BAZAT E MENAXHIMIT

1. BAZAT E MENAXHIMIT KUPTIMI DHE DEFINIMI I MENAXHMENTIT 1.Kuptimi i menaxhmentit Fjala menaxhment –nga fjala angleze”to manage”.Ne gjuhe te ndryshme ka dallime ne kuptimin unik te fjales “manage”. Ne kete kontest ,perdoren fjalet”qeverisje”,”udheheqje”,”drejtim”. Ne kuptimin e pergjithshem ,fjala menaxhment ka sinonimet-vendosje,rregullim,planifikim,kontrollim,organizim,drejtim,realizim,dominim,pesim,mashtrim etj. Te gjitha keto kane kuptimin e procesit,pra rregullimin,planifikimin ,kontrollin,organizimin,drejtimin apo realizimin . Menaxheri percakton çka duhet te punohet etj.

2. 2.Definimi i menaxhmentit • Autor te ndryshem –definicione per menaxhmentin-menaxhimin. • Nga ato del se menaxhmenti mund te definohet si perfshirje e : -funksioneve menaxherike te planifikimit,organizimit,kuadrit,udheheqjes dhe kontrollit. -eshte aktivitet univerzal i zbatueshem ne çdo organizate. -perfshine punet e menaxhereve ne te gjitha nivelet organizative. -perfshine te gjitha nivelet e suksesit(prodhueshmerine ,efektivitetin dhe efikasitetin). -qellimi i menaxhereve –suksesi. Ekziston dallimi ne mes qeverisjes,udheheqjes dhe drejtimit: -qeverisja(management) procesi i planifikimit,organizimit,motivimit dhe kontrollit per arritje e qellimeve te kompanise. -Udheheqja (Leadership)orientimi i sjelljes se individeve dhe grupeve kah qellimet e definuara te kompanise.

3. Drejtimi(directing)-aktiviteti ne udhezimin e punetoreve ne detyre konkrete(besimi I detyres). Procesi I menaxhmentit Planifikimi Organizimi Personeli Udheheqja Kontrolli

4. Secila nga keto funksione ,pastaj i ka nenfunksionet e veta,numri i te cilave varet nga organizimi dhe struktura e kompanise.Psh,planifikimi(strategjia,politika zhvillimore,buxheti,parashikimet etj),organizimi(ndarja e punes,delegimii detyrave ,autoriteti I deleguar,numri I njesive organizative_dep,etj).personeli(marredhenia e punes,vleresimi,vendosja,pagesa),udheheqja(sjelljet e punetoreve,komunikimi,motivimi,drejtimi) dhe kontrolli(standardet,masat,krahasimi,vleresimi,korrigjimi etj.Pra ,menaxhmenti nenkupton aktivitetin me te cilin kryhen funksionet e caktuara me qellim qe te arrihen qellimet e caktuara duke shfrytezuar te gjitha resurset ne dispozicion.

5. 3.Menaxhmenti si aktivitet univerzal Parimet e menaxhmentit jane te zbatueshme ne te gjitha fushta e ekonomise dhe te shoqerise(pra eshte aktivitet univerzal) dhe njerezit qe mirren me aktivitete te caktuara organizative krijohen si menaxhere ,kurse aktiviteti I perbashket I tyre quhet menaxhment. 4.Menaxhmenti dhe menaxheret Menaxhmenti ka te beje me individet te cilet mirren me punet menaxherike me qellim te realizimit te qellimeve te organizates.

6. Menaxheret-jane secili nga individet qe merret me pune te caktuara,psh ne biznes-drejtorii pergjithshem,drejtori i njesise,mbikqyresi I pare ,I dyte ,ne univerzitet rektori,prorektoret,dekanet,shefat e katedrave,ne qeveri,kryeminsitri,ministrat,drejtuesit e ndryshem,shefat e njesive,kurse nuk jane menaxher-punetoret,mesimdhenesit,administratoret. 5.Puna e menaxherit,ose çka punon menaxheri? -puna e menaxherit si funksion-qasja ne ndarjen e puneve nga menaxheri sipas funkcioneve(Henry Fayol)- I cili mendon se menaxheret planifikojne,organizojne,urdherojne,koordinojne dhe kontrollojne neper organizata me veprimtari te ndryshme. -puna e menaxherit si rol-(ideja e Henry Mitzberg)I cili paraqet teresine e sjelljeve karakteristike per personin ne pozite te caktuar.

