Ocena Oddziaływania na Środowisko

1. Ocena Oddziaływania na Środowisko Elżbieta Kozłowska Jk Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008 01

2. Plan prezentacji: • Zasady horyzontalne oraz podstawy prawne • Procedura OOŚ – kiedy ROŚ jest wymagany • Sieć Natura 2000 • Podsumowanie . Jk Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008 02

3. Zasady horyzontalne realizacji projektów infrastrukturalnych: Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 Preambuła p.2: „Polityka spójności powinna przyczyniać się do wzrostu gospodarczego, zwiększania konkurencyjności i zatrudnienia poprzez włączenie priorytetów Wspólnoty dotyczących trwałego rozwoju określonych na posiedzeniu Rady Europejskiej w Lizbonie w dniach 23 i 24 marca 2000 r. i na posiedzeniu Rady Europejskiej w Goetebergu w dniach 15 i 16 czerwca 2001 r.’ Art.9(5)‘operacje finansowane z funduszy są zgodne z postanowieniami Traktatu i aktów przyjętych na jego podstawie’ Art. 52 :„Wkład funduszy może być kształtowany w świetle (…) ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, przede wszystkim poprzez stosowanie zasady ostrożności, zasady działania zapobiegawczego oraz zasady „zanieczyszczający płaci”. Art. 17 „Cele funduszy osiągane są w ramach zrównoważonego rozwoju oraz propagowania na poziomie Wspólnoty celu, jakim jest ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego określonego w art. 6 Traktatu Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008 03

4. Trwałość środowiska – polityka zrównoważonego rozwoju EU Czerwiec 2001 w Göteborgu Rada Europejska zatwierdziła Strategię UE odnośnie Zrównoważonego Rozwoju: „Zrównoważona Europa dla lepszego świata: Strategia Zrównoważonego Rozwoju dla Unii Europejskiej”. Strategia Zrównoważonego Rozwoju stanowi uzupełnienie o filar „ekologiczny” przyjętej rok wcześniej Strategii Lizbońskiej. W czerwcu 2006 r. Rada Europejska przyjęła Odnowioną Strategię Zrównoważonego Rozwoju UE, skierowaną do rozszerzonej Wspólnoty i uwzględniającą szerszy, globalny wymiar podejmowanych wyzwań. Siedem głównych wyzwań Odnowionej Strategia Trwałego Rozwoju (EU SDS), 1.Zmiany klimatu i czysta energia 2.Zrównoważony transport 3.Zrównoważona konsumpcja i produkcja 4.Ochrona zasobów naturalnych i gospodarowanie nimi 5.Zdrowie publiczne 6. Integracja społeczna, demografia i migracja 7.Wyzwania w zakresie globalnego ubóstwa i trwałego rozwoju http://ec.europa.eu/sustainable/docs/renewed_eu_sds_pl.pdf Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008 04

5. A jakie są konsekwencje zapisów Rozporządzenia 1083/2006 oraz przyjętych wyzwań Strategii Rozwoju UE dla beneficjentów planujących realizację projektów w ramach POIiŚ? Załącznik Ia – formularz o dofinansowanie w zakresie OOŚ 05 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

6. Załącznik Ia - formularz do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ A.1. W jaki sposób projekt: przyczynia się do osiągnięcia trwałości środowiska naturalnego (europejska polityka w dziedzinie zmian klimatycznych, powstrzymanie utraty różnorodności biologicznej itd.); przestrzega zasad dotyczących działań zapobiegawczych oraz gwarantuje, że szkoda środowiskowa powinna być usunięta u źródła; przestrzega zasady „zanieczyszczający płaci” 06 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

7. Postępowanie OOŚ 07 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

8. Podstawowe źródła prawa wspólnotowego regulującego postępowanie OOŚ: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko[1] (dyrektywa SOOŚ); Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. nr 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne[2] (dyrektywa OOŚ), Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1992 r. nr 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory[3] (dyrektywa Siedliskowa), Dyrektywa Rady z dnia 2 kwietnia 1979 r. nr 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikiego ptactwa[4] (dyrektywa Ptasia), --------- [1]Dz. Urz. UE L 210 z 31.7.2006 [2] Dz. Urz. UE L 175 z 5.7.1985, z późn. zm.; nowelizacja dyrektywy OOŚ z 26 maja 2003 r. wprowadza postanowienia Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, [3] Dz. Urz. UE L 206 z 22.7.1992, z późn. zm., [4] Dz. Urz. UE L 103 z 25.4.1979, z późn. zm., 08 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

