Rachunkowość w firmie socjalnej Marcin Długosz Maj 2010

1. Rachunkowość w firmie socjalnej Marcin Długosz Maj 2010

2. Rachunkowość? • „system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania, wyrażonych w pieniądzu i bilansujących się ogólnych i szczególnych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej jednostki gospodarującej* • *St. Skrzywan: „Teoretyczne podstawy rachunkowości „ PWE W-wa, 1969 "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl

3. Firma socjalna? • Firmy socjalne działają komercyjnie, bo wytwarzają produkty i usługi, które sprzedają. Poprzez działalność komercyjną tworzą zatrudnionym osobom środowisko pracy zbliżone do funkcjonującego na normalnym rynku pracy. Ale jednocześnie firmy te prowadzą dla swych pracowników programy reintegracyjne i edukacyjne "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl

4. Firma socjalna? • Celowym zyskiem i produktem wytwarzanym przez te firmy są osoby będące w stanie funkcjonować na wolnym rynku pracy: osoby będące w stanie tworzyć i rozwijać własne firmy, zdobyć i utrzymać miejsce pracy. Zysk ze sprzedaży produktów i usług wytwarzanych przez firmy socjalne jest zyskiem dodatkowym. Zazwyczaj jest to zysk użyteczny społecznie. Firmy socjalne bowiem podejmują działalność użyteczną społecznie w przestrzeni nie zagospodarowanej przez firmy komercyjne (ze względu niski zysk związany z prowadzeniem takiej działalności).

5. Rachunkowość firm socjalnych • Rachunkowość firm socjalnych na przykładzie spółdzielni socjalnych

6. Księgi Handlowe • Można zlecić prowadzenie ksiąg handlowych biuru rachunkowemu bądź doradcy podatkowemu. Przy outsourcingu księgowym jednostka zobowiązana jest do poinformować o tym urząd skarbowy na druku NIP-2. • Na rachunkowość jednostki, którą prowadzi się w języku polskim oraz w walucie polskiej, składają się: • dziennik, • księga główna, • księga pomocnicza, • zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych, • wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz). "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl

7. Księgi Handlowe • Księgi rachunkowe powinny być: • trwale oznaczone nazwą jednostki, której dotyczą, nazwą danego rodzaju księgi rachunkowej oraz nazwą programu przetwarzania • wyraźnie oznaczone co do roku obrotowego, okresu sprawozdawczego i daty sporządzenia • przechowywane starannie w ustalonej kolejności. "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl

8. Księgi Handlowe • Obok ksiąg głównych, spółdzielnia zobowiązana jest do prowadzenia ksiąg pomocniczych, na które składają się: • środki trwałe, w tym także środki trwałe w budowie, wartości niematerialne i prawne oraz dokonywanych od nich odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych • rozrachunki z kontrahentami • rozrachunki z pracownikami, a w szczególności imienne ewidencje wynagrodzeń pracowników zapewniającą uzyskanie informacji, z całego okresu zatrudnienia "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl 8

9. Księgi Handlowe • operacje sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody • operacje zakupu (obce faktury) • koszty i istotne dla jednostki składniki aktywów • operacje gotówkowe • Powyższe obowiązki wynikają z art. 13 i 17 ustawy o rachunkowości. "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl 9

10. Księgi Handlowe • Na podstawie zapisów na kontach księgi głównej sporządza się na koniec każdego okresu sprawozdawczego, nie rzadziej niż na koniec miesiąca, zestawienie obrotów i sald, zawierające: • symbole lub nazwy kont, • salda kont na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obroty za okres sprawozdawczy i narastająco od początku roku obrotowego oraz salda na koniec okresu sprawozdawczego, • sumę sald na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl 10

11. Księgi Handlowe • Bilans jest to obustronne zestawienie aktywów i pasywów jednostki na dzień bilansowy. Aktywa w bilansie porządkuje się według ich stopnia płynności od najmniej do najbardziej płynnych. Pasywa natomiast, układa się według stopnia ich wymagalności. Od najmniej do najbardziej wymagalnych. W bilansie przedstawia się dane za rok bieżący w porównaniu do roku poprzedniego "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl 11

12. Księgi Handlowe • Rachunek zysków i strat, którego wzór również stanowi załącznik do ustawy o rachunkowości sporządza się w jednym z dwóch wariantów: • kalkulacyjnym • porównawczym • Jest to zestawienie za bieżący i poprzedni rok obrotowy wszystkich przychodów i odpowiadających im kosztów poniesionych przez spółdzielnie socjalną. "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl 12

