190 likes | 488 Views
Klinik Araştırmalara Temel Bilimsel Araştırmaların Katkısı ve Önemi. Prof.Dr . Neşe Atabey Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı İzmir. Konuşma Planı Temel Bilimsel Araştırmalar Neden Yapılır ? Translasyonel Araştırmalar Gerekli mi?
E N D
Klinik Araştırmalara Temel Bilimsel Araştırmaların Katkısı ve Önemi Prof.Dr. Neşe Atabey Dokuz EylülÜniversitesi Tıp Fakültesi TıbbiBiyolojiveGenetikAnabilim Dalı İzmir
KonuşmaPlanı • TemelBilimselAraştırmalarNedenYapılır? • TranslasyonelAraştırmalarGerekli mi? • TemelBilimlerKlinikUygulamalara, TanıveTedaviyeKatkıSağlarmı? Örnekler • İnsanGenomProjesi • İndüklenmiş Pluripotent KökHücre Nobel Ödülü • KişiselDeneyim (Grb2 inhibitörükanserdetedavisindekullanılabilir mi?
NedenTemelBilim? • Temelbilimcilerbiyomedikalaraştırmalarınveürünlerinanakaynağıdır. • İnsanlıktarihiboyuncabilimselkeşiflerpratiğeuygulandığızaman, tam veyararlıolarakkabuledilmektedir. Tıp alanında da bukuralgeçerlidir. • Başlangıçtabirtemelbilimlerlaboratuvarındakimolekülerveyahücreseldüzeydekibirkeşif , yavaşyavaşfarklıdüzeylerdeilerlemekteveklinikkullanımageçenekadarçoksayıdaaşamayıgeçmesigerekmektedir (veya tam tersi) .
TranslasyonelAraştırmalarNedenÖnemlidir? • TranslasyonelTıp son yıllardagelişentemelveklinikbilimlerarasındakibuboşluğudoldurmaya, yönelikbirbilimalanıdır. • TranslasyonelBilimyapankişitemelveklinikbilimlerarasındaköprüolan, birdiliöbürüneçevirmeyisağlayankişidir. • Akademikortamda, laboratuvarlardagerçekleştirilir, ancaktemelbilimselsorununklinikbirürünilesonuçlanmasıhedeflenir. • Ancaktranslasyonelbilimyapmakkolaydeğildir, çünkütoplum, sanayi, projefonları, üniversiteler, temelaraştırmacılarveklinisyenlerinarasındagüventemellibirişbirliğikurulmasınıgerektirir (genişanlamdauluslararasıanlamdaişbirlikleride gereklidir).
1.Klinik ProbleminTanımlanması (klinik) 2.Araştırma hipotezininOluşturulması (çevrimsel) TranslasyonelAraştırmaDöngüsü 1Pratik KullanımaAktarım (klinik) 3.Araştırma StratejisininOluşturulması (temel, klinik, çevrimsel) Hasta-Toplum Biyomedikaltopluluk Yöneticiler-SağlıkSistemi UluslararasıOrganizasyonlar BağımsızGözlemKurulları SağlıkileİlişkiliEndüstri 4. AraştırmaStratejisininGerçekleştirilmesi (temel, klinik, çevrimsel) 9.Sanayiyi veİlhgiliKruluşlarileEtkileşim (çevrimsel ) 5.In vitro çıktılar (temel 8.Randomize KlinikÇalışmalar (klinik) 6.In vivo çıktıları (temel)
NedenTranslasyonelBilim? 10 000’DE 1 15 YIL • Tıp alanındateorikbilgininvedeneyselverilerinklinikuygulamayagirmesi her zamanzorolmuştur, üretilenbilimselverininmiktarınınvekarmaşıklığınınartması, yasaldüzenlemelervemalikaynaklarınkısıtlılığıeklendiğindetranslasyondaha da zorbirboyutkazanmaktadır. >1 MİLYAR $ BİR YENİ TEDAVİYİ LABORATUVARDAN KLİNİK UYGULAMAYA TAŞIMANIN MALİYETİ BİR BİLİMSEL KEŞFİN İNSAN SAĞLIĞINI GELİŞTİREN HAYAT KURTARAN BİR TIBBİ UYGULAMAYA DÖNÜŞMESİ İÇİN GEREKEN SÜRE BİLİMSEL KEŞİFLERİN PİYASAYA GİRME OLASILIĞI
NedenTranslasyonelBilim? • NIH verilerinegöretemelaraştırmalarileeldeedilenpotansiyelbirterapötiğinfazçalışmalarınagirmedenprekliniktestlerindebaşarısızlıkoranı %80-90. • Hızıartırmakiçinulusalvekurumsaldüzeydeçoğunluklaklinikaraştırmacılararacılığıileklisyenleritemelaraştırmalarilekeşfedilenbilgileri hasta tanıvetedavisindekullanmayayönelikkeşifleryapılmasıhedefleniyor. • Bu aşamadatemelbilimleregösterilenilgitümdünyadaoldukçadüşük. GELİŞTİRİLEN İLAÇLARIN % 80-90’I İNSAN ÇALIŞMALARINA GEÇİLMEDEN ÖNCE BAŞARISIZ OLMAKTA
TemelBilimlerinKatkıları • Buna karşın son yıllardagerçekleştirilentemelaraştırmalarhastalıklarınmekanizmalarınınanlaşılması, önlenmesi, tanısıvetedavisineyönelikönemligelişmelersağladı. • Bu gelişmelerdeinsangenomunundizilenmesi, kanserhücrelerineözgüyenihedeflenmiştedavileringeliştirilmesivekökhücrelerinhastalıklarıntedavisindekullanılmayabaşlanmasısayılabilir.