9. Podstawowe źródła prawa polskiego regulującego postępowanie OOŚ: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska[1] (UPoś) ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody[2] (UoP), rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko[3] (rozporządzenie OOŚ), ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,[4] ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane,[5] ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne,[6] ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego[7] (Kpa), -------- [1] Tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902, z późn. zm., [2] Dz. U. Nr 92, poz. 880, z późn. zm., [3] Dz. U. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm., [4] Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm., [5] Tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm., [6] Tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm., [7] Tekst jedn. Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071, z późn. zm., 09 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

10. Realizacja przedsięwzięć finansowanych z budżetu WE Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego Obowiązek prowspólnotowej wykładni przepisów prawa krajowego 010 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

11. Zagrożenia wynikające z nieprawidłowego przeprowadzenia postępowania OOŚ zaskarżenie decyzji przez strony postępowania i opóźnienia przygotowania projektu, niedoszacowanie kosztów, które beneficjent będzie musiał ponieść w związku z wdrażaniem rozwiązań minimalizujących lub kompensujących oddziaływanie projektu na środowisko, zakwalifikowanie niezidentyfikowanego w postępowaniu OOŚ negatywnego oddziaływania jako szkody w środowisku w rozumieniu ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie[1], odrzucenie przez Komisję Europejską (KE) wniosku o dofinansowanie dla „dużego” projektu w rozumieniu art. 39 rozporządzenia nr 1083/2006, odmowa przyznania dofinansowania przez właściwą instytucję albo wstrzymaniem finansowania projektu i obowiązkiem zwrotu środków. [1] Dz. U. Nr 75, poz. 493, 011 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

12. Najważniejsze zarzuty KE dotyczące niezgodności prawa polskiego z przepisami dyrektywy 85/337/EWG: nieprawidłowa transpozycja pojęcia development consent („zezwolenia na inwestycję”), nieprawidłowa transpozycja przepisów dotyczących „zezwolenia na inwestycję” w odniesieniu do zgłoszenia (budowy lub wykonywania robót budowlanych oraz zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, dokonywanego na postawie ustawy Prawo budowlane), zbyt wczesne w toku procesu inwestycyjnego przeprowadzanie postępowania w sprawie ooś dla dróg krajowych, nieprawidłowa transpozycja pojęcia „zainteresowana społeczność”, niepełna zgodność polskich przepisów w zakresie „informowania” społeczności z wymaganiami art. 6 ust. 2 dyrektywy 85/337/EWG, nieprawidłowa wykładnia przepisów dyrektywy w zakresie stosowania procedury screeningu, której podlegają przedsięwzięcia wymienione w Aneksie II dyrektywy 85/337/EWG 012 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

13. Planowane zmiany przepisów prawnych: Dnia 12 lipca 2008 przygotowany został projekt nowej ustawy „o udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko” Zalecenia odnośnie postępowań ws. OOŚ, które pozwolą w okresie przejściowym (tj. do czasu wejścia w życie nowych przepisów) w sposób maksymalny wykorzystać istniejące regulacje prawne w ramach szeroko rozumianego procesu inwestycyjnego w celu zapewnienia zgodności z wymaganiami dyrektywy SOOŚ, OOŚ, dyrektywy Siedliskowej i Ptasiej zawarte zostały w Wytycznych w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych z dnia 3 czerwca 2008 r. 013 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

14. Postępowanie OOŚ –kwalifikowanie projektów Dla jakich przedsięwzięć należy prowadzić procedurę oraz opracowywać Raport OOŚ ? czy dla wszystkich? może tylko dla niektórych? Jeśli dla niektórych, to dla jakich i według jakich kryteriów kwalifikować potrzebę opracowania OOŚ? 014 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

15. Podział przedsięwzięć co do obowiązku sporządzenia Raportu OOŚ grupa I - przedsięwzięcia, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko jest obowiązkowe - wymienione w Aneksie I Dyrektywy OOŚ/ §2 rozporządzenia OOŚ („mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko”) grupa II – przedsięwzięcia, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko jest fakultatywne - Aneks II/ Dyrektywy/§ 3 rozporządzania OOŚ („mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko”) grupa III – przedsięwzięcia związane z oddziaływaniem na obszary Natura 2000 ( z uwzględnieniem tzw. shadow list) 015 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

16. Przedsięwzięcie to zamierzenie budowlane lub inna ingerencja w środowisko polegająca na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu w tym również na wydobowaniu kopalin Procedurze OOŚ nie podlegają: Przedsięwzięcia infrastrukturalne nie wymienione w Aneksie I lub II Dyrektywy OOŚ, bądź nie oddziaływujące znacząco na obszar Natura 2000; Przedsięwzięcia nieinfrastrukturalne typu: zakup sprzętu, urządzeń, szkolenia, kampania edukacyjna). 016 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

17. Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008 017

18. Podstawowe elementy procedury oceny oddziaływania na środowisko: złożenie wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wraz z raportem o oddziaływaniu na środowisko (dla I grupy) lub informacjami wstępnymi opracowanymi wg art. 49 ust. 3 Poś (dla II i III grupy – screening), postanowienie organu o zakresie raportu (ewentualnie – dot. grupy I) lub postanowienia o konieczności sporządzenia raportu i jego zakresie (dot. grupy II i III) lub postanowienia o braku takiej konieczności (dot. grupy II i III), uzgodnienie warunków środowiskowych realizacji przedsięwzięcia z właściwymi organami ochrony środowiska i państwowej inspekcji sanitarnej. przeprowadzenie udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko – jeśli w postępowaniu tym sporządzany jest raport, wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, podanie informacji o wydaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W toku OOŚ – należy uwzględnić ocenę wpływu planowanego przedsięwzięcia na obszary Natura 2000 oraz ocenę oddziaływania przedsięwzięcia w kontekście transgranicznym. 018 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

19. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko: Postępowanie w przedmiocie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wszczyna się na wniosek podmiotu podejmującego się realizacji przedsięwzięcia. Organami właściwymi do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach są: Wojewoda – dla przedsięwzięć należących do grupy I, takich jak: -drogi, linie kolejowe, napowietrzne linie elektorenergetyczne, instalacje do przesyłu ropy naftowej, produktów naftowych, substancji chemicznych lub gazu, sztuczne zbiorniki wodne; -oraz dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko realizowanych na terenach zamkniętych i obszarach morskich. Wójt, burmistrz, prezydent miasta – dla pozostałych przedsięwzięć także, gdy beneficjentem jest gmina, którą reprezentuje). Jeżeli przedsięwzięcie wykracza poza obszar jednej gminy, decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje organ, na którego obszarze właściwości znajduje się największa część terenu, na którym przedsięwzięcie to ma być realizowane (w porozumieniu z pozostałymi organami). 019 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

20. Postępowanie OOŚ – grupa I Przed złożeniem wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach inwestor może wystąpić z zapytaniem o zakres raportu o oddziaływaniu na środowisko. Dla projektów z grupy I postanowienie o zakresie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko właściwy organ wydaje po zasięgnięciu opinii: Marszałka Województwa oraz państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego; Ministra właściwego do spraw środowiska – w przypadku dróg oraz linii kolejowych. Wojewody, w przypadku przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000. W przypadku zaistnienia możliwości transgranicznego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, wystąpienie o zakres raportu OOŚ dla przedsięwzięć grupy I jest obligatoryjne. 020 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

21. Postępowanie OOŚ – grupa II i III Dla projektów z grupy II i III, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, stwierdza bądź nie obowiązek sporządzenia raportu OOŚ oraz określa jego zakres, jeżeli jest wymagany, zasięgając uprzednio opinii: Starosty (w przypadku możliwości znaczącego oddziaływania na obszar Natura 2000 – opinię wydaje wojewoda); Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Dla przypadku przedsięwzięć, które mogą znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000 i nie są bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru organem właściwym jest wojewoda. 021 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

22. Postępowanie OOŚ – grupa II i III Informacje, które maja być dostarczone przez wykonawcę zawierają co najmniej ( art. 5 ust. 3 Dyrektywy OOŚ): - opis przedsięwzięcia zawierający informacje o miejscu, projekcie i wielkości przedsięwzięcia, - opis środków przewidzianych w celu uniknięcia, zmniejszenia i jeżeli to możliwe, naprawienie poważnych niekorzystnych skutków, - dane wymagane do rozpoznania i oszacowania głównych skutków, które mogą być spowodowane w środowisku przez to przedsięwzięcie, - zarys zasadniczych alternatywnych rozwiązań rozważanych przez wykonawcę, łącznie ze wskazaniem głównych powodów dokonanego przez niego wyboru, uwzględniającego skutki środowiskowe, - podsumowanie w języku nietechnicznym informacji wymienionych w poprzednich tiret. 022 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

