Workshop Përmirësimi i Komunikimit ndërmjet Kompanive dhe Konsumatorëve

1. WorkshopPërmirësimi i Komunikimit ndërmjet Kompanive dhe Konsumatorëve Prishtinë, 9 korrik 2008 Afrim Lajçi Drejtor i ZRRUM NGRITJA E SHKALLËS SË ARKËTIMIT _____________________________________________

2. PËRMBAJTJA E PREZANTIMIT • Rëndësia e efikasitetit të arkëtimit • Gjendja aktuale sa i përket shkallës së arkëtimit • Cilat janë sfidat dhe mundësitë për përmirësim • Si mund të shfrytëzohen disa prej mekanizmave rregullator/ligjor për arritjen e përmirësimeve: • Karta e Konsumatorëve • Faturimi • Shkyçja

3. RËNDËSIA E ARKËTIMIT EFIKAS • Parakusht elementar për operim normal të kompanisë • Domosdoshmëri për vet-qëndrueshmëri financiare të kompanive • Demonstrim i menaxhmentit të mirë dhe të përkushtuar • Ndikim në tarifa të shërbimit

4. GJENDJA AKTUALE Në vitin 2007: • Arkëtimi te kompanitë e ujësjellësit 61%, ndërkaq te kompanitë e mbeturinave 71%(!) • Shkallë shumë e ulët – sigurisht më e ulëta në Europë! • 7.7milion EUR të pa-arkëtuara te kompanitë e ujësjellësit, dhe afër 4 milion EUR te kompanitë e mbeturinave

5. Si të arrihen përmirësimet?

6. SFIDAT DHE MUNDËSITË PËR PËRMIRËSIM • Problemet: • Sundimi i Ligjit • Gjendja ekonomike - Rastet Sociale • Mospagesa e minoritetit serb; • Morali i ulët i pagesës – krijimi i kulturës për mospagesë • Niveli jo i kënaqshëm i shërbimeve • … • Mundësitë: • Bashkëpunimi me institucionet – qeverinë, gjykatat dhe policinë • Shkyçja • Fushatat e informimit të publikut • Eliminimi i dobësive të brendshme • Eksplorimi i formave alternative - angazhimi i kontraktorëve privat • ….

7. KARTA E KONSUMATORËVEKonteksti ligjor • Rregullorja 2004/49 (Ligji Nr. 3/L-086)– neni 14 • Rregulla e ZRRUM-it – R04/W&WW • Të gjitha kompanitë duhet ta nxjerrin dhe shpërndajnë te të gjithë konsumatorët

8. Rregullimi ligjor i raporteve ndërmjet Kompanive dhe Konsumatorëve Përcaktimi i të drejtave dhe obligimeve të ndërsjella ndërmjet Kompanive dhe Konsumatorëve Nënshkrimi i kotratës së shërbimit Pagesa e faturave Njoftimi se është konsumator i cenueshëm Paprekshmëria dhe mos-manipulimi me ujëmatës Etj. Rregullimin e formës dhe përmbajtjes së Kontratës së Shërbimit, Regjistrit të Konsumatorëvedhe Faturës KARTA E KONSUMATORËVEQëllimi dhe funksioni

9. Kompanitë kanë hartuar dhe pjesërisht shërndarë Kartën e Konsumatorëve Kompanitë duhet ti shfrytëzojnë më mirë dispozitat dhe mundësitë që ofron Karta e Konsumatorëve Ta përgatisin në formë të shkurtuar, teknikisht më cilësore dhe me gjuhë e cila është më e “afërt” për konsumatorët Ta shpërndajnë te të gjithë Konsumatorët Të zhvillojnë fushatë të informimit të publikut lidhur me përmbajtjen e saj KARTA E KONSUMATORËVEZbatimi praktik dhe efektet Me qëllim përfundimtar ngritjen e shkallës së inkasimit!

10. FATURIMIPasqyrë e Rregullave të ZRRUM-it • Çështja e faturave është rregulluar me Rregullën R-04/W&WW • R-04 përcakton aspektet e ndryshme lidhur faturimin dhe arkëtimin e faturave si: • Forma e faturës • Përmbajtja e faturës • Gjuha, • Metodat e pagesës; • Vërejtja për mospagesë; • Historia e borxheve të vjetra • Etj.

11. FATURIMIRëndësia e formatit të faturës • Cilësia dhe kompletueshmëria e faturave është me rëndësi të madhe për ngritjen e shkallës së arkëtimit; • Ofrimi i sa më shumë opcioneve dhe mundësive për pagesën e faturave është me rëndësi të madhe për ngritjen e shkallës së arkëtimit; • Opcioni i kontraktimit të aktiviteteve të faturimit dhe inkasimit duhet të shqyrtohet seriozisht nga kompanitë. Kompanitë duhet të “investojnë” më shumë në cilësinë e faturave dhe në ofrimin e mundësive më të shumta të pagesës!

12. SHKYÇJAKonteksti Ligjor • Rregullorja 2004/49 (Ligji Nr. 3/L-086)– neni 14 • Rregulla e ZRRUM-it – R05/W&WW • Rregullon të gjitha aspektet që kanë të bëjnë me shkyçjen si: • Llojet e shkyçjeve – Arësyet për shkyçje • Procedurat për zbatimin e shkyçjeve • Njoftimi për shkyçje • Pagesa për rikyçje • Etj. • Mund të zbatohet individualisht dhe kolektivisht!

13. SHKYÇJAVegël e fuqishme për Kompanitë • Kategori Ligjore – vegël në duart e kompanive për t`iu mundësuar zgjidhjen eproblemeve eventuale lidhur me: • Kualitetin e ujit të pijes • Rjedhjet e pakontrolluara të ujit • Arkëtimin e borxheve • Nuk po shfrytëzohet sa duhet prej kompanive (me pretekst se nuk është efikase ose se është e vështirë për tu aplikuar) • Gjatë vitit 2007 janë ekzekutuar gjithësejt 412 shkyçje individuale (mesatarisht 59 (!) për një kompani) dhe 40 shkyçje kolektive (mesatarisht më pak se 6 (!) për një kompani. Vegël e pashfrytëzuar sa duhet!

14. KONKLUZIONE • Ngritja substanciale e shkallës së arkëtimit është (bashkë me zvogëlimin e humbjeve) prioriteti primar i kompanive • ZRRUM do të insistojë në ngritje më të “ndieshme” të shkallës së arkëtimit (përmes përcaktimit të caqeve në procesin tarifor) • Ngritja e shkallës së arkëtimit nuk është punë e lehtë për tu realizuar - por as e pamundshme! • Është punë që duhet ta kryejnë kompanitë vet (në bashkëpunim dhe me ndihmën e institucioneve tjera) • Kompanitë duhet ti shfrytëzojnë më shumë dhe më mirë mundësitë ligjore - aktivitetet e tyre në këtë plan duhet të jenë në pajtim të plotë me aktet ligjore • Komunikimi efektiv me konsumatorët është me rëndësi kyçe!

15. JU FALEMNDERIT PËR VËMENDJE! Afrim Lajçi afrim.lajci@wwro-ks.org