İnsanGenomProjesi (HGP) -1986 da ABD EnerjiBakanlığıradyasyonunnedenolduğu DNA hasarının DNA düzeyindebelirlenmesiamacıylabaşlattı, 1990 da 18 ülkeninkatılımıileuluslararasıbirboyutkazandı, Dizilemesonuçları 2003 de yayınlandı -Günümüzde 1000 genomprojesitamamlandıve 2500 genomadoğruilerlemekte
ToplamEkonomikİmpakt 1988-2012 arasında İnsangenomunundizilenmesiprojesidirektveyaindirektolarakaraştırma, geliştirmeveticariaktivitelerile 2012 yılınakadardolarbazında: • Toplam 1 trilyondolarayakınekonomikimpakt • Yılda 4.3 milyoniş • Genomikalanındaçalışmayabaşlayansektördeneldeedilenvergigelirleriile 54.8 milyar dolar gelir
ToplamEkonomikİmpakt • ABD hükümeti HGP ye tamamlananakadar (2003) 3.8 milyardolarharcadı, • 2012 ye kadarbu 5.4 milyardolarıbulduvebuprojesonundakiyatırımlar da ek 8.5 milyardolaroldu(24 yıllıkbusüreçte HGP için her ABD vatandaşınınyılda 2 dolarverdi, geridönüşü 1 trilyondolarekonomikgirdi)
HGP ProjesininBiyomedikalUygulamaları • Tek Gen hastalıklarınınTanısı • 3000 Mendelyantek gen hastalığının • genikeşfedildi • Nadir hastalıklarıntanısınayönelik • tanıtestleri (yanlıştanınınönlenmesi) • Prenatal tanıtestleri • Gelecektekişiselleştirilmiştedavileriçinönbilgiler • HastalıklaraYatkınlıklarınBelirlenmesineYönelikBilgiler • Kanser, Nörolojikveprikiyatrikhastalıklarayatkınlığınöngörülmesineyönelikmarkerlarbelirlendi • Gelecektekişiyeözgüyaşamtarzıbeslenmeönerileri, çevreselfaktörlerinhastalıklarınbelirlenmesindekirolleri • GenomikTemelliİlaçlarınGeliştirilmesi • Gleevek (KML), Herceptin (Meme Ca), Tarceva(AkcCa) and Avastin(Kolon, AkcvedigerCa) vb. • Gelecekteyenihedeflereyönelikyeniilaçlarıngeliştirilmesi
HGP ProjesininBiyomedikalUygulamaları • Varolanilaçlarıngenomikbilgiler • doğrultusunda belli alt populasyonlarda • yenidenkullanımı • Örn: EGFR mutasyonlarıpozitifolanolgulariçinIressakullanımıvb • Yenitaramalarileyeniilaçlarınbelirlenmesi • Genomikbilgilerinenfeksiyonlarlasavaşiçinkullanılması • -Birçokmikroorganizmadizilendi, Örn HIV/AIDS hastalarındagenetiktaramalaruygulanmayabaşladı • -Gelecekteetkeneözgütedavi, DNA aşıları • KalıtsalHastalıklariçin gen tedavilerisi • Adrenolökodistrofiliçocuklardabaşarılısonuçlar • GelecekteDefektifgenleringenomikprofillemeilebelirlenmesiveonarımı
HGP başladığında 61 hastalığıngenetiknedenibelirlenmişti, şimdi 4850 hastalığıngeneiknedenibiliniyor
İndüklenmiş pluripotent kök hücreler (iPSC=iPS -2012 Nobel Tıp Ödülü) Sir John Gordon- UK- Cambridge Ün-40 yılönceki (1962) çalışmalarınedeniyle (kurbağayumurtasınınçekirdeğiniçıkararakyerinebarsakhücresiçekirdeğiyerleştiriyorvebuyumurtadan tam birerişkinkurbağaoluştuğunukanıtlıyor) Shinya Yamanaka–Japonya-KyotaÜn—6 yılöncekiçalışmaları(2006) nedeniyle (fare derihücrelerininükleustransferiyapmadan 4 genini (cMyc, Oct4, KLF4, SOX2) değiştirerekkökhücreyedönüştürüyor, biryılsonraaynıişlemiinsanderihücreleriilegerçekleştiriyor)
Neden Nobel Aldı? İnsanembriyonikkökhücreçalışmalarındaortayaçıkanetiksorunlarıortadan kaldıranbuyöntemilehücreseltedavilerverejeneratif tıp alanınasağladığıönemli katkılarnedeniyle
SonrasındaNelerGerçekleşti? • 2013: 3 boyutluprinterda organ basılmasıvebuyapıdakökhücrelerinüretilmesigerçekleştirildi. • 2013: iPSCtedavileri- JaponyadayapılançalışmariPSCnininsanlardakullanımınıngüvenliolduğunukanıtladı, ilk insançalışmasıiçinetikizinalındı. • 2013: 3000 sağlıklıve hasta kişidenalınanörneklerileDünyanın en büyükiPSCbanlasıkuruldu • Induced Pluripotent Stem Cell (iPSC) Market 2014 Report (http://www.reportsnreports.com/reports/206575-complete-2012-13-induced-pluripotent-stem-cell-industry-report.html)
TemelBilimselAraştırmamı? KlinikAraştırmamı? • “I have been impressed with the urgency of doing. Knowing is not enough; we must apply.Being willing is not enough; we must do!” Bir şey yapmanın aciliyeti beni etkiler. Bilmek yeterli değil; uygulamalıyız. İstek yeterli değil; yapmalıyız! Leonardo da Vinci (1452-1519)
If you think research is expensive, try disease Mary Woodward Lasker(1901-1994) Teşekkürler