PROBLEMI RAČUNOVODSTVENE PROFESIJE U PRAKSI BH PREDUZEĆA

1. PROBLEMI RAČUNOVODSTVENE PROFESIJE U PRAKSI BH PREDUZEĆA prof. dr Senada Kurtanović Dr.sc.Mušinbegović Sead Lejla Kadić, dipl.oec 2. MEĐUNARODNI SIMPOZIJ –FOJNICA 2014

2. UVOD Iako je primjena računovodstevnih i etičkih standarda propisana Zakonom o računovodstvu i reviziji, primjena u praksi je suprotna njihovoj namjeni što je i osnovni razlog neriješenog statusa računovodstvene profesije u BIH, posebno onih koji pružaju računovodstvene usluge. Odgovornost profesionalnih računovođa je velika zbog toga što kvalitet njegovog rada nije ograničen isključivo na klijenta ili poslodavca već na cjelokupnu javnost koja ima povjerenje u objektivnost, integritet i stručnost profesionalnih računovođa. Cilj ovog rada je ukazati na značaj računovodstva i računovodstvene profesije te na česte probleme računovodstvene profesije u praksi sa kojima se susreće. Posebna pažnja će biti usmjerena na implementaciju računovodstvene funkcije u privrednim društvima, principima profesionalne etike koje profesionalni računovođa mora da poštuje kako bi kvalitet finansijskog izvještavanja bio na takvom nivou da ga neposredni korisnici finansijskih izvještaja ali i javnost u najširem smislu riječi ne mogu dovesti u pitanje, bez obzira na evidentne okolnosti i situaciju koje prijete da ugroze njihov kvalitet.

3. IMPLEMENTACIJA RAČUNOVODSTVENE FUNKCIJE U PRIVREDNIM DRUŠTVIMA • Veličina privrednog društva kao i potreba za računovodstvom, definiše računovodstvenu funkciju u privrednom društvu. Slika.Organizacija računovodstvene funkcije malih preduzeća Naime, članom 16 zakona, lica koja sastavljaju i vrše prijem knjigovodstvenih isprava, dužna su da potpisanu ispravu i drugu dokumentaciju u vezi sa nastalom poslovnom promjenom dostave računovodstvu odmah po izradi, odnosno prijemu, a najkasnije u roku od tri dana od dana kada je poslovna promjena nastala, odnosno u roku od tri dana od datuma prijema. Dalje, članom 22. Stav 3 zakona, definisano je da se dnevnik blagajne zaključuje na kraju svakog radnog dana i dostavlja se račununovodstvu istog, a najkasnije narednog dana. U praksi je rijedak slučaj da pravna lica svom eksternom knjigovodstvu svakodnevno dostavljaju gotovinske isplate i uplate odnosno da samostalno zaključuju blagajničke dnevnike. Obično je to sedmično, a najčešče jednom mjesečno i na način da externa knjigovodstva rade blagajničke izvještaje za dotična pravna lica.

4. JAVNI INTERES I PROFESIONALNO PONAŠANJE RAČUNOVOĐA Stečena znanja i vještine računovođe moraju stalno unapređivati. Savremeno poslovanje zahtijeva pomijeranje uloge računodstvene profesije od „knjigovođe“ ili „izvora informacije“ uz stalno prihvatanje novih znanja i vještina prema donosiocu odluka, strateškom planeru ili tržišnom analitičaru. Nova uloga računovodstva u preduzeću nastala je kao posljedica turbulentnih promjena tako da računovodstvo izvještava o zdravlju, perspektivama i performansama preduzeća, otkriva i preventivno djeluje na finansijske nepravilnosti u preduzeću.

5. Obzorom da najšira društvena javnost indirektno zahtijeva fer, poštene i objektivne finansijske izvještaje, etičko ponašanje profesionalnih računovođa direktno je uslov i pretpostavka kvalitetnog finansijskog izvještavanja. Pomoću Kodeksa etike za profesionalne računovođe koji izdaje Odbor za međunarodne standarde etike za računovođe, međunarodna federacija računovođa (IFAC) nastoji povećati privrženost profesionalnih računovođa vrijednostima kao što su poštenje, transparentnost i stručnost. U FBiH Zakonom o računovodstvu i reviziji Kodeks etike za profesionalne računovođe klasifikovan je kao dio obavezne profesionalne računovodstvene regulative. KODEKS ETIKE ZA PROFESIONALNE RAČUNOVOĐE