23. Określenie obowiązku o sporządzeniu Raportu OOŚ - grupa II Zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy OOŚ, w stosunku do przedsięwzięć określonych w jej Aneksie II, należy, za pomocą indywidualnego badania lub kryteriów ustalonych przez państwo członkowskie określić, czy przedsięwzięcie podlega ocenie oddziaływania na środowisko. UWAGA! W ocenie KE progi mają jedynie charakter pomocniczy, a ewentualne występowanie znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko należy rozważyć przy uwzględnieniu wszystkich kryteriów określonych w Aneksie III dyrektywy OOŚ (zostały one transponowane do § 4 i § 5 rozporządzenia OOŚ). W tym celu właściwy organ administracji publicznej (w procesie screeningu) powinien, po zasięgnięciu opinii właściwego organu ochrony środowiska i organu inspekcji sanitarnej, dokonać oceny i w razie konieczności stwierdzić obowiązek sporządzenia raportu OOŚ wraz z określeniem jego zakresu (tzw. „scoping”) (art. 51 ust. 2 UPoś). Szczegółowa lista przedsięwzięć podlegających procedurze screeningu została określona w § 3 rozporządzenia OOŚ. 023 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

24. Kryteria selekcji: ZAŁĄCZNIK III DYREKTYWY OOŚ 1. Cechy przedsięwzięć Cechy przedsięwzięć muszą być rozpatrzone z uwzględnieniem w szczególności:: - rozmiaru przedsięwzięcia, - kumulacji z innymi przedsięwzięciami, - korzystania z zasobów naturalnych, - produkcji odpadów, - zanieczyszczeń i zagrożeń, - ryzyka wypadku, w szczególności uwzględniając użyte substancje i technologie. 2. Lokalizacja przedsięwzięć Środowiskowa wrażliwość obszarów geograficznych, które mogą być dotknięte skutkami spowodowanymi przez przedsięwzięcia, musi być rozpatrywana z uwzględnieniem w szczególności: - dotychczasowego przeznaczenia gruntów, - względnej obfitości, jakości i zdolności do odtwarzania zasobów naturalnych na danym obszarze, - zdolności absorpcji środowiska naturalnego, ze zwróceniem szczególnej uwagi na: a) tereny podmokłe; b) strefy nabrzeżne; c) góry i obszary leśne; d) rezerwaty naturalne i parki; e) obszary sklasyfikowane lub chronione przez ustawodawstwo Państw Członkowskich; specjalne strefy chronione wyznaczone przez Państwa Członkowskie zgodnie z dyrektywą 79/409/EWG i 92/43/EWG; f) obszary, na których zostały już przekroczone normy jakościowe w odniesieniu do ochrony środowiska określone w ustawodawstwie wspólnotowym; g) obszary gęsto zaludnione; h) krajobrazy o znaczeniu historycznym, kulturalnym lub archeologicznym. 024 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

25. Kryteria selekcji: ZAŁĄCZNIK III DYREKTYWY OOŚ 3. Cechy potencjalnego oddziaływania Potencjalne znaczące skutki przedsięwzięć muszą być rozpatrywane w stosunku do kryteriów określonych w pkt. 1 i 2 oraz z uwzględnieniem w szczególności: - zakresu oddziaływania (obszar geograficzny i liczba mieszkańców, którzy znajdą się w zasięgu oddziaływania przedsięwzięcia), - transgranicznego charakteru oddziaływania, - ciężar i kompleksowość oddziaływania, - prawdopodobieństwo wystąpienia oddziaływania, - czas trwania, częstotliwość i odwracalność oddziaływania. 025 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

26. Raport OOŚ powinien w szczególności zawierać wg. ZAŁĄCZNIKA IV Dyrektywy OOŚ 1. Opis przedsięwzięcia obejmujący w szczególności: - opis cech fizycznych przedsięwzięcia i wymagań użytkowania terenu w czasie poszczególnych faz budowy i eksploatacji, - opis głównych cech procesów produkcyjnych, na przykład, rodzaju i ilości używanych materiałów, - ocena typu i ilości spodziewanych pozostałości i emisji (zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby, hałasu, wibracji, światła, ciepła, promieniowania itp.) wynikających z funkcjonowania wnioskowanego przedsięwzięcia. 2. Zarys głównych alternatywnych rozwiązań rozpatrzonych przez wykonawcę, włącznie ze wskazaniem głównych powodów dokonanego przez niego wyboru, uwzględniającego skutki środowiskowe. 3. Opis aspektów środowiska, na które może w znaczący sposób oddziaływać wnioskowane przedsięwzięcie, obejmujący w szczególności zaludnienie, faunę, florę, glebę, wodę, powietrze, czynniki klimatyczne, dobra materialne, włącznie z dziedzictwem architektonicznym i archeologicznym, krajobraz oraz wzajemne oddziaływanie między tymi czynnikami. 4. Opis1 możliwych znaczących skutków środowiskowych wnioskowanego przedsięwzięcia wynikających z: - istnienia inwestycji, - korzystania z zasobów naturalnych, - emisji zanieczyszczeń, tworzenia uciążliwości i usuwania odpadów, oraz informacja wykonawcy odnośnie prognozowania metod zastosowanych w celu oceny skutków wywieranych na środowisko. 5. Opis środków przewidzianych w celu zapobiegania, zmniejszenia oraz tam, gdzie to możliwe kompensowania znaczących, szkodliwych skutków wywieranych na środowisko. 6. Nietechniczne podsumowanie informacji przekazanych zgodnie z powyższymi pozycjami. 7. Wskazanie trudności (niedostatków technicznych lub braku specjalistycznej wiedzy), które wykonawca napotkał przy zestawieniu wymaganych informacji. 1 Opis ten powinien obejmować bezpośrednie i wszelkie pośrednie, wtórne, kumulatywne, krótko, średnio i długookresowe, stałe i czasowe, pozytywne i negatywne skutki przedsięwzięcia.” 026 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

