1 / 85

DİYABET ve BESLENME

DİYABET ve BESLENME . Prof. Dr. Gülay KOÇOĞLU Halk Sağlığı Anabilim Dalı. http://hastaneciyiz.blogspot.com. Sağlık. Slayt. Arşivi:. Diyabet ;.

nailah
Download Presentation

DİYABET ve BESLENME

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. DİYABET ve BESLENME Prof. Dr. Gülay KOÇOĞLU Halk Sağlığı Anabilim Dalı http://hastaneciyiz.blogspot.com Sağlık Slayt Arşivi:

  2. Diyabet; Pankreastan salgılanan insülinhormonuyetersizliğindeveya kullanımında bozukluk sonucu ortaya çıkan ve CHO, yağ, protein metabolizmasında bozukluklarla seyreden bir hastalıktır.

  3. İnsüline bağımlı (IDDM-Tip 1), (%5-10) • İnsüline bağımlı olmayan (NIDDM- Tip 2) (% 90-95) • Gestasyonel % 2-3 (Tüm gebelerin % 7’sinde)

  4. Prediyabet • IGT(Bozulmuş glukoz tolerans testi)- (yemekten 2 saat sonraki kan şekeri 140-199 mg/dl) • IFG (Bozulmuş açlık kan şekeri)- (AKŞ 115-125 mg/dl)

  5. Görülme Sıklığı • Dünya genelinde % 2, • 2000 yılında toplam 160 milyon vaka varken, • 2010 yılında ise 200 milyon vaka olacağı tahmin edilmektedir. • Türkiye yetişkinlerde % 2-2.5 glikozüri olduğu bildirilmiştir.

  6. 1995 verilerine göre dünya nüfusunun % 7.4’inde kan şekeri yüksekliği sorunu var. • 2025’de % 9 beklenmekte • ABD de 20-74 yaş arası prevalans %6.6 bilinmeyen olguların % 50 civarında • ABD de bozuk glukoz tolerans testi oranı % 15.6 • Bozulmuş açlık glukozu % 8.1

  7. World wide epidemic India: 2000:32 mill 2020: 81 mill Zimmet, Nature 2001

  8. Türkiye’de • TÜDEP 20-80 yaş grubu %7.2, BGT %6.7 • Kuzey Kıbrıs %11.3, BGT %13.5 • Bilinmeyen diyabet olguları %30 • Öztürk ve ark. %5.6 • Pala ve ark. %4.4 3. sıklık • Acemoğlu ve ark. %4.2

  9. Türkiye’de Yapılan Çalışma Sonuçlarına Göre; %

  10. Türkiye’de Diabetes Mellitus(2000 yılı 20+ yaş erişkin nüfus sayımına göre) (İstanbul Tıp Fakültesi, Sağlık Bakanlığı, DSÖ) Oran Hasta sayısı Diyabet. %7.2 2.600.000 Yeni DM %32.3 832000 Bilinen DM %67.7 1.768.000 IGT %6.7 1.800.000 (Satman İ, TURDEP Group: D Care 2002)

  11. Epidemiyolojik Özellikleri I- Coğrafik Dağılım IDDM Yıllık İnsidans(Yüz binde) Finlandiya 30 Japonya 1 Ülkelere göre 36 kat fark var. NIDDM Prevalans(%) Pima Yerlileri 35 Malenezyalı 34 Japonya 1

  12. II- Etnik Dağılım • Aynı çevre içinde yaşayan değişik etnik gruplar arasında farklılık gösteriyor. III-Yaşa Göre Dağılım IDDM Genç yaşlarda (adolesan)-%90 NIDDM Genelde orta yaşlarda, Özellikle 50 yaştan sora düzenli artıyor

  13. IV-Yaşam Biçimi Özellikle NIDDM için ; Batılaşmış biçim etken • Yüksek kalorili • Rafine ve az posalı besin • Fazla basit şeker, tatlı ve alkol • Az fiziksel aktivite NIDDM hastaların % 80’i şişman

  14. Ti 2 diyabet oluşumunda yaşam stili faktörleri

  15. V- Mevsim • IDDM insidansı yaz aylarında azalıyor. Viral etyoloji- Akut stress? VI- Genetik IDDM  HLA DR3 DR4 etkili , risk 4-8 kat  NIDDM DNA polimorfizm

  16. Beslenme – Diyabet Etkileşimi Şişmanlık: • Her şişmanda Tip 2 diyabet gelişmez. • Kilosu fazla olmayanlarda da Tip 2 diyabet olabilir. • Genetik yatkınlığı olanlar şişmanlarsa ortaya çıkabilir. • Genetik dispozisyon bağımsız olarak şişmanlığa ve insülin rezistansına yol açabilir, ki bu da Tip 2 diyabet riskini arttırır.

