450 likes | 1.1k Views
BIGARREN MUNDU GERRA. BIGARREN MUNDU GERRA. Kontzeptua. Kontzeptua. Bigarren Mundu Gerra: “Bigarren Mundu Gerra” kotzeptua 1939tik 1945ra arteko gatazkari izendatzeko erabilia da Europako potentzien arteko gerra hasi zena, mundu osora zabaldu zen, Estatu Batuek eta Japoniak ere parte izanik.
E N D
BIGARREN MUNDU GERRA Kontzeptua
Kontzeptua Bigarren Mundu Gerra: • “Bigarren Mundu Gerra” kotzeptua 1939tik 1945ra arteko gatazkari izendatzeko erabilia da • Europako potentzien arteko gerra hasi zena, mundu osora zabaldu zen, Estatu Batuek eta Japoniak ere parte izanik
Kontzeptua Bigarren Mundu Gerra:
BIGARREN MUNDU GERRA Versaillesko hausturak: 1919-1924
Versaillesko hausturak: 1919-1924 • Sarrera • Kausak • Frantziaren eta Alemaniaren arteko etsaitasun giroa • Nazioen Elkartearen ahulezia • Komunismoaren “arriskua”
Versaillesko hausturak: 1919-1924 Sarrera: • 1919. eta 1924. urteen bitartean Europan Lehen Mundu Gerrako tentsioak mantentzen ziren Kausak • Frantziaren eta Alemaniaren arteko etsaitasun giroa: • Versaillesko Itunak bake baldintza gogorrak ezarri zizkion Alemaniari • Frantziak exijitzen zion Alemaniari kalte ordainen ordainketa • 1923. urtean Alemaniak ordaintzeari uztearen ondorioz Frantziak Rhur industria eskualdea inbaditu zuen • Alemanian nazionalismoa gogortu egin zen
Versaillesko hausturak: 1919-1924 Kausak • Nazio Elkartearen ahulezia: • Lehen Mundu Gerra ondoren Nazioen Elkartea eratu zen bakea ziurtatzeko • Bi gerren arteko etapan agerian geratu zen Nazioen Elkartearen ahulezia segurtasun sistema kolektiboa ziurtatzeko • 1933an Alemaniak Nazioen Elkartea utzi zuen
Versaillesko hausturak: 1919-1924 Kausak • Komunismoaren “beldurra”: • Errusia sobietarraren sorrerak Europako ezegonkortasuna handitu zuen • Lehen Mundu Gerra ondoren sortutako herrialde berrietan komunismoaren hedapena galarazten saiatu zen
BIGARREN MUNDU GERRA Adiskidantzaren bila: 1924-1929
Adiskidantzaren bila: 1924-1929 • Sarrera • Locarnoko Ituna • Briand-Kellog Ituna
Adiskidantzaren bila: 1924-1929 Sarrera: • 1924. eta 1929. urteen artean etsaitasuna alde batera uzten da eta adiskidantzaren etapa zabaltzen da • Adiskidantzaren etapan bakea ziurtatzeko oinarriak finkatzen dira • Horretarako zeresan handia izan zuten: • agintari berriak: Aristide Briand eta Stresemann (adiskidantzaren aldekoak) • Locarnoko eta Briand-Kellon Itunak
Adiskidantzaren bila: 1924-1929 Locarnoko Ituna: • 1925an Locarnoko konferentzia ospatu zen Nazioen Elkartearen babesean segurtasun kolektiboko sistema adosteko • Konferentzian Locarnoko Ituna adosten da • Itunean ondorengo konpromisoak hartzen dira (Alemaniak eta Frantziak barne): • Versaillesko Itunak zehaztutako lurralde estatu quo-a zeritzona betetzea • Alemaniak Renaniatik militarrak erretiratzea • Alemaniak Nazioen Elkartearen arbitrajea onartzen du • Alemaniak Poloniako eta Txekoslovakiako mugak aldatzeko indarra erabiltzeari uko egiten dio
Adiskidantzaren bila: 1924-1929 Briand Kellog Ituna: • 1928an sinatutako akordioa • Itunean ondorengoa adosten da: • Estatuek uko egiten diote gerra erabiltzeari nazioarteko gatazkak konpontzeko
BIGARREN MUNDU GERRA Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939
Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939 • Sarrera • Hitlerrek boterea lortu: Barne politika • Italiar faxismoa • Berlin-Erroma ardatza • Hitlerren kanpo politika: Alemanen hedapena • Itun germaniar-sobietarra
Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939 Sarrera: • 1929. urtean adiskidantzaren etapa amaitutzak ematen da • Arrazoiak: • 1929ko krisiaren ondorioek (langabezia, hiperinflazioa) herritarren erradikalizazioa eragin zuten • Krisiaren ondorioz nazionalismo ekonomikoa (protekzionismoa) hedatu zen • Protekzionismoak Europako herrialdeen elkarlana bertan behera utzi zuen • Faxismoa (muturreko ideologia) testuinguru horretan azkar hedatu zen
Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939 Hitlerrek boterea lortu: Barne politika • 1933. urtean Hitlerrek boterea eskuratzen du. Bere barne politikak Bigarren Mundu Gerra eragingo du • Barne politika: • Versaillesko Ituna ez onartzea • Politika inperialista: Pangermanismoaren defendatzailea • 1933an Nazioen Elkartea uzten du • 1935an Sarre eskualdea berreskuratzen du • 1935an nahitaezko soldadutza ezartzen du • 1936an Renania bermilitarizatu zuen
Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939 Hitlerrek boterea lortu: Barne politika
Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939 Italiar faxismoa: • Lehen Mundu Gerrako bake itunak ez ziren batere onuragarriak Italiarentzak • Italian, irabazleen artean egon arren, “menperatutako” sentimendua hedatu zen • 1935an Italia faxistak bere hedapen teoria abian jarri zuen eta Etiopia inbaditu zuen: Berlin-Erroma Ardatza: • 1936an Italiak eta Alemaniak Berlin-Erroma Ardatza sinatu zuten
Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939 Hitlerrek kanpo politika: Alemaniaren hedapena • 1933tik 1939ra Alemaniak hedatzeari ekin zion: pangermanismoa • 1938an armada alemana Austrian sartu zen eta Reicheko lurralde izandatu zuen: Anschluss • 1938an eta Pangermanismoaren printzipioa aplikatuz Txekoslovakiako “Sudeteak” izeneko eskualdean sartu ziren • Munich-eko konferentzian Frantziak eta Britania Handiak Sudeteetako okupazioa onartu zuten • Gainerako herrialdeek bakea ziurtatzeko baretze politika aplikatu zuten eta Hitlerreri hedatzen utzi zioten
Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939 Hitlerrek kanpo politika: Alemaniaren hedapena
Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939 Itun Germaniar-Sobietarra • Hitler ez zegoen ados ekialdeko mugekin • Versaillesko Itunak Prusia (Alemaniaren ipar ekialdea) zatitu zuen • Hitlerrek ekialdean galdutako lurrak berreskuratu nahi zituen • Horretarako itun “contra natura” sinatu zuen Sobietar Batasunarekin: Itun Germaniar-Sobietarra • Itunak Polonia banatzen zuen: • Ekialdea Sobierrentzat eta Mendabala Alemaniarentzat
Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939 Itun Germaniar-Sobietarra
BIGARREN MUNDU GERRA Gatazkaren aldiak: 1939-1945
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 • Sarrera • Gerra piztu • Alemanen garaipenak (1939-1941) • Gerra fronte berriak • Alemanen porrota (1943-1945) • Japonia galtzaile (1943-1945)
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Sarrera: • 1939ko irailaren 1an gerra hasi zen • Gerran lau fronte: europako mendebala eta ekialdea, afrikako iparraldea eta ozeano barea • Naziek okupatutako lurraldeetan “ordena nazia” ezarri zen: • Ordena nazia errepresioaren bidez gauzatu zen • Gerran taktika eta arma berriak erabili zituzten • Alemaniako “gerra bizkorra” • Frantsesen “Maginot lerroa” • Arma berriak: radarrak, sistema gidatuak, energia atomikoa, gerra psikologikoa (atzeguardiari egindako erasoak)
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Gerra piztu: • 1939ko irailaren 1an Alemaniak Polonia inbaditu zuen • Itun Germaniar-Sobietarrak askatasuna ematen zion Hitlerri Polonia inbaditzeko • Frantziak eta Britania Handiak gerra deklaratzen diote Hitlerri
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Alemanen garaipenak (1939-1941): • 1940ko apirilean Danimarkan eta Norvegian sartu ziren alemanak • 1940ko maiatzean mendebaldeko kanpainari ekin zioten eta Holanda eta Belgika hartu zituzten • Ekainaren 14an alemanek Paris hartu zuten • Frantziak eta Alemaniak armistizioa sinatu zuten • Armistizioari esker Alemaniak Alsazia eta Lorena berreskuratu zuen; Atlantikoko kostaldea eta iparraldea bereganatu zituen; eta hego erdialdean Vichyko gobernu kolaborazionista ezarri zen • Hitler britainiarrekin hitzarmena sinatzen saiatu zen: Britania Handiko gobernuak gerrarekin jarraitzea erabaki zuen
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Alemanen garaipenak (1939-1941):