27. Analiza oddziaływania na środowisko jako element SW Gdy Ocena Oddziaływania na Środowiska (OOS) jest wymagana należy załączyć Raport OOŚ jako załącznik do SW. Dodatkowo w poniższym rozdziale powinno się znaleźć streszczenie Raportu OOS. (Raport i streszczenia załącza się na drugim etapie aplikowania o środki, jednakże określenie, iż będzie wymagane, należy zawrzeć już na pierwszym etapie.) Gdy Ocena Oddziaływania na Środowiska (OOS) nie jest wymagana należy w poniższym rozdziale zawrzeć krótkie określenie wpływu przedsięwzięcia na środowisko – informacje odnośnie tego, czy projekt może spowodować: - zagrożenia dla środowiska w fazie budowy, - zagrożenia dla środowiska w fazie eksploatacji projektu. 027 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

28. A wracając do: Załącznika Ia - formularza do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ 028 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

29. A.2. Konsultacje z organami ds. ochrony środowiska Czy przeprowadzono konsultacje z organami ds. ochrony środowiska, których dany projekt może dotyczyć, z uwagi na ich konkretne obowiązki? Tak/Nie Jeżeli tak, proszę podać nazwy i adresy oraz wyjaśnić zakres obowiązków organu: Jeżeli nie, proszę podać powody: 029 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

30. A.3. Ocena wpływu na środowisko naturalne A.3.1.ZEZWOLENIE NA INWESTYCJĘ[1] A.3.1.1. Czy wydano już zezwolenie na realizację tego projektu? Tak/Nie A.3.1.2. Jeżeli tak, proszę podać datę dd/mm/rrrr A.3.1.3. Jeżeli nie, proszę podać datę złożenia oficjalnego wniosku o zezwolenie na inwestycję: dd/mm/rrrr A.3.1.4. Kiedy spodziewane jest wydanie ostatecznej decyzji? dd/mm/rrrr A.3.1.5. Określić właściwe władze, które wydały lub wydadzą zezwolenie na inwestycję: [1] „Zezwolenie na inwestycję” oznacza decyzję właściwej (krajowej) władzy lub władz, na podstawie której wykonawca otrzymuje prawo do realizacji projektu. 030 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

31. A.3.2. STOSOWANIE DYREKTYWY RADY 85/337/EWG W SPRAWIE OCENY WPŁYWU NA ŚRODOWISKO NATURALNE[1] A.3.2.1. Czy projekt jest rodzajem przedsięwzięcia objętym: Aneksem I dyrektywy (proszę przejść do pytania A.3.2.2.) Aneksem II dyrektywy (proszę przejść do pytania A.3.2.3.) Żadnym z powyższych aneksów (proszę przejść do pytania A.3.3.) A.3.2.2. Jeżeli projekt objęty jest aneksem I dyrektywy, proszę załączyć następujące dokumenty: a) informacje, o których mowa w art. 9 ust.1 dyrektywy b) nietechniczne streszczenie[2] badania dotyczącego wpływu na środowisko naturalne prowadzonego na potrzeby tego projektu; c) informacje na temat konsultacji przeprowadzonych z organami ds. ochrony środowiska, zainteresowanymi stronami i, w stosowanych przypadkach, z państwami członkowskimi. [1] Dyrektywa OOŚ [2] Opracowane zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy 85/337/EWG ze zmianami. 031 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