  17. Şişmanlık; • İnsülin gereksinimini arttırır. • Beta hücrelerinden salınım yanıtı yetersizolur. • Hücrelerde insüline direnç gelişir. • İnsülin direnci gelişince önce insülin salınımı uyarılır, hastalık ilerledikçe insülin azalır, kan şekeri yükselir. • İnsülin salınımı azalınca karaciğerde glikoz yapımı artar(glikotoksisite)

  18. Daha sonra adipositlerde de duyarlılık azalır, serbest yağ asitleri yükselir, bu pankreasın insülin salınımını azaltır. KC glikoz üretimini arttırır (lipitoksisite )

  19. Diyetin doymuş yağ içeriğinin fazla olması bozulmuş glikoz toleransı, açlık kan şekeri yüksekliği ve fazla insülin salınımı riskini arttırmakta. • Doymamış yağ asitlerinin daha fazla alınması Tip 2 diyabet riskini azaltmakta, açlık kan şekeri ve 2-saatlik p.p. glukoz konsantrasyonlarını düşürmekte • Uzun zincirli yağ asitlerinin arttırılması insülin duyarlılığını arttırmakta.

  20. Toplam yağ miktarının fazla oluşu açlık insülin düzeyinin yüksek oluşu, insülin duyarlılığı indeksinin düşük oluşu ile ilgili • Hastalığın çabuk ilerlemesinde de etkili

  21. Diyetteki Saf Şeker Oranı: Sukrozu çok tüketen toplumlarda daha çok görülüyor. Diyetteki Posa Miktarı: Posalı besinlerin kan şekerini düşürücü etkisi var, insülin gereksinimini azaltırlar (NSP). Bozulmuş glukoz toleransını düzeltirler.

  22. Yağ Asitleri ve Na tuzlarının fazla alınması veya B6 eksikliği triptofan metabolizmasını bozar, bu aşırı xanturonik asit yapımına yol açar ve insülin bağlanır

  23. Protein ve mineral yetersizlikleri enzimatik reaksiyonları bozar.(Zn,Cr,B-C vitamini.) • Ağır PEM pankreas harabiyeti yapabilir

  24. Malnutrisyonda DM • Tropikal bölgede görülür • Tip 2 • 2 türlü olabilir; • Fibrokalküloz pankreatik diabet • Protein yoksunluğu diabeti

  25. Protein yoksunluğu DM • Beslenme bozukluğu olan genç erişkinde görülür • İnsulin direnci var. • Yüksek dozlarda insulin gerekir

  26. KORUNMA

  27. Primer • Sekonder • Tersiyer

  28. Primer korunma • İnek sütü proteinlerinin neonatal period ve erken bebeklikte verilmemesi • Serbest radikal avlayıcı maddelerin verilmesi • Antijen toleransının gelişimini desteklemek • Beta hücrelerinin dinlenmesine izin vermek • immunsupresyon

  29. DM ve BGT önleme • Beta hücre fonksiyonunu artırma, destekleme • İnsülin rezistansını azaltma

  30. İnsülin rezistansını azaltan durumlar • Obezitenin önlenmesi • Enerji tüketimin azaltma, yağ içeren yiyeceklerden kaçınma • KH içeriğinin büyük bir kısmını çözünebilir lifler, rafine edilmemiş kaynaklar

  31. Diabetojen ilaçlardan kaçınma • Artmış fiziksel aktivite

  32. Sekonder Korunma • Tarama yöntemleri • Amaç: Hastalığa sahip veya geliştirme riski olan ve müdahalenin yararlı olacağı semptomsuz bireyleri belirlemek

