Het formuleren van hoofd- en deelvragen

1. Het formuleren van hoofd- en deelvragen

2. Index • Plaats in het schrijfproces • Belang van een hoofdvraag • Criteria goede hoofdvraag • Tips • Typen hoofdvragen • Voorlopig antwoord • Meer tips • Deelvragen

3. Waar in het schrijfproces, formuleer je hoofd- en deelvragen? • Nadat je je hebt georiënteerd op de opdracht en informatie hebt gezocht • Voordat je gaat beginnen met onderzoeken en schrijven

4. Waarom een hoofdvraag? Werken met een vraag is doelgericht: • de rode draad helder voor lezer • de rode draad helder voor schrijver • geeft structuur aan (alle onderdelen van) je onderzoek en tekst • maakt dus het onderzoek- én schrijfproces makkelijker & efficiënter Vraag/vragen beantwoord? Dan PWS afgerond!

5. Welke hoofdvraag is beter? En waarom? • Voorbeeld van een goede hoofdvraag van vorig jaar: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….................................................................................................... • Voorbeeld van een slechte hoofdvraag van vorig jaar: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Criteria voor een hoofdvraag • Onderzoekbaar • Interessant • Passend binnen je profiel/vak • Geeft specifiek aan waar het PWS precies over gaat • Is meestal een open vraag • Bevat alle kernwoorden uit het thema • Is alles overkoepelend

7. Tip 1: Denk na over typen hoofdvragen Bedenk wat voor type hoofdvraag je wilt stellen. Wil je iets vergelijken, iets evalueren, iets beschrijven, iets verklaren of…? Zelf aan de slag? Zie: Hand-out 2: ‘Welke typen hoofdvragen kan ik gebruiken?’

8. Tip 1: Denk na over typen hoofdvragen Stel je wilt iets onderzoeken over armoede onder allochtonen in Nederland…

9. Typen hoofdvragen • Type 1: Beschrijvende vraag “Bij welke groepen allochtonen komt armoede in Nederland voor?” • Type 2: Vergelijkende vraag “Watzijn de verschillen en overeenkomstenbijarmoedeonderallochtonen in Nederland en in Duitsland” • Type 3: Definiërende vraag “Wat is typerendvoorarmoedeonderallochtonen in Nederland?” • Type 4: Evaluerende vraag Watzijn de positievekenmerken van het armoedebeleidvoorallochtonen in Nederland?

10. Typen hoofdvragen (2) • Type 5: Verklarende vraag ”Watzijn de belangrijksteoorzaken van armoede van allochtonen in Nederland?“ • Type 6: Voorspellende vraag “Hoeveelarmoedeonderallochtonen in Nederland zalerwaarschijnlijkzijn in 2025?” • Type 7: Ontwerpende of adviserende vraag “Hoe kanarmoedeonderallochtonen in Nederland verminderdworden?” • Type 8: Toetsende vraag “Zorgt voorlichting voor een toename van aanmeldingen van allochtonen onder de armoedegrens voor informatiebijeenkomsten?“

11. Typen hoofdvragen, hypothese nodig? Bij sommige onderzoeksgebieden hoort een hypothese. Een hypothese kan een hoofdvraag vervangen, maar kan ook een manier zijn om de hoofdvraag te toetsen • Veronderstelling of aanname die voortkomt uit de theorie • Geeft een voorlopig antwoord op de onderzoeksvraag • Geeft een mogelijke relatie aan tussen verschillende aspecten • In het onderzoek wordt getest of de hypothese klopt

12. Voorbeeld hypothese “Zorgt voorlichting voor een toename van aanmeldingen van allochtonen onder de armoedegrens voor informatiebijeenkomsten?” • H1: voorlichting zorgt voor een toename van aanmeldingen • H2: voorlichting zorgt niet voor een toename van aanmeldingen

13. Tip 2: Denk na over een voorlopig antwoord Maak bij het formuleren van je hoofdvraag alvast een voorlopig antwoord Stappen: • schrijf mogelijke uitkomsten van je onderzoek op • schrijf de conclusie op • controleer aansluiting vraag/antwoord Zelf aan de slag? Zie:Hand-out 3: ‘Het formuleren van de voorlopige antwoorden op de hoofdvraag en deelvragen: hoe doe ik dat?´

14. Voordelen van het opstellen van een voorlopig antwoord • Voorlopig antwoord helpt om je hoofdvraag te formuleren • Voorlopig antwoord helpt om je hoofdvraag te controleren • Gekke verschillen tussen vraag en antwoord en tussen antwoorden onderling vallen op • Bespaart veel tijd

