یا جمعیت شناسی ب ) از نظر محتوا : پرسش های عینی پرسش های نگرشی

35. قواعد اساسی در تدوین پرسش های مناسب: • آنچه را که می خواهید بدانید ، بپرسید. • پرسش های ساده و کوتاه طراحی کنید . • در هر پرسش ، تنها از یک موضوع سوال کنید . • از طرح پرسش های مبهم یا پیچیده خودداری کنید . • استفاده از زبان مناسب . • پرسش باید مشخص و دقیق باشد . • خودداری از بکار بردن نفی مضاعف . • پرهیز از طرح پرسش های جهت دار . • احتیاط در طرح پرسش های حساسیت برانگیز .

36. ویژگیهای پرسشگران: • دارای تحصیلات کافی در حد انجام پرسشگری باشند . • از تجربه لازم برخوردار باشند . • از هوش ، زیرکی و فراست لازم برخوردار باشند . • دارای سرعت عمل کافی برای انجام فعالیتهای پرسشگری باشند . • زبان مردمی را که پاسخگو هستند بفهمند یا بتوانند بخوبی تکلم کنند . ( بهتر است پرسشگر بومی باشد ) • قدرت برقراری روابط دوستانه و صمیمی با افراد را داشته باشد . • آداب و رسوم و فرهنگ پاسخگویان را دانسته و خود را ملزم به رعایت احترام به آنها بدانند . • با مفاهیم اولیه روش تحقیق عملی آشنایی داشته باشند. • آموزش لازم را درباره طرح تحقیق ، اهداف پرسشنامه و روش تکمیل آن دیده باشند .

37. بخش چهارم: يافته ها • هدف اين بخش: توصيف و تحليل داده ها • ابتدا توصيف داده ها • سپس تحليل داده ها • بيان تشابهات و تفاوت ها در يافته ها با تحقيقات مشابه • در اين مرحله نبايد به تفسير داده ها پرداخت. • در اين مرحله ميتوان از آمار، جدول و نمودار استفاده كرد.(تمام جداول و نمودارها بايد شماره و عنوان داشته باشند)

38. بخش پنجم: بحث و نتيجه گيري • بيان مجدد موضوع • ايجاد ارتباط بين يافته ها • مهمترين يافته هاي شما چيست • بيان دلالت هاي يافته ها و نتايج • ارائه پيشنهادات براي مسئولين و براي تحقيقات آتي

39. بخش ششم: تدوين فهرست منابع • رعايت الگوي APA • كتاب با تك مولف: • نام خانوادگي نويسنده، نام كوچك(يا حرف اول نام)، سال انتشار در داخل پرانتز، نام كتاب با فونت پررنگ يا كج، اگر باشد نام مترجم، شهر انتشار، ناشر. • مثال اول: حافظ نیا ، محمد رضا ( 1382)مقدمه اي بر روش تحقيق در علوم انساني. تهران، انتشارات سمت.

40. مثال دوم: • Ellis, Havelock (1936), Studies in The Psychology, 2 vols., 3rd ed, (N.Y.: Random House, 1936). • كتاب با دو مولف: • نام خانوادگي، نام و نام خانوادگي،نام (تاريخ انتشار)، عنوان، محل نشر:ناشر. • اليوت، ا. و چارلز، ری ( ١٩۶٠ )، زيست شناسی، ترجمة مهدیکريميان و حسين محمدی، چاپ دوم، تهران: انتشارات علم و فرهنگ.

41. مقاله در مجله:(با يك نويسنده) • نام خانوادگي،نام (تاريخ انتشار)، عنوان مقاله، نام نشريه (پررنگ يا كج)، دوره، شماره، صفحات. • مثال: • توسلي، غلامعباس (1381)، مناسبات قومي و رابطه آن با تحول هويت جمعي، مجله جامعه شناسي ايران، دوره چهارم، شماره4، 3-25. • Richardson, J. (1999) The concepts and methods of phenomenographic research, Review of EducationalResearch, Vol.2, No.2,pp:121-133.

42. مقاله در مجله:(با دو نويسنده) • نام خانوادگي،نام و نام خانوادگي،نام (تاريخ انتشار)، عنوان مقاله، نام نشريه (پررنگ يا كج)، دوره، شماره، صفحات. • گزارش: • نام سازمان يا موسسه (تاريخ انتشار)، عنوان، اگر باشد نام تهيه كننده، محل نشر: ناشر. • پايان نامه: • نام خانوادگي، نام (تاريخ انتشار)، عنوان ،پايان نامه دكتري/كارشناسي ارشد، نام دانشگاه.

43. روزنامه: • نام خانوادگي، نام (تاريخ انتشار به سال، ماه و روز)، عنوان، نام روزنامه، محل نشر. • اينترنت: • نام خانوادگي، نام، عنوان، آدرس سايت، زمان مراجعه به سايت.

44. عناصر و ساختار گزارش تحقیق: • الف ) مقدمه : • جلد • صفحه بسم الله الرحمن الرحیم • صفحه عنوان • صفحه تقدیر و تشکر • پیشگفتار • چکیده به زبان اصلی • ب ) فهرست ها : • فهرست مطالب • فهرست جداول • فهرست نمودارها • فهرست نقشه ها و عکس ها

45. ج ) متن : مقدمه یا کلیات چارچوب نظری ادبیات و سوابق موضوع روش تحقیق تجزیه و تحلیل داده ها نتیجه گیری و پیشنهادات د ) کتابنامه : کتب ( فارسی ، انگلیسی و عربی ) مقالات ه ) پیوست ها : پرسش نامه یا سایر ابزار گردآوری اطلاعات اسناد و مدارک

46. از حسن توجه شما سپاسگزارم 46