HİPERTANSİYON ve BESLENME

1. www.gencdiyetisyenler.com HİPERTANSİYON ve BESLENME NagihanKırcalı Merve Cürgül Mehmet Gürkan Hınız Menkıbe Çağan MozhganKheiri Müşerref Merve Beder

2. Hipertansiyon Nedir? Kalbin kasılmasıyla pompalanan kanın atardamar duvarında yaptığı basınca kan basıncı veya tansiyon denir. İdeal kan basıncı değeri 120/80 mmHg olup kan basıncının en az iki ölçümde 140/90 mmHg ve üzerinde olması hipertansiyon olarak tanımlanır.

3. Hipertansiyon Neden Önemlidir? Uzun yıllar içinde sinsice ilerleyerek ateroskleroz böbrek yetmezliği felç kalp yetersizliği beyin kanaması görme bozuklukları gibi hastalıklara yol açar.

4. Hipertansiyon ve beslenme Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre hipertansiyon "önlenebilir ölüm nedenleri" içinde 1. sıradadır.

5. Her 3 erişkinden 1'i (% 32,2 - 15 milyon) daha önce hiç tansiyon ölçtürmemiştir • Her 3 erişkinden 1'inin (% 31,8 - 15 milyon) hipertansiyonu mevcuttur • Hipertansiyonu olan 10 erişkinden 6'sı (% 59,3 - 9 milyon) hipertansif olduğunu bilmemektedir PaTent, Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği, 2008

6. Hipertansiyonu olan 10 erişkinden 7 ‘ si (% 68,9 - 10 milyon) tedavi almamaktadır • Hipertansiyonu olan 100 erişkinden 92 ‘ sinin tansiyonu (% 91,9 - 1,2 milyon) kontrol altında değildir.

7. Kan Basıncı Sınıflandırması - JNC 7

8. Prehipertansiyon bir hastalık değildir! PREHİPERTANSİYON Tanımının Amacı nedir ? • Hipertansiyonun yaşam boyu bir risk oluşturduğu bilincini artırmak • Kardiyovasküler komplikasyonları azaltma yönünde bilinç oluşturmak • Yaşam tarzı değişikliklerini sağlamak. Bununla: KB nın düşürülebileceği, HT yaşla birlikte ilerlemesinin engellenebileceği ve tümüyle HT’un engellenebileceği kişileri belirlemekti.

9. HipertansiyonuEtkileyen Faktörler • Cinsiyet • Yaş Değiştirilemeyen Faktörler • Genetik • Beslenme • Aşırı tuz tüketimi • Obezite • Sigara, alkol tüketimi Değiştirilebilen Faktörler • Stres • Diyabet • Yüksek kolesterol • Sedanter yaşam

10. Yaşam tarzı değişikliğiyle sağlanabilecek kan basıncı düşüşleri

11. Şişmanlık-zayıflama • BMI> 27 olması ile kan basıncı yüksekliği arasında ilişki vardır. Obezhipertansiflerdedislipidemi, insülin direnci, kardiovasküler olay, diabetesmellitus sıklığı fazladır. • Başlangıçta 5 kg zayıflama, hipertansif hastaların çoğunda anlamlı kan basıncı düşüşü sağlar. Kilo kaybı ile antihipertansif ilaçların sayısı ve dozu azaltılabilir.

12. Fiziksel Aktivite • Haftada en az 3 gün, • En az 30 dklık periyotlarla • Orta şiddetli: Konuşabilecek kadar hızlı, şarkı söyleyemeyecek kadar yavaş.

13. *Türk Kardiyoloji Derneği Ulusal Hipertansiyon Tedavi ve Takip Kılavuzu Alkol • Etil alkol miktarı günlük 28-55 g’ı geçenlerde hipertansiyon prevalansıfazladır. • Hipertansif kişilerde alkol, antihipertansif ilaçların etkisini azaltır. • Haftasonu yoğun alkol alanlarda (5 veya daha fazla duble), hafta başında kan basıncı yüksekliği saptanabilir.

