Onderzoekend en Ontwerpend Leren in het Basisonderwijs

1. Onderzoekend en OntwerpendLeren in het Basisonderwijs Orion lezing 1 december 2011 Ed van den Berg Hogeschool van Amsterdam Vrije Universiteit

2. Kleintjewetenschap

3. Raadsel: rechthoekiggaatje, rondbeeld op vloer

4. Zonnebeelden Schaduw/lichtonderbomen Schaduw van vergiet bijspecialegebeurtenis

5. Heen-en-weerdenken • Begrippen: licht, schaduw, vorm, lichtstralen, beeld of afbeelding • Verschijnselen: vierkantgaatje, rondelichtvlek, eclips • Zonderbegripvaltonsniets op, zonderbegrippenzien we niets!

6. Genereren en Valideren van Kennis Wereld van Ideeën Minds-on Wereld van Dingen Hands-on Theorieën Modellen Begrippen Relaties Objecten Verschijnselen Waarnemingen Experimenten Metingen Producten (T) Wereld van Wetenschappers Rondspelen van theorieën, resultaten, interpretaties, Consensus?....”community of practice”

7. W&T is heen-en-weerdenkentussen de Wereld van Ideeën en de Wereld van Dingen Manipuleren van objecten Hands-on Manipuleren van begrippen Minds-on

8. Manipuleren van begrippen, kunnenzedat? • Rosa: als je het zaadje in de pot hebt gedaan en dan wat water en dan gaat het groeien. Een ander: dan kunnen de wortelsdrinken. Juf: maar het zaadje heeft geen wortels toch?Die komen er. En dan Jesse: het is hetzelfde als met de mens. Eten van een mens is water voor een bloem. Als ik eet dan groei ik. Als de bloem drinkt, dan groeit ‘ie. Een ander: maar waar is de mond? Jesse: de wortels drinken voor de plant.

9. Eenandervoorbeeld: spiegels • Kinderen uit groep 1 en 2 zijn al een paar lessen bezig met spiegels en reflecties. Ineens wijst Sven (leeftijd 5 jaar) naar het plafond. Golven op het plafond! Wat is dat? Hij geeft zelf correct de oorzaak aan: De zon schijnt op het water en naar het plafond. Deze kleuter kan de ideeën van spiegelen, zon, water en plafond al op een zinvolle manier bij elkaar brengen!

10. Onderzoekend en OntwerpendLeren (OOL) in 7 stappen • Confrontatie met verschijnsel of probleem • Verkennen, “aanrommelfase” • Onderzoeksvragen, opzetten experiment, verwachtingen/voorspellingen • Uitvoeren • Concluderen • Presenteren, communiceren • Verdiepen, verbreden

11. OOL in 5 stappen (de Vaan/Marell) • Erkomtietsbinnen (introductie) • Vrijeexploratie (aanrommelfase) • Vraag het de natuurzelf maar (onderzoeksvragen, opzet experiment, uitvoering, conclusie) • Vertel het elkaar (rapportage) • Verbreding of verdieping

12. Tuin of Terrarium en VragenStellen

13. Verkennen en vragenstellen Peter Bom in NVOX over watleefter in de grond? • Vragen van kinderen • Vragenclassificeren • Vraagvoor de klas • Vraagvoor de juf/meester • Vraagomteonderzoeken • Vraagvoor de expert • Vraagvoor God/voor de toekomst

14. Experimentenuitvoeren in de tuin

15. Zien in het Donker?

16. Lichtverkennen • Hoe verkomt het licht van eenkaars? • Maakt het verschil of de zaaldonker is? • Gaat het licht van de kaarsoveralheen? • Wat is het bewijsmateriaalvooronzeantwoorden? • Wat is zien?

17. Experimenteren: concept cartoons Bedenkeen experiment!

18. Taal en W&T: Logboek • Ikdenkdat ….. zalgebeuren want ….. (voorspelling) Mijn experiment: • Watikgavergelijken …………. • Watikgameten ……….. • Watikhetzelfdehoudtomeeneerlijktevergelijken ………….

19. Taal en W&T: Logboek • Ikdenkdat ….. zalgebeuren want ….. (voorspelling) Mijn experiment: • Watikgavergelijken ………. Verschillendeverpakking • Watikgameten ……….. Tijdnodigvoorsmelten • Watikhetzelfdehoudtomeeneerlijktevergelijken …………. Massa/vormklontjes

20. Taal en W&T: Redeneren en Niveaus Kinderen: • kunnen of willen geen discussie • kiezen een mening. • geven een argument. • geven verdere argumenten voor hun keuze. • reageren op argumenten van anderen. • houden de discussie op verschillende manieren aan de gang. • evalueren het bewijsmateriaal en komen tot een oordeel.

21. Nogmeerredeneren • Gebruik van: als … dan, omdat, doordat, want • Gebruik van ervaring in redeneren • Gebruik van begrippenalswarmte en warmteoverdracht

22. Achtergrondvooronszelf Warmteoverdracht • Geleiding: warmtewordt van molecuul tot molecuuldoorgegeven • Stoppen: isolator (textiel, piepschuim) • Stroming: warmestofverplaatstzich • Stoppen: stromingverhinderen • Straling: zon, gloeiendhout • Stoppen: spiegelendmateriaal, bv in thermoskan

23. KleintjeWetenschap

24. Geld verbranden • Papier in mengsel van 50% water en 50% alkohol (hoeftnietprecies) • Watzouttoevoegenvoororanjekleur • Aansteken!

25. Aandachtspunten: Logboek • Kinderen eigen ideeën en redeneren laten documenteren met figuren en taal in logboek

26. Start van logboek • Mijnvraag………………………(vraag) • Vandaagwillen we uitvinden…… (probleem) • Ikdenkdat ….. zalgebeuren want ….. • (voorspelling) • Ikzagdat ……………(observatie) • Vandaagleerdeik …………… (conclusie) • Ikvraag me af ………… (volgendestap)

27. Kern van logboek: Claims and Evidence • Patroon: verwachting-bewijsmateriaal-conclusie: • Ikdenk of verwachtdat….. • Ikziedat….. • Ikconcludeerdat ……

28. Voorbeeld Claims en Evidence

29. Samenvatting • Natuurwetenschap en techniek is heen-en-weerdenkentussenbegrippen en verschijnselen • Hands-on en minds-on • Kinderenkunnendat • Onderzoekscyclus • Redeneren met bewijsmateriaal • Taal: via redeneren, verslagdoen, logboek