7. SipasMitcberg-ut-menaxheret luajne dhjete role te sistematizuara ne tri kategori me kryesore(ndernjerezor,informativ dhe vendoses). Rolet: Funksionet Ndërnjerëzor Planifikimi Informativ Organizimi Vendosës Personeli Udhëheqja Kontrolli Rolet dhe funksionet e menaxherit

8. -Roli ndërnjerëzor-menaxheri ne marredhenie me te tjeret si figurë(perfaqeson organizaten,si udhëheqes(e udheheq politiken e kuadrave apo lidhës(mban kontakte me org.tjera). -Roli informativ-menaxheri pranon,ruan dhe dergon informata te marrura nga burime te ndryshme ne funksion te rolit qe ka. -Roli vendosës i menaxherit ,nenkupton vendimet qe i merre ai ne lidhje me aktivitetet e organizates si ndermarres,shperndaresh resursesh apo si bashkbisedues.

9. Hierarkia organizative(menaxheret ne shkallen me te larte,e mesme dhe mbikqyresit ne shkallen e pare). 6.Menaxhmenti si profesion-a është menaxhmenti profesion? -nese pranohet koncepti se profesioni nenkupton njohuri me permbajtje intelektuale ,ka kodeks etik,dhe profesioni te jete I organizuar ne bashkime profesionale,athere menaxhmenti e ploteson ne teresi vetem kriterin e pare ,nderkaq dy tjerat varen nga aktiviteti dhe siguria. -Menaxheri profesional duhet te posedoj njohuri te sistematizuar dhe pervoje te duhur,pa marre parasysh ekzistimin e kodeksit univerzal etik te sjelljes si norme per te gjithe.

10. Menaxheri profesional duhet te jeteI pergaditur,i pergjegjshem dhe i gatshem ta permiresoj vazhdimisht veteveten. • Puna menaxherike nuk eshte per te gjithe,por qe kjo te arrihet duhet te plotesohen disa kritere: --autoriteti, -deshira per gare, -deshira per tu treguar, -deshira per zotesi, -deshira per te qene para te tjereve, -gadishmeria per te marre obligime.

11. 7.Menaxhmenti si proces Funksionet kryesore te ketij procesi janë:planifikimi,organizimi,kuadri-resurset njerezore,udheheqja dhe kontrolli. -Planifikimi-perfshine zgjidhjen e detyrave, qellimeve dhe aksioneve me ndihmen e te cilave mund te arrihen ato qellime. -Organizimi- si funksion kryen ndarjen e punes dhe detyrave dhe vendos marredhenie midis te punesuareve ne organizate.Eshte me rendesi struktura organizative dhe mundesite per zevendesime.

12. -Personeli-rekrutohet dhe ushtrohet qe t e kryej pune te caktuara ne organizate.Politika kadrovike duhet te perfshije menyren e vleresimit te puneve,kundervleren,sherblimi per punen e bere,mbrojtaj ne pune ,plotesimi i vendeve te punes ne strukturen organizative etj. -Udheheqja-realizohet me njerez dhe midis njerezve qe te arrihen qellimet.Menaxheri duhet te njoh sjelljet e njerezve dhe te motivoj ata,te komunikoj me ta ,te ndikoj tek ata qe te arrihen qellimet e organizates. -Kontrolli-korrigjimi ,krahasimi I rezultateve te arrijtura me ato te planifikuara.Kontrolli –me çfarë suksesi firma po levize kah qellimet,tregon ngecjet nga standardet dhe ndihmon ne realizimin e planeve.

