Karşılaştırmalı Siyasal Analiz Doç. Dr. Cenk Aygün

1. Karşılaştırmalı Siyasal AnalizDoç. Dr. Cenk Aygün

2. İngiltere Fransa Karşılaştırması

3. Bu sunumda İngiltere ve Fransa’yı karşılaştırırken iki temel girdi esas alınmıştır: • sınıfsal farklılıklar veya güçler dengesine bakılırken (iktidar ilişkileri açısından üç önemli girdi olarak: Krallık, Aristokrasi, Köylülük ele alınır) • tarımın ticarileşmesi veya tarımın kapitalistleşmesine bakılırken (Köylü sorunu, Toprak sahibi olmak durumları ele alınır) Bu girdiler çerçevesinde ülkelerin yapmış oldukları devrimler ve ülkelerin nasıl demokrasiye geçişleri incelenir

4. Moore: • “Soyluluk ticari olarak güçlü ise + Tarımın ticarileşmesi varsa = Demokrasi gelişir” Bunun en güzel örneği İngiltere’dir. • “Soyluluk Ticari olarak zayıfsa (soylular köylü sorununu çözemediyse)+ Tarımda ticarileşme yoksa + Köylü güçlü ise = Komünizm gelişir ve bu durumlarda belli bir kadro ile tepeden inme bir devrim yapılır.”

5. İngiltere’nin demokratik dünyaya geçiş dönemi önemlidir, çünkü demokrasiye aşamalı olarak geçişin gerçekleştiği tek ülkedir. Bu geçiş; soylu sınıfın sistem içindeki gücünü kullanmasıyla gerçekleşmiştir. Fransa da ise radikal, kanlı bir devrim sonucunda demokrasiye geçildi. Yaşanan devrimler sonucunda öncelikli olarak İngiltere Ticarete geçiş yaparken, Fransa Bürokrasiye geçiş yapmıştır.

6. İngiltere Üzerine Tarımın Ticarileşmesi: • İngiltere’de 14. yy’dan sonra hızlanan tarım ticarileştirilmesi var. Avrupa’da yün fiyatları artar. Toprak sahipleri (aristokrasi) karar alır. 1- Tarımdan hayvancılığa geçiş yapalım, havuç ve lahana yetiştirmekten hayvancılık daha karlı derler. 2- Toprak sahibi pazardan daha çok pay alır. Böylece tarım aşamalı olarak tasfiye edilir.

7. Selflik: • Selfler (toprakta çalışanlar) toprakla birlikte satılır, bu köylüye koruma verir, köylü ekip-biçmeye ve toprakta yaşamaya devam eder. • Yün ticareti ile köylüler tarımdan ekonomik ve siyasi savaş ile tasfiye edilir, köylü zorla atılır dışarıya, evinden toprağından olur, çünkü hayvancılıkta, tarımdaki kadar çalışan köylüye ihtiyaç yoktur. Aristokrasi köylüyü aşamalı olarak dışarı atar, iter. Köylü ile aristokrasi arasında kahya sınıfı; yeomen denilen yani orta sınıf ise yünün ticaretini yapar. Tudor Dönemi: • 8. Henry’den sonra İngiltere’de din savaşları başlar, Katolikler ve Protestanlar arasında 1530s. • 8. Henry Katolik olduğundan boşanamaz. Bu nedenle bağımsızlığını elde etmek için kendi kilisesini kurar. Vatikan’dan bağımsızlığını ilan ettiği zaman, kilisenin mülkü aristokrasiye geçer. Böylece, Aristokrasi ekstra araziye sahip olur. Bu tudor dönemidir ve bu dönemde yün ticareti başlar.

8. 45 gün -> çitleme dönemidir (Enclosurement) • Aristokrasi çiti çeker her gün biraz daha, köylüyü çitten içeri sokmaz. • İngiliz nüfusu bu dönemde düşer, çünkü köylerinden çok fazla insan atılır, sürülür. • Çitleme Hareketi sonucu hesapta olmayan göç yaşanır. köylü nüfus Kanada’ya ve Güney Afrika’ya göç eder. • Bugün, İngiltere en düşük kırsal nüfusa sahip ülkedir.