14. Sigara • Sigara 15-30 dk. süren akut kan basıncı yükselmesine neden olur. • Sigarayı bırakmak hipertansiyonda ilaç tedavisine karşı direncin önlenmesi ve kardiyovasküler riskin azaltılması için gereklidir. * *Türk Kardiyoloji Derneği Ulusal Hipertansiyon Tedavi ve Takip Kılavuzu

15. CHO HİPERTANSİYONDA BESLENME PROTEİN MİNERAL YAĞ

16. CHO kısıtlanması, obezitenin engellenmesini sağlar.Direk olarak kan basıncı üzerine etkisi yoktur. HİPERTANSİYONDA BESLENME Bitkisel protein alımının artırılmasının Kan basıncını düşürdüğünü gösteren çalışmalar vardır. NaK,Ca,Mg diyet Tüketilen yağ miktarından çok yağın türü önemlidir. w3, KB etkili

17. TUZ Aşırı tuz tüketimi kan basınıcı yükselterek inme, koroner kalp hastalığı, kalp yetersizliği ve böbrek hastalığı riskini arttırır. Günlük tüketilen tuzun sadece %10 unun evde pişirilen yemekler ile alındığı bilinmektedir. Günlük sodyum alımı 2300 mg İle 1500 mg arasında olmalıdır. Tuz ise 6 gr (tatlı kaşığı)

18. Günlük tuz gereksinimi 6 gr ‘ dır.

19. Günde her 17 mEq sodyum(1 gr tuz) alımı ile Kan Basıncında: • SistolikKB 1.2 mmHg • Diastolik KB 0.73 mmHg Kan basıncında anlamlı azalma için 5 haftalık tuz kısıtlaması gerekir. SALTurk,2007

20. Tuz tüketimi ile sistolik tansiyon ilişkisi The INTERSALT StudyAm J ClinNutr 1997 Nov;66(5):1297

21. Tuz Kaynakları • En çok tüketilen gıda EKMEK • Türkiye’de kişi başına günlük ekmek tüketimi ortalama 400 gr • 100 gr ekmekte NaCl konsantrasyonu ortalama 1.82 gr • Ekmekten günlük tahmini tuz alımı 7.28 gr • Bunun dışında hazır gıdalar,salatasosları,ketçap,zeytin,turşu,konserve, hazır çorba,salam,sucuk,fastfood,cipsler… Hipertansiyon, Tuz ve Ekmek Çalışması Tekin Akpolat, RagipKadi, Cengiz Utas (7 Coğrafi bölgede, 46 ilde)

22. Sodyum • Vücut sıvılarının osmotikbasıncı ve asit-baz dengesi için gereklidir. Fakat gereğinden fazla Na alındığında KB yükselir. • Hücre içi Na artması Na-Ca transportunu etkiler ve kas damarlarında Ca birikimine neden olarak kas tonusu ve direncini artırır sonuç olarak kan basıncı yükselir. • Sodyum kısıtlaması antihipertansif ilaçların etkisini artırır

23. Tuz ve sodyum kavramları karıştırılmamalıdır. Gıdalarda tuz tadı alınmaması gıdanın Na içermediği anlamına gelmez. • Diyetle alınan sodyumun önemli bir kısmı işlenmiş gıdalardan gelmektedir.(MSG) • Geleneksel diyetlerde K,Ca,Mg Modern diyetlerde Na Geleneksel diyet 500 mg Na içerirken modern diyetin 3000 mg dan fazla Na içermesi metabolizmayı olumsuz etkilemektedir.

24. Ürün etiketlerinde SODYUM SodyumsuzveyatuzsuzPorsiyonbaşına 5 mg’dandahaazsodyumiçeriyor ÇokdüşüksodyumluPorsiyonbaşına 35 mg vealtındasodyumiçeriyor DüşüksodyumluPorsiyonbaşına 140 mg vealtındasodyumiçeriyor SodyumuazaltılmışNormal ürünegöresodyumu % 25 veüstündeazaltılmışsa

25. Potasyum • Potasyum; vaskülerNa/K-ATPase aktivitesinde artış ve buna bağlı vasküler gevşeme ,damar direncında azalma ve glomerülerfiltrasyon hızında artış oluşturmaktadır. • Randomize kontrollü klinik çalışmalarda, meyve ve sebzelerden sağlanan yaklaşık günde 90 mmol potasyumun hipertansiflerde kan basıncını düşürdüğünü gösteren anlamlı bulgular vardır. • Sodyumdan kısıtlı diyet kullanıldığında potasyumun kan basıncı düşürücü etkisi azalabilir.

26. Kalsiyum • Ca, vazodilatör etkisi nedeniyle kan basıncının düzenlenmesinde etkilidir. • Framingham Çalışmasında Ca tüketimi ile HT insidansı arasında negatif korelasyon bulunmuştur. • Özellikle süt ve ürünleri şeklinde alınması, süpleman olarak alınmasından daha etkilidir.* *Wang ve ark.2008

27. 2010 da yayınlanan DGAC(DietaryGuidelinesAdvisoryComittee) raporu • HT ve preHT engellenmesi ve tedavisinde DASH ve Akdeniz diyetlerini önermektedir. • HT ile mücadele çerçevesinde tanımlanan DASH diyetinin kan basınıcı düşürdüğü gibi; kilo verdirdiği, kolesterolü düşürdüğü, kvh, bazı ca çeşitleri, böbrek taşı hastalıkları ve diyabet gelişim riskini azalttığı gösterilmiştir.