13. 8.Qasja praktike procesit te menaxhmentit -Elementet e funksionimit te organizates janë imputet(hyrjet,resurset)autputet(rezultatet ,produktet,sherbimet ,informatat.Pra menaxhmenti n epraktike mund et kuptohet si proces I shenderrimit te faktoreve hyres te organizates ne rezultate,I cili mun dte definohet permes Planifikimit,organizimit,motivimit dhE kontrollit(POMK). -Menaxhmenti ne praktike-reflekton efiksitetin dhe efektivitetin e menaxhmentit. Efikasiteti=raporti I rezultateve ndaj resurseve hyrese.

14. -Efektiviteti paraqet arritjen e rezultateve te cilat priten nga pozitat e menaxherit.. 9.Nivelet hierarhike te veprimeve menaxheriale -niveli me i ulet i menaxhmentit eshte menaxhmenti i linjes se pare-mbikqyres dhe bene lidhjen ne mes punetoreve dhe menaxhmentit. -niveli i mesem i menaxhmentit-drejtoret e ofiçinave,shefat e njesive dhe sherbimeve etj dhe luajne rol integrues te nivelit te ulte dhe te mesem. -niveli me i larte i menaxhmentit-eshte niveli ekzekutiv i menaxhmentit te nje organizate dhe detyre e tyre eshte jetesimi I politikes afariste e projektuar nga pronaret e kapitalit.

15. 10.Aftesite e nevojshme per menaxhere te niveleve te ndryshme -Aftesite teknike(njohurite mbi ate se çka punohet ne organizate sipas veprimatarise se saj-prodhimi,shitja,financat,judikatura,inxhinieringu,marketingu,evidenca,kuadri etj.Aftesite teknike zvoglohen duke levize nga niveli me I ulet ne te lartin. -Aftesite menaxherike-njohuri mbi planif.organiz.kuadrin,udheheqjen dhe kontrollin.Nuk ndryshojne shume ne nivelet menaxherike. -Aftesite kreative-aftesia per te hetuar ndryshimet.

16. -Aftësitë për modelim-ndihmojne ne zgjidhjen e problemeve dhe të cilat aftesi duhet t’I shfrytëzoj organizata.Kjo vlen me shume per nivelet e larta menaxherike dhe ata duhet te bejne me shume se sa vetem te njohin problemin. -Te krijojne mendimin,te kene njohuri per modelin e zgjidhjeve te mundshme,dhe te gjejne zgjidhje praktike te problemeve.

17. 11.Menaxhmenti shkencë dhe art. -Pjesa “shkencore”-perben njohurite qe menaxheri i ka te arrijtura nga pervojat ose nga eksperimentet. -Pjesa “artistike” e menaxhmentit qendron ne gjykimet,kreativitetin,pervojen dhe individualitetin qe e karakterizojne stiln menaxherik te udheheqjes te nje menaxheri.

18. PLANIFIKIMI 1.Planifikimi si funksion i menaxhmentit-me te cilin zgjedhet drejtimi efikas I akssioneve me qellim te sigurimit,shfrytezimit,vendosjes apo zevendesimit te resurseve te organizates. -Planfikimi paraqet procesin e percaktimit te fatit te kompanise-kah ajo deshiron te shkoj? Llogaritet se modeli themelor I planifikimit I ka pese faza: -definimi i qellimeve te organizates, -menyrat(rruget ) se si do arrihen qellimet e definuara, -Zgjedhja e alternatives me te mire per realizimin e qellimeve te definuara.