9. Aristokrasi krala karşı nasıl bu kadar güçlüdür? • Çünkü kilise ayrıldı, Katolik ve Protestan olmak üzere, çatışma var, toplum ikiye bölünmüş. • İskoç-İngiliz çatışması var. • Aristokrasi krala karşı direniyor. İskoç Protestanlar krala karşı direniyor 1640s. Oliver Cromwell, kralı tahttan indirir, kafasını kestirir ve Cumhuriyet ilan edilir. Bu çok kısa sürer, merkez kendisini onarır, böylece Aristokrasiye uygulanan baskı azalır. • 1688 Şamlı Devrimi gerçekleşir. Nedeni; kral ve kraliçenin Anglikan mı yoksa Katolik mi olmalı tartışmaları sonucu ortaya çıkan din savaşlarıdır, sonucunda sistem 2ye bölünür. • 1830s. Chartist hareketi yükselir ve herkese eşit oy savunulur. Tüm bu çatışmalar Aristokrasinin güçlenmesi için alt yapıyı hazırlar.

10. İngiltere’nin jeopolitiği: • İngiltere ada ülkesidir, böylece askerî güç denizde, dış düşmanla mücadele kapasitesi yüksek, ama jeopolitik konumundan dolayı iç düşmanı bastıramaz, askerî kara gücü yetersiz, kara egemenliği sağlanamadığı için Aristokrasi monarka karşı güçlü, kralın ordusunu aristokrasi finanse eder. • Aristokrasi hem güçlüdür, hem de istemezse krala vergi ödemezler. Bunun temel nedeni İngiltere’nin jeopolitiğidir.

11. MOORE: “İngiltere demokratikleşmesini endüstriyel kalkınmaya veya kültürüne borçlu değil. İngiltere’nin demokrasisinin kökeni köylülerdir.”

12. Sonuca Doğru: • İngiltere’de yün ticareti ile köylüler koyunlar yüzünden evlerinden oldu. • Aristokrasinin köylüye ve krala bağlılığı azaldı. İngiltere’de Aristokrasi ticaret ile zenginleşir. Aristokrasinin egemen olduğu alanlar: Finans, Ticaret, Askerî, Diplomasidir. • Topraktan hayvancılığa geçildi, köylü nüfusuna ihtiyaç azaldı. • Yün ticretinden dolayı ekonomik olarak Aristokratlar güçlendi. • Kral ile Aristokratların iletişimini sağlayan Parlamento (Lordlar Kamarası) güçlendi ve ayrıca 1832’de Avam kamarası kuruldu. Bunun sonucunda: • 1- Şiddet kullanımı azaldı, sözlü iletişim, bezdirene kadar konuşma başladı. • 2- Sistemdeki kriz yaşandığı durumlarda bunu parlamento yani Lordlar ve Avam kamarası aşar. • 3- 19. yy’da Aristokrasi ile iş dünyası ayrımı kalkar. İş sınıfında para var, aristokraside unvan, kız alıp verilir, artık aristokratlarda ve iş dünyasının önde gelenlerinde hem unvan var hem para.

13. İşte yaşanan tüm gelişmeler sonucunda fabrika üretimine geçiş sağlandı, hem içerde hem dışarıda ekonomik ve politik gelişmelerinin sonucunda dünya sistemini, İngiltere Sanayi Devrimi ile değiştirmeye başladı.

14. FRANSA ÜZERİNE • 14. Lui merkez benim der. İngiltere’nin aksine aristokrasi monarşiye bağlı Fransa’da. Bunun nedenleri: • 1- Fransa’daki köylüler güçlü, kilise güçlü. İngiltere’de küçük toprak sahibi fazla. Fransa’da aristokrasi köylüye karşı güçlü değil. Kral köylünün yanında. Köylü işsiz kalırsa sorun çıkarır, kral bu durumdan rahatsız olur. Aristokrasi kral için tehlike. • 2- Fransa’da yün ticareti zemini yok, böylece tarıma devam ve köylü ihtiyacında değişiklik yok • 3- Fransa burjuvazisi (tüccar sınıfı) şehirlerde para kazanır, İngiltere’de ise burjuvazi tarımdan para kazanırdı. • İngiltere’de aristokrasi kente yayıldı. Fransa’da aristokrasi köylüden aldığı kira ile geçinir, yani aristokrasi ticarileşmedi. • 4- Fransa’da kral çok zeki. Devlet ve ordu merkezileşti. Kral aristokrasiyi aristokrasiye kırdırıyor yani unvan satıyor. Böylece unvanın etkisi kırılıyor, para karşılığı aristokrasi unvanını (lord) satıyor.

15. Tarımın Ticarileşmesi: • Fransa’da şarap pazarlanabilir, şarap emek yoğun olan bir ürün, köylüye ihtiyaç var, böylece kral köylüye bağlı. Fransa’nın sadece belli bölgelerinde üretilen mal uluslararası pazara satılır, bu şaraplar kaliteli, diğerleri vasat. • Fransa’da ulaşım sorunu olduğu için şarapların büyük bir bölümü yurt içinde kullanılmalı. Fransa’nın Jeopolitiği: İngiltere’nin aksine Fransa’nın kara orduları güçlü, donanması, deniz güçlü değil.

