Ouderen als zorgdragers

1. Ouderen als zorgdragers Kinderopvang Ouderenparlement 26 april 2010 Antwerpen

2. Grootouders en kleinkinderen • Kleinkinderen = belangrijke bron van levensvreugde • Verdwijnen van stereotiepe beelden: • Grootouders leven langer  kleinkinderen blijven hen langer kennen  meer en meer relatie tussen volwassenen • Meer jonge grootouders (nog niet altijd met pensioen)

3. Grootouders en kleinkinderen • Steun/houvast voor kinderen en kleinkinderen tgv snelle maatschappelijke ontwikkelingen en wisselende eisen vd arbeidswereld • Toenemende participatiegraad van vrouwen  opvang van kleinkinderen

4. Kinderopvang in Vlaanderen • Kind en Gezin staat in voor regierol van kinderopvang • Formele opvang = grote diversiteit : • opvang in kinderdagverblijf (crèche) • bij een onthaalouder • in de school • Informele opvang = opvang door grootouders, familie, vrienden of kennissen en opvang in het thuismilieu van het kind (huispersoneel, au pair, babysit, …).

5. Kinderopvang in Vlaanderen • Onderzoek uitgevoerd door het HIVA (KU Leuven), in het kader van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin • Het gebruik van kinderopvang in het Vlaams Gewest in de week van 1 februari bij kinderen van 3 maand tot 3 jaar (2009, 2004-2002, 2000) (Groep regelmatige gebruikers van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar)

6. Kinderopvang bij grootouders- Het gebruik - • Voor 22,4% van de kinderen jonger dan 3 jaar zijn de grootouders de belangrijkste opvangvorm (2009) • Aandeel van grootouders is gedaald • 2002 : 34,3% • 2004 : 31% - Het gebruik van de informele opvang (grootouders) gebeurt het meest door de middengroepen(mdlks beschikbaar inkomen =1700 en 3200 euro)

7. Kinderopvang bij grootouders- Het gebruik - • Aandeel van grootouders is sterker gedaald binnen de groep van kansarme gezinnen (van 42,2% naar 23,8%) • Ook allochtone gezinnen maken in vergelijking minder gebruik van kinderopvang bij grootouders dan de Belgische groep (16,6% tov 23,7%)

8. Kinderopvang bij grootouders- Het gebruik - • 41,9% van de regelmatige gebruikers doet een beroep op een tweede opvanginstantie. • Als we alle opvangvormen bekijken, ook de tweede en derde belangrijkste opvangvormen, dan blijkt dat grootouders een opvangfunctie vervullen voor 61,6% van de kinderen jonger dan 3 jaar. In 2004 was dit 56,2%. Als tweede opvangvorm komen grootouders in 2009 massaler in beeld dan in 2004 (82,9% tov minder dan 75%)

9. Kinderopvang bij grootouders- Het gebruik - Atypische momenten • Na 18 uur • Vóór 7 uur • Tijdens het weekend • Tijdens de nacht • Opvang voor maar enkele uren per week, wisselende dagen, dringende opvang • Bij ziekte van het kind (64,4% van de grootouders die anders niet betrokken zijn, springen in)

10. Kinderopvang bij grootouders- De beschikbaarheid - • Voor 59,4% van de kinderen is minstens 1 grootouder dagelijks of enkele dagen per week beschikbaar • Voor 43,2% = meerdere grootouders • Vooral grootmoeder langs moeders zijde is het meest beschikbaar • Hoe hoger de beschikbaarheid, hoe meer gebruik van informele opvang (grootouders) • Voor 40,6%: geen enkele grootouder

11. Kinderopvang bij grootouders- De beschikbaarheid - 1). Grootouders zijn nog arbeidsactief (in vergelijking met 2002 is vooral de groep arbeidsactieve grootmoeders sterk toegenomen- van 8,2% naar 27%) 2). Te ver wonen • Percentages voor allochtonen liggen hier hoger 3). Actief sociaal leven of wegens mantelzorg die ze opnemen 4). Kan het niet meer aan of is zelf hulpbehoevend

12. Kinderopvang bij grootouders- De keuze - Waarom wel? • Het kind vindt het plezant • Er wordt rekening gehouden met de eigenhied en met het thuismilieu vh kind • Soepele opvanguren • Opvang van zieke kinderen mogelijk • Opvang tijdens vakantie mogelijk

13. Kinderopvang bij grootouders- De keuze - Waarom niet? • Afwezigheid van andere kinderen • Crèche of onthaalouders is beter uitgerust • Crèche of onthaalouder is dichter bij huis of op weg naar het werk

14. Kinderopvang bij grootouders- Beoordeling kwaliteit - Kwaliteit : 77,5% zeer goed - 20,9 % goed • In vergelijking met andere opvangvormen krijgen grootouders een (iets) betere score voor : • Kindvriendelijkheid, de sfeer, rekening houden met de eigenheid van het kindje en nog andere opvoedkundige aspecten, behalve voor stimuleren van zelfstandigheid van het kindje • Verzorging • Dienstverleningsaspecten zoals sluitingsuur ‘s avonds, mogelijkheid tot opvang in vakantieperiodes en de prijs

15. Kinderopvang bij grootouders- Beoordeling kwaliteit - Kwaliteit : 77,5% zeer goed - 20,9 % goed • Kinderen voelen zich beter bij grootouders dan bij begeleiders in crèche of bij onthaalouder • Kind is ontspannen bij afscheid en afscheid verloopt vlot • Kind voelt zich goed bij de activiteiten die gedaan worden.

16. Kinderopvang bij grootouders-Alles op een rijtje - • Bijna 60% van de kinderen jonger dan 3 jaar heeft minstens 1 grootouder beschikbaar voor regelmatige opvang. • Grootouders zijn vaak zelf nog arbeidsactief. • Grootouders treden minder vaak op als belangrijkste opvangvorm maar komen vooral als tweede opvangvorm in beeld

17. Kinderopvang bij grootouders-Alles op een rijtje - • Grootouders zijn belangrijk als aanvulling bij de formele opvang, vooral bij opvang op atypische momenten • Deze complementaire rol is toegenomen op 5 jaar tijd (2004-2009). • Ouders zijn zeer tevreden over de kwaliteit van de opvang die verleend wordt door grootouders.

18. Wat met kindjes ouder dan 3 jaar? • Meest recente onderzoek: 2004 • Kind & Gezin is niet enige speler inzake mogelijke opvangvormen • Grootouders waren in 2004 nog belangrijkste opvangvorm maar aandeel was ook gedaald (van 43,1% in 2002 naar 35,1% in 2004) • Opvang door en in de school volgde op de voet en aandeel van deze opvangvorm was sterk gestegen.