19. -zhvillimi i alternatives se zgjedhur, -aktivizimi i planeve Definimi I qellimeve Percaktimi i mundesive Zgjedhja e alternatives me te mire Aktivizimi I planeve Zhvillimi i alternatives se zgjedhur Fazat themelore te procesit te planifikimit

20. 2.PARASHIKIMI 2.1Kuptimi dhe natyra e parashikimit -Kuptimi I parashikimit mbeshtetet ne zvoglimin e pasigurise se organizates si sistem nga aspekti I ndikimit te mjedisit si dhe ne shtimin e aftesise se organizates per sukses ndaj ndryshimeve qe vijne nga mjedisi. -Natyra e parashikimit-pervoja jo e mire si p.sh “pse mundohemi kot,nuk parashikohet e ardhmja”. -Por parshikimi duhet bere,:ai qe nuk e mendon te ardhmen edhe nuk do ta kete”/

21. 2.2 Premisat-jane hipoteza mbi ngjarjet e ardhshme te cilat mund te ndikojne ne veprimtarine e organizates. -Ne ngjarje ndikojne faktoret ekonomik,shoqeror ,juridik ,teknologjik etj. -Presmisat jane hipoteza mbi te ardhmen.Krijohen si parasupozime mbi zhvillimet globale dhe mbeshteten ne analiza sasiore. -Perfshijne vleresimet mbi ndodhite e ardhshme. -Dhe per menaxherin eshte me rendesi te parashikoj:premisat e pergjithshme mbi situaten ekonomike,pastaj mbi industrine ,dhe mbi vete organizaten.(analizo secilen).

22. 2.3Metoda e parashikimit-kater metoda. -Ekstrapolacioni I trendit-projektimi I thjeshte I tendencave nga e kaluara ne te ardhmen.psh 2000x10%2200 vitin tjeter. -Analiza ekonomike-analiza e te gjithe treguesve ekonomik te organizates(reniet dhe ngritjete ne grafik)/. -Hulumtimet e tregut-paraqesin metoden e mbledhjes dhe analizes se te dhenave mbi kerkesat blerese te konsumatoreve(sa do te blehet,si do te blehet –sasia ,cilesia,burimet per blerjet etj). -Mendimet e eksperteve-mendimet profesionale te grupeve dhe individve si tregues cilesor ,luajne roll ne krijimin e parashikimveve. Duhet vleresuar sa kushton nje metode e parshikimit dhe sa eshte vlera e informatave te mbledhura dhe varet nga ;definimi I gjeresise se parashikimit,efektiviteti I parashikimit dhe thjeshtezimi i parashikimit.

23. 3.QËLLIMET 3.1Percaktimi i qellimeve-qellimi i nje organizate paraqet arsyeshmerine e ekzistimit te saj. -Qellimet jane te ndryshme si edhe organizatat,varen edhe nga veprimtaria qe do te kryej organizata. -Percaktimi I qellimeve varet edhe nga kufizimet e ndryshme dhe mundesite dhe kjo ndikon edhe ne transferin e mundshem nga nje veprimtari ne tjetren.

24. 3.2 Llojet e qellimeve -Qellimi eshte hap I pare I planifikimit dhe percaktimi i qellimit permban skemen per vendosjen dhe shfrytezimin e resurseve zgejdhja e te cilave varet nga faktor te jashtem dhe te mbrendshem.Resurset jane ne funksion te realizimit te qellimeve dhe jane variabel e ndryshuar varesisht nga qellimet.psh nderrimi I veprimtarise se IBM nga prodhimi I produkteve informatike ne produkte “portabël”,ose edhe ndryshime tjera. -Pra qellimi percakton llojin dhe sasine e resurseve. -Pra qellimet mund te jene te ndryshme:

25. -Qellimi per te arrijtur fitim -Ekzistenca -shtimi -pozita ne treg -te ardhurat nga kapitali I deponuar, -eksporti,te ardhurat e punetoreve etj -permiresimi I struktures se kapitalit etj. Sipas Drueker qellimet ndahen ne 8 lloje:pozita ne treg,inovacionet,organizimi,resurset fizike,resurset financiare,pergjegjesia shoqerore,produktiviteti,pergjegjesia per fitim .