32. A.3.2.3. Jeżeli projekt objęty jest aneksem II dyrektywy, czy przeprowadzono ocenę wpływu na środowisko naturalne? Tak (w takim przypadku proszę załączyć niezbędne dokumenty wskazane w pkt. A.3.2.2) Nie (w takim przypadku proszę wyjaśnić powody i podać dane dotyczące progów, kryteria lub określić badania przeprowadzone oddzielnie dla każdego przypadku, które doprowadziły do wniosku, że dany projekt nie ma znaczącego wpływu na środowisko): 032 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

33. A.3.3. STOSOWANIE DYREKTYWY 2001/42/WE W SPRAWIE STRATEGICZNEJ OCENY ŚRODOWISKA[1] A.3.3.1. Czy projekt wynika z planu lub programu objętego zakresem wymienionej dyrektywy? NIE – w takim przypadku proszę podać krótkie wyjaśnienie: TAK – w takim przypadku proszę podać, w celu dokonania oceny czy uwzględniono szerszy, potencjalny, skumulowany wpływ projektu, link internetowy do nietechnicznego streszczenia[2] sprawozdania dotyczącego środowiska sporządzonego na potrzeby planu lub programu lub dostarczyć kopię elektroniczną tego sprawozdania. ------------ [1] Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. U. L 197 z 21.7.2001, str. 30). [2] Opracowanego zgodnie z załącznikiem I lit. j) dyrektywy 2001/42/WE. 033 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

34. A.4. Ocena wpływu na obszary Natura 2000 A.4.1. Czy projekt może wywierać istotny negatywny wpływ na obszary objęte lub które mają być objęte siecią NATURA 2000? Tak, w takim przypadku (1) Proszę przedstawić streszczenie wniosków wynikających z odpowiednich ocen przeprowadzonych zgodnie z art. 6 ust. 3 dyrektywy 92/43/EWG[1] Jeżeli podjęcie środków kompensujących uznano za konieczne zgodnie z art. 6 ust. 4, proszę dostarczyć kopię formularza „Informacja na temat projektów, które mogą wywierać istotny negatywny wpływ na obszary NATURA 2000, zgłoszone Komisji (DG ds. Środowiska) na mocy dyrektywy 92/43/EWG[2]”. Nie, w takim przypadku proszę załączyć wypełnioną przez właściwą instytucję zaświadczenie z załącznika Ib. [1] Dz. U. L 206 z 22.7.1992, str. 7. [2] Dokument 99/7 rev.2 przyjęty przez Komitet ds. Siedlisk Naturalnych (w którego skład wchodzą przedstawiciele państw członkowskich i ustanowiony na mocy dyrektywy 92/43/EWG) na posiedzeniu w dniu 4.10.1999. 034 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

35. A.5. Dodatkowe integracyjne środki w zakresie ochrony środowiska Czy w projekcie przewidziano, oprócz oceny wpływu na środowisko naturalne, jakiekolwiek dodatkowe integracyjne środki w zakresie ochrony środowiska (tj. audyt środowiskowy, zarządzanie środowiskiem, specjalny monitoring środowiskowy)? Tak/Nie Jeżeli tak, proszę podać szczegóły: A.6. Koszt środków podjętych w celu skorygowania negatywnego wpływu na środowisko naturalne Jeżeli są one zawarte w kosztach całkowitych, proszę oszacować udział kosztów środków podjętych w celu zmniejszenia i/lub skompensowania negatywnego wpływu na środowisko naturalne % Proszę podać krótkie wyjaśnienie: 035 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

36. Czym jest sieć Natura 2000? Obszar Natura 2000 - forma ochrony przyrody Za obszary Natura 2000 uznaje się najistotniejsze tereny dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt, czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych całej Europy. Celem ochrony jest zachowanie różnorodności biologicznej. Sieć Natura 2000 – ekologiczna sieć obszarów chronionych Sieć tę tworzą poszczególne obszary Natura 2000 wyznaczane zgodnie z jednolitymi, kryteriami zapisanymi w Dyrektywie Rady 92/43/EWG z 1992 r. o ochronie siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory zwanej dyrektywą „siedliskową". Zgodnie z Dyrektywą Rady 92/43/EWG spójna europejska sieć ekologiczna - Natura 2000 ma obejmować ma zarówno: Specjalne Obszary Ochronny siedlisk (SOO) tworzone na podstawie tej Dyrektywy (obszary „siedliskowe”), Obszary Specjalnej Ochrony ptaków - OSO (tzw. obszary „ptasie”) tworzone w państwach UE na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków, zwanej Dyrektywą „ptasią Sieć Natura 2000 to system, który łączy dwa odrębne systemy obszarów chronionych. System ten nakłada się na dotychczasowe systemy obszarów ochrony przyrody funkcjonujące w państwach europejskich, ale nie zastępuje ich 036 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