15. Samenhang voorlopig antwoord en typen hoofdvragen • Het voorlopig antwoord moet passen bij het type hoofdvraag • Als je een vergelijkende vraag hebt gesteld kun je checken: wil ik straks wel een vergelijking maken in mijn antwoord? • Als je uiteindelijk een voorspelling wil doen, moet je vraag ook voorspellend zijn • Als je uiteindelijk iets denkt te kunnen zeggen over wat iets precies is, is een definiërende hoofdvraag geschikt

16. Meer tips • Probeer één enkelvoudige vraag te formuleren • Probeer een open hoofdvraag te formuleren; de toetsende vraag kan ook gesloten zijn • Wees niet bang om te kiezen. Dan kun je verder!

17. Hoofdvraag Deelvraag 1 Deelvraag 2 Deelvraag 3 Deelvraag 4 Antwoord deelvraag 1 Antwoord deelvraag 3 Antwoord deelvraag 2 Antwoord deelvraag 4 + + + = Antwoord hoofdvraag/conclusie

18. Deelvragen? Deze zijn nodig om de hoofdvraag in stappen te beantwoorden • Alle vragen die nodig zijn om de vraag te beantwoorden • Alleen die vragen die nodig zijn om de vraag te beantwoorden • Altijd wel één of twee beschrijvende deelvragen • Uit type hoofdvraag volgt een aantal logische deelvragen Zelf aan de slag? Zie: Hand-out 2:‘Hoe maak ik deelvragen die passen bij mijn hoofdvraag?’

19. Belang deelvragen • Formuleren van deelvragen geeft beeld van hoeveel je nog moet doen • Door deelvragen na te lopen weet je of je alle stappen hebt gezet om je hoofdvraag te beantwoorden • Formuleren van deelvragen geeft je een idee van hóe je het gaat doen

20. Opdracht: Deelvragen • In groepjes van 3 • 5-10 minuten • Zie de volgende slide.Bedenk: welk type hoofdvraag heeft dit onderzoek? • Formuleer hier vervolgens deelvragen bij. Zelf aan de slag? Zie: Hand-out 2:‘Hoe maak ik deelvragen die passen bij mijn hoofdvraag?’

21. Opdracht deelvragen: De hoofdvraag van dit werkstuk is: ‘In hoeverre hebben mensen in landen die rijker zijn gemiddeld een grotere mate van geluk dan mensen in landen die armer zijn?’ • Wat voor type hoofdvraag is dit? • Welke deelvragen horen hierbij?

22. Voorbeeld uitwerking opdracht deelvragen Een vergelijkende hoofdvraag: daarbij horen vergelijkende deelvragen • Deelvraag 1: Wat is de gemiddelde ‘geluksscore’ van mensen in relatief rijke landen? • Deelvraag 2: Wat is de gemiddelde ‘geluksscore’ van mensen in relatief arme landen? • Deelvraag 3: Wat is het verschil in geluk tussen mensen in rijkere landen en in armere landen?

23. Zelf aan de slag? Check ook de hand-outs van deze module om zelf aan de slag te gaan: Hand-out 1:‘Welke typen hoofdvragen kan ik gebruiken?’ Hand-out 2: ‘Hoe maak ik deelvragen die passen bij mijn hoofdvraag?’ Hand-out 3: ‘Voorlopige antwoorden op de hoofdvraag en deelvragen bedenken: waarom en hoe?’ Hand-out 4: ‘Wat zijn handige links?’

24. Bronvermelding Boeken: Jong, de J. (2011), Handboek academisch schrijven, in stappen naar een essay, paper of scriptie,Uitgeverij Coutinho Kuypers, G. (1986), ABC van een onderzoeksopzet, Muiderberg: Coutinho Oost, H. & Markenhof, A. (2002), Een onderzoek voorbereiden, Baarn: HBUitgevers Websites: Theorie over het maken van hoofd- en deelvragen: http://www.griftland.nl/Media/download/371/Hoofdvragen+en+deelvragen+maken.pdf Praktische oefening van ´Digitale Leerlijn´ om deelvragen te maken bij de hoofdvraag: http://mail.digitaleleerlijn.nl/mf/Diversen/WerkstukOnline/SectorWerkstukOnline/Hoofd-%20en%20Deelvragen.htm HAN: tips om goede hoofd- en deelvragen te formuleren: http://www.han.nl/start/bachelor-opleidingen/kennismaken/hulp-bij-profielwerkstuk/voorbereiding/