26. Bartesi i kerkeses Qellimi -aksionaret fitimi dhe dividenta -konsumatoret çmimi dhe cilesia -te punesuarit paga dhe puna e sigurte. -furnitoret pagesa me kohe -shoqeria kujdesi per bashkesine

27. 3.3Hierarkia e qellimeve-percaktohet ne baze te marredhenieve te cilat ekzistojne midis qellimeve individuale dhe atyre te pergjithshme si dhe qellimeve te njesive te ulëta dhe te larta organizative. Qasja poshtë-lartë Qasja lartë-poshtë 1.Qellim. Socio-ekon 2.Misioni 3.Qellimet e teresishme te organizates 4.Qellimet e caktuara si te pergjithshsme 5.Qellimet e pjeseve te ndermarrjes 6.Qellimet e njesive 7.Qellimet e individit Qellimet dhe hierarkia organizative

28. 4.Procesi i vendosjes Vendosja ne subjektet e konomike kryesisht eshte kompetence e menaxhereve dhe paraqet pjesen e pergjegjesisë per funksionimin e firmes. Modeli themelor I vendosjes perben 7 faza ,por numri i tyre mund te ndryshoj varet se si vrojtohet procesi I vendosjes: 1Definimi i problemit 2.Mbledhja e te dhenave.3.Zhvillimi i alternativave,4.Parashikimi I pasojave,5.Zgjedhja e solucionit optimal,6.Zbatimi I solucionit,dhe7.Matja e rezultateve a jane ne harmoni me ato te planifikuara?Po-miratohen,jo-shkohet ne perseritjen e procesit.

29. 4.1Vendosja menaxherike-perfshine zbatimin e metodave shkencore per zgjidhjen e problemeve ne qeverisjen organizative. -Vendosja si proces i zgjedhjes e mbulon tere aktivitetin ngaqeverisja(planifikimin,organizimin,punesimin,udheheqjen dhe kontrollin). -Modeli i zgjidhjes shkencore te problemit qe perfshine metodat shkencore –hulumtuese me te dhena matematiko-statistikore si dhe me qasje analitike-sintetike,sasiore dhe cilesore ,implementohet permes tri fazava:e para-definimi I problemit,e dyta-zhvillimi dhe analiza e varianteve te ndryshme dhe ,e treta,zgjedhja dhe realizimi i variantit te realizueshem.

30. Zgjidhja shken. e probl: Metoda shkenc.hulumt: Faza e 1 1.Definimi I problemit 1.Percaktimi I qellimeve 2.Analiza e problemit 2.Definimi I problemit Faza 2 3.Zhvill.i varianteve te 3.Percaktii I hipotezave mundshme 4.Vleresimi i shpenzimeve 4.Mbledhja e te dhenave dhe dobesive per secilen variante Faza 3 5.Vendosja per vari,me te mire 5.Prova e hipotezave 6.Pjesa perfund.-realizimi. 6.Interpretimi I rezultateve Definimi i problemit Zhvillimi dhe analiza Zgjedhje dhe Implementimi i variantit me te mire Procesi i vendosjes

31. 4.2Tipet e vendimeve -vendimet strategjike-jane vendime afatgjata me te cilat percaktohet misioni i organizates. -vendimet teknike (operative)-jane vendime afathkurtera te bazuara ne numer te vogel variablash. -vendimet administrative-jane vendime percjellese me rastin e realizimit te vendimeve strategjike dhe operative. 4.3 Modelet e vendosjes-modeli paraqet mundesine e konceptimit abstrakt te realitetit objektiv ne ate kuptim qe behet zgjedhja e disa simboleve permes te cilave paraqitet diçka nga realiteti.

32. Kater lloje modelesh: -Modelet fizike-paraqet version te pjesshem te realitetit,psh modeli I nje aeroplani F16. -Modelet skematike-shfrytezojne skema dhe diagrame per te pershkruar ndonje marredhenie nga realiteti,psh skema e delegimit te pergjegjesise ne organizate. -Modelet matematikore-jane modele te larta abstrakte dhe shfrytezojne shenja dhe simbole ne marredheniet e realitetit-psh paraqitja matematikore e afarizmit te ndermarrjes,dhe -Modelet probabilistike-sjellin paqartesi dhe pasiguri ne problem-ka shkalle te larte abstrakte psh.modelimi probabil i autputeve ndaj imputeve ne organizate.