13. Księgi Handlowe • Informacja dodatkowa, która sporządza podmiot, to zbiór jak sama nazwa wskazuje, dodatkowych informacji, których nie ma w bilansie czy rachunku zysków i strat. Zawiera informacje, które pozwolą wszechstronnie określić sytuację finansową oraz majątkową danej jednostki

14. Księgi Handlowe • Sprawozdanie z działalności jednostki – nie jest to część sprawozdania finansowego, ale stanowi ono jego uzupełnienie. Sporządzają ją między innymi zarządy spółdzielni socjalnych. Sprawozdanie to powinno zawierać między innymi informacje o: • • rzeczowej działalności spółdzielni w minionym roku • • ważniejszych wydarzenia, które w danym roku miały miejsce w jednostce • • przewidywanym kierunku rozwoju podmiotu • • aktualnej oraz przyszłej sytuacji finansowej spółdzielni. • Sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności jednostki należy sporządzić się w języku polskim i w walucie polskiej.

15. Księgi Handlowe • W przypadku niewielkich jednostek, ustawa o rachunkowości zezwala na uproszczone przedstawianie danych w sprowadzaniu finansowym. Aby można być uznanym za taką właśnie niewielkim podmiotem, spółdzielnia socjalna musi spełnić dwa z trzech poniższych warunków:

16. Księgi Handlowe • średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób • suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekroczyła równowartości 2.000.000 euro • przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 4.000.000 euro.

17. Księgi Handlowe • W takim przypadku można sporządzić sprawozdanie finansowe w formie uproszczonej, wykazując informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 1 ustawy o rachunkowości tylko literami i cyframi rzymskimi. Jeżeli chodzi o informację dodatkową to również można ją sporządzić w odpowiednio uproszczonej formie.

18. Księgi Handlowe • Ważną kwestią jest to, że za prawidłowe i terminowe sporządzenie sprawozdania finansowego odpowiada kierownik jednostki. To on zapewnia sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawia je właściwym organom, zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, postanowieniami statutu. A więc w przypadku kiedy rok obrotowy pokrywa się z rokiem podatkowym, sprawozdanie finansowe powinno być sporządzone do dnia 31 marca.

19. Księgi Handlowe • Fundusze w spółdzielni socjalnej • Ponieważ spółdzielnie socjalne działają w oparciu o ustawę z dnia 27 kwietnia 2006r. o spółdzielniach socjalnych oraz prawo spółdzielcze to w nich muszą szukać informacji na temat swoich funduszy założycielskich. Podstawowymi kapitałami, które tworzą tego typu jednostki są: • fundusz udziałowy • fundusz zasobowy • fundusz inwestycyjny • Spółdzielnia może w swoim statucie określić także inne fundusze, które ma prawo tworzyć. "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl 19

20. Księgi Handlowe • Podział wyniku finansowego, jaki wypracowała spółdzielnia określony jest ustawą o spółdzielniach socjalnych. Zgodnie z art. 10 ustawy nadwyżka bilansowa podlega podziałowi na: "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl 20

21. Księgi Handlowe • zwiększenie funduszu zasobowego - nie mniej niż 40% • cele, o których mowa w art. 2 ust. 2 i 3 tej ustawy, a więc między innymi na rzecz społecznej i zawodowej reintegracji jej członków oraz ich środowiska - nie mniej niż 40% • fundusz inwestycyjny. "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl 21

22. Księgi Handlowe • Należy pamiętać dzieląc wynik finansowy spółdzielni socjalnej, że nadwyżka bilansowa nie może podlegać podziałowi pomiędzy członków spółdzielni, w szczególności nie może być przeznaczona na zwiększenie funduszu udziałowego, jak również nie może być przeznaczona na oprocentowanie udziałów. "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl 22

23. Księgi Handlowe • Odpowiednio przygotowane sprawozdanie finansowe należy oczywiście podpisać. Podpisuje je - podając zarazem datę podpisu - osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych spółdzielni oraz kierownik jednostki. W przypadku gdy jednostką kieruje organ wieloosobowy - wszyscy członkowie tego organu "Społecznie znaczy ekonomicznie” www.ie-ries.pl 23

24. Księgi Handlowe • Po przygotowaniu sprawozdania finansowego oraz jego zatwierdzeniu pozostają jeszcze inne obowiązki sprawozdawcze. W terminie 10 dni od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający, sprawozdanie powinno być przesłane do urzędu skarbowego wraz z uchwałą organu zatwierdzającego o podziale ewentualnej nadwyżki finansowej.

