KRONİK BÖBREK HASTALIĞI

1. KRONİK BÖBREK HASTALIĞI ANTALYA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ

2. BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ?KRONİK BÖBREK HASTALIĞI • Kronik Böbrek Hastalığı Nedir? • Kimler Risk Altındadır? • Korunmak Mümkün müdür? • Sonuçları Nelerdir? • Tanısı Nasıl Konur? • Tedavi Edilebilir mi?

3. KRONİK BÖBREK HASTALIĞI NEDİR? Kronik Böbrek Hastalığı böbrek işlevinin yıllar süren uzun bir dönemde ilerleyici kaybı ile karakterizedir. Böbrek işlevinin kaybı kritik bir düzeye ulaştığında Böbrek Yetmezliği gelişir. Vücudun tüm organlarını etkileyen ciddi sonuçlar ortaya çıkar. Kronik Böbrek Yetmezliği glomerüler filtrasyon değerinde azalmanın sonucu böbreğin sıvı-solüt dengesini ayarlama ve metabolik-endokrin fonksiyonlarında kronik ve ilerleyici bozulma hali olarak tanımlanabilir.

4. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ NEDİR? Üremi Kronik Böbrek Yetmezliğinin neden olduğu tüm klinik ve biyokimyasal anormallikleri içeren bir deyimdir ve pek çok yerde Kronik Böbrek Yetmezliği ile eş anlamda kullanılmaktadır.

5. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ NEDİR? ''Üç aydan daha uzun süreden beri var olan'' ''Geri dönüşümsüz'' ''İlerleyici'' böbrek fonksiyon bozukluğudur. Böbrek fonksiyonunu gösteren Glomerül filtrasyon hızının (Kreatinin klirensinin) 60 ml/dak. altında olması şeklinde de tanımlanır.

6. KRONİK BÖBREK HASTALIĞI SIK MIDIR? Dünyada her 10 kişiden birinde böbrek hastalığı bulunmaktadır. Türk Nefroloji Derneğinin yaptığı tarama çalışmasına göre, Türkiye'de her 6- 7 yetişkinden birinde çeşitli evrelerde Kronik Böbrek Hastalığı bulunduğu gösterilmiştir.

7. KİMLER RİSK ALTINDADIR? Bu sorulardan en az birisine yanıtınız evet ise, Kronik Böbrek Hastalığı için risk altındasınız. Diyabetiniz var mı? Kan basıncınız yüksek mi? Kalp hastası mısınız? Ailenizde böbrek hastası var mı? Kilonuz fazla mı? Sigara içiyor musunuz? Yaşınız 60’dan büyük mü?

8. BÖBREKLERİNİZ DE YAŞLANIR TIPKI SİZİN GİBİ Kronik Böbrek Hastalığı her yaşta görülebilir, ancak yaş ilerledikçe hastalığın sıklığı giderek artar. Öyle ki, 55-75 yaş grubundan kişilerin % 20-30’unda, 75 yaşın üzerindeki kişilerin ise yaklaşık yarısında Kronik Böbrek Hastalığı mevcuttur. Yaşlanma sürecinin doğal bir sonucu olarak, 40 yaşından sonra böbreğin süzme işlevi her yıl % 1 oranında azalır. Yaş ilerledikçe sıklığı artan diyabet, hipertansiyon ve kalp hastalıkları da böbreklerin bozulmasına yol açar. Bu nedenle, 60 yaşından büyük kişilerin yılda en az bir kez böbreklerini kontrol ettirmesi gerekir.

9. KRONİK BÖBREK HASTALIĞINDAN NASIL KORUNULUR? 8 ALTIN KURAL: Düzenli egzersiz yapın. Sağlıklı beslenin ve vücut ağırlığınızı koruyun. Tuzu azaltın. Yeterli sıvı alın. Sigara içmeyin. Ağrı kesici ilaçlardan kaçının. Kan basıncınızı ve kan şekerinizi düzenli olarak ölçtürün. Risk grubundaysanız böbreklerinizi düzenli olarak kontrol ettirin.

10. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ NEDENLERİ Kronik glomerülonefrit Diyabetik nefropati Hipertansiyon-Nefroskleroz Ürolojik (idrar yollarında tıkanma vs.) Kistik böbrek hastalıkları Kronik interstisiyel nefrit (devamlı ağrı kesici kullanımı) Diğer nedenler(amiloidoz, kanserler, operasyonlar vs.) Bilinmeyen

11. 1. KARDİYOVASKÜLER BELİRTİLER Halsizlik, göğüs ağrısı, nefes darlığı, düz yatamama, çarpıntı, bayılma, ani ölüm gelişebilir. 2. HEMATOLOJİK BELİRTİLER Kalp yetmezliği, enfeksiyon eğilimi, kanama eğilimi görülebilir. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ BELİRTİLERİ

12. 3. GASTROİNTESTİNAL SİSTEM BELİRTİLERİ Bulantı-kusma, dispeptik yakınmalar(mide asit salgısı artar), tat alma bozukluğu, ağız kokusu, ağız içinde yaralar, parotitis, viral hepatit sıklığı artar. 4. ENDOKRİN SİSTEM BELİRTİLERİ Tüm hormonal sistem etkilenir. Böbrekte yıkılan hormonlar( PTH, GH, insülin, glukagon vs.) artar. Sentezi azalan hormonlar( D3, eritropoetin, estradiol, testesteron) vardır. T4'ün T3'e dönüşümünde azalma olur. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ BELİRTİLERİ

13. 5.LÖKOMOTOR SİSTEM BELİRTİLERİ Şiddetli kemik, eklem ağrıları, eklem hareket kısıtlılığı, spontan kırık, patolojik kırık, ellerde uyuşma oluşabilir. 6. ÜREME SİSTEMİ BELİRTİLERİ Fertilite oranları düşer, aktivitede azalma görülür. Gebelik yetmezliği hızlandırır. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ BELİRTİLERİ

14. 7. DERİ BELİRTİLERİ Üremik cilt, yaygın kuruma, çatlama, kireçlenmeler, kaşıntı, cilt nekrozu, beyaz tırnak olabilir. 8. NÖROPSİKİYATRİK BELİRTİLER Major depresyon, hastalığın reddi, diyalizin komplikasyonları, sinir felçleri, uyuşma, gastroparezi, kalp atımında düzensizlik, aritmi, demans, koma, serebrovasküler hastalık oluşabilir. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ BELİRTİLERİ

15. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ EVRELERİ -------: Böbrek Hastalığı riski yüksek,GFH normal. Evre 1: GFH değerinde düşme olmaksızın gelişmiş böbrek hasarı, GFH 90 ve üzeri. Evre 2: Hafif kronik böbrek hasarı, GFH 60-89 arasında. Evre 3: Orta evre kronik böbrek hasarı, GFH 30-59 arasında. Evre 4: İleri evre kronik böbrek hasarı, GFH 15-29 arasında. Evre 5: Böbrek Yetmezliği, GFH 15'in altında.

16. İlk evrelerde böbreğin fonksiyonlarında hafif bir azalma tespit edilebilir, hastalarda genellikle belirli bir şikayet ve belirti yoktur. Böbrek fonksiyonlarını gösteren üre ve kreatininin yükselmesi üçüncü evrede başlar ve bu dönemde hastalarda hafif bir kansızlık gelişmiştir. Diyabetik hastalarda kansızlığın gelişmesi daha erken evrede olur. Bu evrede bol su içme ve idrar yapma, geceleri iki üç defa idrara gitme başlamıştır. Genellikle hasta olay yavaş geliştiği için bunların böbrek hastalığının bir belirtisi olduğunu anlayamaz. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ EVRELERİ