33. 4.4Teknikat e vendosjes 4.4.1Kerkimet operacionale(KO) ku si teknike hyjne:analiza rrjetore,analiza e rrezikut dhe teoria statistikore e vrojtimit. Hapat themelor ne zbatimin e kerkimeve operacionale te teknikes ne vendosje janë:a)formulimi I problemit,b)konstruktimi I modelit matematikor te sistemit,c)zhvillimi I varianteve nga modeli,d)testimi I modelit,e)percaktimi I mekanizmit “feed-back” ,dhe f)zbatimi i variantit. Pra me kete teknike nuk vendoset por menaxhereve u mundesohet zgjedhja e variantit me te mire.

34. 4.4.2 Teknika “druri”ne vendosje eshte atehere kur nga menaxheri kerkohet te marre vendime ne vijim-te cilat ndikojne ne faza te mepastajme te problemit te vendosjes.Perparesia e kesaj metode eshte se menaxheri me kohe e heton se duhet ndryshuar vendimi dhe racionalizon shpenzimet. 4.4.3 Teknika “Brainstorming”-eshte teknike moderne e vendosjes me pjesemarrje te madhe njerezish dhe se per çështje vitale te organizates duhet te vendosun te gjithe dhe jo vetem top menaxhmenti. 4.4.4Teknika”Delphi”,perbehet prej disa fazave ku harmonizohen idete e leshuara me shkrim nga ekspertet e fushave ne forme dokumentacioni(teknika delphi-klasike)apo kembimi informativ I ideve me ane te teknikes bashkohore elektronike(teknika delfi elektronike

35. 4.4.5Vlerat personale dhe perparesite Vlerat personale kane ndikim ne planifikimin strategjik dhe vijne nga burime te ndryshme:ndryshimet ne shijen e konsumatoreve,zgjedhjen midis cilesise dhe çmimit,çmimit dhe shërbimeve ,çmimit ne mbrojtjen e mjedisit etj. Strategjite e ndryshme i formalizojne vlerat personale te menaxherit si dhe ndodhite ekonomike,shoqerore dhe politike nga mjedisi. Vlerat personale dhe perparesite ne njeren ane mund te permiresojne planifikimin strategjik kurse ne anen tjeter mund te kufizojne qellimin dhe strategjine e organizates.Prandaj ,duhet zhvilluar variante te planeve strategjike dhe jo te mbeshtetemi vetem ne nje variant.

36. 5.Planifikimi strategjik. Strategjia tregon qasjen e pergjithshme te realizimit te qellimeve dhe menaxherit I krijon perparesi konkuruese. -Te gjitha palet konkurente duhet te kene planet e veta strategjike. -Perparesite diferenciale-menaxheri zgedh fushen(piken) e caktuar ne te cilen organizata me se mire mund te ekzistoje dhe te zhvillohet.Zgjedhja e pikes se caktuar quhet lufte per perparesi diferenciale. -Perparesia diferenciale krijohet nga nje mori faktoresh qe kane te bejne me cilesine e efekteve(produktit,sherbimit,informates,çmimit,perparesise ne afarizem etj) -Shembull mund te jete-markat e ndryshme te prodhimeve te njejta.

37. Poashtu shembull I luftes per preferenca diferenciale shihet edhe industria e pijeve alkoolike-joalkooloike,prodhimeve energjetike. -Porosite e ndryshme dhene bleresve paraqesin ate kerkesen per diferencen e produkteve ,ose krijimin e imazhit per origjinalitet te produktit.psh: Ford………….”ky eshte vendi im,ndersa”Fordi” automobili im. “Chevrolet”…………”auto familjar” “Coca Cola”………..”Kjo eshte ajo e verteta” -Qellimet e organizatave dhe strategjite ne perparesite diferenciale tregojne nje koncept te rendesishem te planifikimit.