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Gerra fronte berriak: • 1941. urtean gerra Europan eta munduan zehar zabaldu zen, sobietarrak, estatubatuarrak eta japoniarrak gerran sartzearen ondorioz • Gerra Sobietar Batasunean: • 1941an Alemaniak SESB inbaditu zuen • Okupazioak hiru ardatz zituen: • Iparraldean Leningrado eta Baltikoa kontrolatzea • Erdialdean Mosku kontrolatzea • Hegoaldean Ukraniako industria eskualdeak kontrolatzea • Lehen hiletan, indar handiz aurrera egin zuten alemanek • 1942ko neguan operazioak atzeratu behar izan zituzten: sobietarrak militarki eta ekonomikoki berrantolatu ziren • 1942ko udaberrian alemanek Estalingrado konkistatzea erabaki zuten, baina porrot egin zuten • Alemaniaren lehen porrot handia izan zen, eta gerran inflexio puntua
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Gerra fronte berriak: • Ozeano Bareko gerra (1941-1942): • 20ko hamarkadaren amaieratik, Japoniako militarismoa indarberritu zen eta nazi alemanek izandakoaren antzeko hedapen joera izan zuen • 1932an Mantxuria okupatu zuten • 1933an Nazioen Elkartea utzi zuen • 1937an Txina okupatu zuten • 1941an japoniarrek Pearl Harbor base estatubatuarra bondardeatu zuten • Estatubatuarrek gerra deklaratu zioten Japoniari eta Ardatzeko gainerako herrialdeei
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Alemanen porrota (1943-1945): • Gerra Sobietar Batasunean: • Stalingradoko gudaren ondoren Europako gerrak norabide berria hartu zuen • 1943. urtean Sobietar Batasuna berrindartu egin zen, eta herrialdea birkonkistatzera ekin zion • 1944an Sobietar Batasuneko lurraldeak aske geratu ziren
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Alemanen porrota (1943-1945): • Aliatuen aurrerapena: • Ekialdeko fronteko gerrak oso ahulduta utzi zuen armada alemana, eta horrek asko erraztu zituen aliatuen mugimenduak mendebaldeko Europan • 1943an alemanak eta italiarrak errenditu ziren Tunisian. Afrika iparraldea Aliatuen eskuetan gelditu zen • Aliatuak Italia okupatzen saiatu ziren: • Hegoaldea Aliatuen esku geratu zen • Iparraldea alemanen kontrolpean, Mussoliniren gidaritzapean • Mendebaldean Aliatuek Frantziaren iparraldean itsasotik tropak lehorreratzea pentsatu zuten • 1944ko ekainaren 6an, D dayizeneko egunean, Aliatuak Normandian, Frantzian, lehorreratu ziren • Abuztuaren 26an Paris askatu zuten eta 1944. urte amaieran Frantzia gehiena • Alemaniak ez zeukan irtenbiderik • Mendebaldetik aliatuen erasoak • Ekialdetik sobietarren erasoak • 1945ko maiatzaren 5an Alemania errenditu zen (Hitler bere burua hil zuen) • Egun batzuk lehenaga Mussolini exekutatu egin zuten Italiaren iparraldean
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Alemanen porrota (1943-1945):
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Alemanen porrota (1943-1945):
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Japonia galtzaile (1943-1945): • 1945an Truman presidente estatubatuarrak, Japonia konkistatzean galera handiak ez izatearren bonba atomikoa erabiltzea erabaki zuen • 1945ko abuztuaren 6an Hiroshima hiria eta 9an Nagasaki, txikituta utzi zituzten hiriotan bonba nuklear bana jaurtita • Irailaren 2an, Japonia errenditu egin zen • Bigarren Mundu Gerra amaitua zen
Gatazkaren aldiak: 1939-1945 Japonia galtzaile (1943-1945):
BIGARREN MUNDU GERRA Gerraren ondorioak
Gerraren ondorioak • Gerrak utzitako hondamendia • Ondorio politikoak • Gerra amaitu ondorenerako planak
Gerraren ondorioak Gerrak utzitako hondamendia: • 55 milio lagunetik gora hil edo desagertu ziren • Europa zeharo suntsituta Ondorio politikoak: • Gerra ondoren lehentasuna kontinente desnazifikatzea izan zen • Historian lehendabizikoz nazioarteko epaitegia eratu zen, bakearen eta gizateriaren aurkako krimenak epaitzeko: Nuremberg-eko epaiketa
Gerraren ondorioak Gerra amaitu ondorenerako planak: • Nazio Batuen Erakundea sortu zen: helburuak • Munduko bakeari eustea, giza eskubideak defendatzea eta herri guztiei eskubide berdintasuna onartzea • Postdameko konferentzia finkatu ziren: • Europako muga berriak, Alemaniako etorkizuna eta Estatu Batuen eta Sobietar Batasunaren eragin eremuak
BIGARREN MUNDU GERRA • Gerraren bilakaera: • http://www.ushmm.org/wlc/media_nm.php?lang=sp&ModuleId=10005760&MediaId=6373