6. Iako računovodstveni poslovi imaju izuzetan javni značaj, u BiH računovodstvene usluge se pružaju često bez elamentarnog stručnog znanja, a da ne govorimo o poznavanju profesionalnih standarda i vještina od značaja za visok nivo kvaliteta, koji se zahtijeva u ovoj oblasti. Neki od tih problema u BiH su: 1.Vrlo šarolika struktura onih koji pružaju računovodstvenih usluga od niskokvalifikovanih priučenih knjigovođa do visokosofisticiranih stručnjaka koji pružaju kvalitetne usluge i koji su napravili pomak ka upravljačkom računovodstvu, ali zbog nelojalne konkurencije ne mogu biti konkurentni cijenom prema klijentima koji nisu prepoznali važnost pravovremene i tačne informacije koju može pružiti dobro organizovano računovodstvo. 2.Činjenica je da poslodavaci zbog nepoznavanja vrijednosti računovdstvenih informacija smanjuju broj zaposlenih u službi računovodstva koji su dodatno opterećeni poslom bez adekvatne nagrade za svoj rad. 3. U svom radu računovođe posluju sa različitim klijentima. 4. Problemi računovođa se nalaze u nelagalnoj konkurenciji koju oni rade sami sebi. 5. Često se dešava da u ovim teškim vremenima, pojedini poreski  ili tržišni inspektori u postupku  kontrole naših klijenata preporučuju „bolje računovođe", svoje rođake ili prijatelje, obećavajući usput zaštitu od kontrole u periodu u kome će te „bolje računovođe"  obavljati računovodstvene poslove koji često nemaju potrebnog znanja, niti se edukuju da na kvalitetan način obavljaju ove poslove, a računovodstvenim biroima se zbog toga smanjuje broj klijenata i drastično ugrožava i onako težak položaj. 6. Veliki dio računovodstvenih poslova, naročito kod malih pravnih lica, vrše lica koja su često samo priučena, pored činjenice da ove poslove, po zakonu, treba da vrše zaposlene računovođe. 7. Računovođe imaju problema sa Upravom za indirektno oporezivanja kod raskida ugovora sa klijentima. 8. Poreska uprava obavezuje vođenje poslovnih knjiga za obrtnike koje se ovjeravaju kod Poreske Uprave ručno u pisanoj formi. Da bi računovođe obezbijedile analitiku kupaca i dobavljača moraju knjižiti i elektronski pa se javlja duplo vodjenje knjiga, što je bespotrebno dupliranje posla. 9. Visina osnovice kod samostalnih djelatnosti računovođa izjednačena sa notarima, stomatolozima i advokatima, što se ne može porediti jer su cijene računovodstva pune niže od cijena pomenutih usluga. 10. Veliki dio problema proizilazi dobrim dijelom iz loše zakonske legistlative. PROBLEMI RAČUNOVODSTVENE PROFESIJE U PRAKSI BH PREDUZEĆA

7. ZAKLJUČAK Profesionalne računovođe pružaju usluge visokog kvaliteta od javnog interesa, primjenom standarda profesionalnog ponašanja, u skladu sa etičkim kodeksom. Nagomilani problemi računovodstvene prakse mogli bi se riješiti na slijedeći način: 1. Našoj privredi je danas, više nego ikada, potrebna i organizovana uređena regulativa i računovodstvena profesija po ugledu na zemlje Evropske unije za čijeg člana BiH aplicira. Profesionalne računovođe u računovodstvenim biroima, pružaoci računovodstvenih usluga imaju, danas više nego ikad, potrebu da se organizuju u Udruženje i djeluju zajednički radi vraćanja narušenog statusa računovodstvenoj profesiji, odnosno uloge profesionalnog računovođe. 2. Računovođe zaposlene u državnom sektoru po Ugovoru o djelu potpisuju završne račune a da nikako ne vode poslovne knjige. Neophodno je Zakonom zabraniti privrednicima da zaključuju ugovore o djelu za ovakve vrste poslova – stimulisati ih da zapošljavaju računovođe ili da angažuju servise koji legalno obavljaju ove vrste djelatnosti.   3. Računovođe državnog sektora utvrđuju veoma niske cijene računovodstvenih usluga (jer se radi o radu na crno) tako da privatni sektor ne može pratiti nisku cijenu zbog svih nametnutih obaveza i dažbina koje moraju plaćati. Neophodno je osnovati Udruženje računovođa koje treba da utvrdi cijene rada na tržištu. Ciljevi udruživanja su iniciranje prijedloga kod nadležnih organa za uvođenje instrumenata profesionalne zaštite u cilju onemogućavanja pružanja računovodstvenih usluga u zoni sive ekonomije. 4. Ne postoji Tarifnik kojim bi se zaštitile cijene na tržištu, tako da svako formira cijenu po ličnoj procjeni bez pravila. 5. Svoje greške u izboru i načinu vođenja računovodstva poslodavci često skupo plaćaju ne samo kroz kazne nego i sve neracionalnosti koje proizlaze iz nepravovremenih i tačnih informacija. Ovi problemi mogli bi se riješiti propisivanjem kvalifikacija koje moraju imati oni koji pružaju računovodstvene usluga bilo unutar preduzeća bilo unutar pravnog subjekta koji pruža računovodstvene usluge kao što je to slučaj kod gotovo svih struka.  6. Zakonskom regulativom bi trebalo uvesti obavezu potpisa samostalnog računovođe i kod izrade godišnjih prijava samostalnih obrtnika i radnji, jer izlaze nove generacije računovođa koji imaju obavezu održavanja licenci, a nemaju klijenata. Ovo su samo od nekih problema sa kojima se suočavaju računovodstveni biroi i koji drastično utiču na loš položaj računovodstvene profesije. Rješenje ovih problema će pomoći budućim mladim kolegama koji su danas na fakultetu a sutra u nekom birou.

8. HVALA NA PAŽNJI