430 likes | 887 Views
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARINDA TANI VE TEDAVİ. DR. CENGİZ KÖKSAL KARTAL KOŞUYOLU Y.İ.E.A.H . ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARI. 2. DÜNYA SAVAŞI KORE SAVAŞI AFGANİSTAN SAVAŞI IRAK SAVAŞI. ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARI. Modern vasküler cerrahide ilerlemenin unsurları.
E N D
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARINDA TANI VE TEDAVİ DR. CENGİZ KÖKSAL KARTAL KOŞUYOLU Y.İ.E.A.H. 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARI • 2. DÜNYA SAVAŞI • KORE SAVAŞI • AFGANİSTAN SAVAŞI • IRAK SAVAŞI 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARI 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Modern vasküler cerrahide ilerlemenin unsurları • Modern görüntüleme teknikleri (BT anjiyografi) • Endovasküler girişimler • Hastanın fizyolojisianlamak- Önce yaşam İskemi? Kanama? 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARI • Penetran yaralanmalar: (Üst extremitenin en önemli non-iyatrojenik yaralanma nedeni) -Kurşunlanma -Delici kesici alet yaralanmaları 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARI • Künt travmalar -Trafik kazaları (hava yastığı & emniyet kemeri) -Yüksekten düşme 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARI • İyatrojenik yaralanmalar -Hemoraji-hematom -Psödoanevrizma -Arteriovenöz fistül -Arteryeltromboz -Arteryelemboli 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARI • İyatrojenik yaralanmalar -Kadın hasta -İleri yaş -Obesite -Antikoagulan kullanımı 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARI • Sonucu etkileyen faktörler -Yaralanma mekanizması yani yaralanmaya neden olan etken 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
TANI • Hard signs: -Pulsatile kanama -Büyüyen hematom -Distal nabızların alınamaması -İskemik kol (5 P bulgusu) 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
TANI • Softsigns -Fraktür -Hematom -Üfürüm -Azalmış kapiller geri dolum -ABI<1.0 -Kanama hikayesi -Hipotansiyon -Yumuşak doku hasarı 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
TANI • 514 penetranextremite yaralanması • 105 yüksek riskli hasta (pulsedefisit, nörolojik defisit, kurşunlanma) -%36 hastada anjiyografi ile arter yaralanması saptandı. • 151 orta riskli hasta (1 veya daha fazla softsign, ABI<1.0) -%26 hastada anjiyografi ile arter yaralanması saptandı. *Schwartz M, et al. Theindicationsforarteriography in penetratingextremitytrauma. A prospectiveanalysis. J VascSurg, 17; 166, 1993.
TANI YÖNTEMLERİ • Basit el dopleri (distalde sinyal) • ABI • Doppler USG • Basit anjiografi • Konvansiyonel Anjiyografi veya DSA 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
CERRAHİ TEDAVİDE TEMEL PRENSİPLER • Kanamanın kontrolü (önce hayat, sonra extremite) -Elle veya parmakla basmak -Turnike ile kontrol (Kollateral dolaşım???) -Balon katater ile tamponad (özellikle subklavyen arter için) 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
CERRAHİ TEDAVİDE TEMEL PRENSİPLER • Sağlam bir extremite ameliyat sahasına alınmalı • Kendini sınırlamış hematom • Proximal kontrol: -Cerrahi explorasyon -Endolüminal balon okluder -Turnike ile kontrol 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Proximal sağ subklavyen arter kontrolü 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Proximal sol subklavyen arter kontrolü 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Üst extremitearteryel yaralanma şekilleri • Penetran yaralanmalarda: -Basit laserasyon -Kısmı duvar kaybı -Arterin transekte olması -Geç termik hasara bağlı darlıklar 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Üst extremitearteryel yaralanma şekilleri • Künt travmalarda -İntimalflep -Kısmı veya tam parçalanma -Major damar dallarının kopması 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARDA CERRAHİ TEDAVİ • Arteryel tamir tekniğini seçerken primer determinant hastanın fizyolojisi (asidoz, hipotermi, şuur durumu) • “Hasar kontrol stratejisi” basamaklı tedavi “bailout” prosedürü (geçici çözüm) 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Basit tamir ve vasküler hasar kontrol yöntemleri • Lateral dikiş • Bağlama • Geçici intraluminalshunt 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