29. DASH Diyeti Orijinal DASH çalışması farklı diyetlerin kan basıncı üzerine etkisini test etmek için yapılan bir çalışmadır. Çalışma, SistolikKB 160mmHg ve diyastolik KB 80-95mmHg %27 sinde KB yüksek gözlenen %50si kadın,%60ı Afrikalı Amerikan lardanoluşan 459 yetişkin üzerinde yapılmıştır.

30. Katılımcılar kontrol periyodundan sonra 8 hafta boyunca 3 farklı diyetten birine dahil edildiler. 1-Kontrol DiyetiGünde 4 porsiyon sebze-meyve0.5 porsiyon süt ürünleriK,Mg,Ca düzeyleri Amerikalıların tüketiminin 25. persentilinde 2-Sebze-Meyve DiyetiGünde 8.5 porsiyon sebze-meyveK,Mg,Ca düzeyleri Amerika’lıların75.persentilinde,diğer besin öğeleri kontrol diyetiyle aynı 3-Kombinasyon Diyet (DASH)10 porsiyon sebze-meyve2.7 porsiyon düşük yağlı süt ve süt ürünleridoymuş yağ ve kolesterolü kontrol diyetinden azK,Mg,Ca düzeyleri Amerika’lıarın 75. persentilinde.Hepsinin Na içeriği 3000mg/gün

31. Çalışma sonuçlarına göre, Sebze-meyve diyeti ve kombinasyon diyeti uygulayanların kan basıncı daha düşüktür. Aynı zamanda kombinasyon diyeti uygulayanların KB’leri antihiperansifilaç kullananlar kadar düşüktür.

32. DASH diyetinde Tam tahıllar,kümes hayvanı ürünleri,denizürünleri,yağlı tohumların tüketimi Yağ,kırmızı et, tatlılar,Na, ve şekerli içeceklerin tüketimi Enerjinin %27 yağ %18 protein %55 CHO dan sağlanması amaçlanır.»Bu diyette K,P ve protein içeriği yüksek olduğu için kronik böbrek hastalarına önerilmemelidir.

33. DASH Diyeti-Kalori İhtiyacına Göre Günlük Servis Sayısı Haftada Haftada Haftada Haftada Haftada

34. DASH diyetinde besinler ve beklenen fayda • Tahıllar » enerji ve lif kaynağı(tam tahıllar önerilir) • Meyve-sebze » K,Mg,lif • Yağsız/az yağlı süt ürünleri » Ca ve protein • Yağsız et,kümes ve balık ürünleri » protein ve Mg (yumurtanın beyazı tüketilmeli) • Yağlı tohumlar-kurubaklagil » Enerji,Mg,protein ve lif • Katı/sıvı yağlar » DASH çalışması kalorilerin %27 sinin yağlardan alınmasını öneriyor • Tatlılar ve şeker » Yağ içermeyen tatlılar kullanılmalı

35. Öneriler • Bütün besinlerin etiketleri okunmalı ve alışkanlık haline getirilmeli. • Günlük Na gereksiniminin %5 ve daha azını içeren besinler tercih edilmeli. • Günlük Na gereksiniminin %20sinden daha fazlasını içeren besinlerden uzak durulmalı. • Konserve besinlerden, hazır gıdalardan, fast-food tarzı beslenmeden kaçınılmalı. • Yemeklerin hazırlanmasında tuzsuz sosların kullanılmasına özen gösterilmeli. • Ev dışında tüketilecek besinin az tuzlu yapılması istenmelidir. • Günlük meyve-sebze tüketimi artırılmalı • Yağsız/az yağlı süt ve süt ürünleri tüketilmeli • Potasyumdan zengin muz,kayısı,kavun,yeşil yapraklı sebzeler tüketilmeli

36. KAYNAKÇA • Kardiyovasküler Hastalıklarda Etiyolojik Faktörler, Önleme ve Tedavide Beslenme Yaklaşımı Kongre Kitabı • www.tkd.org • Beslenme. Baysal A. • www.turkhipertansiyon.org • http://www.uzmanportal.com/tansiyon-hastalari-nasil-diyet-yapmalidir-iste-hipertansiyon-diyeti.html

37. Teşekkürler • Bu sunumu www.gencdiyetisyenler.com Adresine ekledikleri için başta NagihanKırcalı Olmak üzere * Merve Cürgül * Mehmet Gürkan Hınız * Menkıbe Çağan * MozhganKheiri * Müşerref Merve Beder ‘ e Teşekkür ederiz.