1. kafli

1. 1. kafli Hin tíu grundvallaratriði hagfræðinnar

2. Heimili og hagkerfi eiga það sameiginlegt að þurfa að taka margar... Ákvarðanir? Ákvarðanir? Ákvarðanir? Ákvarðanir? Ákvarðanir?

3. ? ? ? ? ? ? Ákvarðanir ? • Hver á að vinna og hve mikið? • Hvað á að framleiða? • Hvaða aðföng á að nota? • Hverjum á að selja?

4. Skortur... … þýðir að minna er til skiptanna en óskað er eftir. Umsjón og skipting þeirra gæða sem eru til staðar er mikilvæg vegna þess að gæðin eru takmörkuð.

5. Hagfræði eru fræði sem fjalla um hvernig þjóðfélög fara með hin takmörkuðu gæði sem þau ráða yfir. • Hagfræðingar rannsaka. . . …hvernig fólk tekur ákvarðanir. ...í hverju samskipti fólks eru fólgin. …Hvaða öfl hafa áhrif á hagkerfið.

6. Hin tíu grundvallaratriði hagfræðinnarHvernig fólk tekur ákvarðanir • Það eru alltaf valmöguleikar til staðar. • Kostnaður einhvers er það sem verður að láta af hendi til að fá það. • Skynsamt fólk notar jaðarhugsun. • Fólk bregst við hvatningu.

7. Tíu grundvallaratriði hagfræðinnarSamskipti fólks • Allir geta grætt á viðskiptum. • Markaðir eru alla jafna heppileg aðferð til að skipuleggja efnahagslífið • Stjórnvöld geta stundum bætt þá niðurstöðu sem fæst á markaði.

8. Hin tíu grundvallaratriði hagfræðinnarUm hagkerfið í heild • Lífskjör hverrar þjóðar ráðast af getu hennar til að framleiða vörur og þjónustu. • Verð hækkar þegar stjórnvöld prenta of mikið af peningaseðlum. • Til skamms tíma geta þjóðfélög valið á milli verðbólgu og atvinnuleysis.

9. Hvernig fólk tekur ákvarðanir1. Það eru alltaf valmöguleikar til staðar Til að fá eitthvað verðum við yfirleitt að láta annað af hendi. Byssur eða smjör Matur eða föt Frí eða vinna Skilvirkni og réttlæti

10. Hvernig fólk tekur ákvarðanir1. Það eru alltaf valmöguleikar til staðar • Skilvirkni þýðir . . . … að takmörkuð gæði eru nýtt á besta mögulega hátt. • Réttlæti þýðir . . . … að afrakstri gæðanna sé dreift með sanngjörnum hætti á milli þegna þjóðfélagsins.

11. Hvernig fólk tekur ákvarðanir2. Kostnaður einhvers er það sem verður að láta af hendi til að fá það. • Ákvarðanir byggja á mati kosta og galla ólíkra valmöguleika • Háskólanám eða vinna • Fórnarkostnaður er sú fórn (kostnaður) sem færð þegar eitthvað er valið fram yfir annað.

12. Hvernig fólk tekur ákvarðanir3. Skynsamt fólk stendur á jaðrinum • Jaðarbreytingareru örlitlar breytingar sem eiga sér stað. • Við val á milli hluta er litið til ábata og kostnaðar þeirra möguleika sem í boði eru • Jaðarábati => Já • Jaðarkostnaður => JK

13. Hvernig fólk tekur ákvarðanir 4. Fólk bregst við hvatningu • Jaðarbreytingar á kostnaði eða ábata hafa áhrif á hegðun fólks. • Fólk velur einn hlut fram yfir annan þegar jaðarábati er umfram jaðarkostnað, þ.e. þegar JÁ > JK.

14. Samskipti fólks5. Allir geta grætt á viðskiptum • Einstaklingar græða á að skipta hver við annan. • Samkeppni leiðir af sér að hægt er að græða á viðskiptum. • Viðskipti gera einstaklingum mögulegt að sérhæfa sig í því sem þeir gera best.

15. Samskipti fólks6.Markaðir eru alla jafna heppileg leið til að skipuleggja efnahagslífið • Markaðshagkerfi byggir á því að heimilin ákveða hvað eigi að kaupa, hvar eigi að vinna, en fyrirtæki ákveða hvað eigi að framleiða og hverja að ráða í vinnu. • Á stundum virðist sem samskiptum heimila og fyrirtækja sé stjórnað af „ósýnilegri hönd“.

16. Samskipti fólks7. Stjórnvöld geta stundum bætt þá niðurstöðu sem fæst á markaði • Ef markaðsbrestir koma upp, geta stjórnvöld gripið inn í til að • auka skilvirkni • auka réttlæti • Markaðsbrestir hafa í för með óskilvirkni og óréttlæti, hinni „ósýnilega hönd“ bregst bogalistin.

17. Samskipti fólks7. Stjórnvöld geta stundum bætt þá niðurstöðu sem fæst á markaði • Markaðsbrestir geta verið afleiðing ytri áhrifa, s.s. þegar ákveðnir aðilar þurfa ekki að bera kostnað af gerðum sínum, s.s. mengun • Fákeppnier geta eins aðila til að hafa óeðlilega mikil áhrif á verðmyndun á markaði.

18. Um hagkerfið í heild 8. Lífskjör ráðast af framleiðslunni. • Lífskjör má mæla á marga vegu, t.d. sem tekjur hvers einstaklings eða markaðsvirði framleiðslu þjóðarinnar. • Mun á lífskjörum milli landa og jafnvel innan sama lands má rekja til mismunandi framleiðni.

19. Um hagkerfið í heild 8. Lífskjör ráðast af framleiðslunni. • Framleiðni mælir það magn afurða sem framleiða má með notkun tiltekinna aðfanga. Framleiðni => Lífskjör

20. Um hagkerfið í heild 9. Verð hækkar þegar stjórnvöld prenta of mikið af peningaseðlum • Verðbólga er skilgreind sem hækkun á almennu verðlagi í hagkerfinu. • Ein ástæða fyrir verðbólgu er vöxtur peningamagns.

21. Um hagkerfið í heild 10. Til skamms tíma geta þjóðfélög valið á milli verðbólgu og atvinnuleysis Til skamms tíma er er hægt að velja á milli. Þetta samband er kallað Phillips-kúrfan. Atvinnuleysi Verðbólga