38. 6.Planifikimi operativ 6.1Natyra e planifikimit operativ-ka per qellim krijimin e planeve specifike ne afat te shkurter dhe buxhetit qe ndihmojne te pergaditemi per ngjarjet e ardhshme te mundshme te njohura nga parashikimet. -Planifikimi operativ perfshine: =mbledhjen e informatave =vleresimin e varianteve te mundshme dhe =zgjedhjen e drejtimit me te suksesshem per veprim. -Periudhet operative jane tremujore,gjashte mujore dhe njevjeçare dhe mbeshteten me buxhet, Planifikimi operativ udhehiqet nga planet e qendrueshme te cilat perfshijne politiken,proceduren dhe rregullat e nevojshme per krijimin e planeve te ndryshme operative p.sh planet buxhetore,te shitjes ,furnizimit etj.

39. 7.Planet e qendrusheshme-I shendrrojne mendimet menaxherike ne detyra rutinore dhe orientojne vendimet menaxherike qe te kontribuojne per planifikimin e tere sistemit. -tri lloje te planeve te qendrueshme:politikat ,procedurat dhe rregullat. 7.1 Politikat-paraqesin hierarkine e drejtimeve per vendime te menaxhereve.percaktojne kufijte e veprimit menaxherik dhe dallojme disa politika si psh.politika financiare ,buxhetore ,kadrovike ,e shitjes etj 7.2.Procedurat-paraqesin drejtimet per veprim si dhe precizojne,çka,si dhe ne ç’menyre duhet te punohet.Dallojme procedura standarde dhe specifike. 7.3.Rregullat-tregoje çka lejohet te punohet dhe çka jo (p.sh lejimi ose jo i pirjes se duhanit).

40. 8.Planet e veçanta-jane te kufizuara ne aspektin kohor dhe perfshijne fushat e prodhimit ,shitjes ,resurset dhe financat. 9.Buxhetet-jane mjetet financiare pr formulim sasior te planeve ne fushat e caktuara. -Planifikimi I buxhetit-Te hyrat ,shpenzimet ,struktura etj 9.1 Buxheti me bazen fillestare zero-niset nga fillimi I planifikimit buxhetor ,zakonisht ne fillim te ndertimit te ndonje instituconi buxhetor.e tj

41. 10.Planifikimi afate gjate dhe buxheti. Planifikimet afatgjata lidhen me horizontin kohor te planifikimit-peridhe mesatare 5 vjete.Ne planifikim afatgjate saktesia e parashikimit zvoglohet. -Planifikimi afatgjate mund te mbeshtetet ne keto parime: -formalizimi I problemit te planifikimit(qasja formale organizative e planifikimit afatgjate). -Zona kohore e planifikimit-(kthimi ne afat kohor optimal I mjeteve te deponuara ne resurse). -Integrimi i planeve-planet operative dhe buxhetet duhet te integrohen ne teresine e planeve afatgjate dhe strategjike.

42. 11.Buxheti si baze per ndarje ne nivele te pergjegjesise. -buxheti I jep menaxherit zotesine per qeverisje te resurseve me qellim te realizimit te qellimeve. Me rendesi jane edhe: -pjesemarrja ne hartimin e buxhetit e te gjitheve qe perfitojne nga ai buxhet. -Buxheti I mundshem- buxheti percakton qellime te arritshme dhe mundeson perparim dhe zhvillim personal. -buxheti I ndryshueshem-pershtatje e buxhetit situatave te ndryshme-pra buxheti mund te ndryshoj. Buxheti ,pra paraqet shprehjen cilesore te vendimeve operative dhe planeve.

43. 12.Planifikimi I afarizmit te teresishem-ka per qellim integrimin e planeve dhe buxheteve ne kuptim te orientimit te tyre me qellim te realizimit te qellimeve te subjektit orgnizativ. 13.Planifkimi financiar-perfshine vleresimin e strategjive apo taktikave te ndryshme –vendimeve qe jane te lidhura me planifikimin e perspektives afariste te organizates. -kriteret e planifikimit financiar:rentabiliteti i organizates,likuiditeti i ndermarrjes. 13.1Kriteri i rentabilitetit -Rentabiliteti-raporti ne mes fitimit te realizuar dhe mjeteve te nevojshme per realizimin e tij(R=Fitimi I realizuar/mjetet e nevojshme per realizimin e fitimit.