37. Sieć Natura 2000 w Polsce 480 obszarów Natura 2000 – 18,27% całkowitej powierzchni Polski ►364 SOO - 8,95% ►124 OSO - 15,62% Obecnie trwa uzupełnianie Sieci Natura 2000 Niedozwolone jest wydanie zgody na realizację przedsięwzięcia o znaczącym negatywnym wpływie na obszar Natura 2000 („Shadow list”, projektowane obszary siedliskowe) Działania podjęte na (wyznaczonym, projektowanych lub z „shadow list”) obszarze Natura 2000 bez przeprowadzenia postępowania OOŚ i zezwolenia, podlegają wstrzymaniu przez wojewodę i będą wymagały wykonania niezbędnych czynności w celu przywrócenia do poprzedniego stanu rozpatrywanego obszaru. GDZIE SZUKAĆ INFORMACJI NA TEMAT OBSZARÓW NATURA: http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/index.php 037 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

38. Sieć Natura 2000 w Polsce Zgodnie z art. 33 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie przyrody, zabrania się podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, odpowiednio do wyznaczonych już obszarów Natura 2000, obszarów projektowanych, jak i obszarów zgłoszonych przez organizacje ekologiczne z tzw. „shadow list”. Wyjątki (Art. 34 ust. 1 w związku z art. 35a upos), gdy występuje łącznie: brak możliwości zastosowania rozwiązań alternatywnych dla przedsięwzięcia; konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym; zapewnienie wykonania kompensacji przyrodniczej, niezbędnej dla zachowania spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000 (informacja o kompensacji przyrodniczej, określonej w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, musi być każdorazowo przekazywana przez ministra właściwego ds. środowiska do KE Brak możliwości zastosowania rozwiązań alternatywnych ma kluczowe znaczenie dla zastosowania pozostałych z ww. przesłanek. 038 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

39. Załącznik Ib – zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 Organ odpowiedzialny[1] _____________________ po zbadaniu wniosku dotyczącego projektu _____________________ który ma być zlokalizowany w _____________________ oświadcza, że projekt nie wywrze istotnego oddziaływania na obszar NATURA 2000 z następujących powodów: W związku z tym uznano, że przeprowadzenie oceny, o której mowa w art. 6 ust. 3 dyrektywy 92/43/EWG, nie zostało uznane za niezbędne. W załączniku znajduje się mapa w skali 1:100 000 (lub w skali najbardziej zbliżonej do wymienionej) ze wskazaniem lokalizacji projektu oraz przedmiotowego obszaru NATURA 2000, jeżeli taki istnieje. Data (dd/mm/rrrr): ____________________ Podpis: ____________________ Nazwisko: ____________________ Stanowisko: ____________________ Organ: ____________________ (Organ odpowiedzialny za monitorowanie obszarów NATURA 2000) Pieczęć urzędowa: [1] Właściwy wojewoda lub dyrektor urzędu morskiego w przypadku przedsięwzięć na obszarach morskich 039 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

40. PODSUMOWANIE: Realizacja przedsięwzięć finansowanych z budżetu WE Należy zapewnić by zostały uwzględnione wszystkie elementy OOŚ wymagane przez dyrektywę OOŚ, dyrektywę Siedliskową i dyrektywę Ptasią, zgodnie z wykładnią ustaloną przez właściwe orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich , w szczególności: czy została przeprowadzona procedura tzw. „screeningu” dla przedsięwzięć wymienionych w Aneksie II dyrektywy OOŚ przez właściwe organy administracji publicznej; czy treść raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (dalej: raport OOŚ) odpowiada wymogom określonym w art. 5 ust. 3 dyrektywy OOŚ oraz w jej Aneksie IV, o ile raport OOŚ był wymagany; czy planowane przedsięwzięcie zostało skonsultowane z właściwymi organami administracji publicznej – art. 6 ust. 1 dyrektywy OOŚ; czy konsultacje ze społeczeństwem zostały przeprowadzone zgodnie z art. 6 ust. 2-6 dyrektywy OOŚ, o ile były one wymagane; czy przeprowadzono postępowanie OOŚ w kontekście transgranicznym, o ile było ono wymagane – art. 7 dyrektywy OOŚ; czy organ wydający decyzję w sprawie przedsięwzięcia wskazał, w jaki sposób uwagi i informacjezgromadzone w toku postępowania zostały uwzględnione przy wydawaniu tej decyzji, bądź poinformował o braku uwag lub wniosków – art. 8 i 9 dyrektywy OOŚ; czy wskazano, czy przedsięwzięcie może oddziaływać znacząco na gatunki i siedliska chronione w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 i czy w związku z możliwością znaczącego oddziaływania zostało przeprowadzone stosowne postępowanie zgodnie z art. 6 ust. 3 i 4 dyrektywy Siedliskowej. 040 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