  33. Kimler Riskli? • Aile öyküsü olan • Aktif yaşam tarzını sedanter hayata döndüren, kırsal toplumdan kentsel topluma dönen • Gebeliğe bağlı DM, BGT, iri bebek öyküsü • Kronik metabolik sendromun diğer unsurları hipertansiyon, dislipoproteinemi, obezite

  34. OGTT KİMLERE YAPALIM? • Aile hikayesi olan • AKŞ 100-126 mg/dl. Arasında • İzah edilemeyen retinopati , nöropati , nefropati , KAH, Periferik damar hastalığı , SVH. Özellikle 50 yaş  da başlarsa • AKŞ  N. Glukozüri varsa.

  35. Spontan abortus , prematüre doğum ölü doğum , iri bebek , hidroamnios-gebelik toksemisi olan kadınlara

  36. Tersiyer Korunma • Akut ve kronik komplikasyonların önlenmesi ve geciktirilmesi • Hipoglisemi, ketoasidoz ve enfeksiyonlar akut ve yaşamı tehdit eder • Kronik komplikasyonlar yaşamı ve yaşam kalitesini tehdit eder

  37. DİYABET NASIL KONTROL ALTINA ALINIR? • BESLENME (DİYET), • İNSÜLİN ve/veya İLAÇ, • FİZİKSEL AKTİVİTE • PSİKOLOJİK DESTEK (Gerektiğinde) tedavide birbirini tamamlayan en önemli faktörlerdir. Bunların benimsetilmesi için mutlaka EĞİTİM programları uygulanmalıdır.

  38. Diyabette Diyet Tedavisi • 1994 yılından itibaren “diyet tedavisi” yerine “tıbbi beslenme tedavisi” (TBT)terimi kullanılmaya başlandı. • TBT birbirini izleyen dört aşamadan oluşur. 1. Metabolik ve yaşam tarzı parametrelerini değerlendirme 2. Hedef saptama 3. Eğitim 4. Klinik sonuçları değerlendirme, izleme

  39. TBT diyabet tedavisinin temel unsurudur. Amaçları; • İnsüline olan gereksinimi azaltarak kan şekeri düzeyini normale yakın seviyede tutmak, • Hipo ve hiperglisemiyi önlemek, • İdeal vücut ağırlığını sağlamak, • Diyabete bağlı oluşabilecek komplikasyonları önlemek, geciktirmek, • Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazandırmak • Yaşam süresini ve kalitesini yükseltmektir.

  40. Diyet Tedavisi İlkeleri

  41. CHO • % 50-60 olacak şekilde. En az % 40 olmalıdır. • Çoğu kompleks CHO tür verilir. • % 15 Fruktoz, Laktoz veya • Her öğün 10 g çay şekeri verilebileceği tartışılıyor. • Diyetin posa içeriği yükseltilmeksizin CHO verilmesi özellikle Tip II diyabetiklerde trigliserit ve LDL düzeylerini yükseltebilir.

  42. CHO Seçiminde İlkeler • Kan ekerini hızlı yükselten basit CHO’ları azaltarak kompleksleri artırmak, • Düşük Gİ (Glisemik İndeks)li besinleri seçmek. • Glisemik indeks= 50 gr CHO içeren bir besinin 2 saat içinde oluşturduğu kan glikozu artış alanının, aynı miktar CHO içeren referans (Glikoz- beyaz ekmek) besinin oluşturduğu kan glikoz artış alanına oranlanması ile bulunan bir değerdir. • Diyet posasını artırmak

  43. Karbonhidrat Türleri

  44. Bazı Besinlerin Glisemik İndeksleriTahıllar

  45. Meyveler

  46. Diyetteki Posayı Nasıl Arttırabiliriz? • Kepekli ekmek yenilmeli, • Pirinç yerine bulgur tercih edilmeli, • Meyve suyu yerine meyve yenilmeli, • Meyvelerin mümkünse kabukları soyulmamalı, • Öğünlerde bol salata yenilmeli, • Günde iki porsiyon sebze yemeği yenilmeli, • Haftada en az 2-3 kez kurubaklagil yemeği tüketilmeli

More Related