25. Księgi Handlowe • Spółdzielnie socjalne zobowiązane są do przekazania swojego sprawozdania finansowego w terminie 15 dni od daty jego zatwierdzenia do Krajowego Rejestru Sądowego oraz jako podmioty prowadzące działalność gospodarczą, ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

26. CIT • Podatek dochodowy od osób prawnych

27. CIT • Spółdzielnia socjalna jako osoba prawna uzyskiwane przez siebie dochody opodatkowuje zgodnie z zasadami zawartymi w ustawie z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych.

28. CIT • W ciągu roku obrotowego jest ona zobowiązania do wpłacania na konto urzędu skarbowego zaliczek na podatek dochodowy w terminie do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Wyjątek stanowi zaliczka za ostatni miesiąc roku obrotowego – wówczas zaliczkę wpłaca się w wysokości zaliczki za miesiąc poprzedni, do 20 dnia ostatniego miesiąca roku podatkowego

29. CIT • Ostatecznego rozliczenia podatku dochodowego dokonuje się w zeznaniu rocznym, które to spółdzielnia socjalna zobowiązana jest złożyć w terminie do trzech miesięcy od końca roku obrotowego.

30. CIT • Podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód, a więc różnica między przychodami a kosztami uzyskania przychodów.

31. CIT • Kosztami uzyskania przychodów – są wszystkie te koszty, które zostały poniesione w celu uzyskania lub zabezpieczenie źródła przychodu. • Wyjątki wydatków, które mimo tego, że zostały poniesione przez spółdzielnie w celu uzyskania przychodów to ich nie stanowią – zostały wymienione w art. 16 ust.1 ustawy

32. CIT • Jeżeli spółdzielnia socjalna poniosła wydatki w walucie obcej, przelicza się je na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

33. CIT • W ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadzono zwolnienie dla spółdzielni socjalnych. Zgodnie z art. 17 ust.1 pkt 43 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wolne od podatku dochodowego są

34. CIT • dochody spółdzielni socjalnej wydatkowane w roku podatkowym na cele,o których mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r.o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. nr 94, poz. 651), na zasadachokreślonych w tej ustawie, w części niezaliczonej do kosztów uzyskaniaprzychodów. • W takim przypadku wypracowany przez spółdzielnie w danym roku podatkowym dochód wydany na cele m.in. zawodowej i społecznej reintegracji swoich członków jest wolny od podatku dochodowego.

35. CIT • „Ze zwolnienia korzystają dochody wydatkowane w roku podatkowym. Nie wystarczy ich przeznaczenie na określony w ustawie cel. Przy czym "wydatkowanie" powinno być interpretowane ściśle, jako faktyczne zrealizowanie wydatku w znaczeniu kasowym.”

36. Podatek VAT • Opodatkowanie działalności spółdzielni socjalnej podatkiem od towarów i usług. Regulacje w tym zakresie określone są w ustawie z dnia 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług.

37. Podatek VAT • Zgodnie z nią, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega: • odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju • eksport towarów • import towarów • wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju • wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

38. Podatek VAT • Spółdzielnia nie od razu zostaje podatnikiem tegoż podatku, ponieważ ma możliwość skorzystać ze zwolnienia podmiotowego albo przedmiotowego

39. Podatek VAT • Zwolnienie przedmiotowe – stosuje się w odniesieniu do zakresu działalności spółdzielni

40. Podatek VAT • Zwolnienie podmiotowe- stosuje się w oparciu o wysokość obrotu spółdzielni. • Zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 100.000 zł.

41. Podatek VAT • Warto podkreślić, że limit ten odnosi się do podatników, którzy działalność swoją prowadzą przez cały rok. Dla podatników rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego, limit uprawniający do zwolnienia podatkowego oblicza się w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym i kwoty 100.000 zł.

42. Podatek VAT • W momencie kiedy spółdzielnia staje się czynnym podatnikiem VAT zamiast wystawiać rachunki, wystawia faktury VAT. Opodatkowanie swojej działalności podatkiem VAT to również dla spółdzielni dodatkowe obowiązki – począwszy od składania deklaracji VAT do płacenia tego podatku.

43. Podatek VAT • Wpłacie do urzędu skarbowego podlega nadwyżka pomiędzy podatkiem VAT należnym, ( tym ze sprzedaży) – a podatkiem VAT naliczonym, na który składa się podatek z faktur kosztowych.

44. Podatek VAT • To w jakim wariancie spółdzielnia będzie dokonywała płatności zależy tylko od niej. Do wyboru ma dwie możliwości: • składanie deklaracji miesięcznie, a co za tym idzie dokonywanie płatności w cyklu comiesięcznym • składanie deklaracji kwartalnych, a więc i dokonywanie ewentualnych płatności co trzy miesiące.

45. Dziękuję Państwu za uwagę Marcin Długosz www.eMDi.pl biuro@eMDi.pl