41. PODSUMOWANIE: Kierunki zmian przepisów krajowych Projekt ustawy „o udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko”, planowane zmiany „oceny strategiczne” w kontekście transgranicznym dla dokumentów z zakresu zagospodarowania przestrzennego dwukrotne postępowanie w sprawie ooś udział społeczeństwa - rozszerzenie oceny na obszarach Natura 2000 – rozszerzenie realizacja przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 – wyłącznie na podstawie pozwolenia na budowę (odejście od zgłoszeń) nowy centralny organ administracji rządowej – Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska – powołany do realizacji zadań w zakresie ocen oddziaływania na środowisko i ochrony sieci Natura 2000 oraz innych zadań w dziedzinie ochrony środowiska 16 regionalnych oddziałów GDOŚ w perspektywie – konieczność gruntownej zmiany Rozporządzenia OOŚ 041 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

42. BŁĘDY I NIEPRAWIDŁOWOŚCI NAJĆZĘŚCIEJ SPOTYKANE W PROCEDURZE I RAPORTACH OOŚ zbyt wczesne przeprowadzenie postępowania w sprawie OOŚ (brak szczegółowych informacji w Raporcie OOŚ na jakich warunkach ma być prowadzone przedsięwzięcie) brak rzetelnej analizy wariantów przedsięwzięcia, w tym pomijanie wariantu polegającego na niepodejmowaniu przedsięwzięcia wyraźny nacisk na wariant proponowany przez inwestora w przypadku inwestycji mogących oddziaływać na obszary Natura 2000 – argumentowanie o braku oddziaływania na obszar chroniony w oparciu o fakt lokalizacji inwestycji poza granicami owego obszaru brak propozycji realnych i adekwatnych kompensacji strat środowiska (szczególnie istotnych w odniesieniu do obszarów Natura 2000) w przypadku inwestycji mogących oddziaływać na obszary Natura 2000 nie stosowanie w analizie wariantowej procedur opisanych w art. 6. Dyrektywy Siedliskowej pomijanie oddziaływań skumulowanych (szczególnie na obszarach Natura 2000) pobieżny opis walorów przyrodniczych obszaru planowanego przedsięwzięcia, ograniczony do ogólnikowego opisu (np. ograniczenie tylko do listy gatunków i siedlisk, bez jakichkolwiek charakterystyk ilościowych poszczególnych elementów bądź procesów w oderwaniu od szerszego kontekstu) 042 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

43. BŁĘDY I NIEPRAWIDŁOWOŚCI NAJĆZĘŚCIEJ SPOTYKANE W PROCEDURZE I RAPORTACH OOŚ nieprecyzyjny opis walorów przedsięwzięcia niepozwalający na identyfikację i prognozowanie oddziaływań (brak ilościowych charakterystyk samego przedsięwzięcia oraz następstw jego realizacji) niekompletność i nieaktualność danych, na podstawie których dokonano oceny brak modelowania oddziaływań brak przedstawienia kryteriów oceny oddziaływań brak kompleksowej analizy oddziaływań brak zgodności tytułów poszczególnych części raportów z ich treścią brak propozycji monitoringu porealizacyjnego, szczególnie w przypadku gdy jest pożądany, lub propozycja monitoringu budząca wątpliwość co do jej jakości rzadko stosowana zasada hierarchii środków łagodzących (od eliminujących negatywne skutki do zmniejszających oddziaływania 043 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

44. Polecane źródła - Guidance of EIA, EIS Review, June 2001, Environmental Resources Management - Ocena planów i przedsięwzięć znacząco oddziałujących na obszary Natura 2000. Wytyczne metodyczne dotyczące przepisów Artykułu 6(3) i (4) Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG. http://ec.europa.eu/environment/nature/ Informacje o sieci Natura 2000 w Polsce, o gospodarowaniu i wykorzystaniu obszarów. http://www.natura2000.org.pl/ Oficjalna strona Ministerstwa Środowiska o obszarach Natura 2000: dokumenty krajowe i unijne, bazy danych, aktualności. ttp://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/index.php 044 Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008

45. Dziękuję za uwagę Szkolenie zostało sfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz przez budżet państwa w ramach pomocy technicznej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Ośrodek Przetwarzania Informacji Warszawa 2008 45