17. Ancak araya giren enfeksiyon, vücutta sıvı eksikliği (aşırı bulantı ve kusma, ishal), idrar yollarında tıkanma, böbreğe dokunan ilaç kullanımı, mide ve bağırsaklardan kanama gibi akut sorunlar hızla ürenin yükselmesine va hastanın genel durumunun bozulmasına neden olur. Geri dönüşümü mümkün olan bu akut sorunların tedavisi ile hasta genellikle eski haline döner. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ EVRELERİ

18. İleri evreye ulaşmış Böbrek Yetmezliğinde böbrek fonksiyonları % 25-30 civarına inmiştir. Böbreğin üremik toksinleri atma kapasitesi, idrarı konsantre etme fonksiyonu bozulur. Sentezlediği eritropoetin, vitamin D gibi hormonların yapımı azalır. Sonuçta anemiye bağlı devamlı halsizlik, gece sık idrara gitme, iştah azalması, ödem gibi klinik belirti ve bulguların ortaya çıkmasına neden olur. Son dönemde ortaya çıkan bu klinik sendrom, üremi olarak da tanımlanır. KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ EVRELERİ

19. KRONİK BÖBREK HASTALIĞININ SONUÇLARI NELERDİR? Kronik Böbrek Hastalığı sıklıkla sinsi bir şekilde ilerler, özellikle erken evrelerde belirti vermeyebilir. Bu nedenle birçok hastaya zamanında tanı konulamaz. Teşhis edilemeyen Kronik Böbrek Hastalığı iki önemli sonuca yol açar: 1. Son dönem böbrek yetmezliği gelişmesi. Bu evreye ulaşan hastaların yaşamını sürdürebilmesi için diyaliz veya böbrek nakli tedavilerinin uygulanması gerekir. 2. Özellikle eşlik eden kalp-damar hastalıklarına bağlı erken ölüm riski. Kronik Böbrek Hastalığı olan bireylerde ölüm riski genel toplumdan 10-30 kat daha yüksektir.

20. KRONİK BÖBREK HASTALIĞININ TANISI NASIL KONUR? Kronik Böbrek Hastalığının tanısı oldukça kolay ve ucuzdur. Kanda kreatinin ve idrarda protein ölçümü tanının büyük oranda konulmasını sağlar. Basit bir kan ve idrar tahlilinin ardından gerekli durumlarda ileri tetkikler yapılır.

21. KRONİK BÖBREK HASTALIĞININ TEDAVİSİ NEDİR? Kronik Böbrek Hastalığı erken dönemde saptanır ve uygun şekilde tedavi edilirse ilerlemesi engellenebilir veya yavaşlatılabilir. Yüksek ölüm riski azaltılabilir. Hastalığın tedavisi diyet ve bazı ilaçlardan oluşur. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa yararı o kadar fazla olur. İleri dönem Böbrek Yetmezliği gelişmişse diyaliz veya böbrek nakli tedavilerinin uygulanması gerekir.

22. KRONİK BÖBREK HASTALIĞININ OLUMSUZ SONUÇLARI NASIL AZALTILABİLİR? Ülkemizde Kronik Böbrek Hastalığı T. C. Sağlık Bakanlığı tarafından toplum sağlığı açısından öncelikli hedefler arasına alınmış ve Türk Nefroloji Derneğinin de katkılarıyla ''Türkiye Böbrek Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı'' başlatılmıştır. Kronik Böbrek Hastalığının giderek artan tıbbi, sosyal ve ekonomik yükünü azaltmanın en etkin yolu hastalığın gelişimini önlemeye, erken tanı ve uygun tedaviler ile ilerlemesini engellenmeye, hastaların yaşam sürelerini uzatmaya ve yaşam kalitelerini artırmaya yönelik önleme programının ulusal ölçekte uygulanmasıdır.

23. ÜLKEMİZDE BİNLERCE HASTA YAŞAMAK İÇİN BÖBREK NAKLİ BEKLİYOR!

25. TEŞEKKÜRLER SAĞLIKLI GÜZEL GÜNLER