ÜST EXTREMİTE ARTERYEL YARALANMALARDA CERRAHİ TEDAVİ • Debridman • Arter proximal ve distalinintrombektomisi • Distal ve proximal yatağın heparinle yıkanması • Vasospazmın aşılması 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
TAMİR TEKNİKLERİ • Lateral dikiş • Uç-uca anastamoz • Greftinterpozisyonu • Baypas 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
REPERFÜZYON HASARI • Uzun süreli iskemilerde • No reflow fenomen • Serbest O2 radikalleri • Kompartman sendromu Fasiyotomi 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Subklavyen-axiller arter yaralanmaları • Subklavyen arter yaralanmalarında mortalite %6 (zor ulaşım, klavikulayı kes) • Sıklıkla penetren yaralanmalardır. • 1. kot dislokasyonu • Kritik kol iskemisi sık rastlanmaz • Explorasyonu daha zordur. 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Brakiyal, radiyal, brakiyal arter yaralanmaları • Penetran ve iyatrojenik yaralanmalar • Kritik kol iskemisi nadir • Radiyal ve ulnar arter bağlanabilir??? 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
ÖNCE YAŞAM!!!!! • MESS (MangledExtremitySeverityScore) • MESI (MangledExtremitySeeverityIndex) • PSI (PredictiveSalvageIndex) • LSI (LimbSalvageIndex) 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Başarısız Extremiteyi Kurtarma Çabaları • Hastane kalış süresini uzatır. • Mükerrer cerrahi girişimler ve fizyolojik travma • Ağrı • Psişik travma • Maddi yük MESS score≥7 %100 amputasyon 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Ortopedik, yumuşak doku ve sinir hasarı ile olan üst extremitearteryel yaralanmaları 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Kemik kırıkları ile olan üst extremitearteryel yaralanmaları • Önce arteryel devamlılık ancak… -Externalfixatör -Geçici shunt 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
Sinir hasarı ile olan üst extremitearteryel yaralanmaları • Üst extremite yaralanmalarının %50’si sinir yaralanmaları ile beraberdir. • Sıklıkla acil müdahale gerektirmez. 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
113 hasta, 130 vasküler travma (2000-2004) • 2 axiller, 18 brakiyal, 69 radiyal ve ulnar arter • %81’i penetran • %20’sinde sinir hasarı ve %18’inde fraktür • Brakiyal arter için %44 end-to-end %28 safenveninterpoz. %17 ligasyon • Ulnar ve Radiyal arter %52 ligasyon %48 dikiş • Fasiyotomi %0 • Amputasyon %2.6 • Mortalite %4.4 Fonksiyonel extremite?????? Rasouli MR, et al. Civiliantraumaticinjuries of theupperextremity. ATCS 2009; 15: 389-93 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
2001-2005 • 115 periferikvasküler yaralanma (58 üst extremitearteryel yaralanma) • Künt travma (%50.5) TK • Penetran travma (%33) • Brakiyal arter yaralanması %51 • Greftinterpozisyonu%53 • Limbsalvage %100 Shalabi R, et al. Vascularinjuries of theupperextremity. J VascBras 2006. 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
1992-2006, 189 üst extremitearteryel yaralanma (sivil, iyatrojenik ve askeri) • Brakiyal arter (%55), axiller arter (%21), antebrakiyal (%21), subklavyen arter (%2) • 3 erken, 7 geç amputasyon • Fasiyotomi %9.6 • In-hospitalmortalite %2.4 erken grefttrombozu, kompartman sendromu, eşlik eden kemik ve sinir hasarı ampt. İçin risk faktörleri Dragos M, et al. Upperextremityarterialinjuries: factorsinfluencingtreatmentaoutcome. Injury2006. 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
2004-2005 2.473 yaralı • 43(%1.7 üst extremite) 83 (%3.3) alt extremite • 10 (%23) subklavyen arter • 25 (%58) Brakiyal arter • 10 (%23) Ulnar&radiyal arter • 11 hasta(%26 önsafta), 6 hasta (%14) geçici shunt • 28 greftinterpoz, 10 tamir, 8 ligasyon • 4 hasta erken amputasyon Clause WB, et al. Upperextremityvascularınjury: A currentIn-TheatrewartimereportfromoperationIraqıfreedom. AnnVascSurg, 2006. 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı
TEŞEKKÜR EDERİM…. 3-4 Mayıs, 2013-Diyarbakır Vasküler Travma Çalıştayı