44. Ose Indikatori I rentabilitetit=Kthimi I investimeve/qarkullimi I kapitalit+marzha ,ose Shitja/mjetet e teresishme x te ardhurat neto/shitja=te ardhurat neto/mjetet e teresishme, apo ne shifra 1000 $/1000$=1,0x=80$/1000$=8% =80$/1000$ = 8.0%. Qe te rrisim mjetet per kthimin e investimeve duhet te veprojme si me poshte” -shtimi shitjes(permiresimi I qarkullimit te kapitalit dhe marzhes se fitimit, -Shkurtimi I shpenzimeve te afarizmit(rritja e marzhes se fitimit), -rritja e koeficientit te kapitalit si raport i fitimit me shitjen. -Kombinimi I varianteve te meparshme.

45. 13.2Kriteri I likuiditetit-paraqet aftesin e organizates per permbushjen e obligimeve financiare.Pra qendrueshmeria ne raportin ne mes aktives dhe pasives se organizates. Rentabiliteti dhe likuiditeti paraqesin kritere te rendesishme per vleresimin e afarizmit te ndermarrjes,gjegjesisht per percaktimin e planit financiar te saj. 13.3 Analiza e rentabilitetit -Kufijte e rentabilitetit (pikat kritike) kane rendesi per firmen sepse mundesojne krijimin e nje pasqyre te qarte mbi nderlidhmerine e ndikimit te nje grupi faktoresh ne grupin tjeter.Kjo per faktin e rritjes se fitimeve dhe zvoglimin e humbjeve.

46. 10 SH Te hyrat totale Pika e thyerjes FITIMI Shpenzimet totale H 10 O Q Grafiku i kufijeve te rentabilitetit

47. Shpenz.totale SH 10 Te hyrat totale R FITIMI Shp.fikse H Q 0 10 Lakorja e fitimit

48. 14 Modelet bashkohore te menaxhmentit te sistemeve afariste. Per te realizuar rolin e menaxhmentit ne ekonomi ,nevoitet aplikimi I metodave,modeleve dhe instrumenteve te ndryshme. 14.1Modeli I menaxhimit permes qellimeve(MB0)-eshte parim I menaxhmentit strategjik dhe bene harmonizimin e qellimeve te menaxhmentit me qellimet e formes organizative te ndermarrjes.Eshte parim i Draker-it si themelues i menaxhmentit bashkohor. Karaketristikat e MBO: -Eshte I orientuar ne rezultate te sistemit -zhvillohet sipas procesit te planifikimit korporativ dhe qellimet e pergjithshme(shtimi ,fitimi,zhvillimi) ne qellime individuale(te ardhura,paga etj). -kembengul ne shtimin e efekteve te menaxherit (fig.ne vijim).

49. Planifikimi strategjik dhe MBO SISTEMI Plani strategjik 5+1vit Periudha kohore Plani operativ 1 vit Qellimi I njesive operative 1 vit Qellimet e MBO Qellimet indivi.menaxherike Rezultatet 1 vit Qellimet afatshkurtera uaj 3-6 m

50. -Figura tregon arritjen e qellimeve individuale nga plani strategjik I kompanise. -Me MBO ,maten efektet standarde(personale dhe te perbashketa) te menaxhereve ne te gjithe sektoret,si dhe tendenca per arsimimin e vazhdueshem te menaxhereve. -esenca e ketij modeli pra qendron ne definimin e sakte te detyrave te udheheqsve dhe raportit te tij ndaj qellimeve te pergjithshme te ndermarrjes.Keshtu shtohet motivimi I udheheqesve,kreativiteti etj.