16. Paris’te neden fazla şato yok?

17. Kral hepsini yıktırdı, aristokrasiyi yanına aldı, kontrol edebilmek için, onları lüks tüketimle fakirleştirdi. Fransa kenarlarında şato var, merkezi otorite oraya kadar ilerlemedi çünkü.

18. Kral aristokrasiyi yanına Versay Sarayına (Paris’te) çağırır, birlikte yaşamayı ister, böylece onları gözü önünde ve denetim altına alır. Bu duruma Absentee Landlardism denir. • Kral, aristokrasiyi lüks tüketime yönlendirir, zorlar, böylece sarayın maddi giderleri aristokrasi tarafından sağlanır. Şarapları aristokrasi tüketiyor. Kral, aristokrasiyi bürokraştırıyor, işlerine baktırıyor, aristokrasi artık krala bağlı. • Aristokrasinin unvanı sulandı, maddi anlamda güçsüzleşti, kafese (saraya) girdi. • Fransa’da burjuva sınıfı var, ama İngiltere’deki kadar güçlü değil. Burjuva sınıfı lüks mal üretiyor ve bu malları sadece saraya satıyor, başka alıcı yok. • İpek çamaşır, sabun gibi lüks mallar ve silah üretiyor, silahı alan da devlet yani kral. Böylece burjuvazi de krala bağlı, çünkü tek alıcı kral. • Monark, hem aristokrasiyi, hem burjuvaziyi kontrolü altına aldı. Geriye köylü kaldı. Köylü, rahatı kaçmadığı süre içinde zaten sorunsuz. Burjuvazinin ürettiği malları, sarayda yaşayan aristokratlar satın alır, kral adına. Üretilen şarabın 9/10’u iç piyasada satılır. Nakliyat zor, yollar kötü, dışa açılım zor. Tüccar, kralın sattığı aristokrasi unvanını satın alıyor ve Aristokratlaşıyor. • Fransa’da mutlak monarşi var. Etajenarö Meclisi sadece vergi gerekince toplanır. Topraksız köylü ve şehirli nüfus huzursuz. Vergiler artar, sistem kırılır.

19. Devrimin Nedenleri • 1- 1770s ve 1780s Fransa’da ciddi bir ekonomik kriz oldu. Fransa, Amerikan devriminde, Amerikalıların İngilizlere karşı savaşındaki destekleri, onlara maddi hasar ve vergi getirdi. • 2- Aristokratlar ve işçi sınıfı arasındaki eşitsizlikler sorun yaratmaya başlar. • 3- Halk huzursuz. • 4- Aydınlanma halkı etkilemeye başladı. • 5- Aristokratlar vergi ödemek istemedi. Ve 2 ayrı direniş başlar: 1- Vendée’de başlar. Bu bölge az gelişmiş bir yer, ama kilise güçlü. En yoksullar isyan eder. 2- Marsila’da başlar. Burası liman kentidir, Akdeniz ticaret yeri, eğitimli, meslek sahibi, ama soylu olmayan burjuvazi isyan eder.Kiliseye karşı köylüler, krala karşı burjuvazi isyan eder, vergi ödemek istemezler.

21. Moore’a göre: • İsyan, köylü sorununun çözülemediği yerde çıkar. • “Devrimi köylüler yaptı, devrimi ilerleten köylülerdi, devrim hem kentte hem de kırda yapıldı.” • Böylece Fransız devrimi tipik bir burjuva devrimi değildi. • Köylü nerede güçlü ise orası doğu, aristokrasi nerede güçlü ise orası batıdır. Fransa istisnadır. Fransa’da köylü güçlüdür. Kopuş ve kanla demokrasiye gider, devrimler. Kral ve burjuvazi birbirine bağımlı ve işbirliği içindedir. Fransa tipik bir batı ülkesi ama batıda Aristokrasi bu kadar kolay tasfiye olmaz. Burjuvazi, kral ve köylü arasında ezilir. Fransa kısmen batılı kısmen doğulu. Batılı, çünkü bürokrasi ve aristokrasi var. Doğulu, çünkü köylülük ve mutlak monarşi var. • “Marksistlere göre en fakir olan ülke devrimcidir, ama İngiltere’de en zengin olan devrimcidir.” der Moore. • Bugün Avrupa’da en güçlü tarım Fransa’dadır. Fransa’da köylü oranı hala yüksektir, köylü inatçı, başına buyruktur. Küçük toprak mülkiyeti esastır.

22. Teşekkürler…